msterdams bedrijf zou
ia achterdeur met
rhodesië handel drijven
Koningin Wilhelmina greep in in beleid
ialmeringsmiddelen
Veroorzaken vaak
risistoestanden
Droogte brengt boeren
in moeilijke situatie
Controledienst
stelt een
onderzoek in
'Schonere
industrie is
wel haalbaar'
Loongrens
ziekenfonds
23.000 gulden
Ondernemers:
Outspan-actie
verwerpelijk
Ikben
het nieuwe symbool
van onze
nationale spaarinstelling
hijsen trekt
f ultimatum in
nu universitair toelatingsexamen
Drukte voor het bloemencorso
Bezwaar ontslag Van Mook en tegen nieuwe vertegenwoordiging bij Vaticaan
^Verkrachting van
30!)ejaarde vrouw
Gruijters legt
zich «niet vast
lOUW/KWlARTET VRIJDAG 31 AUGUSTUS 1973
BINNENLAND T3/K5
Inti-Apartheidsbeweging heeft bewijzen
"s^an een onzer verslaggevers
HAMSTERDAM Er zijn aanwijzingen dat een Amsterdams bedrijf langs
mwegen handel drijft met Rhodesië. Zoals bekend is Rhodesië in verband
iiwe iet het gevoerde apartheidsbeleid, getroffen door een economisch embargo
IJjran de Verenigde Naties, een embargo waaraan ook Nederland gebonden
Het Amsterdamse bedrijf zou dit embargo ontduiken.
temlj
:enhi
- .leuj
jed
7
S.
n is
e Anti-Apartheidsbeweging Neder-
nh°.?< nd zegt bewijzen in handen te heb-
lölleen. De Economische Controle Dienst
een|oert thans een controle uit,
et gaat om de Amsterdamse Zephyr
s gflransito N.V., een bedrijf dat eerder
it jaar is beschuldigd van illegale
met Rhodesië. Het bedrijf zou
vamtacten hebben met Aromex Ltd. in
Rhodesië.
Mojjomex zou het Amsterdamse bedrijf
in winstgevende aanbieding hebben
loenedaan van huiden (zg. wetblue hi-
Op de partij zou een winst van
loenjjftis procent in het vooruitzicht zijn
rtefejesteld. De directie van Zephyr Tran-
j to NV ontkent echter ten stelligste,
v lisschien hebt u betere verrajers',
Haade heer Schijvenscheerder van
•gafiephyr Transito zich ontvallen. Voor
jet overige zegt hij nergens van' af te
eten of ontkent hij; óók dat Zephyr
huiden zou handelen,
e chroomlederfabriek G. A. Teeuwen
in Rijen (NB) heeft echter begin
april dit jaar van Zephyr een aanbie
ding van wetblue hides ontvangen.
(Het aanbod van Aromex dateert van
eind februari dit jaar). 'Dat wij van
Zephyr een aanbieding hebben gekre
gen, klopt zegt directeur Teeuwen.
'Wij vonden het een beetje vreemd,
want die zaak kenden wij niet. Wij
hebben toen een paar keer gebeld en
kregen te horen dat wij teruggebeld
zouden worden, maar wij hebben
nooit iets gehoord. Wij zijn er toen
verder maar niet op ingegaan', aldus
de heer Teeuwen. In een brief die
Zephyr vervolgens in mei heeft ge
schreven (vermoedelijk ook aan bui
tenlandse schoenfabrieken, want de
brief ds in het Engels gesteld) worden
weer wetblue hides aangeboden. Die
zijn, zo heet het in die brief, afkom
stig uit Portugees Oost Afrika (Mo
zambique). De minimum-afname zou
duizend huiden moeten zijn, waarbij
drukbezocht zelfmoordcongres
:hen
.30
k
hal
onds
1
wordt aangetekend dat maandelijks
vierduizend huiden geleverd kunnen
worden.
Veel contact
De Anti-Apartheidsbeweging meent te
weten, dat Zephyr zakelijke relaties
heeft met zo'n vijftig bedrijven in
Rhodesië en anderzijds uitgebreide
contacten heeft in andere landen tot
zelfs in het Oostblok. Gezien de rela
ties met Rhodesië is enkele maanden
geleden op een onderzoek aangedron
gen hetgeen thans door de Economi
sche Controle Dienst wordt uitge
voerd. Verwacht wordt dat het resul
taat daarvan binnen enkele weken be
kend zal worden. De Anti-Apartheids
beweging is ervan overtuigd, aldus
een woordvoerder, dat Zephyr 'aan de
schandpaal gaat'.
Van onze redacteur
wetenschappen
WAGENINGEN Dat Nederland
zich uit de markt zou prijzen als
de industrie verplicht wordt tot
dure maatregelen tegen mi
lieuvervuiling, moet ik eerst nog
zien. Tenslotte zijn ons sociale
voorzieningen ook beter dan in
het buitenland, dat werkt ook
door in de prijzen, maar onze in
ternationale concurrentiepositie
is er niet door ingestort.
Dit zei drs. F. Hartogensis. mede-op
richter van de sectie Milieuchemie
van de Koninklijke Nederlandse che
mische vereniging, gisteren op het
jaarlijkse congres van de KNCV. Zijn
uitlatingen kregen een extra reliëf
door de omstandigheid dat hij inspec
teur van de volksgezondheid voor de
hygiëne van het milieu is, hoewel hij
nadrukkelijk niet namens zijn minis
terie sprak.
In zijn 'gedachten over het milieube
leid dn Nederland', concludeerde de
heer Hartogensis dat de vervuiling in
ieder geval minder snel toeneemt en
op sommige punten meetbaar af
neemt. 'Er wordt wel degelijk invloed
uitgeoefend, en dat is soms merkbaar.
Maar als u zegt dat er te weinig
wordt gedaan, geef ik u dat toe'.
We lopen vaak nog achter de ontwik
kelingen aan, zei drs. Hartogensis,
'het gebeurt dat we dingen in de
krant lezen waar we ambtshalve niets
van weten. Maar u moet ons nog een
paar jaar de tijd geven voordat het
organisatorische echt soepel draait.
We zijn de verhuizing van Sociale Za
ken naar een eigen departement, en
de vorming van een apart directoraat-
generaal voor milieuhygiëne nog niet
te boven'.
Behalve aan normen voor toelaatbare
verontreiniging in het algemeen,
wordt ook gewerkt aan concrete richt
lijnen voor bepaalde soorten indus
trie. Zo zal een bepaalde manier om
zwavelzuur te produceren, niet meer
worden toegestaan omdat er een rede
lijk betaalbaar proces bestaat om het
schoner te doen.
Van onze soc.-economische redactie
AMSTELVEEN - De Ziekenfondsraad
heeft de minister van sociale zaken en
van volksgezondheid geadviseerd de
loongrens voor de verplichte zieken
fondsverzekering per 1 januari 1974 te
verhogen van 20.900 tot 23.000 gulden.
Pogingen van de vakbeweging om de
ze grens via een extra verhoging op
23.500 gulden te krijgen leden schip
breuk. Dit compromisvoorstel - de
vakbondsvertegenwoordigers wilde de
ze grens aanvankelijk op 24.200 gul
den stellen - werd met 18 tegen 16
stemmen verworpen.
De Ziekenfondsraad besloot ook de
bewindslieden te adviseren de loon
grens voor de verplichte ziekenfonds
verzekering niet langer jaarlijks aan
te passen aan de hand van de gemid
delde stijging van lonen en prijzen,
maar voortaan alleen de gemiddelde
loonstijging als uitgangspunt te ne
men. De snellere stijging van de loon
grens, die daarvan het gevolg is zal er
toe leiden dat minder werknemers de
ziekenfondsverzekering moeten verla
ten, omdat ze 'te veel' - dat wil zeg
gen per 1 januari 1974 méér dan
23.000 gulden - verdienen.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Het Verbond van Ne
derlandse Ondernemingen (VNO) is
van mening, dat de Boycot Outspan
Actie (BOA) bij haar activiteiten inti
midatie gebruikt als middel om de
publieke opinie te beïnvloeden en
noemt daarom deze actie zonder meer
verwerpelijk. Dit is te lezen in het
blad 'Onderneming', dat vandaag uit
komt.
Zoals bekend voert de BOA actie om
de verkoop van Zuidafrikaanse Out-
span-sinaasappeien tegen te gaan en
om de aandacht te vestigen op de
Apartheidspolitiek van de Zuidafri
kaanse regering.
(ADVERTENTIE)
Ruwvoederprijzen omhoog, veeprijzen omlaag?
vfl
plaa1
eent
e Vb.
toen
een onzer verslaggevers
fin
en VMSTERDAM Het toedienen van kalmeringsmiddelen aan over-
.,en.pannen mensen, zonder dat op de problematiek van de betrokkenen
op— de oorzaak van de spanningen wordt ingegaan, heeft een funeste
en. nvloed. Er worden vaak crisissituaties door veroorzaakt die tot zelf-
zij noordpogingen kunnen leiden. Dit werd vastgesteld op het zevende
internationale congres voor zelfmoordpreventie, dat dinsdag begon
ist ?n gisteren werd afgesloten.
'^Volgens prof. dr. N. Speijer, voorzit
ter van het in de Vrije Universiteit
'n Amsterdam gehouden congres, wer-
]ilen de Nederlandse organisatoren
(Overrompeld door het onverwacht gro-
40 ie aantal deelnemers: vierhonderd
n. deskundigen uit meer dan dertig lan-
velen (gerekend was op driehonderd
r Aeelnemers). Groot succes oogstten de
.Nederlandse deelnemers prof. dr. K.
f. M. van de Loo en dr. R. F. W.
ddai>iekstra> die spraken over de 'psyc-ho-
pgische eerste hulp' na een zelf-
vahoordpoging in ziekenhuizen. Uit een
de»nderzoek van Diekstra en Van de
Loo is gebleken, dat de patiënten, de
jsterferste dagen na de poging sterk ge-
vÉ
cht
slaa^an een onzer verslaggevers
jjtOERMOND De dekens van het
llaftisdom Roermond hebben nog geen
01|~jiitspraak hoeven te doen over de
inge,rjep, ac|lt (bijna afgestudeerde)
st- studenten vdn de hogeschool voor theo-
J®lbgie en pastoraat hebben gestuurd
aiuian liet curatorium en de faculteits-
iaad van deze hogeschool, en aan de
Baaïekens van het bisdom Roermond. Zo-
°ils bekend had bisschop Gijsen in een
lérder stadium hen om een duidelijke
gevraagd.
m ra een v*er uur durendp vergadering
Majs gisteren bekend geworden, dat de
Jisschop zijn ultimatum heeft inge-
1 5. brokken en da); in een later stadium
KwiJet overleg zal worden voortgezet. Bij
;en jé dekens zelf was er enige reden tot
rm- jptimisme te bespeuren, omdat, zoals
yoa^erd gezegd, de dialoog kan worden
verjoortgezet.
de bewuste brief schrijven de stu-
De [enten onder meer, dat zij bezorgd
rijn voor de kerk, 'omdat de vrijheid,
Lar^iurifórmiteit en dialoog steeds ver
engen wordt door angst, wantrouwen
onderdrukking. De kerk wordt
lor ons steeds ongeloofwaardiger'. Zij
•agen verder in de brief 'op dit mo-
lent een duidelijk neen uit te spre-
tegen de wurggreep van dit
'steera en haar vertegenwoordigers'.
neigd zijn om hulp te vragen en te
aanvaarden; naarmate de herinnering
aan de zelfmoordpoging vervaagt, ver
dwijnt echter ook de motivatie de om
geving om hulp te vragen, zodat na
het verlaten van het ziekenhuis vaak
een nieuwe poging wordt ondernomen.
Op het congres kwam uitvoerig ter
sprake de noodzaak van nazorg aan fa
milieleden van de patiënt. Vastgesteld
werd ook, dat de nabestaanden van
personen, d/ie een gelaagde zelfmoord
poging ondernamen, te weinig bij
stand krijgen. Het gevolg hiervan is
dat nabestaanden, die de zelfmoord
van een familielid niet hebben kun
nen verwerken, soms ook overgaan tot
een zelfmoordpoging.
Een punt, dat veel aandacht kreeg
van de aanwezigen was het toenemend
aantal zelfmoordpogingen van jonge
mensen, die na een te lange studietijd
zich niet aan de maatschappij kunnen
aanpassen. Op het congres werden
ruim honderd lezingen gehouden.
Doel van de driedaagse bijeenkomst
was het uitwisselen van wetenschap
pelijke gegevens over de zelfmoord en
de zelfmoordpoging.
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM/LOCHEM Moge
lijk zal de langdurige droogte
tot gevolg hebben dat de ruw
voederprijzen stijgen en de
veeprijzen dalen. De regen, die
de laatste twee dagen gevallen
is kan de penibele situatie,
waarin sommige boeren te
recht zijn gekomen, waar
schijnlijk niet meer volledig
ten goede keren. Verschillen
de landbouwers, vooral in de
drogere gebieden, hebben hun
koeien al op stal gezet, omdat
het grasland 'rood' ligt.
Hoewel men bepaald niet van een
ramp zou willen spreken, is het
wel zo dat een aantal boeren in
moeilijkheden dreigen te komen
door de droogte. Dat geldt onder
meer voor Gelderland, Drente en
Zuid-Nederland (in kleistreken ligt
het door elkaar wat gunstiger).
Met name ook in de Gelderse Ach
terhoek-Eibergen, Ruurlo, Borculo
enzovoorts gaat het lange uitblij
ven van regen de landbouwers par
ten spelen.
De Berkel, evenals trouwens de
Slinge, is een typische regenrivier.
Deze 65 kilometer over de grens in
Duitsland ontspringende rivier,
moet het van de regen hebben. De
waterstand: in deze rivier, die voor
het omliggende land erg belangrijk
is, is momenteel buitengewoon
laag. Bij het waterschap in Lo-
chem denkt men dat de weilanden
zich nog wel zullen herstellen als
er voldoende regen valt, want het
gras kan nog een maand groeien.
Bij de CBTB in Arnhem vraagt
men zich af of de regen nog wel
op tijd is gekomen. Hoe herstelt
het dorre boerenland zich? De
maand september zal in dit opzicht
erg belangrijk zijn. Op het moment
is de ruwvoedermarkt hier en daar
al krap. Dit betekent dat de prij
zen van dit artikel omhoog gaan.
Hiemee samenhangend, zou een
groter aanbod van vee verwacht
kunnen worden. Consequentie
daarvan kan dan weer zijn dat de
prijzen in dit opzicht omlaag gaan.
(ADVERTENTIE)
Morgen wordt het 26ste bloemencorso van Aalsmeer gehouden. In de bloemenveiling VBA staan alle
praalwagens al opgesteld en worden de laatste voorbereidingen getroffen. Hier een overzicht van de
drukte. Op de voorgrond een paar figuranten die zaterdag meerijden.
avondcursussen door gsheel Nederland
Kring Utrectilse Repetitoren bv
Veemarktplein35,Utrecht030-940641 (bel nul)
oehritlolijk onderwijs orkond door dolSOmmr hol Mlnistorlo vor) OM VU
Yam een onzer verslaggevers
DEN HAlAlG Het is vooral aan een persoonlijke ingreep van koningin Wilhelmi
na te danken dat het kabinet-Schernierhorn in de zomer van 1945 geen ontslag ver
leende aan de toenmalige luitenant gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, dir.
H. J. van Mook.
slsi
rHEM De 30-jarige Arnhemse
tilder H. C. M. van de H. is giste-
voor de officier van justitie ge-
verdacht van aanranding en po-
ig tot verkraohtinig van een 79-jari-
Amliemse vrouw. De politie werd
•tipt door een winkelier aan de Ko-
ngstraat die zag hoe de vrouw op
■aarlichte dag werd aangerand. Na
00{en korte zoekactie kon de man wor-
gearresteerd.
(ADVERTENTIE)
Schakel de
MONDLANE-STICHTING
In voor hulp aan dc
bevrijdingsbewegingen.
GIRO 1.884.800 AMSTERDAM
Dit onthult de Utrechtse his
toricus prof. S. L. v. d. Wal in
een beschouwing over de in
vloed van het Nederlandse
vorstenhuis (en met name ko
ningin Wilhelmina) op de Ne
derlandse koloniën, op pagina
T 11/K 13 van deze krant
Vlak na het uitroepen van de
Republiek Indonesië door Soe-
karno en Hatta in augustus
1945, zei de toenmalige minis
ter van overzeese rijksdelen,
prof. mr. J. H. A. Logemann,
in het kabinet-Schermerhorn
dat onder géén voorwaarde
zou worden gesproken met
collaborateurs met de Japan
ners waarmee met name
een man als Soekarno werd
bedoeld.
Vrijwel op hetzelfde ogenblik
had. in het toenmalige Batavia
de luitenant-gouverneur-gene
raal Van Mook een min of
meer officieel onderhoud met
de vertegenwoordigers van de
republiek.
Het bericht hierover schoot de
Nederlandse ministers in het
verkeerde keelgat en er werd
in ernst gedacht over een ont
slag van Van Mook. Dr. J. H.
van Roijen (die in het kabi
net-Schermerhorn minister
zonder portefeuille was)' zou
in aanmerking komen voor de
opvolging, maar de heer Van
Roijen liet het afweten met
een beroep op zijn gezond
heidstoestand.
Er is toen nog serieus naar
een andere kandidaat gezocht
maar toen koningin Wilhelmi
na hoorde van deze pogingen
liet zij weten geen medewer
king te zullen verlenen. 'In de
hitte van het gevecht is het
onjuist van opperbevelhebber
tc verwisselen', aldus koningin
Wilhelmina, die met deze woor
den een historisch belangrijke
beslissing inleidde.
Eerste wereldoorlog
Er komen de laatste tijd
steeds meer berichten over de
wijze waarop koningin Wilhel
mina in haar vijftigjarige re
gering actief ingreep in het
kabinetsbeleid. Reeds tijdens
de eerste wereldoorlog was
dat het geval (in zijn memoi
res vertelt jhr. mr. J. C. de
Jonge hoe hij als minister van
oorlog in conflict kwam met
de Koningin die weigerde op
zijn voordracht de opperbevel
hebber Snijders te ontslaan en
in het artikel van prof. v. d.
Wal is ook te lezen hoe in
diezelfde tijd de Koningin
dwars lag tegenover de minis
ter van koloniën).
In een publikatie van het Ka
tholiek Documentatie Cen
trum in Nijmegen onthult
prof. dr. A. F. Manning hoe
in de oorlogsjaren 1940-1945
koningin Wilhelmina met een
herinnering aan de befaamde
nacht-van-Kersten zich verzet
te tegen een herstel van de di
plomatieke betrekkingen van
Nederland met het Vaticaan
(In de zg. nacht van Kersten
in 1925 nam de Tweede Ka
mer een amendement van de
SGP-er Kersten aan waarin op
de begroting van buitenlandse
zaken de post voor het gezant
schap bij het Vaticaan werd
geschrapt. Deze 'nacht van
Kersten' leidde één van de
langdurigste regeringscrises
van ons land in).
Juli 1940
Vrijwel onmiddellijk na aan
komst van het kabinet-De
Geer in Londen, in juli 1940
reeds werd de mogelijkheid
onder ogen gezien weer een
gezant bij de paus te accredi
teren gezien het belang van
het Vaticaan als politiek in
lichtingencentrum.
Langzaam kwam het kabinet
op dit punt tot eenstemmig
heid. Aanvankelijk was ook
het Vaticaan zelf niet zo erg
toeschietelijk. Met name wilde
het Vaticaan wel enige zeker
heid hebben over de bestendi
ging van deze betrekkingen na
de oorlog, gezien de grillig
heid waarmee Nederland tus
sen 1871 en 1926 steeds zijn
betrekkingen had geregeld.
Eerst in mei 1943 werd het Va
ticaan mede door Amerikaanse
Koningin Wilhelmina, die vandaag 93 jaar geleden ge
boren werd, in haar Londense tijd.
bemiddeling wat toeschietelij
ker en werd de zaak rijp om
met Wilhelmina persoonlijk
besproken te worden. Van
Kleffens, de minister van bui
tenlandse zaken, besprak de
zaak tijdens het bezoek van
Wilhelmina aan Ottawa en
Washington. Van Kleffens
moest later zijn collega's in
Londen rapporteren dat 'het
voornaamste bezwaar der Ko
ningin hierin gelegen was, dat
dit gezantschap, in 1925 door
de Tweede Kamer door af
stemming der betreffende be
grotingspost onmogelijk ge
maakt, niet nu hersteld kon
worden buiten het Nederland
se volk om'.
'Niet te vermurwen'
Ook al liet dr. W. A. Visser 't
Hooft uit Genève weten dat
protestantse kringen in het
bezette Nederland wel begrip
zouden hebben voor herope
ning van de betrekkingen met
het Vaticaan ('gezien in het
kader van de huidige nauwe
samenwerking tussen kerken in
Nederland'); de Y ningin was
niet te vermurwen -1- hoezeer
Van Kleffens ook met zijn
portefeuille bleef zwaaien, la
ter daarin gesteund door de
andere ministers.
Er was echter nauwelijks een
alternatief, temeer daar Van
Kleffens bij zijn bezoek aan
Washington van de Ameri
kaanse president Roosevelt de
indruk had gekregen dat de
president erg ingenomen was
met de samenstelling van het
Nederlandse kabinet op dat
ogenblik, zodat ter wille van
de Amerikaanse bondgenoot
een kabinetscrisis allerminst
gewenst mocht worden geacht
en aan de andere kant de paus
toch na heel veel vijven en
zessen de Londense regering
een hand had toegestoken.
Tegen een niet-officiële verte
genwoordiger ('een agent je'
heet het in de notulen) heeft
de Koningin geen bezwaar,
maar de hele ministerraad
achtte het een bezwaar dat die
man bij officiële gebeurtenis
sen helemaal achteraan zou
staan.
Tenslotte werd besloten de
Koningin nog eenmaal namens
de hele ministerraad een nota
te zenden, welk stuk op 17 ju
li 1943 werd verzonden. Op 24
juli 1943 kon Van Kleffens on
verwacht meedelen dat de Ko
ningin haar verzet had opge
geven zonder dat overigens
de redenen bekend zijn. In de
notulen van de ministerraad
is er slechts één lakoniek zin
netje over te vinden: 'De Mi
nister van Buitenlandsche Za
ken deelt mede, dat H.M. de
Koningin de bezwaren tegen
het Gezantschap bij den Paus
heeft laten varen'.
Vervolg van pagina 1.
grijpend gewijzigd worden. Er moet
gestreefd worden naar minder arbeid
splaatsen. Vandaar dat hij er ook een
krachtig voorstander van is, dat Den
Haag rijksdiensten afstoot. Hiertegen
maakte niemand uit de Tweede Ka
mer bezwaar.
De Tweede Kamer is gisteren na drie
dagen praten nog niet gereed geko
men met het debat over het noorden
zuid-limburg en Den Haag. Minister
Lubbeers (economische zaken) die
een wat moeilijk debuut makte, zal
dinsdag zijn betoog voortzetten. In de
Kamer bestond gisteren nog al wat
ontstemming over hem, omdat hij
geen enkele vraag op het gebied van
onderwijs erm en landbouw beant
woord had. Maar gisteren maakte hij
alles weer goed. Gruijters verbaasde
iedereen door ondanks de stortvloed
van vragen, een groot deel van zijn
betoog zonder het raadplegen van aan
tekeningen te houden en de vele vra
gen, die waren gesteld toch correct tc
beantwoorden.
Moties
Behalve veel vragen leverde het debat
een stortvloed van veertien moties op.
De belangrijkste zijn:
DS'70: behaLve de 16.000 arbeidsplaat
sen uit Den Haag ook rijksdiensten
elders uit de randstad overplaatsen.
Commentaar minister: afraden, de cij
fers zijn te concreet.
DS'70, GPV en WD: De Waddenzee
mag niet op onverantwoorde wijze
worden aangetast. De minister: de
deur is zo open getrapt, dat we er sa
men door kunnen gaan
WD. PvdA. KVP, ARP, CHU en
DS'70: Een HEAO school te Leeuwar
den, een HTS in Drente en een MTS
in Assen moeten op het scholenplan
worden geplaatst. Minister Lubbers:
geen behoefte. Dit plan moet er in
het overleg ut komen.
CHU, KVP, ARP en WD: rullverka-
velingen en landinrichting onverkort
voortzetten. Minister: dat gebeurt aL
Geen behoefte.
