kost ergernis en soms geld
Nieuwe' school op puinhopen van oude
iscriminatie vaak vastgelegd in wetten, cao's en reglementen
Meisjesnaam
geeft moeite
jipW/CTAiRTET ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1973
BINiNENIiAiND T17/K17
p-
jr Cisca Dresselhuys
5TERDAM Dat de tegenwoordige maatschappij de vrouw op
gebieden anders behandelt dan de man, is geen nieuws. Dat
"andere behandeling' soms zonder overdrijving met het woord
Uminatie' kan worden betiteld, is al evenmin nieuws. Maar wat
allien weinig mensen beseffen- is het feit, dat deze andere be-
leling oftewel discriminatie in heel wat gevallen niet voortvloeit
ncidentele onwilligheid van de man, maar gewoonweg is voor-
ïreven door wetten, c.a.o.'s, pensioenfondsen, reglementen en
re officiële stukken, die zowel het maatschappelijke- als liet
idsleven in Nederland in bepaalde banen leiden.
lieer een vrouw ergens ontslag krijgt of een bepaalde uitkering
kan bemachtigen, is dat soms gewoon het gevolg van het keurig
ipt uitvoeren van deze officiële bepalingen.
e kunnen beoordelen in hoeverre
ons land nog sprake is van offi-
geregelde discriminatie van de
f, hebben wij een speurtocht ge-
door allerlei wetten, c.a.o.'s,
«inenten van pensioenfondsen,
narenreglemen ten en andere
f meer officiële paperassen. Of-
n we hierbij waarschijnlijk nog
een bepaald deel van het geheel
•'kt hebben, kunnen we toch wel
Studeren, dat, hoewel er de laatste
heel wat voor de vrouw discri-
ende regelingen zijn geschrapt
ordt de man in de wet niet lan-
s het gezinshoofd aangemerkt en
de vrouw volledige handelings-
lamheid, wat betekent, dat zij
gd is contracten te sluiten en
ijke) er nog heel wat minder
ge voorschriften zijn blijven be-
die soms alleen maar kwetsend
maar soms ook betekenen, dat
•zijn gewoon geld kost. Omdat
chter betaald wordt voor gelijke
of omdat ze voor bepaalde al-
1e uitkeringen, zoals bijvoor-
bij werkloosheid, niet in aan-
ng komt
iling
in de eerste, opvallend discrimi-
!e bepalingen ten aanzien van
iw, hebben we gevonden in de
op zichzelf al geen staaltje
aangepaste wetgeving,
lat hier in het tweede hoofdstuk
gesproken wordt over de troons-
ging in artikel 11, dat de kroon
fopvolging overgaat op de nako-
;en van de laatstoverleden ko
lt waarbij zonen voorrang heb-
oven dochters en dat in een
lat al verscheidene generaties
•ouwen geregeerd wordt,
burgerlijk wetboek, artikel 246
gesproken over de ouderlijke
t. Hier staat te lezen, dat de ou
de ouderlijke macht ovèr hun
ïrjarige kinderen samen uitoefe
maar dat bij verschil van inzicht
de opvoeding de wil van de va-
.^eslissend is. In artikel 247 staat,
i»|e vader het bewind voert over
jLventueel vermogen, dat een min-
^•ig kind bezit en dat eveneens
der het kind vertegenwoordigt
le burgerlijke handelingen (de
?r komt hier pas ten tonele m
eval dat er geen vader is). In
fde burgerlijke wetboek staat in
dat echtgenoten verplicht
)t samenwoning en dat de plaats
ie samenwoning in onderling
moet worden vastgesteld en
brek aan overeenstemming door
stemming kan worden bereikt, geen
beslissingsbevoegdheid geven. Dan
komt de man en spreekt het verlos
sende woord.
Ook in verschillende collectieve ar
beidsovereenkomsten (c.a.o.'s) zijn
nog aardige staaltjes van discrimina
tie van de vrouw te vinden. Het
meest sprekende voorbeeld is natuur
lijk wel de nog steeds bestaande onge
lijke betaling voor gelijke arbeid.
Wanneer een man en een vrouw pre
cies hetzelfde werk doen, krijgt de
vrouw er toch minder voor betaald.
Waarom? Alleen omdat ze een vrouw
is.
Officieel mag dit soort ongelijke beta
lingen voor gelijke arbeid al sedert
juli 1972 niet meer bestaan, toen een
\erdrag dat het jaar daarvoor onderte
kend was, kracht van -wet kreeg. Toch
staan in de nieuwe door de verschil
lende partijen al goedgekeurde confec-
tie-c.a.o., die nog verbindend verklaard
moet worden door de minister,
nog steeds aparte tabellen voor vrou
wenarbeid. Nog steeds is er verschil
in beloning voor gelijke arbeid. Op
het ogenblik bedraagt dat verschil in
de textiel-industrie nog maar liefst elf
pet. In december 1974 moet dit ver
schil zijn weggewerkt-
En zo zal dan (nadat in 1951 door de
Internationale Arbeidsorganisatie,
waarvan Nederland ook lid is, een
conventie werd opgesteld, waarvan
Nederland de ondertekening heeft we
ten uit te stellen tot 1971) 23 jaar la
ter die gelijke betaling voor gelijke
arbeid hopelijk een feit gewor
den zijn.
In een andere c.ao. die van de KNSM
tegelijk de eerste c.ao., die dit be
drijf kreeg, staan nog speciale tabel
len voor mannelijke en vrouwelijke
werknemers, die dan wel worden ver
dedigd met de opmerking, dat 't om on
gelijke functies gaat, maar de onder
scheiding blijkt niet gemaakt op func
ties, maar op geslacht. In de c.a.o. van
de betonmortelindustrie, die van 1971
tot 1973 gold, bestonden zelfs nog he
lemaal geen vrouwelijke werknemers.
Hier werd in de aanhef, waar het be
grip werknemer omschreven werd, ge
steld, dat een werknemer is, iedere
mannelijke werknemer in dienst van
de werkgever. Hoewel er toch wel
wat vrouwen, met name als laborante,
werkzaam waren in de betonmortelin
dustrie. (In de nieuwe c.a.o.. die voor
1973 en 1974, is het woordje 'manne
lijk' nu trouwens verwijderd).
Ontslag
voor stuk allemaal bepalingen,
i vrouw op een tweede plan zet-
ie haar wel inspraak geven maar
aar, wanneer er geen overeen-
Een bepaling die ook in bepaalde ar
beidsovereenkomsten nog wel voor
komt. met name in die van kleuter
leidsters, is die van het ontslag bij
huwelijk en/of zwangerschap. Hoewel
er wettelijk nog nooit iets geregeld
is omtrent een verbod op ontslag om
deze redenen (een wetsontwerp hiero
ver is ail lange tijd in de maak), is
het tegenwoordig wel zo, dat huwelijk
en zwangerschap voor een gewestelijk
arbeidsbureau (waar voor elk onitslag
een vergunning moet worden aange
vraagd) geen redenen meer zijn om
deze vergunning te geven. Iets anders
is het, wanneer een dergelijke bepa
ling vast ligt in een bepaalde arbeids
overeenkomst, zoals bijvoorbeeld die
van sommige kleuterleidsters, waar
van beide partijen van tevoren op de
hoogte zijn van het bestaan van deze
bepaling. Overigens is zij al jaren ge
leden officieel geschrapt uit het rijks
ambtenarenreglement.
Een wet. die ook nogal wat verschil
kent in behandeling van man en
in dit geval getrouwde vrouw, is
de Wet Werkeloosheids Voorziening
(de WWV). Wanneer een man of
vrouw onvrijwillig werkloos wordt
dus wordt ontslagen krijgt zowel
man als vrouw gedurende een half
jaar WW (een uitkering van de werk
loosheids wet).
Daarna treedt de WWV in werking,
die mannen nogmaals twee jaar een
uitkering garandeert. En deze wet
maakt wel degelijk verschil in de be
handeling van man of getrouwde
vrouw, die wèl heide belastingen heb
ben betaald, waaruit dë wet gefinan
cierd wordt. Een getrouwde vrouw
krijgt namelijk geen enkele uitkering
op grond van deze wet op één uitzon
dering na: de vrouw moet als kostwin
ner aangemerkt worden, dat wil zeg
gen zij moet tenminste de helft van
het minimumloon verdienen en dat
moet tenminste driekwart van het in
komen van haar echtgenoot zijn. Heel
wat getrouwde werkende vrouwen, die
part-bime werken voldoen niet aan de
ze voorwaarde, en krijgen dus geen
verdere werkloosheidsuitkering meer.
Dat dit onredelijk is wordt op het
ogenblik steeds meer ingezien. Het
verwijderen van deze beperkende be
paling en het gewoon onderbrengen
van de getrouwde werkende vrouw
onder de WWV is één van de eisen
van de vakbondsnota arbeidsvoorwaar
denbeleid 1974. Ook de SER consta
teert in een advies van februari 1973:
'wel wil de raad bepleiten, dat de ge
huwde vrouw in geval van werkloos
heid onder dezelfde voorwaarden als
mannelijke werklozen uitkering van
de Wet Werkloosheidsvoorziening en
de Rijksgroepsregeling Werkloze Wer-
nemers kan ontlenen'.
Huishouding
Een ander weerhaakje aan de werk
loosheidsuitkering aan werkende ge
trouwde vrouwen is het feit, dat vrou
wen, die na hun werkloos worden,
weer een 'normale' dagtaak in het
huishouden vinden, geacht worden
niet langer werkloos te zijn en dus
geen uitkering meer krijgen. Latere
jurisprudentie gaat hoe langer hoe
meer betekenis toekennen aan de
duur van de naast de huishoudelijke
taak verrichte werkzaamheden. Wan
neer deze werkzaamheden buitenshuis
langere tijd hebben geduurd, wordt
de belanghebbende thans dikwijls wel
(gedeeltelijk) werkloos geacht.
Degenen die part-time arbeid verrich
ten (en dit zijn op het ogenblik in
ons land bijna alleen vrouwen) en
daaruit werkloos worden, moeten op
straffe van verlies van uitkering een
volledige dagtaak aanvaarden, indien
zij daartoe zonder al te grote bezwa
ren in staat moeten worden geacht.
Wanneer zij dit weigeren, omdat ze
persé part-time willen blijven wer
ken, wordt hun werkloosheidsuitke
ring stopgezet. Hoewel dit natuurlijk
geen maatregel is, die speciaal discri
minerend ten opzichte van vrouwen
is, maar wel van part-time werkers,
komt het in dit geval toch op hetzelf
de neer, omdat in ons land bijna alle
part-time werkers vrouwen zijn. Het
zou aardig zijn eens te zien of deze
regeling gehandhaafd zou blijven,
wanneer het percentage part-time
werkende mannen opeens enorm zou
toenemen
En nu we toch terecht gekomen zijn
bij de vrouwen, die maar een gedeel
telijke werkkring hebben, is het aar
dig eens te zien hoe deze behandeld
worden door het bedrijfsleven. Gecon
stateerd moet worden, dat er 'n enor
me chaos heerst in de regelingen
ten behoeve van part-time werkers.
Nergens bestaan bindende voorschrif
ten van overheidswege over de rechts
positie van de part-timer. Elk bedrijf
kan en mag zijn eigen voorwaarden
stellen en eigen arbeidsovereenkom
sten opmaken. Heel vaak zitten de
part-timers niet in de c.a.o.'s en niet
in pensioenfondsen.
Al met al leiden ze een enorm onze
ker arbeidsbestaan. Dat komt vooral
naar voren bij eventueel ontslag. De
meeste bedrijven, die part-timers in
dienst hebben, denken deze maar on
middellijk te kunnen ontslaan, wan
neer inkrimping van personeel nodig
is. Maar al te vaak gebeurt dit inder
daad. omdat de part-time werkende
vrouwen geen tegenspel bieden. Ze
denken, dat ze inderdaad van de ene
dag op de andere op straat gezet kun
nen worden, hoewel ze in ieder geval
altijd protest kunnen aantekenen bij
't gewestelijk arbeidsbureau, dat voor
elk ontslag ook dat van een part
timer een ontslagvergunning moet
geven. Dat nalaten om te protesteren
heeft een dubbele negatieve uitwer
king: ten eerste is de parttimer dan
zijn baan kwijt en ten tweede krijgt
hij geen werkloosheidsuitkering,
omdat hij niet geacht wordt 'onvrij
willig werkloos' te zijn. Er is immers
niet geprotesteerd tegen het ontslag?
Dat part-time werkende vrouwen ook
bij grote instellingen met een goed
omschreven personeelsbeleid als eer
ste op de keien staan, wanneer er ont
slagen moeten vallen, bleek enkele ja
ren geleden bij de Sociale Verzeke
ringsbank in Amsterdam. Hier viel in
1967 een stuk werk weg, waardoor
dus mensen overbodig werden. Bij be
schikking van de minister van sociale
zaken en volksgezondheid moest de af
vloeiing toen als volgt worden gere
geld: eerst degenen, die vrijwllig weg
wilden en ten tweede de mensen, die
er part-time werkten (ongeacht hoe
lang of kort ze er werkten). Dat bete
kende dat ongeveer vijftig getrouwde
part time werkende vrouwen ontsla
gen werden.
Ook in het Rijksambtenarenreglement
staat nog altijd een bepaling, waar
door de getrouwde vrouwen er in tij
den van ontslag als een van de eerste
groepen uit vliegen. Hier staat name
lijk in artikel 96: dat eerst ontslagen
moeten worden, zij die dat wensen,
dan degenen, die 35 of meer pensioen
jaren hebben opgebouwd, dan dege
nen die 35 jaar of jonger zijn, waarbij
degenen, die geen kostwinner zijn het
eerst weg moeten. Geen kostwinner:
dat zijn natuurlijk de meeste gehuw
de werkdende vrouwen, vooral wan
neer ze part-time werk doen.
Nu kan gezegd worden: het is toch re
delijk, dat er bij ontslag eerst gedacht
wordt: wie heeft er financieel het
minst last van. Dat zijn dan inder
daad de vrouwen, die een man met
een inkomen hebben. Maar hierbij
wordt arbeid dan alleen maar gezien
als een middel om geld te verdienen
en niet als een bezigheid, die plezier,
voldoening en kans op zelfontplooiing
biedt.
Bijstandswet
Een heel andere wettelijke regeling,
waarbij de getrouwde werkende
vrouw er soms niet best afkomt, is de
algemene bijstandswet. Onlangs was
er het geval van de Utrechtse juriste
Dorelies Yrizarry (getrouwd, werkloos
na voltooiing van haar studie), die
ook in hoger beroep een uitkering als
kostwinster geweigerd werd. Er waren
verschillende redenen, waarom zij
niet voor deze uitkering in aanmer
king kwam, maar al waren die er niet
geweest, dan had ze de uitkering toch
niet gekregen op grond van een won
derlijk Koninklijk Besluit dat als na
dere uitwerking dient van een artikel
uit de Bijstandswet. In het KB num
mer 19 van 8 februari 1972 staat na
melijk te lezen, dat een vrouw pas als
kostwinster voor de bijstandswet kan
worden aangemerkt, wanneer zij
'voorafgaande aan het tijdstip van de
indiening van de aanvraag om bij-
*1
erl onze onderwijsredactie
TERDAM De onderwijsge-
aschap 'De Vrije Wentelwiek'
it een paar weken. Het is nog
M'oeg om te juichen, maar de
d van de Vrije Wentelwiek
oi ient wel extra aandacht. Het
)i urt niet alle dagen dat leer-
's$n en ouders een school be-
n en dan van de staatssecre-
van onderwijs toestemming
en op de puinhopen van de
(door het bestuur af ge-
even) school een nieuwe 'on-
'ijsgemeenschap' te stich-
ns de bezetting van de Rotter-
huishoudschool aan de Noor-
'nvenkade (vlak voor de vakantie)
een der moeders dit gedicht ge-
c 'In de hoofden en in de lijven
die kinderen is het een chaos.
5 hebben de dingen geleerd
•r te weten waarom. Hun han-
m verkeerd gegroeid. Ze heb-
dles los van elkaar geleerd en
an de grond, los van het leven.
,nK- dat ouwe onderwijs begonnen
't, het dak; wij moeten bij de fun-
nten beginnen'.
bezoek aan de Wentelwiek leert
ht laatste niet gemakkelijk is. De
e klas van vorig jaar heeft exa-
gedaan en is van school af. De
Fe aanwas meegerekend zijn er
Ot leerlingen. Als de school vol-
jaar weer subsidie wil hebben
t|i] minstens 125 leerlingen moeten
De huisvesting is verre van
De helft van de lessen wordt
'en in het noodgebouw aan de
uerhavenkade, de andere helft
kilometer verder in een aftandse
fe school aan de Bergsingel. Het
uw aan de Bergsingel is verve-
u ongezellig. Zelf opverven mag
Jar niet: dat moet lang van tevo-
begroot worden en dan nog is zelf
doen iets wat zich maar moeilijk laat
begroten.
De schooldag begint gemoedelijk. Of
ficieel begint de school om half ne
gen, maar het duurt nog wel een
kwartier voordat de lessen op gang
komen. Bij het nalopen van de pre
sentielijst blijken er nogal wat leer
lingen afwezig te zijn. Ria van Dam,
lerares of misschien moeten we zeg
gen 'begeleidster', erkent dat het ver
zuim een probleem is. Het gebeurt
ook dat leerlingen vertrekken voordat
de school is afgelopen. 'Dat gebeurt
wanneer je de leerling meer vrijheid
geeft. Officieel is iedereen natuurlijk
verplicht op school te zijn. Maar we
passen geen sancties toe om ze ertoe
te verplichten'.
Misschien zijn het aanloopmoeilijkhe
den. Het kan zijn dat de leerlingen
eerst wat moeten wennen aan die
vrijheid en dat ze tenslotte zichzelf
meer verantwoordelijk gaan voelen.
Overigens is op traditionele huishoud
scholen het verzuim ook een pro
bleem. 'Dan is het ook vaak zo dat ie
mand thuis moet blijven als moeder
ziek is of als het druk is in de win
kel', zegt Ria van Dam.
Op de lesrooster staan voor vanmor
gen 'maatschappijgroepen'. Twee we
ken geleden zijn al ideeën verzameld
voor mogelijke projecten: piratenzen
ders (tochtje naar Veronica, waarom
hebben bepaalde politieke partijen
Veronica de das om gedaan?); drugs;
Jehova-getuigen; milieuvervuiling;
oorlog; schoolkrant.
Nu moeten de leerlingen In groepjes
verder met die onderwerpen. Veroni
ca is onbetwist het populairste onder
werp. Besloten wordt dat twee groep
jes naar het stadhuis aan de Coolsin-
gel zullen gaan om leden van de
PvdA-fractie in de gemeenteraad te
vragen waarom hun partijgenoten in
de Tweede Kamer hun favoriete zen
der het zwijgen wilden opleggen.
Voordat de leerlingen op stap gaan
wordt eerst gepraat over de vragen
die ze willen stellen. Verder moeten
ze natuurlijk weten wat een politieke
partij eigenlijk is. Wie kent een poli
tieke partij? VVD, weet een van de
leerlingen, en een ander weet zelfs
wat dat betekent: veel vrije dagen.
Nog meer partijen? Schoorvoetend
volgen anderen: PvdA, CHU, AR,
KVPWat doen die partijen dan?
Tegen Veronica stemmen, zegt ie
mand. Goed, zegt Ineke (alle docenten
worden bij de voornaam genoemd),
maar waar stemmen ze dan? Op het
Binnenhof. En dan volgt een summie
re uitleg van ons parlementaire
systeem: Het lijkt op de verkiezingen
die pas op school gehouden zijn. Al
leen ging het daar dan niet om pira
tenzenders, maar om de verkiezing
van een schoolbestuur van leerlingen,
ouders en mensen van buiten de
school.
In de gangen hangen nog verkiezings
leuzen: 'Er moet geverfd worden. Jo
ke zorgt ervoor'. Kijk, zegt Ineke, dat
doen politieke partijen nu ookf de een
wil hogere lonen, de ander wil meer
geld voor defensie, enzovoorts. Op die
manier wordt de belangstelling voor
popzenders gebruikt voor het opwek
ken van politieke belangstelling. Het
is niet makkelijk meisjes van veertien
jaar (die paar jongens laten we rnaar
even buiten beschouwing) uit te leg
gen wat onze volksvertegenwoordiging
uitspookt
Wanneer de Veronica-groep een half
uur weg is gaat de telefoon. Niemand
op het stadhuis blijkt iets te weten
van een afspraak met fractieleden.
Even duurt de verwarring. Tenslotte
wordt er toch nog iemand gestrikt om
de socialistische aanval op de piraten
te verdedigen.
Ook een tweede maatschappijgroep
heeft de nodige pech. Zij zouden een
gesprek hebben met iemand die ad
junct-directeur van een centrum voor
drugsverslaafden is geweest. Maar op
het laatste moment laat deze het af
weten. Een vervanger is er niet en de
thema-groep Drugs moet maar wat an
ders verzinnen.
Een derde groep is bezig met een ver
kenning van het ziekenhuiswezen. Ze
stropen vooral kraamafdelingen af. En
ze bestoken de zusters met vragen
De Vrije Wentelwiek zal nog heel wat problemen moeten oplossen
over het knippen van de navelstreng,
de beste voorbehoedsmiddelen en de
duur van de barensweeën. De bezich
tigde babies wekken groot enthousias
me. Het zijn schatjes. Ineke doet een
voorzichtige poging om enige belang
stelling te kweken voor de manier
waarop zo'n ziekenhuis georganiseerd
is. Wat zijn de verschillen tussen het
ene ziekenhuis en het andere. Hoe is
het in het buitenland?
In een ander lokaal zit een groep te
praten over de eigen school. Gaat het
goed zo? Is het beter dan vorig jaar?
Er zijn een paar leerlingen die terug
verlangen naar de vleespotten van
Egypte. Ze zijn nu veel vrijer, de le
raren (allemaal nieuw) zijn veel aar
diger, maar leren ze wel genoeg? Is
het toch niet beter meer met nette
schoolboeken te werken in plaats van
met stencils? Wat heb je aan al dat
gepraat? Geen wonder dat sommige
mensen wegblijven
De Wentelwiek zal nog heel wat pro
blemen moeten oplossen. Staatssecre
taris Veerman heeft nu voor een jaar
zijn fiat gegeven. Er is een leerplan
gemaakt dat het motto draagt: 'je
leert niets zonder het te leren'. In dat
leerplan wordt van alle vakken kort
aangegeven hoe de leerstof wordt aan
gepakt. De verschillende vakken (Ne
derlands, Engels, geschiedenis en aard
rijkskunde, maatschappijleer, wis
kunde, kennis der natuur, muziek, te
kenen, handvaardigheid, algemene
technieken, gezondheidszorg, kinder
verzorging, woning-voeding-kleding,
naaldvakken) worden zoveel mogelijk
in onderlinge samenhang gegeven.
Het maken van een verslag over een
bezoek aan een ziekenhuis is bijvoor
beeld een goede training in Neder
lands. Het onderwerp wasmiddelen
leent zich voortreffelijk voor een pro
ject over milieuvervuiling. En wie
weet kan de popmuziek van Veronica
weer leerstof voor de Engelse les op
leveren.
We vrezen alleen wel dat de keurige
gekafte boekjes met de veelzeggende
titel 'O, hoort het zo' nooit meer uit
de kast zullen komen. Niemand zal
zich er meer om bekommeren of de
leerlingen van de Vrije Wentelwiek
zich tjiuis gedragen als Nettie Gans,
die géén thee kan schenken zonder
voetbad en bij het presenteren de gas
ten op de tenen trapt.
Een tekenend feit uit de finan
ciële wereld. Hoewel de vrouw
niet door wettelijke bepalingen
gedwongen is haar meisjesnaam
op te geven en verder onder
haar mans naam door het leven
te gaan, is het uiterst moeilijk
om als getrouwde vrouw officiële
zaken en paperassen op de
meisjesnaam gesteld te krijgen.
(Artikel 9 van het burgerlijk
wetboek spreekt over: de ge
trouwde vrouw is 'bevoegd'
haar mans naam te dragen, niet
'verplicht'.
Vraag aan de juridische afde
ling van de AMRO-bank: kan
een getrouwde vrouw bij u on
der haar meisjesnaam een bank
rekening openen.
Antwoord: Nou, liever niet. Wij
zullen dat beslist niet stimule
ren. Uit praktische overwegin
gen zullen wij de vrouw probe
ren over te halen af te zien van
dat plan. Een getrouwde vrouw
kan namelijk betalingen krijgen
(bijvoorbeeld van de overheid)
die op haar mans naam en niet
op die van haar gesteld zijn.
Kan dus erg veel chaos geven.
Vraag: maar als ze er nu op
staat, dat kan toch? Antwoord:
Ach mevrouw, ik wil ook zoveel
wat niet kan. Ik kan ook wel
een andere naam willen heb
ben.
Opmerking: maar het gaat hier-
niet om een andere naam, ze
wil juist haar eigen naam hou
den.
Antwoord: Nou mevrouw, zijn
er nu werkelijk geen belangrij
ker dingen in de wereld om u
over op te winden?
stand al grotendeels voorzien heeft in
het onderhoud van haar gezin'. Hoe
kan dat bij een academisch gevormde
vrouw, die pas op de arbeidsmarkt
komt, wanneer ze afgestudeerd is?
Voor de man geldt deze beperkende
bepaling niet. Hij wordt so wie so
hoofd van het gezin (deze term be
staat in deze wet nog) en dus kost-
winner genoemd.
Pensioen
Een heel apart en somber
hoofdstuk vormen de pensioenvoor
zieningen voor de werkende vrouwen.
In de zomer van 1969 is door het mi
nisterie van sociale zaken en volksge
zondheid in samenwerking met de
contact-commis9ie bedrijfspensioen
fondsen een enquete gehouden naar
de positie van de vrouw in deze pen
sioenfondsen. Uit dit onderzoek zijn
schrikbarende feiten naar voren geko
men, zoals dat van de tachtig bij het
onderzoek betrokken pensioenfondsen
er twintig totaal geen vrouwen opne
men.
Verder kennen van de overige zestig
pensioenfondsen meer dan de helft
(33) een hogere toetredingsleeftijd
voor vrouwen (wat tot gevolg kan
hebben dat de vrouw minder peni-
soenjaren maakt en dus later een
kleiner pensioen krijgt). Van de tach
tig pensioenfondsen hadden maar 27
een gelijke behandeling van mannelij
ke en vrouwelijke werknemer. In be
paalde gevallen betaalden de vrouwen
ook nog een hogere premie dan de
man. De bedrijfspensioenfondsen, die
ten tijde van dit onderzoek geen vrou
wen toelieten zijn: het pensioenfonds
voor de dakpannen en siersteenindus-
trie, voor de zeevisserij, voor de stro
kartonindustrie (werken redelijk veel
vrouwen), voor de cartonnage- en de
papieren zakken-industrie (werken re
delijk $eel vrouwen), voor de bak
steenindustrie, voor de schoenmakerij,
voor de drankindustrie, voor de
klompenindustrie ,voor het bloembol-
lenbedrijf (werken veel vrouwen),
voor de betonmortelindustrie, voor de
porselein- en aardewerkindustrie
(werken vrij veel vrouwen), voor de
rubber- en thermoplastische industrie,
voor de Nederlandse leerindustrie
(twee pot. vrouwelijke werknemers),
voor de houten emballageindustrie,
voor de haven van Zaandam, voor de
aardappelmeeindustrie, voor het bitu
mineuze dakbedekkingsbedrijf, voor
de Federatie van Bonden van Rund-
veefok- en Melkcomtrolevereriigingen
in Nederland, voor de landbouw (wer
ken redelijk veel vrouwen) en het Al
gemeen Pensioenfonds voor de schoen
industrie (25 pet. van de werkne
mers zijn vrouwen) en de lederwaren-
industrie (heeft van de werknemers
zijn vrouwen).
Spreiding rijksdiensten
Ook bij de spreiding van de rijksdien
sten, waarbij ambtenaren overge
plaatst moeten worden, blijkt verschil
in behandeling tussen mannelijke en
vrouwelijke werknemers. Zo wordt nu
gewerkt aan de overplaatsing van een
groot aantal CBS-ambtenaren naar
Heerlen. Er zijn wel een paar vaste
regels over wie wel en niet voor over
plaatsing in aanmerking komt, maar
deze dekken lang niet alle gevallen.
Er komt voor elke dienst, die overge
plaatst wordt, een bezwarenscommis-
sie die van geval tot geval oordeelt.
Uit de praktijk is gebleken welke ar
gumenten zwaar tellen bij dergelijke
commissies (is gebleken bij bijvoor
beeld overplaatsing van Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds). Bezwaren,
die gemakkelijk aanleiding geven tot
een afvloeiing in plaats van een over
plaatsing zijn: ouder dan zestig jaar.
en het geval dat een getrouwde
vrouw, die bij de overheid werkt, een
man heeft, die in Den Haag buiten de
de te verplaatsen overheidsdienst
werk. Deze vrouw moet in Den Haag
blijven vindt men. Iets anders is het
met de getrouwde man, die bij de te
verplaatsen rijksdienst werk en die
een vrouw heeft, die buitenshuis
werkt. Aan de baan van deze werken
de vrouw wordt in veel minder geval
len zoveel waarde gehecht, dat de
man een afvloeiingsregeling krijgt
aangeboden en in Den Haag kan blij
ven.
Een disoriminatiefeit bij de Neder
landse Spoorwegen: de getrouwde NS-
employé heeft vrij reizen voor zich
zelf en zijn gezin. De getrouwde
vrouw, die bij de NS werkt heeft al
leen vrij reizen voor zichzelf, maar
niet voor haar gezin. Alleen wanneer
ze kostwinster is en haar man een in
komen heeft dat kleiner is dan 6640
gulden per jaar (de belasting vrije
voet) mag haar gezin delen in het ge
not van het vrije reizen.
