rweederde
noet op
z'n
van bevolking
hart passen
Boerma bepleit wereld-voedselvoorraad
Weer confectiebedrijf
in Groningen in
financiële problemen
\i
Nederland wil zaak Chili
niet in de VN brengen
Jj^rankzinnig dat
overheid
weinig doet'
ÏE KERK SN DE
OMMUNiSTISCHE
LANDEN
srkloosheid in
liabant nog
eds 't grootst
WINKLER
PRINS
AT
Nü bij-
de boekhandel
Eén geheel bepleit
bij reorganisatie
V redestein concern
Aantjes: afschuw
over geweld Chili
'Onderwijs in de
erfelijkheidsleer
is achtergebleven'
Overvallers roven
zeventig mille uit
bank in Amsterdam
Maandag gesprek over
toestand bij Kwatta
Vrouw in auto verbrand
Een geschenk van de natuur,
ter ere van de jarige La Paz:
de Coronita de la Fiësta, zeldzaam
van vorm, rond en rank
en natuurgedroogd,38 ct.
PvdA-congres
Om tekorten in ontwikkelingslanden te kunnen dekken:
0UiW/K"WAMTET 2ATEMXAC 15 SEPTEMBER 1973
BINNENLAND
T3/K.5
ederland dreigt binnen afzienbare tijd koploper te worden
an een onzer verslaggeefsters
Tweederde van de Nederlandse bevolking heeft waarschijnlijk een hartafwijking (va-
voïNHAAG
rend van zeer gering tot vrij ernstig) waar iets aan gedaan moet worden. Tot deze conclusie komt de
le )PIH (Commissie opsporing en preventie ischemische hartziekten) na het onderzoeken van tiendui-
iden werknemers van aangesloten bedrijven.
rel
its bij éénderde van de onder-
te mensen werd het hart volledig
gekeurd. De rest moest worden
p renvezen voor een doktersadvies
,ro en bezoek aan de specialist. Dit
3zg tide ons gisteren dr. F. H. Bon-
iajj leider van het COPIH-project.
n lemische hartziekten zijn de afwij-
;te[en die veroorzaakt worden door
m(j nmerde bloedtoevoer naar de
pier; in het ernstigste geval leidt
<je it een hartinfarct).
project dat in 1971 is begonnen,
Bjj n initiatief van een aantal grote
eri ijven, waarvan de bedrijfsgenees-
jav ,ige diensten zich aaneengesloten
e ien tot een deskundige commissie.
q0] ecialiseerd in hartziekten. Aange-
ve, a zijn onder meer de Rotterdam-
id iven, zestig bedrijven in Oost-Gel-
'j ind, de Amro-bank, de Shell, de
smijnen, de bedrijfsgeneeskundi-
liensten in Tiel en Deventer, de
het marineopleidingskamp in
ium, de spoorwegen en de rijks-
■egjersiteit van Utrecht.
es ingehaald?
«Cgjde lijn zich zo voortzet is Neder-
volgens dr. Bonjer binnen af-
iarc tijd de koploper in het aan-
^^art- en vaatziekten. Amerika, dat
nog nummer één staat, zal
ibeidig worden ingehaald. De risico
kin iren die in ons land een grote rol
vjn zijn een hoge bloeddruk, het
cholesterol in het bloed en het
m. Dat deze risicoverzwarende fac-
C i opeens bij veel meer mensen
ïialeerd worden heeft volgens dr.
raa er verschillende oorzaken. Zo
ns it hij het wegvallen van zware li-
i Ifielijke arbeid door de mechanisa-
'Maar dat de mensen in plaats
de fiets of de benenwagen nu de
of het openbaar vervoer naar
ob werk nemen speelt een nog veel
■d'®e rol', aldus dr. Bonjer.
hebben de sterk gestegen in-
n; (fiis er in ons land voor gezorgd
1 'e mensen veel meer eieren, vlees
-h vet en boter eten dan vroeger.
zwaarder lichaamsgewicht is
lpl het gevolg. Bovendien zorgt
groeiende autopark voor een toe-
:nd aantal stresssituaties. Tegen-
het verschijnsel van een afne-
L roken door de bevolkingsgroep
d middelbare leeftijd staat het feit
veel meer jongeren en vrouwen
roken en we lin die mate dat uit-
ilijk het aantal rokers nog steeds
Hieruit kan ook voor een deel
ADVERTENTIE
ATERDAG 22 SEPTEIVIBER
"FORMATIE-INSPIRATIEDAG
Sprekers:
ANNE VAN DER BIJL
's middags
lend als evangelist achter het IJze
ren Gordijn.
Michael bourdeaux
's avonds 7.30 uur
'gllcaanse predikant en directeur van
centrum voor studie van godsdienst
i communisme in Londen,
vvendien zal er een nieuwe film wor-
"J 'ertoond over christenvervolging in
,j asiand.
,n ??VanE: 3 uur. Het programma zal
lv?e.veer 9 uur afgelopen zijn.
iats: Bergkerk te Zeist, Bergweg 92.
dag wordt georganiseerd door
Jmstochten". adres: postbus 47. Er-
*k uw predikant of voorganger attent
aeze dag en probeer zoveel mogelijk
ensen mee te nemen.
verklaard worden dat het aantal hart
en vaatziekten onder jonge vrouwen
schrikbarend toeneemt', aldus dr.
Bonjer.
Meer onderzoek
Volgend jaar hoopt het COPIH zijn
onderzoek uit te breiden tot twintig
duizend werknemers. Voor het eerst
zullen er dan ook ambtenaren onder
zocht worden en wel in Tiel en Am
stelveen, twee gemeenten die 'hierom
hebben verzocht. Het kapitalen ver
slindende onderzoek (voor de tiendui
zend dit jaar moest 900.000 gulden
worden neergelegd) wordt voor het
grootste deel gefinancierd door het
bedrijfsleven zelf. De overheid gaf dit
jaar voor het eerst een subsidie van
2000 gulden.
Dr. Bonjer noemde het 'ronduit
krankzinnig' dat de overheid zo wei
nig aan de preventie doet in de ge
zondheidszorg. 'Met name in de be
strijding van hart- en vaatziekten
werkt een preventieve zorg niet al
leen levenbesparend maar ook sterk
kostenbesparend', meent hij. Hoewel
er bij de regering al tijden een advies
ligt van de gezondheidsraad, waarin
wordt aangedrongen op een bevol
kingsonderzoek, is er tot nu toe niet
méér van de grond gekomen dan een
proefonderzoek onder tweehonderd
man overheidspersoneel. Personeelste
kort bij de rijksgeneeskundigedienst
wordt als hoofdoorzaak hiervan ge
noemd. Bovendien is een gebrek aan
opvangmogelijkheden na gebleken
hartafwijkingen een grote moeilijk
heid, aldus dr. Bonjer.
Bezoekers van het Vondelpark ontkwamen niet aan een politiecontrole na de overval op de Amster
damse Willemsparkweg.
(DA Noord Brabant blijkt nog
Is de provincie met naar verhou-
de meeste werklozen. Eind au-
is stonden bij de Brabantse ge
melijke arbeidsbureaus 13.240 man-
tr; ke werkzoekenden ingeschreven;
.is 3,2 procent van de mannelijke
jpsbevolking tegen een landelijk
ddelde van 2,5 procent Ook de
ist gelegenheid voor vrouwen ont-
elt zich in Brabant zeer ongun-
Hun aantal bedroeg eind vorige
id 3.669.
ep dan de helft van de mannen
dlwas al langer dan een half
■eh werkloos. De marge is vooral on-
tig in de bouwsector, hoewel de
g naar geschoolde bouwvakarbei-
wel groot is. Ook zijn er veel
loze handels- en kantoorbedden-
Het dieptepunt in de metaalsec-
lijkt echter voorbij te zijn. De
g naar metaalarbeiders is in Bra-
gestegen.
d ategorie 'minder geschikten' is in
spv lant minder groot dan elders. Het
s i elijk percentage minder geschik-
bedraagt 23 procent van het aan-
terwijl dat in Brabant slechts
ien procent is.
GRONINGEN Opnieuw is er een
confectiebedrijf in Groningen in ern
stige moeilijkheden geraakt. De Zwa-
con confectie-industrie heeft surséan
ce van betaling aangevraagd. Het be
drijf telt 121 werknemers, waarvan 46
part-timers.
Gisteren is het personeel ingelicht. Er
is een aanvraag ingediend voor opne
ming in de speciaal voor de werkgele
genheid in de Groninger confectie-in-
ADVERTENTIE)
v LO Op de rijksweg Roermond-
19 in de gemeente Belfeld is de
.arige mevrouw E. Mommers-Wint-
uit Belfeld bij een verkeersonge-
om het leven gekomen. Zij stak
haar fiets de weg over en werd
hij gegrepen door een personen-
dustrie opgerichte, stichting Herplaat
sing Werknemers Confectie-industrie.
In laatste instantie beslist de minis
terraad daarover.
De bedrijfsleiding kan niet garande
ren dat volgende week de lonen zul
len worden uitbetaald. Het personeel
heeft zich echter al bereid verklaard
wel door te blijven werken. Er zijn
nog orders voor ongeveer een maand
werk.
Ook de bedrijfsvereniging is op de
hoogte gesteld. Aangenomen mag wor
den dat de werknemers hun loon wel
betaald krijgen, ook als het bedrijf
daartoe zelf de middelen niet meer
heeft. De bovengenoemde stichting
heeft onlangs tijdelijk Mol in Nieuwe-
schans onder haar hoede genomen en
thans is dat met Van Dam nog het ge
val. De vakbonden zullen pleiten dit
ook met Zwacon te doen. Dit biedt de
gelegenheid een oplossing te zoeken.
Het bedrijf is gespecialiseerd in da-
mesconfectiemantels. Met de zomer
mantels gaat 't niet zo goed door de ge
weldige buitenlandse concurrentie en
aldus directeur W. M. Veenkamp
als gevolg van gebrek aan kooplust
voor de zomermantel in het algemeen.
Daardoor zit het bedrijf met een voor
raad onverkochte mantels en onder-
produktie. Het aantrekken van loon-
confectie bleek geen oplossing te
brengen. Dit was zelfs verliesgevend.
EINDHOVEN Belgische en Neder
landse vakbondsbestuurders dringen
er bij de raad van bestuur van Vre-
destein Europa op aan hun 'waar
schijnlijke onvermijdelijke reorganisa
tie' voor de diverse vestigingen als
één geheel door te voeren en niet in
verschillende onderdelen.
In een telegram aan de raad van be
stuur wordt, los daarvan, dringend
verzocht de beslissing over de vesti
ging in het Belgische Gent, waar 144
man werken, op dit moment in ieder
geval nog niet te nemen.
De raad van bestuur van Vredestein
bevindt zich momenteel in Amerika,
waar de Europese problemen worden
besproken met de top van het Good-
rich-concern. Eind oktober 1971 werd
Vredesiein door Goodrich overgeno
men-
HENGELO AR-fractieleider Aan
tjes heeft gisteren er zijn afschuw
over uitgesproken dat het marxistische
experiment in Chili op gewelddadige
wijze de grond is ingeboord. Hij ver
geleek de dood van president Allen-
de met de moord op de Kennedy's en
op Martin Luther King.
Door een man uit de weg te ruimen
kun je een hele beweging de grond
inwerken, aldus mr. Aantjes. Hij zei
dit op een verkiezingsbijeenkomst
met kiezers in Hengelo bij een werk
bezoek van twaalf AR-kamerleden
aan noordoost-Overijssel en Twente.
UTRECHT De mogelijkheden om
erfelijke ziekten te ontdekken, te ge
nezen of te voorkomen zijn de laatste
jaren aanzienlijk toegenomen. Maar
het onderwijs in de erfelijkheidsleer
is achtergebleven, en daardoor ook de
toepassing in de praktijk, schrijft
prof. dr. S. J. Geerts in Metamedica.
het tijdschrift van de Katholieke art
senvereniging.
Actieve opsporing van patiënten of
mogelijke lijders is bij infectieziekten
al gemeengoed, maar vindt bij erfelij
ke ziekten nog nauwelijks ingang, al
dus de Nijmeegse hoogleraar. De ac
tieve toepassing van de huidige ken
nis wordt volgens hem bovendien be
lemmerd dcoT het 'solistisch' optreden
van veel artsen, terwijl de erfelijk
heidsleer juist in samenwerking met
anderen moet worden beoefend. Voor
een deel van de nu bekende erfelijke
ziektebeelden acht hij opsporing drin
gend noodzakelijk, evenals opsporing
van de 'dragers' die een ziekte aan
hun kinderen kunnen overdragen zon-
dèr er zelf aan te lijden. Informatie
op dit punt kan bijdragen tot een ver
antwoord ouderschap, aldus prof
Geerts
LEEUWARDEN De veertienjarige
Evert van Veldhuizen is door een
vraohtwagen overreden. Toen de
vrachtwagen hem passeerde viel _hij
en kwam onder de wielen terecht. Hij
was op slag dood.
Van een verslaggever
AMSTERDAM Twee mannen met
een nylonkous over hun hoofd hebben
gistermorgen het filiaal van de spaar
bank van de Stad Amsterdam aan de
Willemsparkweg beroofd van waar
schijnlijk zeventig mille.
Toen de 36-jarige G. B. L. Slot, die
als plaatsvervanger van de met vakan
tie zijnde kassier-beheerder optreedt,
gistermorgen het pand binnenging zag
hij zich plotseling met de twee man
nen geconfronteerd. De mannen bon
den hem aan hander. en voeten vast,
on'inamen hem zijn sleutels en gjngen
naar de kluis. Toen zij de kluis niet
open konden krijgen sleepten zij de
geknevelde heer Slot mee en op de
grond liggend moest deze precies ver
tellen hoe de kluis geopend kon wor
den Nadat ze het geld bemachtigd
hadden verdwenen ze door de voor
deur. de geknevelde man op de grond
achterlatend. Na een paar minuten
wist deze zich gedeeltelijk te bevrij
den en alarm te slaan. Hij was daar
mee bezig toen het personeel tegen
negen binnenkwam. Een intensieve
jacht, op de daders leverde gisteren
niets op
Van een onzer verslaggevers
BREDA Over de 'zeer gespannen'
situatie bij de chocolade- en cacaofa
briek Kwatta in Breda, gaan de vak
bonden aanstaande maandag praten
met de directie van het bedrijf.
Kwatta is een deel van de Amerikaan
se onderneming Continental Foods.
De teruglopende resultaten bij Kwatta
is de oorzaak van onrust onder het
330 man personeel, die vrezen dat een
groot deel van de mensen ontslagen
zal worden De ondernemingsraad van
Kwatta heeft gisteren een gesprek ge
had met de voorzitter van het bestuur
van Continental Foods. De onderne
mingsraad 7al in oktober een beslis
sing nemen over de reorganisatieplan
nen van het bestuur.
CASTRICUM De 47-jarige mevrouw
J. W. P. van Baarsen-ten Braak uit
Santpoort is gistermiddag op de pro
vinciale weg ZaandamCastricum in
haar auto verbrand na een frontale
botsing met een vrachtauto. De be
stuurder van de vrachtauto, die tever
geefs probeerde haar uit de in brand
gevlogen personenauto te redden, werd
met lichte brandwonden in het zie
kenhuis in Alkmaar opgenomen.
DOETINCHEM De 76-jarige J. T.
Dieker uit het Gelderse Wijnbergen
(gem. Bergh) is op zijn fiets geschept
door een personenauto en overleden.
ROERMOND De 64-jarige H. Van
neer uit het Limburgse Roosteren is
omgekomen toen de auto waarin hij
zat slipte en tegen een boom terecht
kwam. De bestuurster werd zwaar ge
wond
(ADVERTENTIE)
Cigarros Aufenticos.
'Behandeling zou gevaarlijk precedent zijn
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Staatssecretaris Kooijmans (buitenlandse zaken)
vindt dat de omwenteling in Chili niet behandeld behoort te worden
door de algemene vergadering van de Verenigde Naties die dinsdag
in New York begint.
Het is nog niet zeker of minister Van
der Stoel in zijn algemene speech in
New York aandacht aan Chili zal
schenken, maar Nederland zal in ie
der geval geen initiatief nemen om de
zaak ter behandeling op de agenda ge
plaatst te krijgen. Nederland stelt
zich op het standpunt dat de omwen
teling een binnenlandse aangelegen
heid van Chili is. Hot handvest van
de VN laat niet toe dat deze organisa
ties zich in de binnenlandse aangele
genheden van lidstaten mengt. Een
uitzondering op deze regel wordt ge
maakt als er van buitenlandse inmen
ging sprake is geweest of als de vrede
in het algemeen wordt bedreigd. 'We
beschikken nog over weinig Informa
ties ten aanzien van de toestand in
Chili, er zijn nog helemaal geen be
wijzen dat een derde mogendheid bij
de omwenteling direct betrokken is
geweest', aldus de staatssecretaris. Hij
meende dat behandeling van de Chi
leense kwestie een gevaarlijk prece
dent zou opleveren, omdat dan de
weg wordt geopend om in de VN al
lerlei binnenlandse aangelegenheden
van lidstaten aan de orde te stellen.
Overigens heeft Cuba de coup in Chi
li al voor de veiligheidsraad van de
Verenigde Naties gebracht. Dit speci
aal omdat een Cubaans schip zou zijn
aangevallen.
Voor de algemene vergadering zijn nu
al 104 agendapunten ingediend. Bui
tenlandse zaken verwacht dat de pro
blemen in het Midden-Oosten, zoals al
eerder het geval is geweest, een zwaar
stempel op de vergadering zal druk
ken. Belangrijke punten die verder
behandeld zullen worden is de situa
tie in Noord- en Zuid-Korea, in zuide-
lijk-Afrika en een debat over ontwa
pening.
Uyl om haar eerder uitgesproken
sympathie voor de ontwikkeling in
Chili nu tot uitdrukking te brengen
door een krachtig protest in Was
hington en een opschorten van de fi
nanciële steun aan Chili die in han
den van de junta dreigt te raken en
dit nieuwe bewind niet te erkennen.
PSP
Het partijbestuur van de PSP zegt in
een verklaring met ontzetting kennis
te hebben genomen van de militaire
machtsgreep in Chili. Het doet een
dringend beroep op de regering-Den
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM De directeur-generaal van de Wereld Voedsel Organisatie van de
Verenigde Naties (FAO), de Nederlander dr. A. H. Boerma, is sterk voorstander
van de aanleg van mondiale voedselvoorraden om daarmee steeds heviger dreigen
de tekorten in de ontwikkelingslanden te dekken.
De omvang van deze voorra
den zou moeten worden vast
gesteld in nauw overleg tus
sen de ontwikkelingslanden en
de graanexporterende westerse
landen.
Dr. Boerma, die dit gistermid
dag zei op de algemene verga
dering van de Heidemaat
schappij in Rotterdam, zal het
voorstel indienen op de eerst
komende FAO-conferentie in
november. Hij wil ook, dat de
voornaamste graanproduceren-
de westerse landen zich ver
binden hun produktie op peil
te houden, tenminste op het
zelfde niveau als dat van de
afgelopen jaren. Dat de graan
voorraden in de wereld de laat
ste jaren (mede door de grote
leveranties van de VS aan
Rusland) zijn verminderd,
noemde hij verontrustend.
'Op het ogenblik zijn de we
reldvoorraden van tarwe op
het laagste niveau sinds twin
tig jaar, terwijl in die tijd de
wereldbevolking met vijftig
procent is toegenomen. Die af
name is nog versneld doordat
de voornaamste graanexporte
rende landen hun voorraden
bewust hebben verminderd
omdat deze voor hen een last
zijn. Hoe verschrikkelijk de
gévolgen daarvan kunnen zijn,
is nog onlangs gebleken in
grote delen van Afrika, waar
door droogte zo'n zes miljoen
rechtstreeks met hongersnood
werden bedreigd'.
De FAO-directeur registreerde
overigens meer wanverhoudin
gen tussen het westen en de
derde wereld: 'het is toch wel
een vreemde zaak dat de Eu
ropese Gemeenschap de boe
ren in haar lidstaten zeshon
derd gulden betaalt voor elke
koe, die zij slachten om op
die manier de produktie van
gesubsidieerde melk te verla
gen, terwijl het gemiddelde
jaarinkomen van een Afrikaan
op het platteland minder dan
150 gulden is'.
Samenwerking
Dr. ir. F. Sonneveld, president
van de raad van bestuur van
de Heidemij, pleitte voor
meer samenwerking bij de uit
voering van ontwikkelingspro
jecten met de lokale bevol
king. Als voorbeeld noemde
hij het groenteteelt-project
van de Heidemij in Senegal,
waar op een terrein van 350
hectare nog maar enkele Eu
ropeanen werken tegen, in het
drukke seizoen, enkele duizen
den Senegalezen. Wanneer het
project tegen 1980 tienduizend
hectare groot zal zijn, zullen
er vele duizenden Senegalezen
Dr. A. H. Boerma
werken voor een inkomen, dat
duidelijk boven het gemiddel
de in Senegal ligt. Op dit pro
ject, waarvandaan de afgelo
pen winter twee miljoen kilo
groente en fruit via Neder
land over West-Europa zijn
gedistribueerd (wanneer het
project klaar is zullen dat
tweehonderd miljoen kilo
zijn), zal ook een vakschool
voor de Senegalezen tot stand
worden gebracht.
Om het effect van die ontwik
kelingsprojecten zo groot mo
gelijk te doen zijn, overweegt
de Heidemij nu in de statuten
van haar lokale vestigingen de
bepaling op te nemen, dat
winsten, die ter plaatse wor
den gemaakt, voor een flink
deel worden bestemd voor
herinvestering in het betref
fende land.
Vervolg van pagina 1.
verklaard, dat het beleid-Den Uyl in
zet zal moeten zijn bij de raads- en
statenverkiezingen van volgend jaar.
'Een goed resultaat voor de PvdA ver
groot de kansen van een progressieve
politiek, ook landelijk. Geef daarom
Den Uyl een steun in de rug', aldus
Van der Louw.
Overigens had hij op enkele onderde
len wel-kritiek op het kabinetsbeleid.
Hij waarschuwde dat de plannen ter
verdubbeling van de huurwaarde van
eigen woningen niet diegenen zullen
mogen duperen, die ondanks een laag
inkomen door de woningnood naar ei
gen woningbezit zijn gedrongen. Op
merkelijk was dat Van der Louw uit
drukkelijk zijn verontwaardiging uit
sprak over de behandeling van Sow-
jet-intellectuelen, zoals Boekowski,
Amalrilc, Solzjenitsjin en Sacharow in
eigen land. Hij riep ook op tot massa
le ondersteuning van de actie tegen
de verkoop door Albert Heijn van An
golese koffie.
CHILI
Het congres heeft met enkele ogen
blikken stilte de omgekomen Chileen
se president Allende herdacht. Van
der Louw zei dat in Chili weer eens
is gebleken, hoe lang de weg is die
socialisten moeten gaan, als zij goede
democraten willen zijn.
Het congres werd gisteravond toege
sproken door de Chileense politicus
Carlos Parra, die 's morgens uit Lon
den op Schiphol was aangekomen.
Parra, die tot de radicale Chileense
partij behoort en als Europese verte
genwoordiger van de regering Allende
optrad, pleitte ervoor dat Nederland
binnen de EEG het initiatief zal ne
men om de nieuwe machthebbers in
Chili erkenning te onthouden. Hij gaf
Nederland ook de raad de ontwikke
lingshulp aan zijn land voorlopig op
te schorten. 'Ik zal dit nieuwe fascisti
sche regime blijven bevechten zoals
de plicht is van iedere socialist in en
buiten het land', aldus Parra.
Een delegatie van het PvdA-congres
zal vandaag in Amsterdam deelnemen
aan de protestdemonstratie tegen de
gebeurtenissen in Chili.
OPSCHORTEN
Het congres nam gisteravond een mo
tie aan, waarin het zich uitspreekt
voor opschorting van de lopende fi
nanciële en technische hulp aan Chili.
In de motie staat dat de Nederlandse
regering de Chileense junta voorlopig
niet moet erkennen en dat zij de mo
gelijkheden moet onderzoeken de te
genstanders van de junta en politieke
vluchtelingen hulp te bieden. Het par
tijbestuur zal in overleg met de radi
cale partij van Chili hetzelfde moeten
doen.
