Solzjenitsin: KGB
-Vil mil vermoorden
Spanning in Marseille
na moord door Algerijn
In Mozambique vooral niet-katholieken vervolgd'
President Sadat vreest opmars van linkse oppositie in Egypte
fakir en Krasin zijn weekhartig, laag, ja bespottelijk
India en Pakistan
eindelijk eens
over vluchtelingen
Collega's vallen
Sacharow aan
Eban niet eens
met kaping van
liinvliegtuig
Allende blijft in
Chili wegens crisis
Aardbeving Mexico
eist vele levens
I' (apport van Internationale Juristencommissie over een 'politiestaat'
K8 |PW/K'
WARTET WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1973
BUITENLAND
T7/K9
Sadat
door Heinz Gstrein
CAIRO In juni zijn in Cairo
voorbereidingen getroffen voor
een showproces tegen linkse op
posanten. Het was gericht tegen
de leiders en deelnemers van de
protestbeweging die dit voorjaar
ongerégeldheden veroorzaakte
aan de Egyptische universitei
ten en in afzonderlijke indus
triële ohdernemingen.
Het proces is naderhand echter
steeds weer uitgesteld. Waarnemers
in de Egyptische hoofdstad hebben
deze taktiek van vertraging in ver
band gebracht met nieuwe onrust
die is gegroeid onder Egyptische
linkse groeperingen. De linkse oppo
sitie is er in augustus niet alleen in
geslaagd intellectuelen en arbeiders,
maar ook de boeren en de ortho
doxe, islamitische kleine burgerij, te
winnen voor het protest tegen presi
dent Sadats' minister van binnen
landse zaken Mamdoeh Salam.
De laatste twee bevolkingsgroepen
golden tot dusver als de betrouw
baarste steunpilaren van het nasse-
risme, dat voortzeulend in het spoor
van de traditie en de islamistische
religie het Egyptische regime steeds
tot politieke koerszwenkingen
dwingt.
De onrust onder de boeren en de is
lamitische kleine burgerij geeft een
duidelijker verklaring voor de bij
zonder strenge geheimhouding,
waarmee de jongste boerenopstand
in de provincie Qaljoebia is omge
ven. Maar ook wordt het snelle
neerslaan van de onlusten in de Cai-
rose moskeeënwijk Sajjeda Zeinab
er begrijpelijker door. Slechts erva
ren waarnemers konden opmerken
dat Sadats Orde en Rust opnieuw in
het geding is gekomen, zoals bleek
uit de gepantserde vrachtwagens vol
hooggewaardeerde speciale politie
mannen, die half augustus net als in
februari en maart plotseling door de
straten van Cairo begonnen te ra
zen.
De fellaha's van Qaljoebia kunnen
stellig niet worden beschouwd als
boeren, die bijzonder loyaal en aan
hankelijk zijn aan de populaire Sa
dat, zoals 95 procent van hun colle
ga's te boek staat. De boeren van
Qaljoebia probeerden deze maand
met zeisen en knuppels hun grond
te verdedigen. Het was land dat zij
hadden verworven door de door Ga-
mal Abdel Nasser doorgevoerde
landhervormingen. Zij verzetten zich
tegen de door Sadat op gang gezette
teruggave van stukken grond aan
confessionele stichtingen en voor
een deel zelfs aan de oude feodale
landeigenaren.
De provincie Qaljoebia, in de voor
buitenlanders verboden zone ten
noorden van Cairo, is reeds in hoge
mate geïndustrialiseerd. Juist hier
speelden in mei 1972 zich de bloedi
ge arbeidersonlusten van Schoebra
al-Cheima af. De vonken ervan zijn
klaarblijkelijk overgesprongen op de
boeren. Bovendien heeft bij de 'boe
renoorlog van Qaljoebia' de overwe
ging meegespeeld dat er in het ge
bied agrarische proefbedrijven zijn
van internationale farmaceutische
concerns, die voor de berichtgeving
naar de buitenwereld zouden kun
nen zorgen.
Deze rekensom is dan ook opgegaan,
hoewel alle correspondenten in Cai
ro over deze gebeurtenissen nauwe
lijks iets hebben gemeld. Een rol
daarbij heeft gespeeld dat enkele al
te ijverige journalisten Egypte min
of meer onvrijwillig hebben moeten
verlaten omdat zij te uitvoerig over
de studentenonlusten in Cairo had
den bericht
De ongeregeldheden in de Moskee
van de Welvaart in het zuiden van
Cairo zijn echter een teken aan de
wand. Het is een symptoom van de
opbouw van een 'nieuwe Egyptische
linkervleugel'. Deze oppositie wil de
sociale eisen van de oude nasseris-
ten, die van Sadats 'restauratie'
niets moeten hebben, verenigen met
de radicale opvattingen en metho
den van de moslim-broeders. De ex
centrieke Libische leider Moeammar
Khaddaffie is de uitgesproken held
van deze niet te onderschatten bewe
ging.
Zij hoopt dat het referendum dat op
1 september wordt gehouden over
de samensmelting van Egypte en Li
bië een verademing zal brengen.
Maar eerst zullen in linkse kringen
in Cairo nog zuiveringen plaats vin
den.
Heinz Gstein is onze bijzondere me
dewerker Midden-Oosten in Cairo.
EH
greji
ER'
_rich
enha- "M
i.25 ij
SKOU (AP, Reuter, UPI) De Russische schrijver Alexander Solzjenitsin heeft in een ongewooi^
nhartig vraaggesprek met Westerse journalisten onthuld dat hij verscheidene malen met de dood is
reigd. Hij liet hun drie anonieme dreigbrieven zien, die naar zijn mening afkomstig waren van de
isische geheime politie (KGB).
ijenitsin verklaarde dat zowel hij
zijn familieleden waarschuwingen
Iden ontvangen. 'Als ik dood word
ilaard of onder geheimzinnige om-
idigheden overlijd, kunt u zonder
jg risico dat u zich vergist, de con-
jsie trekken dat ik met goedkeuring
1 KGB of door agenten van de
|B ben vermoord', aldus de Nobel-
iswinnaar voor literatuur wiens
rkqn in de Sowjet-Unie verboden
25 jgens Solzjenitsin waren de dreige-
6 (nten zogenaamd afkomstig van
!25 ngsters' maar kon men er zeker
■25 i zijn dat geen haar op zijn hoofd
;,5 irenkt zou worden zonder medewe-
'j i van de geheime politie, 'aangezien
in de gaten worden gehouden, be-
pneerd gecontroleerd en afgeluis-
'd worden.' Als er echt gangsters
■|5 1 de gang waren geweest, zouden ze
.4 de eerste dreigbrief al in handen
de politie zijn gevallen.
!25 zjenitsin staafde die overtuiging
t te verwijzen naar de vele 'techni-
f ie vergissingen van de schrijvers.
'25* i over de psychologische vergissin-
•5 h maar te zwijgen. Daar is bijv. het
75 t dat deze bandietenbrieven ongelo-
'3 .ijk snel worden besteld in min-
■75 r dan 24 uur. Alleen brieven van
Is allerbelangrijkste regeringsorganen
an normaal zo snel. (Volgens Solz-
•5 jitsin duurt het normaal drie tot
dagen voordat de post bij hem
nt en wordt belangrijke post hele-
il niet bij hem bezorgd). Een an-
voorbeeld van de technische fou-
die ze maken, is dat de KGB-func-
narissen zo'n haast hebben, dat er
een postzegel op de brief werd ge
kt nadat de posterijen ze al hadden
lestempeld.'
izjenitsin zei dat men hem niet
;fde te vermoorden, om te voorko-
n dat er nog iets van hem gepubli-
rd zou worden, 'want mijn literair
tament wordt dan onmiddellijk van
icht. Daarna begint de publicatie
1 alles, wat ik tot nu toe in petto
gehouden.' Hij noemde zijn pos-
ime boeken zijn belangrijkste werk.
jdens de winter van 1971-'72 werd
van verschillende kanten gewaar-
luwd want ook binnen het appa-
it van de KGB zijn er mensen, die
lot moeilijk te dragen vinden
voorbereidingen werden getroffen
mij in een auto-ongeluk om het
ren te laten komen.'
ieeksel
.9 izjenitsin sprak in bijzonder felle
doordingen over de maatschappelij-
situatie in zijn land, over het sto-
van westerse radiouitzendingen
.25 !t betekent dagelijks speeksel in je
jen en je oren, het is een belediging
Alexander Solzjenitsin
en een verlaging van de mens tot het
niveau van een robot' over het
voorbeeld dat gesteld werd door dissi
denten als generaal Pjotr Grigorenko,
Andrej Amalrik en Wladimir Boe-
kowski, over de schrijversbond ('waar
over ik niet wil praten, geleid als hij
wordt door KGB-genraals als Viktor
Ilin')over de schrijver Wladimir
Maksimow, die onlangs uit de schrij
versbond werd gestoten (een eerlijk
en moedig schrijver, die op onbaat
zuchtige en opofferende wijze de
waarheid is toegedaan en bij het zoe
ken daarnaar altijd veel succes heeft
gehad. Zijn uitstoting uit de leugen
achtige bond is daarom heel nor
maal') over de Sowjet-gewoonte pas
poorten van vooraanstaande dissiden
ten, die haar het buitenland mogen
reizen, in te nemen, zoals in het re
cente geval van Zjores Medwedjew
(het staatsburgerschap is in ons land
niet een onvervreembaar natuurlijk
recht, maar een soort waardepapier
dat door een exclusieve gpoep mensen
in handen wordt gehouden, die op geen
enkele wijze een door niets hebben be
wezen dat zij meer recht op de Russi
sche bodem hebben') en over het feit
dat in de 50 jaar van het Sowjet-
systeem nog nooit amnestie is gege
ven aan dissidenten, maar hoogstens
aan zuivere misdadigers of aan men
sen, die met de Duitsers gecollabo
reerd hadden ('Wie zou er een ander
voorbeeld kunnen geven van een soci
ale struktuur of van een staat op deze
planeet, die zo overtuigt is van haar
stabiliteit. Laten de bewonderaars dit
eens vergelijken met Griekenland als
zij dat willen.')
De schrijver vertelde hoe hij dag en
nacht afgeluisterd wordt en geen en
kel gesprek binnenshuis met zijn ge
zin kan voeren of een telefoonge
sprek, omdat alles door de KGB
wordt opgenomen. 'Als hun band op
raakt, dan verbreken ze zonder verde
re plichtplegingen het telefoongesprek
om een nieuwe band op te zetten, ter
wijl wij het nummer opnieuw draai
en. Hij vertelde hoe zijn vrienden
en medewerkers gemolesteerd worden
en de jonge literaire specialist Ga
briel Superfin zelfs in staat van be
schuldiging is gesteld wegens 'bijzon
der gevaarlijke misdaden tegen de
staat', omdat hij Solzjenitsin geholpen
had bij diens onderzoek naar histori
sche archieven.
Met grote bitterheid sprak Solzjenit
sin over de bekentenissen, die de dis
sidenten Jakir en Krasin momenteel
voor een Moskouse rechtbank afleg
gen, en over het daar gevoerde pro
ces. 'Zelfs als zij westerse correspon
denten tot dit proces toelaten, dan zal
het blijkbaar alleen een treurige her
haling zijn van de ongetalenteerde
farces van de periode van Stalin en
Wisjinski (de toenmalige openbare
aanklager). Overigens hadden in de
dertiger jaren deze farces met al hun
onhandige theatrale effekten, onge-
klodderde schmink en duidelijk hoor
bare souffleurs nog groot succes bij
de denkers onder de westerse intellec
tuelen, zo sterk was hun wil om te
geloven in de moderne maatschappe
lijke orde. Dergelijke denkers kan
men ook in de generatie van vandaag
vinden.Maar omdat niemand
voorzover ik weet Jakir en Krasin
het volgende in hun gezicht heeft ge
zegd, zal ik het als oudgevangene (elf
jaar werkkamp) het hen hier en nu
zeggen: dat zij zich weekhartig, laag,
ja zelfs bespottelijk gedragen door
met een vertraging van 40 jaar en in
daartoe niet passende omstandigheden
het infame gebeuren van de voorbije
generatie te herhalen van diegenen,
die in jaren dertig hebben gecapitu
leerd van die opgeblazen figuren uit
de geschiedenis.'
En hij onthulde dat aan de dissident
Boekowski, die vorig jaar tot zeven
jaar werkkamp en nog eens vijf jaar
verbanning werd veroordeeld, de vrij
heid was aangeboden, als hij de Sow
jet-Unie zou verlaten en zijn politieke
activiteiten zou opgeven. En dat de
schrijver Andrej Amalrik eveneens
als een vrij man had kunnen vertrek
ken, als hij maar de bekentenissen
van Jakir en Krasin zou bevestigen.
Maar dat beiden hadden geweigerd en
dus nu in het kamp zitten.
NEW DELHI (UPI) India en Pa
kistan hebben overeenstemming be
reikt over repatriëring van honderd
duizenden mensen, die door de oor
log van 1971 ontheemd raakten. Het
akkoord voorziet in de repatriëring
van 90.000 Pakistaanse krijgsgevange
nen in India, de terugkeer naar huis
van 160.000 in Pakistan gestrande
Bengalen en de overbrenging van gro
te aantallen pro-Pakistaanse moslims
van Bangladesj naar Pakistan.
MOSKOU (UPI) De Academie van
Wetenschappen van de Sowjet-Unie
heeft de Russische natuurkundige An
drej Sacharow gisteren ervan beschul
digd zijn eigen land in diskrediet te
hebben gebracht tijdens de persconfe
rentie, die hij vorige week aan wes
terse journalisten gaf.
In een verklaring, die door het Russi
sche persbureau Tass werd verspreid,
en die door 14 leden van de Academie
was ondertelend, wordt 'diepe veront
waardiging' uitgesproken over de uit
spraken van Sacharow en worden
diens activiteiten aan de kaak gesteld,
aangezien die de eer en de waardig
heid van de Russische geleerden in
diskrediet brengen.
Het is de scherpste officiële aanval,
die oiit op deze internationaal bekend
staande geleerde is gedaan.
Uitbarsting van racisme gevreesd
MARSEILLE (UPI) In de Franse stad Marseille is een uiterst
gespannen situatie ontstaan na de moord op een Franse buschauf
feur door een Algerijnse gastarbeider.
Bij de begrafenis gisteren zijn grote
hoeveelheden politieversterkingen
aangevoerd om rellen te voorkomen
nu de gemoederen van het publiek in
deze Zuid-Franse stad zeer verhit zijn
geraakt en een pogrom-stemming be
gint te ontstaan tegen alles wat Alge
rijns, dan wel Algerijns lijkend is.
In Marseille, waar vele Algerijnse im
migranten wonen en werken, hebben
de taxi-chauffeurs uit protest eerder
al besloten het werk neer te leggen,
nadat ook boze buschauffeurs hun
woede uitten door de lijndiensten
stop te zetten.
De buschauffeur, die gisteren is be
graven was Emile Guerlach. Hij werd
zaterdag in zijn overvolle bus met
meerdere messteken gedood door de
35-jarige Algerijn Salah Bougrine.
Voordat de man kon worden opgepakt
verwondde hij diverse passagiers tij
dens een vechtpartij, die uitbrak en
waarna pogingen werden gedaan de
aanvaller te lynchen. Bougrine is
thans in een ziekenhuis opgenomen.
De politie van Marseille heeft de be
volking opgeroepen tot kalmte. René
Heckenroth, de politiechef van Mar-
JERUZALEM (DPA, UPI). De
Israëlische minister van buitenland
se zaken, Abba Eban, heeft kritiek
uitgeoefend op het onderscheppen
van een Arabisch lijnvllegtuig in
een vergeefse poging een Palestijnse
leider te arresteren. Dit schreven
twee Israëlische dagbladen.
Zijn kritiek was voor premier Golda
Meir aanleiding de minister voor
een 'ophelderend gesprek' uit te
nodigen. Eban zou haar bij die gele
genheid hebben gezegd dat hij al
leen maar had uitgesproken welke
aanvallen Israël kon verwachten op
de onderschepping en dat hij niet
de wijsheid van de actie in twijfel
had getrokken.
Volgens het dagblad Ma'ariv zou
Eban vorige week op een besloten
vergadering hebben gezegd, dat de
onderschepping weinig had uitge
haald, zelfs al zou de man, die Israël
aan boord van het toestel vermoed
de, dr Georges Habasj van het
Volksbevrijdingsfront voor Palesti
na, in het vliegtuig hebben gezeten.
Eban meende dat Habasj en zijn ge
wapende lijfwacht nooit toegestaan
zouden hebben de onderscheppende
Israëlische straaljagers te volgen.
'Wat had er dan moeten gebeuren',
zou Eban zich hebben afgevraagd.
'Het toestel zou toch zeker niet
neergeschoten zijn?'
Een ander dagblad, Ha'aretz schreef
Abba Eban
dat mevrouw Meir aangedrongen
had op absolute stilzwijgendheid
over de meningsverschillen, aange
zien zij van mening was dat een
openbaar debat schadelijk zou zijn
voor Israël omdat zijn vijanden
graag de opmerkingen van Eban
zouden citeren.
seille waarschuwde dat het 'betreu
renswaardig zou zijn als de bevolking
na zo'n ernstig incident tot acties zou
overgaan die haar traditie onwaardig
zou zijn en zou optreden onder in
vloed van gerechtvaardigde woede'.
Vooral in de wijken waar de 60.000
Noordafrikanen en vele van de
100.000 Fransen wonen, die na de Al
gerijnse oorlog naar Frankrijk zijn te
ruggekeerd, is de spanning sterk ge
stegen.
De politie heeft meegedeeld dat bul
ten Marseille inmiddels het lijk is ge
vonden van de 37-jarige Algerijn Said
Aounallah. Hij was maandag door
drie geweerschoten gedood. Aangeno
men wordt dat dit een wraakoefening
is geweest voor de moord op de bus
chauffeur.
In Marseille is reeds een actiegroep,
die zich de Marseillaanse Verdedi-
gings Commissie noemt, opgericht,
die zich tegen Noordafrikaan se immi
granten richt en die een massabeto
ging heeft aangekondigd.
Commentaar
Het in Marseille verschijnende dag
blad Le Méridional heeft maandag in
een hoofdartikel van hoofdredacteur
Gabriël Domenech een onthutsend
commentaar op de recente gebeurte
nissen geleverd. Domenech schreef:
•Wij hebben meer dan genoeg van de
Algerijnse herrieschoppers, syfilis-
lijders en koppelaars, krankzinnigen,
dieven en moordenaars die profiteren
van de ongecontroleerde emigratie.
De autoriteiten in Marseille hebben
zich verrast getoond over de heftig
heid waarmee nu tegen de aanwezig
heid van Noordafrikaanse gastarbei
ders in het gebied wordt geageerd.
Roger Etchegaray, de aartsbisschop
van Marseille heeft de autoriteiten ge
waarschuwd dat het risico bestaat van
een verschrikkelijke opleving van ra
cisme.
In de Franse gebieden langs de Mid
dellandse Zee zijn de spanningen tus
sen lokale Fransen en Noordafrikaan
se gastarbeiders al geruime tijd gele
den krachtig toegenomen. Vrijwel da
gelijks komt het tot vechtpartijen tus
sen de twee groeperingen. Zo werd
maandag in Toulouse een Tunesiër
gewond bij een 'jachtpartij' die 50
Franse militairen op touw hadden ge
zet. Algerijnse gastarbeiders in Frank
rijk hebben diverse malen geklaagd
over de arrogante, minachtende en
discriminerende behandeling die ze in
het land ondervinden. Algerijnen in
Geldschieter
CAIRO (UPI) —Koning Feisal van
Saoedi-Arabië heeft president Sadat
van Egypte alle geld toegezegd, dat
hij nodiig meent te hebben voor zijn
confrontatie met Israël, zo is in Cairo KlSSlïlgef
vernomen. Sadat bezocht het weekein
de Riad.
Frankrijk dienen in het bezit te zijn
van een blauwe identiteitskaart waar
op met vette letters 'Algerijn' gedrukt
staat een situatie die doet denken
aan het persoonsbewijs van de joden
tijdens het nazi-regime, waarop een
grote zwarte 'J' was geplaatst. Algerij
nen moeten de blauwe kaart desge
vraagd aan de politie tonen, vermoe
delijk om te controleren of de man
niet illegaal het land is binnen geko
men.
SANTIAG (Reuter, AP), —Terwijl
ongeveer 16.000 landarbeiders en circa
140.000 winkeliers gisteren het werk
voor 24 uur neerlegden als een nieuw
bewijs van solidariteit met de staken
de vrachtvervoerders, terwijl nu ook
de opperbevelhebber van de marine,
admiraal Raul Montero als minister
van financiën is afgetreden en daar
mee de hoge officieren van de strijd
krachten hun steun aan de regering
hebben onttrokken, werd gisteren in
Santiago bekend gemaakt dat presi
dent Allende niet naar Algiers zal
gaan om daar de conferentie van niet-
gebonden landen bij te wonen, zulks
in verband met de gespannen toe
stand in zijn, en ondanks het feit dat
hij graag aan de wereld had laten
zien dat Chili een vooraanstaand niet-
gebonden land is.
MEXICO STAD (Reuter) —Een zwa
re aardbeving in Midden-Mexico heeft
gisteren aan ruim 300 mensen het le
ven gekost. Het aantal gewonden zou
zeker 2000 bedragen. De bergachtige
streek bij de vulkaan Crizaba schijnt
het ergst getroffen te zijn. In de ge
lijknamige stad zouden ruim 100 men
sen onder een ingestort flatgebouw
liggen.
Staking
OTTAWA (Reuter) Premier Tru-
deau van Canada heeft de kamervoor
zitter verzocht het parlement van va
kantie terug te roepen om een einde
te maken aan de algemene staking bij
niet-rijdend spoorwegpersoneel. De
staking heeft Amerikaanse dagbladen
reeds genoopt bepaalde edities stop te
zetten en rubrieken op te heffen. Het
meeste krantepapier komt uit Canada.
Ontvoering
ASUNCTION (Reuter) —De Britse
zakenman Ian Martins, directeur van
een fabriek in Paraguay, is maandag
ontvoerd. De ontvoerders hebben een
losgeld van bijna drie miljoen gulden
gevraagd.
2 1
1 jENEVE (ANP) Mozambique kan worden aangemerkt als een politie-
_J:aat. Er is een internationaal en geen Portugees tribunaal nodig, om de
Sf aarheid over de vermelde wreedheden van het Portugese leger vast te stel
en. Zo luiden twee conclusies uit een rapport van de Internationale Commis
sie van Juristen in Genève over 'de geheime politie (DGS) in Mozambique'.
2(ët rapport, dat vele schokkende ge-
47o!vens bevat over het optreden van
530' geheime politie in Mozambique, is
1 335 de secüe internationale zaken
Uo|n de Nederlandse Raad van Kerken
30,ongevraagd 'correct en betrouwbaar'
j^noemd.
y liet juristenrapport gaat uitvoerig in
•160) de activiteiten tegen en de vervol
ging van leden van niet-christelijke
4ooirken in Mozambique. De geheime
J450Mitie, die voorheen bekend stond als
fc°0[DE en nu algemene veiligheids-
in eienst (DGS) wordt genoemd, werkt
1025I de Portugese koloniën rechtstreeks
.880 ader bevel van de regering in Lissa-
"f^n. In tegenstelling tot de gewone
97s[>Utie is zij geen verantwoording
naJhuldig aan de gouverneur-generaal
4200 betreffende kolonie.
900'e geheime politie staat volgens de
2owaternationale Juristencommissie dus
jjiJJfeds buiten het kader van de wet in
1950B zin van de bestuurlijke structuur.
265[aar zij staat bovendien buiten de
i 'et in die zin, dat zij buitensporig
rote volmachten heeft om te arreste-
3 en, gevangen tc houden, te verban-
9 en en zelfs om in het geheim te be
rechten door hun eigen officieren.
Daarbij is de geheime politie niet on
derworpen aan het toezicht of de con
trole van de rechtbanken.
Krachtens een nieuw decreet van 1
oktober 1972 heeft de geheime politie
zichzelf rechterlijke bevoegdheden
verschaft. Bij veiligheidszaken ligt de
afhandeling van het voorlopig onder
zoek, het ondervragen van de gevan
gene en het uitvaardigen van het be
vel tot arrestatie of tot vrijlating op
borgtocht nu geheel in handen van de
geheime politie. Het decreet bepaalt
ook, dat de volmacht van de officier
van justitie gedurende het voorlopige
onderzoek gebruikt zal worden door
inspecteurs van politie. De aanwezig
heid van een advocaat voor de verde
diging kan bij de ondervraging verbo
den worden, wanneer dit voor de poli
tie lastig is. Het decreet bevat nog
talrijke andere bepalingen, die het
werk van de geheime politie moeten
'vergemakkelijken'.
GOLF VAN ARRESTATIES
Het rapport van de Internationale Ju
ristencommissie meldt een golf van
arrestaties in juni 1972 onder de Afri
kaanse geestelijkheid en leden van de
niet-katholieke kerken. Getroffen ker
ken zijn met name de adventisten, de
congregationalisten, de pinksterge
meente de presbyterianen, de joden
en de methodisten. Het doel van deze
arrestatiegolf schijnt te zijn geweest
om de gearresteerden hun aantal
wordt op ongeveer 200 geschat een
bekentenis af te dwingen, dat zij hun
kerkelijke organisaties gebruikten als
dekmantel om geld in te zamelen
voor het Bevrijdingsleger van het
Frelimo. Alle betreffende kerken heb
ben deze beschuldiging krachtig ont
kend.
De Internationale Juristencommissie
onthuld mensonterende toestanden in
de gevangenissen van Mozambique. Het
rapport citeert een arts, die verklaard
heeft, dat zieke gevangenen pas in
een zodanige staat bij hem gebracht
werden, dat hij vrijwel niets meer
voor hun kon doen. Anderen gevange
nen leden onder nerveuze stoornissen,
zoals onsamenhangende spraak, beven,
onbeheerst schreeuwen en zelfs volle
dige mentale ineenstortingen, die
voortduurden ook nadat ze waren vrij
gelaten.
Het rapport vermeldt ook een bezoek
van een afgevaardigde van het Inter
nationale Rode Kruis aan een gevan
genis, ongeveer vijf maanden na de
arrestatiegolf. De afgevaardigde heeft
volgens het rapport niet de gevange
nen in eenzame opsluiting gezien.
Ook heeft hij de gevangenen niet ge
zien, wier lichamen littekens of verse
wonden van martelingen vertoonden.
Deze gevangenen werden voor het be
zoek van de afgevaardigde afgevoerd.
De afgevaardigde van het Rode Kruis
werd slechts toegelaten bij gevange
nen, die al veroordeeld waren en
meer dan een jaar van hun straf had
den uitgezeten. Zij mochten werken
en ondergingen een cursus 'heropvoe
ding*.
ZWEEPSLAGEN
Over de verhoren in het hoofdkwar
tier van de geheime politie in Lou-
renco Marquez vermeldt het rapport
onder meer, dat die er helemaal op
gericht waren, de gevangene te laten
toegeven, dat het werk van zijn kerk
een voorwendsel was voor subversieve
activiteiten en dat de betreffende
kerk voor het Frelimo werkte, en
geld voor de Bevrijdingsbeweging in
zamelde. Wanneer de gevangene dit
ontkende, kreeg iemand van de Afri
kaanse politie het bevel hem af te
ranselen. Dat begon doorgaans met
slagen met een stok op de handen,
totdat die bloedden. Daarna werden
de gevangenen op de rug geslagen
met zwepen. Een aantal van hen ont
ving meer dan honderd zweepslagen.
Daarna werden ze teruggestuurd naar
de gevangenis, totdat ze voor de vol
gende zitting werden opgeroepen. Bij
enkele gelegenheden werden hun in-
jekties toegediend en werden hun
wonden behandeld door Afrikaanse
verplegers.
Volgens verklaringen van gevangenen,
waren de martelingen van dien aard,
dat zij daardoor bereid waren tot elke
bekentenis. Degenen, die grotere
weerstand boden, werden in donkere
cellen eenzaam opgesloten. Indien ze
dan alsnog niet 'samenwerkten', werd
hun zelfs voedsel geweigerd en werd
hun verboden zich te wassen. Eén van
de gevangenen is op die manier
krankzinnig geworden.
Van de predikanten, die zich onder de
gevangenen bevonden, werd naar het
schijnt niemand geslagen. Hun verzet
werd gebroken door psychologische
druk en vooral door hen te confronte
ren met valse bekentenissen van ande
re gevangenen. Eén van de bekendste
kerkelijke leiders, dominee Manganhe-
la stierf op 11 december 1972 in de
gevangenis. Hij was voorzitter van de
synodale raad van de presbyteriaanse
kerk In Mozambique zijn de menin
gen verdeeld over zijn doodsoorzaak.
De officiële versie is zelfmoord. In A-
frika menen de meesten, dat hij ver
moord werd.
ZELFMOORD VERSIE
De dood van dominee Manganhela
veroorzaakte in ieder geval verontrus
ting bij de geheime politie, mede als
gevolg van de internationale protes
ten. De regering gelastte toen een on
derzoek, waarmee de algemeen geachte
rechter Valadas Preto werd belast.
Rechter Preto accepteerde de zelf-
moorversie, maar vermeldde in zijn
rapport ook, dat de gevangenen tij
dens de verhoren systematisch werden
gemarteld. Alleen het feit van de zelf
moordversie werd gepubliceerd, de
reét van het rapport niet. Wèl werd
rechter Petro van zijn functie onthe
ven, maar na een protestschrljven van
24 advocaten in Lourenco Marquez
aan premier Caetano van Portugal
werd hij weer in zijn functie hersteld.
Zijn tijdelijke ontslag was toen plotse
ling het gevolg van een meningsver
schil op ander gebied.
Sinds de bekendmaking van Mangan-
hela's dood zijn nog drie andere ge
vangenen in de gevangenis gestorven.
Beweerd wordt, aldus het rapport der
juristen, dat zij allemaal zelfmoord
hebben gepleegd. 'Zelfs wanneer deze
beweringen allemaal zonder meer geac
cepteerd worden, blijft de vraag over,
waarom zovele gevangenen ertoe geno
men zijn zich van het leven te bero
ven', aldus het rapport van de Inter
nationale Juristencommissie.
WASHINGTON (AFP) —Henry Kis
singer zal op 10 september niet in
Brussel zijn, omdat hij voor de senaat
moet verschijnen in verband met zijn
voordracht tot minister van buiten
landse zaken.
Bombrieven
LONDEN (Reuter) Scotland Yard
werd gisteren overspoeld met tele
foontjes over vermeende bombrieven,
vermoedelijk afkomstig van het Ierse
Republikeinse Leger. Maandag hadden
er geen postbestellingen plaats gevon
den. Binnen vijf uur had Scotland
Yard al 360 meldingen ontvangen.
Ook werd gisteren het Engelse Lager
huis ontruimd, nadat daar een ver
dacht pakje was ontdekt.
Argentinië
BUENOS AIRES (UPI) —Gemeente
werkers in Buenos Aires hebben gis
teren het gemeentehuis bezet, de vuil
nisophaaldienst gestaakt en begraaf
plaatsen gesloten om tot het aftreden
van de burgemeester te dwingen. Ook
in de kustplaats Mar del Plata ging
men in staking, hier uit protest tegen
de sluipmoord van een vakbondsleider
door linkse peronistische guerrilla's.
Les in terreur
SALISBURY (UPI) Guerilla's heb
ben drie Afrikaanse onderwijzers ge
dwongen toe te kijken hoe zij hun
schoolhoofd doodsloegen. Het incident
vond plaats in noordoost-Rhodeslë. De
drie onderwijzers liet men verder on
gemoeid.
Meineed
BONN (AP) De openbare aankla
ger van de Westduitse deelstaat Bonn
zal een onderzoek instellen naar mo
gelijke meineed door de socialistische
fractieleider Karl Wienand. De mein
eed zou verleden jaar zijn gepleegd
toen hij voor een parlementaire com
missie ondervraagd werd over zijn be
langen in een charterluchtvaartmaat
schappij.
