KRITIEK OP DE AMERIKAANSE
GRONDWET IS TIJDGEBONDEN
Chileense arbeidersmacht
wachten moeilijke tijden
[ÓUW/KWARTET ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1973
WtlW/KW^
BUTEM.AND T11/K15
loor prof. dr. J. W. Schulte Nordholt
Ie gescliiedenis, zo blijkt het wel, wordt gemaakt door het heden.
Fat er ooit precies gebeurd is, is niet meer n<a te gaan, de bronnen
jjn, tenminste wat de nieuwe geschiedenis betreft, niet te schaars
taar te talrijk. Iedereen kan er wel wat van zijn gading in vinden,
rts wat aardig aansluit bij de actualiteit. Dat heet dan engagement.
ropa, men had het gevoel iets heel
nieuws te beginnen (zo nieuw,
schreef Jefferson, dat in de nieuwe
wereld voor het eerst het Bijbelwoord
werd gelogenstraft dat er niets
nieuws is onder de zon). In de onbe
vlekte natuur van Amerika zou de
mens weer goed worden, was hij niet
de tabula rasa van Locke?
Maar lang niet allen dachten zo, ge
loofden zo lichtvaardig in die goed
heid zonder gezag. In de conventie
van 1787 overheerste veeleer een ze
ker pessimisme, een wantrouwen in
de mogelijkheid tot vervolmaking van
de mens. De Founding Fathers waren
er op uit een gezag in te stellen dat
enerzijds de anarchie van puur indivi
dualisme moet beteugelen, anderzijds
de belangen van de kleine groepen in
toom moest houden. Daarom stelden
zij een centraal gezag voor met een
evenwicht tussen de machten, een ge
zag dat de vrijheid van het individu
moest waarborgen, maar de 'energie'
(dat was het geliefde woord) van de
regering niet verlammen.
Zij die waarschuwden voor zoveel con
centratie van macht in één plaats, één
regering, één iwan zelfs, brachten
daarmee een gevoel tot uitnnig dat
diep leefde onder de gewone mensen.
Immers, waren niet déérom zij en
hun vaderen uit de oude wereld ge
vlucht om te ontkomen aan de mach
ten die daar heersten, de koning, de
adel, de staatskerk, het leger? Was
het nieuwe begin waarin zij geloofden
niet juist daarin gegarandeerd dat het
kon plaatsvinden in de wildernis,
waar zij weer natuurlijk konden le
ven, goed in de natuur, ver van de
corrupte Europese beschaving? Was
er iets dat meer corrumpeerde dan
macht? Ja, de dromen van Rousseau
kregen gestalte in de nieuwe wereld.
en aardig voorbeeld daarvan vindt
en in de hernieuwde belangstelling
K>r de Amerikaanse constitutie, ook
ons land gesignaleerd. Tot nu toe
dat staatsstuk, opgesteld in 1787, al-
jd voor het summum van wijsheid
ïhouden, het is de oudste democrati-
grondwet der wereld en is, met
einig veranderingen (die heten in
merika amendementen), blijven be-
tot op de dag van heden. Het
heeft, sterk beïnvloed door Mon-
drie machten ingesteld, de
tvoerende, rechterlijke en wetgeven-
en tussen die drie een scheipe
heiding aangebracht. Maar tegelijk
►eft het de natuurlijk noodzakelijke
menwerking tussen de drie zo ver-
jiftig in elkaar gezet, dat er een
renwicht is ontstaan, een systeem
m 'checks and balances' (zekeringen
I tegenwicht). Zo tenminste had het
beten zijn, was het misschien op
|n best. De werkelijkheid sindsdien
»eft het ideaal niet waargemaakt. In
ize eigen tijd zien we een president
ie meer macht usurpeert dan de
'ounding Fathers' (de opstellers van
grondwet) ooit bedoeld hebben, en
it dat dan toah maar mogelijk Is in
►t systeem, maakt natuurlijk dat de-
men die, al in het begin, het
'steem zélf wantrouwden, in onze
|d weer in ere komen. Geëngageerde
itici van Nixon hebben de geschie-
nis van het ontstaan van de grond-
nog eens bestudeerd, en, jawel,
ar vonden ze de waarschuwende
ngers bij bosjes opgeheven,
is inderdaad, toen in 1787 de sta-
van de nieuwe republiek der Ver-
tiigde Staten bijeen kwamen om over
n nieuiwe grondwet te spreken,
fondig en breedvoerig nagedacht
de grote problematiek van het
aatsbestel, over de eeuwige vraag
in het smalle evenwicht tussen gezag
vrijheid, bedreigd door anarchie
i tyrannic. Die discussie stond op
en zeer hoog peil, het is nu nog ver-
luffend om te lezen hoe diepgaand
r van gedachten werd gewisseld, zo-
iel in de conventie zelf (de discussies
aren geheim, maar zijn dankzij aan-
ekeningen van James Madison be
jaard gebleven) als in de' pers. Het
oornaamste punt daarin was zeker de
erhouding tussen het centrale of fe
il erale gezag en dat der deelstaten,
[aar ook de instelling van een uit
gerende macht, geconcentreerd in
*n persoon leidde tot vurige twisten.
rat er wezenlijk in het geding was
as de mensbeschouwing van de ver-
jhillende deelnemers. Er heerste in
merika meer optimisme dan in Eu-
Alexander Hamilton (midden, staande) als minister van financiën gedurende
de tweede presidentiële termijn van George Washington (links).
'Een soort koning'
In onze tijd kunnen ze daarom weer
populair worden. Inspraak, medezeg
genschap, wantrouwen tegen de
macht, al dat soort moderne senti
menten vindt men in de aktiviteiten
van deze pioniers terug. En nu macht
zo misbruikt wordt als door de huidi
ge president van Amerika, nu moeten
als vanzelfsprekend de boeken worden
opgeslagen en krijgen de Cassandra's
van toen een gelijk dat hun twee eeu
wen ontzegd is. De instelling van het
presidentschap heeft, zjo beseft men
thans, inderdaad de risico's meege
bracht, waarover zij zo duidelijk en
verontrust spraken. Komt er een pre
sident, zo schreef George Mason, een
rijke planter uit Virginia, dan krijgen
we todh een soort koningschap. Hij
zal omgeven zijn door slaafse diena
ren en gunstelingen. En daar hij her
kozen kan worden is het gevaar groot,
dat hij een blijvende macht vestigt.
Een andere belangrijke criticus was
de gouverneur van de staat New
York, George Clinton. In New York
in het algemeen was er veel verzet te
gen een sterke Unie, ook uit economi
sche motieven (de staat hief invoer
rechten op de doorvoerprodukiten van
de naburige staten). Clinton bracht
dat verzet onder woorden, in de New
York Journal, een krant, publiceerde
hij, naar de gewoonte van zijn tijd
onder een klassicistische psydoniem,
nl. Cato, een serie van zeven artike
len, waarin hij al zijn bezwaren tegen
de nieuwe grondwet opsomde. Die
stukken verschenen tussen 27 sept.
1787 en 8 januari 1788, en waren be
doeld als een oproep aan de staten
om de constitutie, juist in Philadel
phia vastgesteld, niet te ratificeren.
De argumentatie van Clinton is wel
interessant. Hij geloofde, in het voet
spoor van Montesquieu, dat een demo
cratie alleen kan bestaan op een be
perkt grondgebied. Een groter geheel
zou alleen door meer machtsconcen
tratie, meer legermacht dus ook, sa
men gehouden kunnen worden. Aan
het hoofd van zo'n centrale macht
dan ook nog een president te stellen
was levensgevaarlijk, herstelde de mo
narchie, waar men juist van verlost
was. Zo'n man zou om zich heen een
hof vormen men alle ellende van
dien, leegloperij, ijdelheid, vleierij, al
les wat zo regelrecht in strijd was
met de simpele burgerdeugd waar het
om ging. En dat hij dan bovendien
zoveel macht dn handen kreeg, als
voornaamste wetgever, als leider van
de buitenlandse politiek, als opperbe
velhebber, dat was de dwaasheid ge
kroond, dat maakte hem gelijk aan
een koniinig.
Hamilton, fel en intelligent (en eigen
lijk een heimelijke bewonderaar van
het koningschap) diende Clinton van
repliek, wees op de grote verschillen
tussen het ambt van president en dat
van koning. Met twee vrienden, James
Madison en John Jay, zette hij een se
rie artikelen op, getiteld The Federa
list, in totaal 85 stukken, die op een
meesterlijke wijze de grondwet verde
digden, en nog altijd mogen be
schouwd worden als een hoogtepunt
in het politieke denken. Die stukken
hielpen zeker mee aan het suooes dat
tenslotte behaald werd: de grondwet
werd aanvaard, tenslotte door alle sta
ten. Maar de tegenactie had ook suc
ces. Aan de grondwet toegevoegd
werd een Bill of Rights, een serie van
tien amendementen, die de persoonlij
ke vrijheden moesten waarborgen en
die een even kostbaar bezit van het
Amerikaanse volk zijn geworden.
Maar al met al kan men zeggen dat
Hamilton over Clinton triomfeerde.
De tijd, die Amerika opstuwde tot
een grote macht, scheen hem geheel
gelijk te geven. Tot het moment
kwam dat die macht in de crisis ge
raakte. Niet alleen door Nixons gehei
me hof- en boekhouding natuurlijk.
De crisis ligt dieper, is al begonnen
in de zestiger jaren, en veel wezenlij
ker openbaar geworden in het Viet
nam-conflict. En zo lezen we met veel
instemming Clinton. Wat heeft die
Sam Ervin van de 18de eeuw het goed
gezien, zo zeggen we nu, nauwkeurig
geprofeteerd.
Daarin is wel een zekere waarheid,
maar een zeer eenzijdige. Ons actuele
engagement verblindt ons. Wij zouden
hetzelfde niet hebben gezegd, niet
eens hebben gezien, in de dagen dat
de president opkwam voor de gewone
mensen, dat hij, in strijd met een we-
derspannig Hooggerechtshof (de rech
terlijke macht) en een treuzelend
Congres (de wetgevende macht) een
groots programma van sociale wetge
ving ontvouwde.
Roosevelt
Ja, nu heb ik het natuurlijk niet over
Nixon, maar over zijn voorganger der
tig jaar geleden, Franklin D. Roose
velt. Ik bedoel maar, onze visies zijn
betrekkelijk, zolang ze zo tijdgebon
den zijn. Toen zouden we met meer
instemming de woorden van een voor
stander van de grondwet hebben aan
gehaald, ni. Gouverneur Morris (dat
'Gouverneur" was niet zijn titel maar
zijn voornaam) die bepleitte dat een
sterke president nodig was als 'de
kampioen van het volk, speciaal van
de lagere klassen, tegen de tyrannie
van de groten en tijden die in de
loop der ontwikkeling noodzakelijker
wijze het wetgevend lichaam zullen
beheersen'. Dat bleek waar in de tijd
van Roosevelt. Ja en toch was het
Franklin Delano Roosevelt de eerste president die een groot bureau aan zijn
ambt verbond.
Roosevelt die het Instituut instelde
•vaar Nixon nu zo'n misbruik van
maakt, nl. het Executieve Office, het
speciale bureau van de president in
het Witte Huis.
In het algemeen gezegd: de grondwet
is nog niet zo slecht, niet beter of
slechter dan de mensen haar maakten.
Ze heeft gewerkt, telkens bedreigd
door usurpatie van macht, soms van
de uitvoerende macht, maar ook wel
van de wetgevende, zoals in 1868 toen
werkelijk een president in staat van
(valse) beschuldiging werd gesteld
(daarover leze men vooral hoofdstuk
6 van president Kennedy's boek Profi
les in CourageDe Amerikaanse
grondwet heeft de drie machten naast
elkaar gesteld, niet enkel gescheiden,
zoals Nixon beweert, maar ook in
evenwicht, djWJZ. samenwerking. Dat
evenwicht is vaak in gevaar geweest,
is het nu weer. Maar tot nu toe, haast
twee eeuwen, heeft Amerika bij die
grondwet kunnen bestaan, met vallen
en opstaan, maar niet zonder gran
deur. En waarin anders dan in haar
blijvende waarde ligt de betekenis
van een grondwet?
Al is het enerzijds waar dat een volk
de regering krijgt die het verdient,
anderzijds mag gezegd worden dat een
goede grondwet de mogelijkheid tot
herstel in zich houdt Ik geloof dat
het Watergate verhoor van de Senaat
juist heeft bewezen hoe goed de Ame
rikaanse grondwet is. Hoe ongelijk
George Clinton had. Ja, alleen uit
gaande van de goedheid van de mens
ligt het natuurlijk heel anders, ls alle
macht kwaad. Maar dan zou er geen
grondwet nodig zijn. James Madison,
de diepzinnigste van de opstellers van
de grondwet, die de erenaam draagt
Vader van de Constitutie, zei het bij
zonder kernachtig: 'Wat is een rege
ring zélf al anders dan het beste com
mentaar op de menselijke natuur? Als
de mensen engelen waren, was er
geen regering nodig".
Schone lel, of: onbeschreven blad
naar de opvattingen van de 17de
eeuwse Engelse wijsgeer John Locke.
log geen jaar geleden begonnen
e Chileense arbeiders eindelijk
n en vuist te maken. Tijdens de
ktober-crisis, toen een deel van
e Chileense oppositie door mid-
el van grootscheepse stakingen
e regering-Allende probeerde te
erdrijven, begonnen autonome
rbeidersorganisaties als padde-
e toelen uit de grond te schieten.
lp het land nam het aantal Boerenra-
jen in snel tempo toe, in de volkswij-
ten van de grote steden explodeerde
let aantal JAP's Comité's voor Be-
oorrading en Prijscontrole en
tommandos Communales comité's,
ie tal van diensten en activiteiten in
ien wijk coördineren. En op de fa-
rieksterreinen aan de rand van San-
iago begonnen ineens Cordones In-
ustriales te floreren, of wel 'Indus-
riële Gordels', groepen fabrieken in
len bepaalde zóne, waarvan de arbei-
;ers zich verenigen om hun genatio-
ialiseerde of bezette fabrieken te ver-
FERRY
VERSTEEG
IN LATIJNS
AMERIKA
ledigen en een daadwerkelijk begin
e maken met de vorming van 'vólks-
nacht'.
De spontane geboorte en groei van
leze nieuwe arbeidersorganisaties, die
lok voor Allende als een verrassing
jwam, vormde een bron van onuitput-
Clijke vreugde voor het linkse kamp
n Chili. Schreef de ideologie van de
[reedzame overgang naar het socialis-
ne immers niet voor. dat geleidelijk
lieuwe centra van 'volksmacht' dien-
len te ontstaan, die langzaam maar
teker de 'wormstekige instellingen'
fan het oude kapitalistische regime
louden gaan vervangen?
In de eerste jaren van de regering-Al-
cnde had de Chileense linkerzijde
langdurig geklaagd over de gebrekkige
Itrijdbaarheid, het teleurstellende 'so-
lialistische bewustzijn' of het tekort
lan mobilisatie' van de massa der be
reiking. Daarmee bedoelde men, dat
ook Allende's eigen aanhang de meeste
'evolutionaire regeringsbesluiten pas
lief accepteerde, er te weinig van be-
peep en er daardoor niet actief bij
K'as betrokken. Wat tot gevolg had,
Jat men onvoldoende eelt wist te vor-
tnen tegen campagnes van rechts, dat
men te weinig bereid bleek de han
den eens extra uit de mouwen te ste
ken, en men blijk gaf van gebrekkige
bescheidenheid bij het stellen van
Jiieuwe looneisen.
Toch hadden Allende en zijn Unidad
Popular sinds hun komst in november
*970 allerminst stilgezeten en deden
De socialistische leider Altarairano (met hand op de borst; onderhoudt een intensief verkeer met de nieuwe formaties van arbeiders in Chili.
zij veel om de arbeidersbevolking op
't land en in de stad uiteindelijk
hun voornaamste steunpilaar te
emanciperen. Op 't land werd het
grootgrondbezit in enkele jaren uitge
roeid en vervangen door het systeem
van de landhervormingcentra. In de
ze centra gingen vrijgekozen Boeren-
raden een belangrijke rol spelen, al
bleven de overheidsinvloeden in de
agrarische sector vooralsnog sterk.
In de meeste onteigende industrieën
nu ongeveer vierhonderd werd de
oude directie vervangen door een be
stuursraad, samengesteld uit vijf afge
vaardigden van de staat en vijf door
de werknemers te kiezen vertegen
woordigers. Van deze laatsten moeten
er drie uit de produktiesector komen,
één uit de technische sector en één
uit de administratieve sector van het
bedrijf. Aan het hoofd van deze tien-
hoofdige ploeg benoemde de regering
een chef of 'interventor'. Deze inter
ventor moet zich elke twee maanden
verantwoorden voor een voltallige ar
beidersvergadering, die hem eventueel
naar huis kan sturen.
Behalve een bestuursraad kiezen de
werknemers vertegenwoordigers in
een arbeids-coördinatie-commissie, die
de beleidsvragen behandelt met verte
genwoordigers in de bedrijven van de
vakcentrale CUT. Tenslotte kiezen de
werknemers produktie-comité's, die in
de verschillende afdelingen van het
bedrijf moeten waken voor een cor
recte uitvoering van het uitgestippel
de beleid.
Verschillend
In de fabrieken, die wij bezochten,
bleek dat dit systeem zeer verschil
lend funktioneert. Zo werkt het in de
conservenfabriek Perlak bijvoorbeeld
uitstekend. De hele fabriek straalt
een prikkelend élan uit, terwijl de
produktie sinds de onteigening van
dit bedrijf aanzienlijk is toegenomen.
Maar in een genationaliseerde textiel
onderneming als Ex-Hirmas staan de
zaken er minder rooskleurig voor. Het
bedrijfsbeleid wordt voortdurende ge
hinderd door ruzies tussen de socialis
tische interventor en de meer behou
dende vertegenwoordigers van de
overwegend communistische vakcen
trale CUT. De invloed van de arbei
ders blijft door hun gebrek aan élan
en door de bazige houding van de
CUT-vertegenwoordigers beperkt. De
arbeidsdiscipline laat te wensen over
gemiddeld is twintig pet. van de
arbeiders afwezig de aanvoer van
grondstoffen voor de produktie blijkt
onvoldoende en deze produktie is
sinds de overname van het bedrijf
dan ook gekelderd.
Niet alleen op bedrijfsniveau, maar
ook op het nationaal niveau streefde
de regering-Allende er naar de arbei
ders direct bij het beleid te betrek
ken. In de economische planning-orga
nen van de staat, zoals CORFO en de
Nationale Ontwikkelingsraad, zitten
niet alleen ministers in interventoren
van de staatsbedrijven, maar ook di
rect door de arbeiders gekozen verte
genwoordigers. Tussen het nationale-
en bedrijfsniveau bemiddelen regiona
le planningsorganen, waarin ook ar
beiders vertegenwoordigd zijn.
In het algemeen bleek dit op papier
lang niet onaardige systeem toch min
der stimulerend op het élan en het
bewustzijn van het arbeidende deel
van de bevolking te werken, dan werd
verwacht. De invloed van overheid en
vakbonden in de bedrijven bood vaak
nog te weinig ruimte voor arbeidsini-
tiatieven. Maar niet zelden speelde
ook de apathie van de arbeiders zelf
een rol. Sociologen, de dit verschijn
sel bestudeerden, kwamen met fraaie
conclusies. Zo bleek de strijdbaarheid
van de arbeiders toe te nemen naar
mate zijn loon lager, de werkomstan
digheden moeilijker en de scholing
uitgebreider waren. Maar praktisch
kon de regering weinig met deze con
clusies uitrichten.
Tot vorig jaar oktober ineens het to
vermiddel voor de mobilisatie van de
arbeiders werd aangereikt. Niet door
Allende, maar door zijn tegenstanders,
die de Unidad Popular door middel
van een reeks politieke stakingen
trachtten te wippen. Pas toen maakte
het arme Chili, tegen de verdrukking
van het rijke Chili in, een krachtige
vuist en begon de 'arbeidersmacht' in
de vorm van een spontane groei van
arbeidersorganisaties gestalte te krij
gen.
Een van de bekendste en waarschijn
lijk effectiefste arbeidersorganisaties,
die vorig jaar oktober werden opge
richt, is het Cordon Cerrillos, een 'In
dustriële Gordel' in de wijk Maipu van
Santiago, die 192 fabrieken met bijna
honderdduizend arbeiders omvat. Wij
bezochten de president van het Cor
don Cerrillos, de 20-jarige bedrijfslei
der Hernan Ortega, de afgelopen
maanden één van de meest geïnter-
vieuwde mensen van Chili.
Hij stelt zonder meer, dat het In Chili
niet langer mogelijk is serieus naar
het socialisme te streven met inacht
neming van de traditionele wetten
van de kapitalistische maatschappij.
Omdat de regering-Allende deze wet
telijke kaders nog steeds respecteert,
werden de arbeiders gedwongen naar
nieuwe vormen te zoeken om hun
programma's uit te voeren. Een van
deze nieuwe vormen, aldus Heman
Ortega, zijn de Industriële Gordels. Zij
zijn de uitdrukking van de onrust bij
de arbeiders zelf. Daarom funktione-
ren ze onafhankelijk van de burgerlij
ke staat, wat niet betekent, dat ze alle
traditionele organisaties zonder meer
opzij willen schuiven.
'Zij zijn ontstaan', zo zegt de presi
dent van het Cordon Cerrillos, 'omdat
de arbeiders zich ervan bewust zijn
geworden, dat ze de voorhoede in het
revolutionaire proces vormen en dat
ze nieuwe revolutionaire vormen en
wetten moeten ontwikkelen. Zij vor
men het zaad van de volksmacht. Zij
zijn nog veel meer dan de regering-
Allende en de vakcentrale CUT voor
stander van arbeiderszelfbestuur op
alle niveaus'.
De voltallige arbeidersvergaderingen
van de deelnemende fabrieken kiezen
de leiding van het Cordon Cerrillos,
die enkele keren per week vergadert.
Het Cordon eist van de regering, dat
alle overheidsmaatregelen eerst in het
Cordon worden besproken en daarna
door de arbeiders zelf worden uitge
voerd.. Een aantal zaken, zo meent
Hernan Ortega, moet aan de arbei
ders zelf worden overgelaten, zoals
het vaststellen van de omvang van de
genationaliseerde sector van de econo
mie. 'Dat is uitsluitend een zaak van
de arbeiders zelf, meent Ortega.
Het Cordon dient verder de con
trole te krijgen over krediet, de aan
voer van grondstoffen, de produktie
en de distributie van de produkten.
Verden .zegt hij, dat de arbeiders de
instellingen en mogelijkheden moeten
scheppen om zich met succes te kun
nen verdedigen tijdens de botsing met
de rechtse reactie die zeker zal komen.
Vooral het punt van de grondstofaan-
voer ligt gevoelig in het Cordon Cer
rillos. Zo heeft de regering-Allende in
het verleden enkele al te radicale en
zelfstandig optredende bedrijven tij
delijk geen grondstoffen meer ter be
schikking gesteld.
Een nieuwe ontwikkeling begon zich
afgelopen juni af te tekenen. Toen be
sloot het Cordon Cerrillos tot nauwe
samenwerking met andere volksorgani
saties in de wijk Maipu, zoals Boeren-
raden, Commandos Communales en
Comité's voor Bevoorrading. Zo hiel
pen vijfduizend industrie-arbeiders,
studenten en andere bewoners van
Maipu onlangs de Boerenraden bij het
bezetten van de laatste grootgrondbe
zittingen in de wijk. Omgekeerd ver
kopen de boeren direct een deel van
hun produkten aan de wijkbewoners.
Ook enkele conservenfabrieken in
Maipu leveren direct aan de wijkbe-
volking. Een huisvrouw op zo'n nieu
we 'volksmarkt': 'Veel mensen kunnen
niet geloven, dat het mogelijk is hier
verse melk te kopen voor tien escudos
en zonder in de rij te hoeven staan.
Ik geloof, dat wij in deze Maipu in
staat zijn door samenwerking de he-
voorradingsproblemen zelf op te los
sen'.
De mislukte poging op 29 juni van
een groep rechtse militairen om presi
dent Allende uit het Moneda-paleis te
jagen, vormde opnieuw een krachtige
stimulans voor de nieuwe arbeidersor
ganisaties. Tijdens deze poging tot
staatsgreep bezetten fabrieksarbeiders,
boeren en andere bewoners van de
uitgestrekte volkswijken de meeste
bedrijven, namen ze aanwezige voorra
den en vrachtauto's in beslag en slo
ten zij de toegangswegen tot hun be
drijven en wijken af.
Toen de gemoederen enigszins waren
bedaard, liet de radicale socialistische
leider Carlos Altamirano weten: 'De
arbeiders in Chili zijn nu volwassen
strijders geworden en in alle fabrie
ken. mijnen, boerenbedrijven en
volkswijken zijn volkskazernes ge
vormd'. De belangrijksre spreekbuis
van de rechtse oppositie, het dagblad
El Mercurio, schreef echter over 'de
opkomst van de anti-staat-organisatie,
die zich in de staat binnendringt'.
Campagnes
Allende's tegenstanders begonnen de
afgelopen weken felle campagnes te
gen de nieuwe 'volksmacht', tegen de
bewapening van arbeiders en tegen
'de vorming van volksmilities', die
het geregelde leger zouden willen ver
nietigen. Deze campagnes vielen sa
men met grootscheepse militaire raz
zia's in bedrijven en andere arbeiders-
bolwerken. En daarmee werden de
arbeiders en de militairen de nieuwe
hoofdrolspelers op het politieke
strijdtoneel van Chili.
DU was het tweede verhaal uit een
serie van vier. Volgende week zater
dag: Allende dreigt de greep op mili
tairen te verliezen.
