ACH JA,
WE KUNNEN
ALLEEN
ONS BEST
BLIJVEN
BOEN
I
Voor
het
loket
van
de
hemel
r s-;~' "vv.i,
Vandaag
Trouw
Kwartet
TROTTP/KWARTET ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1973
KERK T2/K2
door Ton van der Hammen
prglrmXIII urr« 4jT
An hschoaw. «cdioof jnp, HEER in jjn God
We lezen thuis met ons gezin de bijbel. We bidden natuurlijk ook mei
de kinderen. Verder gaan ze naar de christelijke school en we nemen
ze regelmatig mee naar de kerk. Ja, en nu hopen we maar, dat ze
later ook christenen willen proberen te zijn. Hoewel we daar wel
eens aan twijfelen. Het is tegenwoordig allemaal zo anders dan vroe
ger. Onze oudste begon laatst te schamperen op die ouderwetse kerk
met al die dure, onbegrijpelijke woorden. Het zegt me niks. En
als er dan van die hoge idealen zijn, wat merk je ervan bij christe
lijke mensen?
Trouwens, ook onze kleintjes zijn op
hun manier al kritisch. Van de bijbel-
lei op school en van het (kinder)bij
bel lezen aan tafel zeggen ze vaak: Al
wéér dat verhaal? Dat hebben we zo
vaak gehoordNaar de kerk gaan
w mee, omdat ze moeten Hè bah,
tt imap nooit wat van, kun je dan
Daar hebt u een momentopname uit
een kerkelijk gezin, waarvan bijna ie
dereen wel weet, dat die geen uit-
rondering is. Zo'n litanie van ouders
kun je vaak horen. Die ze dan kun-
nen besluiten met de zo eerlijk lijken
de verauch/tinig: Aah ja, we kunnen al
leen maar ons best Wijven doen.
Is dat zo?
Maar is dat zo? Stel, dat nu eens be
gonnen werd dat 'doen' kritisch te be
kijken. Net zo kritisch als dat oudere
kind van daarnet de kerk? Dan komt
er, als je het op de keper beschouwt,
nu niet zo heel veel opwekkends naar
voren. Er blijkt, dat kinderen thuis,
op school en in de kerk, ook al is er
opdat ik in den
niet. ontsla pc
daar dan kinderkerk of nervendienst,
op een nogal willekeurige manier met
de bijbel worden benaderd. Er zit
geen systeem in. Weet de ene bemidde
laar van de andere eigenlijk wat hij
met de bijbel doet? Een gemeenschap
pelijke lijn in het benaderingsprocea
is er niet.
De totaal aanpak van het bijbelonder
richt is willekeurig, dus nogal chao
tisch. En dat kunnen we, zeker in een
geestelijk leefklimaat waarop het
woord chaotisch óók al van toepassing
lijkt, nu net niet gebruiken. De kin
derreactie: Dat verhaal heb ik al zo
vaak gehoord is dus eigenlijk preoies
in de roos. Een onvoldoende van het
kind voor degenen, die het dn dit al
lerminste saaie, juist levendige en rij
ke, ofschoon allerminst gemakkelijke
Boek moeten inleiden,
Het moet anders
Nu komt er gelukkig, langzaam maar
zeker, zicht op dat het anders moet.
De Unie School en Evangelie droeg in
brochurevorm bezinningsmateriaal
De puzzel, de rebus, de quiz zijn elementen
die helemaal passen bij het binnenvoeren
van kinderen in de ivereld van de bijbel. Ze
zijn er dan ook van oudsher geweest. Dat
blijkt uit de hierbij afgebeelde oude rebus
die voorkomt in de Prent-bybel voor de
jeugd, uitgegeven door T. Hooiberg en Zn.,
Leiden, in 1864. Ter vergelijking een puzzel,
voorkomend in het Bijbels Werkboek van
de NZV 1973/1974. Hij is bedoeld voor ou
dere kinderen en heeft te maken met de dro
men van de schenker en de bakker, zoals dat
in Genesis 40 wordt beschreven.
Una»* ilc vertrouw op Uwe goedertierenheid rüijn
zal zich verheugen in Ihv heil
Ik weet dat God frn|jn ''dit is in roijr» leven
En in den dood Zijn trouw mij ook niet zol begeven
aan over de religieuze vorming van
het kind. De NCRV-schoolradio levert
een belangrijke bijdrage door het aan
bieden van de weloverwogen en
steeds meer gebruikte leergang 'Met
de bijbel heft jaar door' van onder
meer dr. J. van der Werf uit Utrecht.
De Nederlandse Zondagsschool Vere
niging, oud en eerbiedwaardig, maar
springlevend, komt de eer toe de po
ging te hebben gewaagd om tot een
totaalbenadering van het kind (van 5
tot 15 jaar) via gezin-school-kerk te
komen. De NZV ontwierp niet alleen
een blauwdruk, maar komt met een
tot in detail uitgewerkt programma
van maar liefst drie jaar.
Hoe is de opzet? Dat school en gezin
zich bezighouden met hetzelfde bijbel
se thema van komende zondag in de
kerk, zodat een samenspel ontstaat: in
de week werken met het bijbelse ge
geven in gezin en school en zo naar
de eredienst van zondag toeleven. Vol
gens de samenstellers zou het ideaal
zijn als er 's zondags altijd voor de
kinderen een nevendienst was, niet
apart, maar in de eredienst geïnte
greerd. Daarmee bedoelen ze, dat de
kinderen een deel van de eredienst
beginnen bij te wonen, die dan ook
kinderlijker moet zijn zodat ze er
echt deel aan kunnen hebben, vervol
gens de dienst verlaten om in een an
dere ruimte het verhaal te horen. Het
eind van de dienst maken ze dan
weer mee, waarin ze bijvoorbeeld een
gemaakte tekening laten zien, een
deel van het verhaal uitspelen, waar
na de dominee nog een enkele vraag
over het verhaal kan stellen. Voor de
graten heeft de predikant inmiddels
de preek gehouden. Daarbij heeft hij
de mogelijkheid om hetzelfde thema
aan te houden zonder vastgenageld te
worden aan het verhaal van de kin
deren.
Richtlijnen
Het maandblad TCind en zondag', oor
spronkelijk alleen voor zondagsschool
en kinderkerk bestemd is helemaal
aan de nieuwe methodiek aangepast.
Het geeft voor elke week richtlijnen
aan ouders, onderwijsmensen (van
kleuterleidsters tot leraren), domi
nees, leid(st)ers van nevendiensten en
catecheten, hoe ze precies tot het be
oogde samenspel kunnen komen. Er is
een totaalrooster met de thema's en
verder een complete begeleidiing voor
allen afzonderlijk.
In deze benadering wordt het gezin
vooral gezien als de plaats waar het
Woord 'geleefd', dus ervaren moet
worden, gestalte moet krijgen. Daar
om voor het gezin onder meer sugge
sties voor het bijbel lezen, voor ge
sprekjes voor eenvoudige activiteiten,
wat vaak zal betekenen dat het gezin
actiever moet worden, er meer aan
moet gaan doen.
De school is het instituut voor de
overdracht: bijbelkennis en groeiend
inzicht in de wereld van de bijbel.
Hier dus het leskarakter, waarvoor in
structiemateriaal wordt aangedragen,
gerubriceerd volgens de verschillende
leeftijdsgroepen.
In de kerk de apotheose, de afslui
ting, zoals boven aangeduid. Het roos
ter dat de NZV heeft ontworpen is
gebaseerd op de oude-synagogale lezin
gen van thora, profeten en psalmen,
maar dan zo opgezet dat het meeloopt
met het kerkelijk jaar, waardoor ook
het nieuwe testament zijn duidelijke
en nadrukkelijke plaats krijgt.
Brochures
Elk nummer van het maandblad
'Kind op zondag' zal in vier wekelijk
se eenheden de volledige begeleidings-
stof bevatten. Daarnaast zijn of ko
men er brochures over werkspelen en
over bijzondere diensten, waarin ook
kinderen een actief aandeel hebben.
Tenslotte zijn werkbladen voor aller
lei projecten beschikbaar. Dit NZV
heeft prachtig materiaal Alles haast
belachelijk goedkoop.
Samenvatting de Nederlandse Zon
dagsschool Vereniging heeft haar aan
deel geleverd. Het komt er nu op aan
dat deze, naar beste weten, eerste po
ging tot een integrale benadering van
het kind met de bijbelinhoud, ook
werkelijk kansen krijgt. En dat bete
kent om te beginnen, dat toegezonden
informatie aan predikanten en scho
len natuurlijk niet voor kennisgeving
moet worden aangenomen en onge
bruikt moet blijven liggen. Inderdaad
is de beoogde samenwerking een hele
opgaaf. Maar het gaait om belangrijke
dingen, samen te vatten in één woord:
geloofsoverdracht. Zeggen velen daar
van niet dat ze het er zo moeilijk mee
hebben? Als dat waar is dan moeten
ze er meer van weten. Verdere inlich
tingen en aanvragen van proefpakket
ten bij Nederlandse. Zondagsschool
Vereniging, Bloemgracht 65, Amster
dam-C. telefoon 020-244020.
door A. J. Klei
En, gemeente, als we dan voor het
loket van de hemel staan, hoeven
we geen entreeprijs te betalen', zei
de dominee in zijn radiopreek. Ik
hoorde er van op, ik dacht dat dit
soort stichtelijke grapjasserijen tot
het verleden hoorde. Je kwam ze
erg vaak tegen in de na-oorlogse ja
ren, vooral in jeugddiensten. Bui
tengewoon geliefd was het beeld van
de trein. We zitten allemaal in de
trein, waarvoor je geen retourbiljet
kunt krijgen, zeiden ze dan. Meer
gevorderde prekers konden ongeveer
het hele spoorwegwezen vergeestelij
ken: we kunnen nu nog overstappen
In de goeie trein.op je kaartje
kan maar één bestemming staan.
je moet niet in de wachtkamer blij
ven toekijken.laat je portemon-
naie maar thuis, want je kaartje is
betaald.enz. Met de vraag (op
dreigende fluistertoon uitgesproken
door een prediker, die daarvoor spe
ciaal over de rand van de kansel
leunde): heeft de conducteur (vin
ger naar boven) jouw kaartje al ge
knipt. met die vraag wist en
weet ik niet goed weg. Wat werd er
precies mee bedoeld? Of je belijde
nis had gedaan? Of je bekeerd was?
Zoiets zal het wel geweest zijn.
Het was toen ook de tijd van de
mooie titels voor jeugdpreken, die
stonden dan met koeien van letters
in het kerkblad of op een aanplak
biljet. Op die manier probeerde de
kerk ook tegen de bioscopen op te
bieden. Draaide ergens een film die,
zeg maar, 'Duistere driften' heette,
dan was het onderwerp in de jeugd
dienst zoiets als: 'Hij ging met haar
mee.Daarachter ging overigens
een alleszins ordentelijke preek
schuil over ELiëzer, die Rebecca uit
zocht als vrouw voor Izadk. Soms
was het een oudbakken 'gewone'
preek, waarin de woorden 'gij' en
'gemeente' vervangen waren door
'jullie' en 'jongelui'.
Stichtelijke grapjasserijen sterven
niet uit, geloof ik nu. Nog maar net
had ik dat hemelloket achter de rug
of ik verneem over een leraar die in
een tijdschrift had geschreven (en
het dus zelf wel mooi gevonden zal
hebben) hoe hij voor een latijnse
repetitie met zijn leerlingen had ge-
■- - t - - %r «w
-M «JE* >3 - r &i~; IK3Ë
Geen luchtbrug naar Afrika, waar mensen èn dieren omkwamen van de honger.
beden: wij zijn aan het eind van óns
latijn, maar.enz. Straks krijgen
we zeker een franse ieraar, die voor
een proefwerk bidt of we ons er
niet met de franse slag van zullen
afmaken.
Toch, hoe kinderachtig en banaal ik
dergelijke stichtelijke grapjasserijen
(ik houd die aanduiding nu maar
aan) ook vind, ze zijn ietsje beter te
verteren dan gewichtigdoenerijen.
Ie hoort de laatste tijd steeds meer
iominees die, als ze een stukje uit
ra en Tenach. Daar is niks tegen
(en dan klinkt het ook niet potsier
lijk) als verder blijkt dat hierachter
een bepaalde visie op en relatie met
de synagoge zit. Maar in veel geval-
tiet oude testament gaan voorlezen,
het heel pompeus hebben over Tho-
len merk j e gauw genoeg dat de be
trokken predikheer alleen maar tuk
was op weer es iets nieuws, en toen
hij een collega 'Jezus Messias' hoor
de zeggen in plaats van 'Jezus Chris
tus' heeft hij dat ook gauw overge
nomen! Dan heeft die door mij op
gevangen zin over het hemelloket
vóór, dat-ie volledig paste in het ge
heel van de betrokken preek.
Dat zal wel een verticalistische
preek geweest zijn, merkt een ken
ner op. Nogal, ja. Men weet, de pa
pieren van het verticalisme stijgen,
we worden moe van actiegroepen en
/an dominees die 'tdruk hebben
met wat in onze maatschappij alle
maal scheef zit. Je hoort met steeds
meer nadruk zeggen: als het verti
caal in orde is (de verhouding met
God), komt dat andere, de houding
jegens de naaste, vanzelf. Het spijt
me, maar van. dat laatste merk je in
de regel weinig. Laat ik een con
creet voorbeeld noemen. Er wordt
in Denemarken een film gemaakt
over het liefdesleven van Jezus en
je kunt veilig aannemen dat hierbij
meer gekeken wordt naar de kassa
dan naar het evangelie (hoewel, je
hebt natuurlijk altijd kans dat een
dominee komt uitleggen dat nu pas
de bijbelse grondwaarheden aan het
licht gebracht worden, want we zijn
doodsbenauwd dat we niet in de pas
blijven). Nu zijn er mensen ge
schrokken, ze zijn diep verontwaar
digd en ik neem aan dat dit is uit
Liefde voor God en zijn zoon. Deze
mensen schrijven stukken, ze willen
actie enz. Bert, maar.en nu komt
waar lk mee zitwaarom hoorde
je deze mensen niet toen in Afrika
de mensen van honger stierven en
wij geen luchtbrug om voedsel aan
te voeren, voor elkaar bonden krij
gen, terwijl wèl con de klipklap een
chartervliegtuig met volgegeten va
kantiegangers naar Spanje kon op
stijgen? Waarom toen geen actie?
Die stervende mensen waren toch
beelddragers Gods? Zo'n film ga je
niet kijken, maar die Afrikaanse el
lende hebben we bekeken, thuis,
met op de achtergrond onze goed ge
vulde koelkast.
DE ONGEVRAAGDE ADVISEUR
Jozef is dus nu aan het hof van de
Farao. De schenker heeft zich hem op
't laatste ogenblik herinnerd als een
bekwaam droomuitlegger. Farao vertelt
zijn dromen zeer uitvoerig, uitvoeri
ger dan het eerste bericht in dit
hoofdstuk. Hij zit er helemaal in: Ik
heb nooit zulke lelijke koeien gezien!
Jozef legt de dromen uit. Na zeven
jaar van rijke oogst zullen zeven ja
ren van schraalte volgen. Jozef had
het daarbij kunnen laten. Meer dan
een uitlegging was hem niet gevraagd.
Des te bevreemdender wordt zijn ad
vies. Hij komt net uit de gevangenis,
goed, de lucht is eraf, en dan staat
hij daar ineens als een ongevraagde
adviseur. 'Nu dan, Farao zie uit naar
een verstandig en wijs man.En
dan volgt er een heel plan om de ko
mende ramp op te vangen. Van Selms
somt 13 punten van overeenstemming
tussen Jozef en Salomo op. 'Beide
zijn mensen van inzicht en doorzicht*.
Dat blijkt hier duidelijk. Maar he#
meest opvallende is toch wel dat Jo
zef het niet bij de uitlegging laat. 't
Is net alsof hij vindt dat zoiets als
een blote interpretatie van de dromen
niet genoeg is. Want de dromen bren
gen verlegenheid, leggen een pro
bleem voor. Er zit iets moois in deze
vrijpostigheid van Jozef. In onze tijd
gaan er wel eens stemmen op dat de
kerk bescheiden moet zijn. Ze moet
zich niet opdringen en ze moet maar
afwachten tot haar iets gevraagd
wordt. Dat kan een goede gedachte
zijn. Dat kan ons ervan weerhouden
als een stelletje betweters in de we
reld op te treden. Maar dit verhaal
van Jozef laat een andere kant zien.
De kerk is er niet alleen om allerlei
zaken uit te leggen. Ze moet ook hulp
bieden. Het valt op dat Jozef hier
zeer praktisch bezig is. Er moet het
een en ander gedaan worden. Uiter
aard is zijn wijsheid een gegeven
wijsheid, maar hij gebruikt die dan
ook. Of hij helemaal deskundig Is in
zulke zaken, deert hem blijkbaar niet
Hij legt uit en doet meteen mee. Dat
kan dus (Genesis 41,15-36).
NED. HERV. KERK
Beroepen te Rijssen: P. M. Breugem
te Barneveld.
Aangenomen naar Sprang: A. Talsma
te Brandwijk.
Intrede te Geldrop: W. Roggeveen stu
dentenpredikant uit Eindhoven.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Urk: K. Kramer te
Nieuwdorp.
Afscheid van Tholen-Poortvliet: L. Er-
inga, ber. te Rotterdam-Heyplaat (te
vens geest.verz. De Elf Ranken).
GEREF. KERKEN (VRIJG).
Beroepen te 't Harde-Wezep en te
Mussel: kand. A. den Broeder te Kam
pen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Almelo: C. e Ridder te
Nunspeet.
Afscheid van Veenendaal: D'Rietdljk,
ber. te Vlaardingen; van Vlaardingen:
L. Huisman, ber. tot miss. pred. in
Zuid Afrika (de uitzendingsdienst van
ds. Huisman is 6 september).
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leldse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol, Den
Haag, dr. E. Bleumink, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam.
Nootdorp; W. A. Flbbe, Rot
terdam: J. Lanser, Utrecht;
drs. J. W. de Pous, Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma, Am
sterdam; H. A. de Boer, IJmul-
den; Th. Brouwer, Assen; mr.
dr. J. Donner, Den Haag, J.
van Eibergen, Schaarsbergen;
mr. K. van Houten. Wagenln-
gen; ds. O. T. Hylkema, Bllt-
hoven; Jac. Huljsen, Delft;
mevrouw M. C. E. Klooster-
man-Fortgens, Voorschoten;
mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters. Heerhugowaard;
prof. dr. G. N. Lammens,
Naarden; ds. F. H. Lands
man, Den Haag; H. de MoolJ,
Rijnsburg; H. Ottevanger, Bui
tenpost; mr. dr. J. Ozlnga,
Lunteren; H. H. Wemmers,
Den Haag; drs. R. Zijlstra,
Oosterland (Zld.).
Directie:
Ing. O. Postma
F. Diemer
Hoofdredactie:
J. Tamminga
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers, N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
