VIA ACTIE NAAR DE DOGMATIEK
Uit de kerkbladen
Vandaag
Trouw
Kwartet
Christelijke
gereformeerden
hebben nog
plaats en taak
LSD geeft
hooguit een
'instant god'
lllslllalï
Nieuwe boekt
TROUW/KWARTET MNSQAG 25 SEPTEMEBER 1973
KERK T2j,
Prof. dr. Kr. Strijd woont vlak bij een winkel
van Albert Heijn, maar zijn vrouw en hij doen
daar geen boodschappen meer sinds er
Angola-koffie wordt verkocht. Prof. Strijd: 'De
boycot van Albert Heijn is een testcase voor
de christelijke gemeente'
Prof. dr. Kr. Strijd, hoogleraar vanwege de hervormde kerk aan de Universiteit van Amsterdam, waar
hij o.m. christelijke ethiek doceert.
door A. J. Klei
Mijn balpen blijft boven liet bloknoot zweven als professor Strijd
zegt dat de boycot van Albert Heijn een proef op de som is voor de
christelijke gemeente. Ik heb namelijk de ietwat terneerdrukkende
ervaring dat godgeleerden, zodra zij hun verhaal met een concreet
en sprekend voorbeeld verlevendigen, mij jachtig toeroepen: denk
er aan, dat is niet voor publikatie! Maar professor Strijd knikt me
aanmoedigend toe: 'Schrijf dat maar rustig op en zet het maar met
flinke letters in de krant!' (wat, als 't goed is, inmiddels is gebeurd).
Professor Strijd houdt ons de laatste
tijd met nadruk voor dat we in de
kerk eerst samen wat moeten doen
voordat we met elkaar gaan praten.
Wanneer we niet gezamenlijk wat op
touw gezet hebben, blijven al onze
fraaie beschouwingen vrijblijvend in
de lucht hangen. Professor Strijd for
muleert het zo: eerst actie, dan de re
flectie. Om een eventueel misverstand
te voorkomen: uit het vervolg zal dui
delijk worden dat dit vooral niet bete
kent dat je maar moet aanpakken wat
je voor de kop komt en dat je dan la
ter wel ziet of het ook iets voorstelt
Integendeel, het gaat om een voortdu
rende wederkerigheid van actie en re
flectie, van handelen, analyse en stra
tegie, om het in vaktermen samen
te vatten.
Grote woorden
We moeten af van het verbalisme, zei
professor Strijd op de gecombineerde
vergadering van de hervormde en de
gereformeerde synode, en hij zei het
onlangs weer, op de jaarvergadering
van de vrijzinnige hervormden. Hij
licht toe: *We gebruiken aan de lopen
de band grote woorden, we leveren
hele beschouwingen over wat het be
grip 'gerechtigheid' in de bijbel nu
precies inhoudt.en we vinden het
intussen heel gewoon dat er ondanks
onze fraaie betogen niks verandert in
de wereld. Wat ik wil is dat er ge
praat wordt vanuit een stuk gemeen
schappelijke verantwoordelijkheid,
en dén kijken wat er uit komt. Trou
wens, in de bijbel staat dat we de
waarheid moeten dóen.'
Best, maar je kunt toch niet in 't wil
de weg aan de gang gaan? 'Nee', zegt
professor Strijd, 'we hebben als oriën
tatiepunten de profeten van het Oude
Testament... en als je praat over ra
dicaal: die waren radicaal!..., en de
gestalte van Jezus In het Nieuwe Tes
tament. Wie zich op hen oriënteert
gaat ontdekken langs welke lijnen het
lopen moet.'
Beperktheid
Professor Strijd vindt het verder
noodzakelijk dat we los komen van
onze beperktheid van blik. We kijken
veel te veel alleen in de eigen kerke
lijke kring rond en dan zie je niet,
om een voorbeeld te noemen, de pro
blematiek rondom Suriname. Een
groep kerkmensen zou zich moeten la
ten voorlichten door een comité dat
zich daarmee bezighoudt: Suriname
actie '73. En daarna zouden die ge
meenteleden zich eens met een brief
of per telefoon kunnen wenden tot de
man of vrouw in de tweede kamer op
wie ze gestemd hebben: hoe zit dat
nou met die Surinamers? En nu we
het toch over hen hebben, wat doen
De redactie behoudt rich het recht voor ons
ter opname In deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer Ie geven. BIJ P'i-
bllkaUe tvordt met de naam van de Inzender
ondertekend. Blieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdredactie
Trouw/Kwartet, postbus 85». Amsterdam.
Open brief (6)
Volgens Feddema ligt als filosofie
achter de desinvesteringspolitiek van
de Wereldraad de marxistisch-lenin-
istische stelregel van de Verelen-
dung: het moet slechter worden wil
het beter worden. Maar Feddema
moest beter weten. Volgens het ortho
doxe marxisme-leninisme zou men de
kapitalistische investeringen in
zuidelijk Afrika juist moeten stimule
ren! Een socialistische revolutie is
immers volgens deze theorie slechts
mogelijk op basis van een ontwikkeld
kapitalisme. Zo schrijft Lenin in 1905:
'Het is een reactionaire gedachte, de
verlossing van de arbeidersklasse er
gens anders te zoeken en dan in de
verdere ontwikkeling van het kapita
lisme. De arbeidersklasse lijdt niet zo
zeer door het kapitalisme, als wel
door de gebrekkige ontwikkeling van
het kapitalisme. Daarom heeft de ar
beidersklasse onvoorwaardelijk belang
(cursief bij Lenin) bij een zo breed,
zo vrij en zo snel mogelijke ontwikke
ling van het kapitalisme'. Met andere
woorden: in marxistisch-leninistische
ogen is de desinvesteringspolitiek van
de wereldraad reactionair, terwijl
Feddema en Albeda precies in het
straatje van Marx en Lenin zitten.
Delft
Jullie met het bauxiet dat ginds ge
vonden wordt (economische overheer
sing)? Dichter bij huis loop je tegen
de nood van een Surinaams gezin op,
daar ga je dan met elkaar wat aan
doen. Je kimt er natuurlijk ook bui
tenkerkelijken bij betrekken en als
'tgoed is krijgen die in de gaten wat
het christendom, bijvoorbeeld aan ra
dicalisering van de actie, oplevert.'
Er zijn mensen die in gulle hartelijk
heid lukraak hier of daar een hand
toesteken, er zijn anderen die op hun
stoel blijven zitten omdat tegenwoor
dig alles zo ingewikkeld in elkaar zit
en je er toch niks aan kunt doen.
Professor Strijd: 'Paulus bidt in Phi-
lippenzen 1 vers 9 dat de liefde van
de gemeente groter wordt in helder
inzicht en in fijngevoeligheid.ook
ten opzichte van onrecht, dat staat in
vers 10.en dan vervolgt Paulus:
om te onderscheiden waar het op aan
komt. Het is geen hobby van mij als
ik er op aan dring, dat de mensen, de
kerkmensen zich op de hoogte laten
brengen, het is de lijn van Paulus en
trouwens ook van de profeten door
trekken. De gemeente moet weten wat
er in de wereld t ekoop is.'
Klachten
Professor Strijd vertelt van een kerk
dienst, waarin hij over deze tekst van
Paulus preekte en waarin iemand van
Amnesty International iets over die
organisatie vertelde. Op mijn beurt
vertel ik hem dat mijn vrouw en oud
ste zoon onlangs uit de kerk thuis
kwamen met materiaal voor een brief
kaarten-actie van Amnesty (waar zijn
de tijden van de stenciltjes van de
vrouwenbond met de lieve opwekking:
'kopje meebrengen', gebleven?) en je
kunt ook meemaken dat zendingsart
sen of ontwikkelingswerkers een zin
nig verhaal afsteken in de kerk. Maar
dan komen de klachten. Het Woord
raakt in verdrukking! Of: onze domi
nee preekt liever over Vietnam of
over Zambia dan uit de bijbel.
Professor Strijd: 'Informatie verschaf
fen hoort bij de prediking en de ac
tie, dat heb ik al gezegd, maar het is
natuurlijk begrijpelijk en ook terecht
als gemeenteleden zich verzetten te
gen modieuze kreten in de preek. Aan
de andere kant is het zo dat alleen
het wóórd Vietnam of Angola of neo-
kapitalisme (want zo is onze maat-
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
schappij toch) de preek al weerstand
oproept. Daarom is het zaak, dat je
vertrouwen wekt, dat je de mensen
goed duidelijk maakt waarom je die
dingen aan de orde stelt. En als je
dat doet zul je tot je verbazing zien
hoeveel bronnen er nog niet aange
boord zijn in de gemeente. Ik doe
niet mee met trappen tegen de kerk,
waar nooit iets gebeurt Het kan vol
ledig aan jezelf liggen.'
Voor élite?
Je kunt je afvragen of dit alles: infor
matie verschaffen en daarop volgende
actie, niet beperkt blijft tot een zeke
re kerkelijke élite. Tot grote steden
waar je altijd wel tegen een actie-co
mité aan loopt en waar altijd wel een
predikant rondsjouwt die ja en amen
zegt op het verhaal van professor
Strijd.enfin, maar wat doe je als
jouw dominee of kerkeraad dit hele
maal niet ziet zitten? Professor Strijd:
'Dan moeten gemeenteleden die op
dat 'onderscheiden' (Philipenzen 1
vers 9) uit zijn, dit aanhangig maken.
Geen enkele gemeente kan om Angola
heen en wie een beetje verschrikt te
gen het Angola-comité aankijkt
persoonlijk vind ik dat Sytse Bosgra
en zijn mensen het uitstekend doet
die kan rapporten van de VN doorne
men. Tien jaar geleden zag ik al fo
to's van Portugese militairen die een
Angolees in een put duwden en dan
de boel dichtgooiden tot alleen het
hoofd van die man nog vrij was, en
dan lieten ze hem langzaam kreperen.
Toen geloofde bijna niemand dat zul
ke dingen gebeurden, nu is verder
doorgedrongen wat ginds gebeurt en
niemand kan beweren dat hij er niet
van weet en niets mee te maken
heeft.'
Nu maakt professor Strijd zijn opmer
king over de testcase voor de gemeen
te. De tegenwerpingen liggen voor het
grijpen: alles goed en wel, maar ik
moet wel naar Albert Heijn, andere
winkels zijn zo ver en ik zit met klei
ne kinderen.Professor Strijd be
grijpt en hij zegt: 'Daarom moet je
die dingen ook niet ln je eentje doen,
hier is sprake van een gemeenschap
pelijke verantwoordelijkheid, je kunt
elkaar helpen en het is ook niet on
denkbaar dat je om de beurt bij de
ingang van een filiaal van Albert
Heijn gaat posten, dat is tenslotte
niet verboden. Wat de vrijheidsleus
van Albert Heijn betreft, christenen
zullen zich allereerst afvragen: wat
gebeurt er met de vrijheid van de An-
golezen?'
Uitgangspunten
Professor Strijd komt terug bij zijn
uitgangspunt 'Eerst wanneer je als
christenen samen met anderen actief
bezig bent, kun je gaan praten over
de grondwoorden van de bijbel. Niet
in het abstracte en los van alles: mor
genavond gesprekskring over 'gerech
tigheid', maar vanuit een gemeen
schappelijk beleefde verantwoordelijk
heid. Een goeie gereformeerde en een
linkse vrijzinnige zijn samen doende
geweest, en op een gegeven moment
vraagt de één aan de ander: we doen
dit allebei vanuit ons christelijk ge
loof, maar hoe zie jij Jezus nu eigen
lijk? En dan krijg je de hele dogma
tiek op tafel! Het christendom gaat op
deze manier dus niet onder in mora
lisme of activisme, zoals je wel hoort
beweren, op de actie volgt de reflec
tie. Als een dominee de mond vol
heeft over ontwikkelingswerk maar
het pastoraat verwaarloost zit hij
scheef, als iemand druk in de weer is
tegen Albert Heijn maar geen zieke
opzoekt, is dat verkeerd, allicht. Maar,
daarmee is dat willen-leren-onder-
scheiden niet geoordeeld. Ik zeg het
nog eens: je moet als deze dingen in
het geding zijn, ook vertrouwen wek
ken en dat houdt ook in dat je naar
de ander met zijn bezwaren luistert
en hem laat uitspreken. Omgekeerd
moet dat ook. Daarom heb ik bijna
steeds altijd nabespreking van de
preek, dan kun je de dingen rustig
met elkaar doorpraten.'
Binnenkort komt er bij Kok in Kam
pen een boek van professor Strijd uit
over geweldloze weerbaarheid. Hierin
zullen we de (uitgewerkte) zondaga
vondlezingen vinden, die hij voor de
NCRV-microfoon heeft gehouden en
daarin komen ook de punten aan de
orde, die in ons gesprek over actie en
reflectie aangeroerd zijn. Professor
Strijd: 'Ik ben blij dat ik destijds
voor de NCRV de dingen zo kon zeg
gen als ik meende dat ze gezegd moes
ten worden en ik vind het plezierig
dat mijn boek bij zo'n gerenommeer
de gereformeerde uitgever uitkomt'
BAARN 'We hebben als christelijke
gereformeerden een eigen plaats ge
kregen door ons schriftuurlijk-confes
sioneel standpunt en onze schriftuur
lijke, geestelijke prediking. Verdwijnt
deze, dan verliezen we niet ons be
staansrecht, maar wel onze bestaansre
den. We moeten vandaag meer dan
ooit christelijk-gereformeerd zijn: zo
zijn we oecumenisch en katholiek be
zig*. Dit betoogde ds. J. H. Velema uit
Apeldoorn op de christelijke gerefor
meerde mannenbandsdag.
Ds. Velema sprak over de toenemende
polarisatie binnen de christelijke ge
reformeerde kerken: van mensen, die
zioh oriënteren op de hervormde mid
den-orthodoxen en de linikse gerefor
meerden, tot aan rechtse verontrus
ten, die er moeite mee hebben om
nog christelijk-gereformeerd te blij
ven. 'De jaren door hebben we in on
ze kerken te maken gehad met lig-
gingsverschillen. Zo zijn we een kerk
geworden, die door de buitenwacht
niet begrepen wordt: op de ene plaats
zou men zich heel anders als christe
lijk gereformeerde kerk openbaren
dan op de andere'.
Polarisatie noemde ds. Velema een
symptoom van wereldgelijkvormig
heid, dat in de kerk niet thuis hoort.
Intussen zijn er polariserende facto
ren: de geest van de tijd, de midden
positie, recente synodebesluiten en de
reactie daarop de verschuivingen, de
verhouding tot andere kerken. Inzon
derheid die tot de buiten-verbanders
dreigt polariserend te werken.
Dit alles zou niet erg zijn, als overal
Schrift en belijdenis voluit functio
neerden, maar er zijn volgens ds. Ve
lema symptomen, dat de prediking
niet genoeg confessioneel bepaald is:
niet de trinitarische prediking, maar
de prediking van een goede God en
een lieve Jezus; te weinig de ontdek
kende prediking van zonde en genade;
de veronderstelling, die bij de doop is
afgewezen, dreigt bij de belijdenis
weer binnen te komen met als gevolg
een idealistische gemeentebeschou
wing; ook een geruisloos avondmaals-
sautomatisme als reactie op vroegere
avondm a alshuiver.
'In ons kerkelijk leven moeten Schrift
en belijdenis voluit over de hele linie
functioneren. De prediking dient
schriftuurlijk-geestelijk te zijn. Wij
behoren bij elkaar met al onze ver
schillen, mits we één zijn in liefde tot
Schrift en belijdenis en die in de
praktijk volkomen honoreren. De
christelijke gereformeerde kerken
hebben nog een prachtige plaats en
taak. We kunnen momenteel geen an
dere kerk kiezen, gezien de reële situ
atie van andere kerken.
Het gaat niet om onze kerk, maar om
de waarheid Gods. Als die zuiver
wordt beleden en beleefd, groeit er
eenheid met allen, die buigen voor
diezelfde waarheid. We 6taan op een
tweesprong: doorgaan met uit elkaar
groeien met alle gevolgen daarvan of
nu goed christelijk-gereformeerd zijn.
Dat is leven uit de Schrift en naar de
belijdenis", aldus ds. Velema.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Leiden: B. C. de Gelder
te Maasdijk; te Leiden (jeugdpred.):
H. J. Hemstede, vlootpred. te Hilver
sum; te Honselersdijk: II. B. van 't
Hof te De Kaag.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Barendrecht; drs.
E. P. Bosma, tot voor kort miss. pred.
te Soemba, en C. Warner te Noord-
wijk; naar Marken: kand. P. Boomsma
aldaar; de ben. tot pred. in tijd.
dienst te 's-Hertogenbosch: M. van der
Sijs, laatstelijk in Suriname werkzaam
in dienst van de ev. broedergem.
GEREF. KERKEN (VRIJG)
Beroepen: te Hattem: M. J. C. Blok te
Voorburg; te Soüburg-Vlissingen: A.
den Broeder, kand. te Kampen.
Aangenomen: Naar 's-Hertogenbosch
,(voor de miss. arbeid in Suriname):
"K. Verlind te Hgunssum.
Open brief (7)
De Open Brief is een waardig stuk,
geschreven op een wijze die alle res
pect afdwingt Het programma tot be
strijding van het racisme heeft t.a.v.
de middelen, door dit programma toe
gepast reeds ernstige bezwaren ont
moet in de generale synode der Ger.
K. van Dordrecht 1971/72. 'Zij betwij
felt of de keuze van middelen in het
'Programma' alleszins geëigend is om
de doelstellingen die de Wereldraad
van Kerken in deze voor ogen staan,
tot een gelukkig einde te brengen.
Bovendien plaatst dit 'programma' bij
de huidige uitkeringen uit zijn fonds
de kerken voor de vraag of zij in het
algemeen enige verantwoordelijkheid
kunnen dragen voor politieke doel
stellingen en methoden van bewegin
gen die door dit fonds gesteund wor
den. Het is onduidelijk waarom bij de
schenkingen uit het fonds is afgezien
van de gebruikelijke regel dat inzicht
wordt gegeven in de besteding van de
ontvangen gelden'. (Acta. art. 318).
Rotterdam
H. J. Ros
Troonrede (slot)
Hopelijk heeft het voor Christenen
teleurstellende einde van de troonre
de dit positieve gevolg, dat de mensen
die wel alle kracht en zegen van de
Here God verwachten bij het besturen
van ons land, er met meer kracht en
duidelijkheid voor gaan bidden en zo
'de regering drage.
Hclloo
G. H. Visser v. Lcnthe
In Voorlopig schrijft prof. dr. H. M.
Kuitert over de behoefte aan mystieke
ervaringen. Prof. Kuitert:
'De behoefte aan mystiek die wij van
daag meemaken, is breder van allure,
heeft ook meer wortels dan alleen het
verzet tegen een wat steriele leerstel
ligheid. Het is, zoals ik al aanduidde,
een behoefte aan ervaring dóe heel
onze westerse cultuur doortrekt, en
die zich op godsdienstig terrein kleedt
in de vorm van het grote verlangen
naar de mystieke belevenis, naar de
Jezustrip, maar 'the Light of God', of
met welke andere woorden men er
verder ook over spreken wil.
Het grote verlangen heeft zijn keerzij
de. De honger moet gestild, het ver
langen bevredigd, de trip gemaakt.
Dat betekent aan de ene kant dat al
les wordt aangegrepen wat zich aan
dient als de Nieuwe Weg, met name
door de jongeren. Het houdt aan de
andere kant in, dat er nogal wat
Nieuwe Wegen zijn, die zich, nu er
zo'n grote markt blijkt te bestaan, aan
het zo willige publiek aanbieden. Het
woord 'markt' kies ik met opzet, om
dat het niet onwaarschijnlijk is dat de
commercie zich ook over deze nieuwe
tak van godsdienstigheid reeds heeft
ontfermd.
Zo wordt het langzamerhand een inge
wikkeld wereldje, dit nieuwe leven
van de mystieke ervaring. Er zijn vele
wegen die zichzelf aanprijzen en met
alles blijkt op den duur authentiek te
zijn. De meeste vraagtekens roept 'de
weg van de middelen' op, ik bedoel
het gebruik van LSD en andere z.g.
bewustzijnsverrruimende stoffen. We
hoeven er niet aan te twijfelen dat
die stoffen wat doen. De trip die ie
mand met LSD kan maken, mag dan
een levensgevaarlijk avontuur zijn,
maar het is en blijft een ervaring die
niet door bedriegers, maar door eerlij
ke en authentieke mensen, onbeschrij
felijk diep en verrijkend wordt ge
noemd. Aan dit soort getuigenissen
hoeven we niets af te doen, lijkt mij.
De vraagtekens moeten niet staan ach
ter de vraag of LSD en andere midde
len een mens bijzondere ervaringen
kunnen geven. De vraag is veeleer:
wat zou je met die ervaring(en) wil
len? Waar kunnen ze voor dienen? Ik
sluit mij hier bij Plokker aan, die er
niet veel vertrouwen in heeft
Een mysticus van het oude soort deed
er een heel leven over om tot mystie
ke ervaringen te komen. Hij oefende
zich van jaar tot jaar, concentreerde
zijn aandacht, zijn adem, zijn lichaam,
en werd zo een mens. Zijn weg naar
de godservaring was misschien nooit
af en het grote verlangen wellicht
nooit gestild, maar het was een weg
die tegelijk zijn eigen menswording
betekende. Godservaringen met be
hulp van LSD of andere middelen
zijn 'vluggertjes", je komt op zijn best
bij zoiets als 'instant god' uit, maar
mens word je er niet van. Dat is het
hele verschil tussen LSD-mystiek en
mystiek langs de weg van oefening en
verlichting.'
De rovers
Pastoor Joost Reuten te Amsterdam
houdt elke week een kinderdienst In
Conto schrijft hij, dat kinderen dan
telkens weer onverwachte vragen stel
len, zoals deze van een elfjarig meis
je, toen hij preekte over de barmhar
tige Samaritaan:
Is die Samaritaan later de rovers nog
gaan zoeken?' Ik zei dat ik dat niet
wist, en dat Jezus dat er in zijn ver
haal ook niet bij vertelde. 'Maar waar
om vraag je dat?' 'Nou', zei het meis
je, 'als de rovers niet gepakt worden,
dan kunnen ze een eindje verder wel
wéér iemand z*n geld afpakken.' 'Ja',
zei een echte Amsterdammer, die al
midden in de toepassing zat, 'als op
school een jongen een gat in z*n knie
geschopt krijgt, dan kun je die knie
wel verbinden, maar je moet die an
dere jongen toch ook afleren om zo
ruw te schoppen'. Ik denk, dat deze
kinderen ons op een aspect van de
christelijke naastenliefde brachten,
dat wij niet uit het oog mogen verlie
zen. Zij waren het er over eens, dat
de acute en allereerste aandacht
moest gaan naar de man die uitge
schud langs de weg lag. Maar daarna
moest er ook onmiddellijk iets gebeu
ren met die rovers, met die jongen
die een ander tegen zijn been ge
schopt had. Ook in het dienstbetoon
van kerken, diakonaat en charitatieve
instellingen of persóónlijk hulpbetoon
tonen wij ons vaak goede Samarita
nen, maar we laten de rovers ontsnap
pen. We pakken ook als kerkelijke
charitatieve groepen de rovers niet
aan. Die kunnen we vertalen met de
wortels van de vereenzaming, de wor
tels van de woningnood, de arbeid--
omstandigheden, de steriele afgeslo
ten stadswijken, de nood van het tele
visiekijkende gezin en noem maar op.-
Natuurlijk wordt er in naam van
Chritus, in het voetspoor van de
barmhartige Samaritaan heel wat on
baatzuchtige hulp verleend, heel wat
energie, tijd en geld gegeven aan
'mensen in nood. Maar wij moeten ons
toch ook eens bezighouden met die
vraag van dat meisje in de kerk.'
Taaleigen
Leddse studenten maakten een scriptie
over het taalgebruik in de gerefor
meerde bond. Naar aanleiding daar
van schrijft ir. J. van der Graaf in De
Waarheidsvriend:
'Deze zaken, de heilsdaden van God,
die door de toeëigenómg vanuit de
Heilige Geest ook belééfd, ervaren
worden, behoeven echter niet in ze-
ventiende-eeuwse taal te worden ver
pakt, en zeker niet door afgesleten
cliché-uitdrukkingen, die op de klank
af worden gehanteerd, te worden
weergegeven. Dat mag en kan in ei
gentijdse taal gebeuren. Maar wél is
het zo, dat het geloof een taaleigen
heeft, dat in de wereld niet wordt ge
hanteerd, een taaleigen dat bepaald
ook in de Statenvertaling, die overi
gens in ons land taalvormend heeft
gewerkt, voorhanden is. Er blijven
ook woorden die onvervangbaar zijn,
wil men ze tenminste niet afvlakken,
SOLIDARITEIT
Met welke christenen kan mei
eigenlijk solidair verlaren? Sol
teit betekent zoiets als: wij s
ter jullie, wat je ook overkonf
wat je ook doet In de kwestie je
(moord meit verbedachte rade i
mand die opkwam voor de alleit
sten, uiteraard op zijn manierjor
misschien discutabel, maar in
geval niet gewelddadig was, en li
bovendien) in de kwestie Chili D
geen twijfel over dat van
vraagd wordt solidariteit met c
rarmste christenen en nietchrisf
die een beetje hoop op een menq
dig bestaan begonnen te krijgen^™
soort solidariteit tegenover een ty,
derend fascisme, zou een chrisW 1
mocratisch appèl op de huid gej J
ven moeten zijn. Deze solida
bleef echter uit. De moord heefctrr
'betreurenswaardig en tragisch ei*-
alsof de man waarachtig aan ee^
geval heengegaan is! Solidariteit |li
op de klank af bedreven. Intussr
duidelijk geworden hoezeer de oj
Iers van de solidariteitsverklarin&II
vergist hebben. Ook die ehrist#
moer aten in Chili die daadwerk I
aan de moord meegedaan hebbe^
die wij in de pontificale mis op <Pe
levisie hebben gezien hebben ziet S
ogenblik gesteund geweten door 9°'
ten-democratisch appèl in Nedetf11
Er is een nadere verklaring gekf1
die niet alleen grammatikaal onh
is en waarin men nog vergeefs
zoeken naar een bewogen solidai
Welke angst hierachter zit zou-11
eens onderzocht en geanaliseerde-
nen te worden. In ieder geval isF
delijk geworden dat niets zo gej0
lijk is als solidariteitsverklaringi n
de klank af. Op die manier kr^,
we straks dergelijke stukken
richting van de christen-democ J,
van Portugal of van Griekenlantf
hoe lang duurt het noog voorda
ze, zo spoedig mogelijk liefst, kul.
sturen naar Frankrijk? Christ/1
solidariteit kan niet met iedere
ten-groepering op de klank af b£l
ven worden. Ik wil absoluut nietp
dair zijn met zg. christenen in P
gal en Mozambique. Ik sta lijn#
tegenover die 'christen'. Et11
Louw, die in Pretoria tegen sti^'
toen het erover ging om de stad61
ken voor negers open te stelleir
heb maar een heel kleine reden i
om te kunnen begrijpen dat ik i
met die man solidair zal kunnen
nl. zijn vreugde dat het gemeen)*!
stuur in ieder geval staande hielc
verbod voor negerkinderen on,,
daar opgestelde schommels, wippël
draaimolens te gebruiken. En
vrienden zijn mijn vrienden ni©i V
E
devalueren. Woorden die onbegrijpe
lijk blijven, voorzover, we ze verstan
delijk hanteren. Woorden die om be
leving vragen. Die te maken hebben
met de liefde, die aan het geloof ei
gen is. Daarom is er een woorden
schat, die we alleen op straffe van
verschraling zouden kunnen kwijtra
ken. De zaken van de geloofservaring
vragen ook om woorden om het te
vertolken: de verbrijzeling van het
hart, het zondaar worden voor God,
het uitstorten van de liefde van God
in het hart, de rechtvaardiging door
het geloof. In de Schriften zelf is dit
taaleigen voorhanden. Woorden als
ontdekken, ontledigen, verbrijzelen,
vindenstijd en dergelijke, die door de
auteurs van genoemde studie tot het
piëtisch taalgebruik worden gerekend,
komen zó in de Statenvertaling voor.
Er zijn ook woorden die nóch in Van
Dale, nóch in de Statenvertaling voor
komen en die toch veelvuldig ge
bruikt worden terwijl ze wél hun
wortels hebben dn andere grondwoor
den van de Statenvertaling, bijvoor
beeld: wederbarend, bevindelijk,
schuldovernemend, bruidsgemeente.
Maar overigens vraagt de verkondi
ging van de daden Gods om eigentijd
se vertolking. Op die eerste Pinkster
dag hoorde ieder in zijn eigen taal de
grote daden Gods. Zo zal het ook nu
nog zijn. Eigen taal betekent ook taal
van onze tijd en geen zeventiende-
eeuwse. Maar dan tevens een Schrift
gebonden taal, die het diepst ver
woordt de zaken die in het geloof ver
staan worden.'
Piëtisten
In 'De Christen geeft Alexei Bichkov
een beeld van de Russische baptisten.
Hieruit dit citaat:
'In het algemeen genomen kan gezegd
worden, dat de theologie van de Rus
sische baptisten rust op de erkenning,
dat de Heilige Schrift, de bijbel, fun
dament is. Moderne liberale leringen
hebben geen merkbare invloed onder
ons. Geloof dn Jezus Christus als per
soonlijke Verlosser, volledige toewij
ding aan Zijn Dienst, vreugde dn en
verlangen naar de gebedsgemeenschap
Maurice Mességuér Mensen en )k
den. Uitgave Zuid-Holalndsche I
geversmaatschappij - 307 blz - 13
le
Deze geautoriseerde vertaling vanjr
lande C. van Oss en J. B. Hendriie
vat de belevenissen van de bekte:
Franse kruidendokter Mességué,
roemd in Frankrijk door zijn tv-o j
dens en natuurlijk door dit boek.i
sappige wijze vertelt hij over zijitl
roemde klanten zoals Churchill,I n
lo, Cocteau, Mistinguett en vers i
lende staatshoofden en vorsten,
kruidendokter, die niet te kan
heeft met een gebrek aan zelfverti
wen, is in elk verhaal de siti
meester. Achterin zijn boek
kruidenrecepten en andere adn t
om erg gezond te worden.
C S. Forester: Kapitein Hornblo
Uitgave Zuid-Ilollandsche Uitgev
maatschappij - 680 blz. - 27.51
geautoriseerde vertaling J. C. M
ma.
Deze omvangrijke - tweede omn
bevat de trilogie 'Met verzegelde
ders', 'Alle hens aan dek* en 'De i
ontsprongen'. Forester, die door
chel van der Plas is vergeleken-
Jan de Hartog, schiep met Hol
Hornblower een door velen bewori
de romanheld. De films met Gre
Peck als Hornblower hebben v
naar deze ontspanningslefmur
grijpen.
Naar een Gcrformeerde Sociale At
mie. De academie, die volgend ja
Ermelo wil starten, verschaft in
brochure alle gegevens over het
en waarom. Te bestellen door
over te maken op girono. "290
tn.v. stichting geref. soc. paed. oi
wijs te Vleuten.
in de gemeente, bereidheid om
naaste bij te staan, om alles met
de te doen als voor de Heer
dingen zijn, denk ik, de meest ka
teristieke kenmerken van onze
derschap. De geest van het piëtism
typerend voor onze gelovigen maa:
gelijkertijd mijden zij de wereld
de kunst, letteren en muziek niet.
Onze gemeenten houden van zin
We hadden en hebben in onze
meenten vele bijzonder mooie ko
zeer talentvolle zangers en zangt
sen, dirigenten en komponisten.
aantal geestelijke liederen dat we
zitten as meer dan 2000. Dit is wc
lijk een vat van brandend wies
voor de troon van God.'
En de prijs voor het opmerkelij
citaat gaat deze week naar prof. d1
J. Visser, die in het (confession)
Hervormd Weekblad (in een art
over de polarisatie in de r.-k. kt
dit uit de pen liet vloeien:
'Wanneer ik bedenk, dat dr. De P
met wie ik in geestelijk opzicht
merkelijk minder gemeen heb
met een. Jehovagetuige, toch ook i
spraak maakt op de naam Tiervol
theoloog*, dan moet ik toCh wel
gen, dat bier iets radicaal mis is.'
