ISAAC DA COSTA
TOCH NOG ACTUEEL
Congres van Graham
met 20.000 jongeren
Kerk in de wereld
ikwhdif
Vandaag
Nieuwe boeker,
Trouw
Kwartet
Prins Claus bij opening
Kanselboodschappen
regeringsjubileum
Spanjaarden willen
verbod zwarte mis
Nieuw gesprek over
Spaans concordaat
Helft hulp kerken
voor Bangladesj
Joden diep geschokt
door Russisch gedrag
Wereldraad moet
fors bezuinigen
Bisschoppen geven geen
steun aan guerrilla's
TROUT/KWARTET WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1973
KERK
door drs. H. H. van der Laan
Na honderdvijftig jaar zijn de woorden van Isaac da Costa nog steeds
het overdenken waard. Twee kernvragen uit zijn betoog willen wij
nader vergelijkend belichten: geboorte en wijsheid.
Vele pedagogen en psycholgen als de
bouwers van het wetenschappelijk
fundament, vele onderwijzenden als
uitvoerders, vele politici als verdedi
gers van het progressieve denken,
waarin allen aan allen gelijk zijn,
waarin de nivellering als het hoogste
ideaal geldt, zijn voorvechters op de
barricaden.
Honderdvijftig jaar vooruitgang. Is er
veel gewijzigd? Nauwelijks. Nog
steeds staan twee opvattingen lijn
recht tegenover elkaar: Alles is Aan
leg - Alles is Milieu. Wilhelm Stern,
door de nazi' uit Europa verjaagd,
stelde een synthese voor: de conver
gentie-theorie: Ieder individu heeft
bij de geboorte een aantal mogelijkhe
den. De mens is geen onbeschreven
blad papier zoals de empiristen gelo
ven, doch ook niet definitief bepaald
zoals de nativisten prediken. De mi
lieu-invloeden reguleren en stimule
ren de aanleg. Tussen aanleg en mi
lieu bestaat een voortdurende wissel
werking.
Dat de mens met zijn mogelijkheden
woekeren moet, de gelijkenis van de
talenten spreekt daarover duidelijke
taal. Zou de invloed van het milieu
misschien kunnen schuilen in de
meer of mindere bereidheid met de
gegeven talenten te woekeren? Dat is
echter principieel iets anders dan het
reguleren en stimuleren van de in
aanleg gegeven mogelijkheden .Het is
in wezen een geloofsdaad, een geloofs
houding, en dat in een wereld die
voortholt op de weg der secularisatie.
1823. In zijn felle aanklacht hekelt Da
Costa ook het ondenvijs. Allereerst
richt hij zich tegen 'het onmatige, on
behoorlijke, en onredelijke prikkelen
van de eer-, glorie-, en ijverzucht van
onnoozele kinderen, in wie men met
dat gedurige aan- en ontmoedigen
door middel van lof en schade een
soort koorts verwerkt,Het eere
bord en het schandbord; zie daar het
tweeledig beginsel van de hedendaag-
sche schoolbewerktuiging'. De knap
pen krijgen de eer, de minder begaaf
den, de dommen worden te schande
gezet, mogen niet veel, blijven zitten.
Onze voorouders, zo gaat Da Costa
verder, werkten op de eigenliefde en
eerzucht der kinderen niet dan zeer
spaarzaam en met de uiterste omzich
tigheid. Da Costa richt zich tegen de
prestatie-drift en de competitie-sfeer
in de school.
1973. Een van de allerbelangrijkste
weerstanden tegen het huidige
schoolsysteem is, dat men de competi
tie-sfeer en de prestatie-produktie ziet
als enig doel van het onderwijs. De
scholen zijn gericht op de selectie van
de goede leerlingen. De rest valt af.,
beter gezegd, wordt afgestoten. De ex
pansieve ontwikkeling van het LOM-
1823. In tegenstelling tot het
denken van vele van zijn tijdge
noten is de geboorte voor Da Cos
ta geen toeval. God schept de
mens en geeft hem zijn mogelijk
heden en beperkingen, zo is zijn
opvatting en hij richt zich daarbij
op het denken van de vroege cal
vinisten. 'Alle voortreffelijkheid
in den mensch, alle de vermogens
van hart en verstand, allen in- en
uitwendigen voorspoed rekende
men gaven te zijn des Hemels,
waaraan naar evenredigheid groo-
tere verplichtingen vast waren'.
Niemand heeft meer dan de god
delijke wijsheid geeft.
1973. Het jaar, waarin het staatsrap-
port 'Selectie voor en in het hoger
onderwijs' verschijnt. Reeds lang
voordat het officieel verkrijgbaar is,
lekt de inhoud uit en heeft de belang
rijkste auteur. Prof. dr. A. D. de
Groot, psycholoog, de eerste reacties
op zijn opvattingen te verwerken. Die
opvattingen zijn klaar en duidelijk: de
aanleg, datgene dat de mens bij de ge
boorte aan mogelijkheden bezit, is be
palend voor zijn ontwikkeling. De in
vloed van het milieu, de omgeving is
nauwelijks terzake. In het bijzonder
de intelligente mogelijkheden, zijn
door de aanleg vastgelegd. De Groot
kiest in wezen de zijde van Da Costa.
Die knap is, is knap, die dom is blijft
dom. Niets kan dat veranderen, geen
onderwijs, geen medicijnman, geen
ijver, niets!
Utopia
De opvatting is niet n:euw. Reeds
vanaf de oudheid komt deze gedachte
telkens weer naar voren. Het is voer
voor hen die menen, dat de mens is
als een onbeschreven blad en dnor de
ervaringen die hij uit het milieu
krijgt, kan hij alle mogelijkheden tot
ontwikkeling brengen. Verbeter het
milieu en je verbetert de ontwikke
ling van het kind. Zo ontstaat lang
zaam aan een beter mensengeslacht
en wordt de wereld een heilstaat. Dan
is ieder aan iedereen gelijk. Geen ver
schillen, geen wedijver, geen armoede,
en ook geen rijkdom.
Een machtige utopie en het is dan
ook begrijpelijk dat zulke opvattingen
politiek goed verkoopbaar zijn. Ze
passen uitstekend in pen progressief
politiek programma. Wat heb je te
doen? Ontwikkel de vermogens, dan
ontwikkel je kennis en inzicht en de
mens is tot meer en beter in staat.
Willen wij komen tot een sociale ver
heffing van het volk, dan moeten wij
het onderwijs aanzienlijk verbeteren.
len: het verwachte goed, de volhar
ding?
Hoogeveen
A. Meijers-Kerssies
Noodlot (slot)
De redactie behoudt zich het recht voor ons
ter opname In deze rubriek univungen me
ningsuitingen verkuil weei Ie geven. Bi) pu-
blikatie wordt met de naam van de inzender
ondertekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan hel secretariaat h.mfdrednctlc
Trouw/Kwartet. pu»lbu« HM. Amsterdam.
Noodlot (4)
De heer Kuiper zegt dat de zaligheid
een hoop is, meer niet. Mogen wij
niet terugvallen op onze Middelaar
Die onze schuld op zich wilde nemen?
Een genade die onbegrijpelijk is als
wij onszelf kennen. 'Wie in Mij ge
looft, in Mijn verzoening, zal leven,
ook al is hij gestorven'. In de hoop
die de heer Kuiper beschrijft zie ik
alleen een grillig God. juist iets van
het noodlot. Zou Paulus niet bedoe-
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers; N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Reagerend op 'Noodlot 4' van de heer
H. Booy ben ik van mening dat het
woord noodlot ïo niet heidens dan
toch zeker geen christelijke uitdruk
king is. Ook verkeersongevallen en
hartinfarcten zijn, of kunnen omstan
digheden zijn, waardoor God de mens
komt te waarschuwen: 'Bekeert U, ge
hebt hier geen blijvende stad'. Nood
lot doet denken aan fatalisme, iets dat
ik verfoei. Zo zegt men ook zo vaak:
'Dat is óók toevallig.' Maar: alle ding
overkomt ons niet bij geval; wordt
ons van zijn Vaderlijke hand toebe-
schikt.
Rotterdam
K. N. Muddc
(discussie gesloten, red).
Preken op Urk (4)
Een saluut aan de Urker kerkeraad.
Iedereen is ermee op de hoogte in
Nederland, dat de kerkeraad van Urk
geen nieuwlichters op de kansel toe
laat. Kerkeraad van Urk. verlaat de
oude, beproefde paden niet! Onze ge
loofsbelijdenis is in de oude vader
landse geschiedenis met bloed beze
geld. Door brandstapel en verdrinking
enz. Ga zo door. Duizenden en tien
duizenden verlustigen zich in uw
machtig gezang. Het luisteren naar
uw gemeentezang en koren is ons een
voortdurende, gezegende maaltijd! En
de Urkers zijn niet tevergeefs vissers.
'Kalm temidden van de woedende ba
ren'.
Oldebroek
B. de Haan
Preken op Urk (5)
In de gereformeerde kerk van Urk
zingt men nog op hele noten. Dat is
hun goed recht Geen enkel artikel
van de kerkorde verbiedt dat. Ze wei
geren ook wel eens om te collecteren
voor bepaalde door de generale syno
de voorgeschreven doeleinden. In art.
136 punt 1 staat dat de ambtsdragers
geen heerschappij voeren zullen van
de een over de ander, en punt 2 zegt:
Hetzelfde geldt voor de ene kerk te
genover de andere. Dat geldt ook voor
de synode!
Papendrecht
E. Groen
Preken op Urk (slot)
Ja die gemeentezang op Urk, dat is
pas zingen en zo hartverwarmend. De
ze steekt torenhoog uit boven die
kerkzang in meerdere kerken, dat
geen zang, maar beter een slordig
spreekkoor genoemd kan worden. Ook
de jeugd zingt mee en zit niet als een
zoutzak met de tanden op elkaar als
er gezongen moet worden. En dat de
kerkeraad blijk geeft gewoon gerefor
meerd te willen blijven is te prijzen.
De voorlopers van de vrijzinnigheid
vinden op Urk gelukkig nog geen voe
dingsbodem.
Oldebroek
H. Bocve
(Discussie gesloten).
onderwijs, is hierbij een teken aan de
wand.
Intellectualisme
Da Costa gaat verder. Zijn tweede be
zwaar is 'de menigvuldigheid van of
onnutte of onvolmaakte kennissen
waarmede men de vermogens der kin
deren bij het lager onderwijs over
stelpt, verdooft en onvruchtbaar
maakt'. Overlading en intellectualisme,
zie hier de grote bezwaren die Da
Costa signaleert, met als gevolg: 'Uit
zulke ingebeelde wijsgeertjens. ver
ward van onverstand in het hoofd, en
opgeblazen van hoogmoed in het hart,
zal dan over eenige jaren het in bloei
staande geslacht bestaan. Te dier da
gen zal men overal geleerden vinden,
die alles hebben leeren zeggen, en
niets verstaan, alleenlijk vasthouden
de aan het onbedrieglijke beginsel
van hunne verregaande wijsheid bo
ven hunne voorvaderen. Goede land
bouwers. werks- en ambachtslieden zal
men als dan te vergeefsch zoeken; het
menschdom zal waarschijnlijk dan ook
wel boven de eerste behoeften van
het aardsche leven verheven zijn;
maar er zullen daartegen geen leer
stoelen, noch eereposten genoeg zijn
voor alle die menschen, die met hun-
ne op de scholen behaalde prijzen on-
vvederspreeklijk zullen kunnen bewij
zen, dat zy groote vernuften zijn, en,
als zoodanig, het ontegenzeglijkst en
uitsluitends! recht hebben op alle
bedieningen in den staat, die hun be
vallen. Wie zal in die dagen zoo
kleingeestig zijn, om zich met het da-
gelijksche brood te vergenoegen? Wie
zal zich te vrede houden met een ver
geten burgerschap in de maatschappy?
Wie zal zich rekenen gelukkig te zijn
in de stille genoegens van een huis
lijk en werkzaam leven, zoo niet ge
heel Europa te weten komt, dat hy
mede verheven is boven de oude voor
oordelen van Godsdienst en maat
schappelijke orde, en dat hy mede
dapper weet gebruik te maken van de
vrijheid der drukpers, om het groote
werk der verlichting tot stand te
brengen? En dit gedaan zijnde, zoo
moeten er noodzaaklijk belooningen
voor handen zijn, eereambten, ridder
orden, titels, enz.! Want wie zal als
dan eenvoudig genoeg zijn, om iets
ter wereld om niet te doen? Zoo
vloeit alles met den geweldigsten aan
drang naar de hoogste standen der
maatschappy zamen, de mindere raken
verlaten en ledig; dat is: het maat
schappelijk lichaam wordt met eene
beroerte bedreigd, waar de buitenge
wone tusschen komst van God alleen
haar voor behoeden kan, of van gene
zen'.
1973 De Costa dacht nog in termen
van standenhiërarchie. Voor ons mo
derne mensen is dat een overwonnen
standpunt. De sociale mobiliteit is het
beginsel waarop ons denken over de
samenleving is gefundeerd: stijgen en
dalen op de maatschappelijke ladder.
Niet meer de stand, doch het vermo
gen en in het bijzonder het verstande
lijk vermogen is bepalend voor onze
plaats in de samenleving.
Tenminste zo is de redenering. De
werkgelijkheid is vaak zo anders. Be
langen en belangenbehartiging beho
ren als voorheen tot de moderne
vorm van stand, die in eerste instan
tie gebaseerd is op macht en niet op
een wezenlijk gezag. Is er eigenlijk
wel zulk een groot verschil tussen de
standenmaatschappij van Da Costa en
de moderne visie van ons?
Da Costa klaagt dat alles met den ge
weldigsten aandrang naar de hoogste
standen van de maatschappij dringt.
De mindere standen, de eenvoudige,
raken verlaten en ledig. Geeft het
niet te denken dat wij thans, in onze
welvaartsmaatschappij, gastarbeiders
van heinde en ver laten komen om
het zogenaamde mindere werk te
doen? En laten wij daarbij dan niet
de specifieke problematiek van deze
in feite ontheemden vergeten.
Prins Claus heeft gisteren in Zeist het gebouw van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg dat deel uit
maakt van het gebouwencomplex van de Evangelische Broedergemeente heropend. Op de foto: Prins
Claus tijdens zijn toespraak met achter hem een foto hoe liet gebouw er in 1967 uitzag, toen een deel
door brand werd verwoest.
Bescheidenheid
Honderdvijftig jaar.
Vooruitgang - Tijdgeest - Bezwaren.
Eigenlijk zijn wij, er ondanks de on
voorstelbare technische mogelijkheden
die zijn ontstaan, nauwelijks op voor
uit gegaan. De accenten liggen iets
anders, de kernproblemen zijn echter
gelijk gebleven en amper nader tot
een oplossing gekomen, ondanks alle
zogenaamde welvaart, waarmerk van
de vooruitgang". Dit alleen al is het
overdenken ernstig waard, vooral in
een tijd waarin wij ons niet allen kri
tisch willen opstellen, doch het ook
moeten.
Honderdvijftig japr. Laten wij de pro
fetische woorden van Da Costa niét
vergeten, als wij onze maatschappij
kritische koncepten vorm willen ge
ven. Misschien stemt het ons tot be
scheidenheid.
Gistéren publiceerden wij het eerste
artikel van drs. Van der Laan over
Da Costa.
Van een onzer medewerkers
LONDEN Maandagavond ver
zamelden twintigduizend jonge
ren uit Engeland en de rest van
de wereld zich in de Earls Court
Arena in Londen voor een grote
trainingsconferentie van een week
genaamd Spre-e '73.
De conferentie is bedoeld om christe
nen te motiveren en te trainen voor
persoonlijk evangelisatiewerk. Het
programma, dat gepresenteerd werd
door Dave Foster begon met een aan
tal min of meer informele interviews.
Foster haakte in op krantekoppen van
dc afgelopen week. die schreven in de
stijl van: 'Billy Graham verstopt zich
direct na aankomst in Londen voor de
pers'. 'Billy Graham heeft zich niet
verstopt, hier is hij', aldus Foster.
Graham ontkende de kranteberich-
ten: 'Direct na aankomst in Londen is
er een persconferentie geweest. Het is
een ervaring om hier na zeven jaar
weer térug te zijn in de Earls Court
Arena. Maar ik wil niet terug kijken.
Ik wil kijken naar de toekomst. Van
daag zit hier een nieuwe generatie.
Hier zitten de leiders van morgen.
Tijdens deze conferentie willen we
ons richten op de toekomst. Ik geloof
dat veel van de jongeren die hier nu
zitten later de zending in zullen gaan,
predikant zullen worden of sociaal
werk zullen gaan doen als gevolg van
deze conferentie'.
Na deze krasse, maar toch wel wat op
pervlakkige uitspraken van dr. Gra
ham, verscheer Cliff Richard op het
podium. Tijdens de campagne van ze
ven jaar geleden is Cliff Richard in
de Earls Court Arena naar voren ge
komen op de uitnodiging van Billy
Graham. Hier was het begin van het
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Ter gelegenheid van
het ambtsjubileum van koningin Juli
ana heeft de raad van kerken in Ne
derland een kanselboodschap opge
steld en die aan de lid-kerken aange
boden voor voorlezing in de diensten
van zaterdag 1 september en zondag 2
september. De bisschoppen van de r.k.
kerk hebben de kanselboodschap over
genomen en haar ter voorlezing aan
de parochies aangeboden.
De hervormde kerk en de gerefor
meerde kerken maken geen gebruik
van het aanbod van de raad van ker
ken. Zij hebben ter gelegenheid van
het ambtsjubileum van de Koningin
eigen teksten opgesteld ter voorlezing
in de kerken.
Billy Graham
nieuwe leven waarover sinds die tijd
zoveel te doen is geweest.
Met name verdedigde Cliff Richard
het feit dat hij de show-business niet.
de rug had toegekeerd, zoals toch aan
vankelijk wel zijn bedoeling was ge
weest. Na afloop van deze openingsa
vond galmden de gangen van de Lon-
dense metro van Engelse psalmen die
door de duizenden gezongen werden.
MADRID (KNA) In brieven aan
kardinaal Enrique y Tarancon, voor
zitter van de Spaanse bisschoppencon
ferentie. en aan de regering hebben
Spanjaarden hun ongerustheid uitge
sproken over het internationale con
gres voor parapsychologie en occulte
wetenschappen, dat van 2 tot 11 sep
tember gehouden wordt in San Loren-
cio de cl Escorial. Met name vragen
zij optreden tegen het plan om aan de
rand van dit congres zwarte missfen te
demonstreren. De briefschrijvers vre
zen. dat die congresdemonstraties zul
len uitlopen op 'duivelse cultushande-
lingen'. Daartegen dient volgens de
briefschrijvers strafrechtelijk te wor
den opgetreden.
MADRID (KNA)%In oktober zullen
nieuwe onderhandelingen beginnen
tussen het Vatikaan en de Spaanse re
gering over een nieuw concordaat, dat
de bestaande uit 1953 daterende over
eenkomst moet vervangen. Aldus
meldt het Madrileense dagblad 'Ya',
dat goede contacten onderhoudt met
de Spaanse bisschoppen.
Naar mening van 'Ya' zijn de laatste
tijd meer tekenen te zien die wijzen
op een gunstiger onderhandelingskli
maat. Het is mogelijk, aldus het blad,
dat men thans reëel bereid is tot een
overeenkomst te komen in een geest
van ontspanning. Voor de kerk komt
er het op er aan, dat staat en kerk
wederzijds eikaars onafhankelijkheid
erkennen en die juridisch vastleggen.
Daarbij dienen zij echter ook weder
zijds de bereidheid vast te leggen, om
voor het welzijn van-het volk samen te
werken. Dit betekent, aldus 'Ya', dat
de staat de kerk accepteert als kri
tisch geweten en dat priesters en le
ken bereid zijn als staatsburgers mee
te werken aan het welzijn van het
land.
UTRECHT De stichting oecumeni
sche hulp aan kerken en vluchtelin
gen heeft vorig jaar ruim 1.8 miljoen
besteed aan hulp voor Bangladesj. De
totale 'omzet' van de stichting was blij
kens het jaarverslag over 1972 rond
3.7 miljoen.
Aan projecten in Afrika werd 585.000
gulden besteed en aan projekten in
Azië (exclusief Bangladesj) 624.000
gulden.
Het meeste geld (2,2 miljoen) werd
gebruikt voor leniging van nood, die
was ontstaan door oorlogen en ram
pen. De overige anderhalf miljoen is
uitgegeven voor- in volgorde van be-
langrijkheid vluchtelingen, ontwik-
kelingsprojekten, slachtoffers van on
rechtvaardige machtsstructuren en
stedelijk opbouwwerk.
De stichting, waarin elf kerkgenoot
schappen samenwerken, vertegenwoor
digt in Nederland de afdeling hulp
verlening van de wereldraad van ker
ken.
AMSTERDAM De drie joodse kerk
genootschappen in Nederland zijn
diep geschokt door de 'mensonterende
wijze waarop Russen zich gedragen te
genover Israëliërs en jcden in het al
gemeen tijdens de universiade te Mos
kou.' In een telegram aan de minis
ter-president en de ministers van erm
en van buitenlandse zaken doen de
voorzitters een dringend beroep op de
regering hiertegen een woord van
protest te laten horen.
LAAT IN MEMORIAM
Een paar weken geleden schreef A. SI
Klei in ons blad een bijzondere ln-(
zenswaardig artikel ovër de Gideoi
die club van Nederlandse zakenlied#r
die zich nu al vijf en twintig jaar tyc
zig houdt met het leggen van bijbt
in hotelkamers. In dat artikel v n,
ook de naam van E. J. Holtrust s.n
oprichter van cleze organisatie. Eni
maanden geleden overleed de he et
Holtrust op één dag niet zijn vroi n
toen zij samen op reis naar Ameri
waren. Het was voor cïie hem kend
een schokkend bericht. Niets de q,
vermoeden dat het einde voor de
bijzonder vitale man zo nabij was. r0
had, achteraf beschouwd, toen niete ee
al over hem moeten schrijven. Dat ar
dit niet deed was een verzuim dat 3g
hiermee goed wil maken. Ik ken jc
hem sedert 1958 toen hij door iemaj
van onze evangelisatiekring in Rott<le
dam werd geïntroduceerd als iema t
die ongetwijfeld voor onze plann
met het veertiendaagse blad Ond^r
weg zou voelen. Dat bleek waar te zij^
Hij werd onze grote steun, de m 0]
zonder wie wij al die jaren dat Rf
blad verscheen, totdat het samengi j
met de Open Deur, niets hadden kiiee
nen uitrichten. Ik heb geen bordc
over zijn betekenis als groot zak<li(
man. Daarvan hoorden wij slechts v
terzijde. Veel meer vertelde hij o n,
van plannen ten aanzien van de Git
ons, de stichting De Nieuwe weg
stichting die boekjes over de bijbel.
miljoenen liet verspreiden) en ov
de kerk van Harderwijk, waarvan 1
lid was. Zelden heb ik iemand oi>.
moet met zo'n werkkracht, accurati 6
se, stiptheid gepaard aan een enoi
enthousiasme om iets te mogen do
voor de doorwerking van het evan(
lie. In al de zaken die hij op dit g
bied entameerde en zelf meestal
gang bracht gaf hij gestalte aan zi'g
warm geloof in de Heer en zijn he
Nooit verscheen zijn naam ergens
de christelijke pers. Ik heb behoef11
om die hier te noemen om aan hein
terug te denken als aan een mens d®1
een goed instrument voor de He:11
wilde zijn en het, naar de mening v«?n
hen die hem hierin meemaakten, tep1
volle was.
GENEVE De financiële moeilijkhe
den waarin de wereldraad van kerken
verkeert, maken het bijna zeker, dat
de raad in de toekomst niet kan door
draaien met zo'n groot apparaat als
nu.
De stafleden hebben in grote meer
derheid dit jaar vrijwillig afgezien van
een salarisverhoging in verband met
de geldcrisis. Maar vcor een voort
gang op de huidige voet is dat "uiter
aard niet voldoende. Dit zegt de fi
nanciële leider van de afdeling gerech
tigheid en dienst, Wim Schot. Vol
gens hem zouden de ledenbijdragen
met ongeveer vijftig procent moeten
worden verhoogd. Dit is, gezien de ta
nende belangstelling bij veel kerken
voor de wereldraad en de financiële
problemen, waar ook de kerken zelf
mee te maken hebben, haast niet
voorstelbaar.
Ommezwaai
Wim Schot meent dat de wereldraad
na 1975 wel eens een scherpe wending
zou kunnen doormaken. Nu reeds
worden sommigen geplaagd door de
angst te moeten afvloeien. Dat dit on
derling spanningen geeft laat zich ra
den. Schot houdt er zelfs rekening
mee dat het werk van de wereldraad
na 1975 meer gedecentraliseerd zou
kunnen worden. Want het werk in
Geneve moet beperkt worden.
In de jaren tot de assemblee in 1975
moet daarover nagedacht werden,
vindt de heer Schot. 'Je kunt nu een
maal niet verwachten, dat tijdens de
assemblee van Djakarta de omme
zwaai zomaar zonder voorbereiding
kan volgen.'
Tot dusver heeft de wereldraad prin
cipieel geweigerd (en blijft dat doen)
voor zichzelf een percentage vast te
houden van het geld, dat de kerken
haar toevertrouwen voor hulpprojec
ten. Voor het eerst wordt nu in de
comité's gesproken over de noodzaak
toch enige kosten te heffen voor het
beheer en de controle. De apparaats
kosten gaan elk jaar met zeven tot
acht procent omhoog, zonder dat de
bijdragen voer dit soort werk omhoog
gaan.
Dat de apparaatskosten omhoog gaan,
komt niet doordat de afdeling van
Wim Schot meer mensen in dienst
neemt. Tot dusver is het nog steeds
gelukt met een gelijkblijvend perso
neelsbestand een grotere stroom kapi
taal te beheren.
Dollarcrisis
De kerken, die in het verleden het
ei
NED. IIERV. KERK et
Beroepen: te St. Maartensdijk
Vlietstra te Doornspijk; te KrimpL
a.d. IJssel (buitengevv. wijkgem.)
Kolijn te Kootwijk; te Arnhem dr.
R. Smid te Noordoostpolder, wijkger
Emmeloord; te Heukelum W. L. vL
der Geer. kand. te Bilthoven; te Olc
heraef
markt (toez.) W. J. Burghgraef
Ferwerd: door de gen, syri- - tot zsL
G- t,
*ct 0
door Aldert Schipper
meeste begrip hadden voor apparaats
kosten, die in de Verenigde Staten
worden getroffen door een verminder
de belangstelling voor het internatio
nale werk. Hierdoor blijft een noodza
kelijke stijging van de bijdrage aan
dc wereldraad uit. Voor de wereld
raad wordt de Amerikaanse bijdrage
nog minder waard doordat deze wordt
gegeven in steeds geodkoper worden
de dollars. Alleen de bijdragen van de
Duitse kerken blijven stijgen.
Dit effect wordt nog versterkt, door
dat de Duitse mark een sterke munt
is gebleken.
Een ander meevallertje wordt ge
vormd door koerswinsten. De wereld
raad ontvangt namelijk vaak grote
sommen geld, voor rampen, die in
eens bijeengebracht worden en die
over langere tijd gespreid weer wor
den uitgegeven. De financiële experts
zijn gewoon eerst de zwakste munten
uit te geven en daarna de sterke.
dingspred. in Kameroen "ars,
Krosbergen, kand. te Oegstgeest.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen: te Garrelsweer-Ten Pi
kand. A. den Broeder te Kampen
Winschoten kand. W. de Wolf te
rooskerken.
Hermann Hessc: Zinnig eigenzinniji
Arbeiderspers Privé Domein nr. 2|J
248 blz - 19,50 - Keuze en nawooi
door Siegfried Unseld - Vertaald do*]
Wouter Donath Tieges. Hermann Hjs
se: Tussen de raderen. De Bezige Br
207 blz ƒ14,25 vertaling
en L. Coutinho Kwintessens 14.
De stroom van vertalingen van Hfe
se's werk blijft aanhouden. Het ofe;
merkelijkste boek en de nuttigste vd£
taling van de laatste tijd is 'Zinnig
genzinnig", waarin brieven, opsteil(£
en dagboekfragmenten van de schra
ver staan. Deze autobiografische ar
schriften geven een heldere kijk ir
de bedoeling van Hesse en verklap
tegelijk waarom juist hij in deze tij
populair is. Hesse, die de taak van t
intellectueel niet zag in activism»
maar in voorbeeldigheid van de leve»
wandel van het individu, heeft zi]
grote roem net niet meegemaakt. H
overleed in 1962.
Uit dit boekje, waaruit met goede t
weer een bundel aforismen te peurr
zou zijn. zou ik kunnen citeren f
het een lieve lust was. Van 'de algenr
ne dienstplicht, de grootste barbaar
heid van Europa' tot zijn visie op f
ouderdom, waarover hij bekent (f
hij eenmaal oud, slechts een kle
beetje verstandiger en toleranter w
geworden, is slechts een klein parf
van wat u te wachten staat in r
prachtige boek. Geschreven door er
wijs man die eigenzinnigheid de en#
deugd vond waarop hij gesteld kP
zijn. 1
'Tussen de raderen' is een roman vf
Hesse die voor het eerst in 1906 vi
scheen. In 'Zinnig eigenzinnig' heJ
hij het een paar keer over dit bol
dat hij schreef na zijn ervaringen
het seminarie Maulbronn. Het is e>
schooltragedie die ik las zonder ei
ogenblik te denken met iets oudt
wets van doen te hebben. Dezelf)
verwachtingen die de vader van
jongen Hans had worden ook nu nl
gekoesterd. Na lezing van de romj
verbaasde het me niet dat de vijftic
jarige Hesse zijn vader woedeni
brieven schreef met erboven: Zeer j
achte heer.
J.
SALISBURY (Kathpress) De n
bisschop Lamont van Umtali in RÏ
desië heeft verklaard, dat de bisschj
pen van Rhodesië geen steun verleid
aan de guerrillastrijders, die sedj
enige tijd ook in Rhodesië actief zi
Bisschop Lamont. die bekend staat i
een fel tegenstander van het regij
van Ian Smith, dementeerde met z|
mededeling de verklaringen van
leider van de Afrikaanse nation!
raad.
