i s-ïïfiïs
i Husa varna
san ós lijn
De schrijver van TURKS FRUIT over: de film, politiek,
Kuitert, televisie, Texel, Voske en geld.
SSSSrssSSssJ
9% pandbrieven 1973
per 1979/1983
tegen de koers va,n 100%
Geen beschermde dieren
Veel recepten
ingezonjrfen
Tanja Koen
Nachtmode voor kleintjes
fcept en kleii
TROUW/KWARTET MAANDAG 27 AUGUSTUS 1973
BINNENLAND T6/I
BIJ JAN WOLKERS
OP DE VOLKSTUIN
Jan Wolkers (47) is on
danks zijn succes eenvoudig
gebleven, zoals dat heet.
'Als ik in Amerika woonde,
dan zou ik nu in Hollywood
zitten. Opzitten en pootjes
geven. Ze nodigden me uit
op banketten bij de presi
dent en ik zat tot over m'n
oren in 'Watergate'. Hier
hoeft dat gelukkig niet. Ik
zit hier goed, hier, op m'n
volkstuin van driehonderd
vierkante meter vruchtbare
aarde. Karina is al in geen
maanden bij de groenteman
geweest, want we eten alles
uit eigen tuin.
Sinds november vorig jaar kan
schrijver-beeldhouwer Jan Wol
kers tuin nummer 294 van het
volkstuinencomplex 'Amstel
Glorie' bij de Utrechtse brug
van Amsterdam, zijn eigendom
noemen. Hij geeft een rondlei
ding door de tuin. 'Hier staat
bamboe, daar de zonnebloemen,
stokbonen, prei, boerekool. au
gurken. komkommers, paprika's,
knoflook, daar hangen de toma
ten te rijpen, wortelen, poste
lein alles onbespoten.
Als ik andijvie eet, dan proef ik
die echte bittere andijviesmaak
van vroeger thuis. Tegenwoor
dig jagen ze aire's uit de grond
met die kunstmest. Er zit geen
smaak aan. Maar ik heb makke
lijk praten. Als je een ennorme
akker hebt van zoveel hecta
ren, ja, als er dan een rups in
zit, dan zitten er binnen de kort
ste keren duizenden rupsen en
die vreten de hele oogst op. Bij
mij zitten er koolmezen in de
tuin en die verdelgen de rup
sen. Maar op zo'n akker staat
geen enkele boom, dus waar
moeten die koolmezen vandaan
kompn? Geen wonder dat zo'n
tuinder vergif gaat spuiten'.
Terug in het huisje op de volks
tuin vertelt Jan over de film
Turks Fruit, die nu al bijna
door vier miljoen mensen is ge
zien. Karina Gnirrep (27), het
vroegere buurmeisje van de
schrijver, die op zestienjarige
leeftijd de kunstenaar kwam in-
tervieuwen voor de schoolkrant
en sindsdien de auteur niet
meer heeft verlaten, Karina
schenkt koffie met gekookte
melk.
Poes Voske (16) ligt in de tuin.
Jan: 'Als die poes kon schrij
ven.... nou, dan was het de bes
te schrijver van Nederland,
want zij heeft alles meege
maakt, de hele periode van
Turks Fruit....' Af en toe komt
er een tamme merel om de
hoek kijken. Karina: 'Dat is Jan
z'n vriendje. Die krijgt iedere
dag broodkruimels. Tenminste,
als Voske niet in de buurt is'.
Jan: 'Ja want pas na de jongste
dag zal de leeuw met het lam
verkeren. Dat is jammer'.
We praten over de film. Is Wol
kers er tevreden over?
'Ja, kijk, het boek is natuurlijk
tien keer beter. Dat klinkt na
tuurlijk erg hovaardig, want
wie zich verhoogt, zal ver
nederd worden. Ik zeg dan ook
altijd dat ik eigenlijk in de der
de persoon zou moeten spreken
wanneer ik het over mijn werk
heb. Want ik heb helemaal niet
het idee dat ik dat nou heb ge
maakt. Ik kan er vrij afstande
lijk over spreken.
Talenten
'Hoe ik aan de kracht kom om
te schrijven? In mijn familie zit
ten enorme talenten. Veel
broers en zusters van mij kun
nen verschrikkelijk goed vertel
len en formuleren. Dat hebben
veel gereformeerden. En of je
nu later socialist of communist
wordt, ie haalt ze er zó uit: die
gereformeerden.
In ons milieu wordt van kinds
been af al gediscussieerd over
godsdienst, in tegenstelling tot
de katholieke kringen. Vanaf
dat je oren had om te horen
en dat begint in de wieg - dan
kwam de stem van vader tot je
die drie keer per dag uit de bij
bel las. Je wordt op die manier
vanaf het babyzijn geconfron-
Het echtpaar Wolkers
teerd met den stuk Nederlandse
taal die boeiend en beeldend is.
Die zelfs door een nieuwe ver
taling recht overeind blijft
staan.
In heidense gezinnen werd je
opgevoed met zouteloze kinder
boeken. Wij hadden de bijbel
met de daden van Izebel en Da
vid en de karakters van de dis
cipelen. Dat is een stuk cul
tuur. Niet voor niets zijn er zo
veel gereformeerde jongens
over de aarde uitgezworven: zij
kenden al de gevaren van de
woestijn, doordat ze de verha
len hadden gehoord van dt' jo
den op weg naar het beloofde
land'.
Dagboek
Wolkers vertelt dat hij op zes
tienjarige leeftijd merkte dat
hij kon schrijven. De kleine
Jan hield een dagboek bij, maar
de schrijverij is niet doorgezet
vanwege het onderbreken van
de schooltijd door de armoede
der jaren dertig. 'Maar ik had
nog meer talenten in het vuur.
Ik tekende en schilderde. Ik
amuseerde ook de mensen. Som
mige jongens in de klas riepen:
jij moet bij de radio, jij moet
bij de radio! Ik weet niet of ze
mij nu zagen als een Peter
Pech of als Willy Walden en
Prc't Muvselaar.
Weer terug naar Turks Fruit
In Duitsland zijn al persvoor
stellingen gegeven en men is
razend enthousiast. In België
draait de film prima en het
boek komt binnenkort uit in
Amerika. Engeland, Zweden en
Frankrijk. Karina corrigeert
momenteel de Franse uitgave.
Karina is erg geletterd, want zc
haalde twee jaar geleden haar
akte M.O. Frans'.
'Ik ben erg tevreden over de
film. Heb deze nu zo'n vier
keer gezien. Hét is alleen verve
lend dat ik geen vrijkaartjes
krijg, want nu moet ik in de rij
gaan staan en dan krg je met
een een jolige sfeer. Zo van: de
schrijver is in de zaal. Ik zit
het liefst onopgemerkt in het
donker. Met anonieme mensen
om mt' heen die pinda's eten en
waardoor de doppen om je oren
vliegen en ze de sigarettenpeu
ken bijna op je knie uitdruk
ken'.
Jan vertelt over zijn vader in
Oegstgeest. Karina: 'Ze kunnen
nu goed met elkaar opschieten'.
Jan: 'Ja, maar toen ik een tijd
je geleden een lezing moest ge
ven in Oegstgeest, toen kwam
ik een uur te laat. Want ik was
toen bezig om mijn vader van
de Evangelische Omroep af te
krijgen. Ik ben er erg verdrie
tig over. Ik heb nu het plan om
hem een gratis abonnement op
de Omroepgids van de NCRV te
geven, ja daar was hij altijd
lid van. Maar mijn vader vindt
die koren zo mooi. Nou. ik vind
het meer folklore. Het christen
dom van de laatste tijd is juist
zo'n goeie weg ingeslagen. Men
sen als Kuitert, he't IKOR, zo'n
Dom Helder Camera. Maar ja,
zolang die man nog geen paus
wordt, moet er nog veel gebeu
ren'.'
Boven het bed van Jan en Kari
na in het volkstuinhuisje hangt
een poster van Che Chevarra.
Het huisje zelf heet 'Het
Smolny' Weet je wat dat was?
Dat was een meisjeskostschool
in Rusland. Daat ik de revolutie
destijds begonnen.
Rusland
Jan stemt sinds de wat hij
noemt 'koloniale oorlog in In
donesië' ^altijd C.P.N., hoewel
hij het beslist niet eens is met
Rusland. 'Ze hebben een ver
haal van mij in het Russisch
vertaald. Er liggen dus roebels
op mij te wachten. Maar eer ik
ze ga halen, nou. dan zullen ze
toch wel wat collega's van mij
uit Siberië moeten loslaten.
Trouwens: de C.P.N. is heel iets
anders dan die glimlachende
ijsbeer van een Brc'znjew, waar
nu heel Amerika weer vriende
lijk tegen is'.
Dan komt het gesprek op het
nieuwe werkterrein van Jan.
Voor de VARA-televisie werkt
hij mee aan streekprogramma's.
We hebben uitzendingen gehad
over Zeeland en Wieringen. Nu
komt er nog een avond uit En
schede, op 20 september. Erg
verdrietig als je daar komt. Die
lege fabrieken, de mensen die
er van de ene op de andere dag
rijn uitgegooid, alleen maar
door het wanbeheer van de tex
tielbaronnen. Die inteelt daar.
Dat gewoon de zoon van zo'n
dirc'cteur ook directeur wordt,
of hij nu capaciteiten heeft of
niet'.
Nieuw
Karina: 'Het is helemaal nieuw
voor Jan, dat televisiewerk. In
het begin was hij steeds alleen
aan het woord, inplaats dat hij
mensen liet praten, maar hij
heeft het nu wel geleerd'. De
voorbereidingen van het Twen-
te-programma zijn nu voltooid
en de familie Wolkers vertrekt
voor een korte vakantie naar
Texel, waar mevrouw C. C. Ver
boon-Verberg al één van de
vijf bakstenen vakantiehuisjes
in gereedheid heeft gebracht
vanwege de komst van de
schrijver. In huisje 'De Krukel'
voltooide Jan het bo'dk 'Turks
fruit' op een houten tafeltje dat
mevrouw Boon destijds van de
PTT te De Cocksdorp heeft
overgenomen-
Wolkers is veel in de provincie
omdat hij van de natuur houdt.
Behalve aandacht voor de die
ren des velds en de gewassen
gaat zijn interesse ook uit naar
verenigingen tot het nut van
het algemeen, die nogal eens
een beroep willen doen op de
voordrachtskunst van de schrij
ver. 'Zo was ik eens in het
Friese Workum. In een zaaltje,
waar de voorzitter dan met een
asbak op de lessenaar slaat en
om stilte verzoekt. Vanavond
hebben we de heer Jan Wolkers
die een prachtig verhaal zal
voorlezen uit eigen werk. En
dan zie ik al die mensen en
dan zoek ik naar een Libelle
met een mooi verhaal over An
nabel die verliefd is op een chi
rurg en die dat niet weet. Maar
ze krijgen elkaar toch en daar
na baart Annabel vele kinderen,
al gaan niet alle bevallingen
even goed. Maar haar man is
tenslotte arts en er sterft geen
enkel kind'.
Er ligt zelden een Libelle en
Jan leest dan maar weer het
verhaal 'Dominee met strooien
hoed voor. 'Na afloop komen
de mensen dan naar me toe en
zeggen: ja, we praten ook met
onze dominee over Karl Marx
en we zien u heus niet als een
communist of een halve duivel.
Nou, denk ik dan, het gaat goed
met het christendom'.
Nieuw boek
Jan vertelt over het nieuwe
boek dat vrijwel klaar is. Het
heet 'De Walgvogel' en speelt
voor een groot gedeelte in Indo
nesië. Jan is er met Karina ook
geweest. 'Gewoon met een
groepsreis hoor, want ja, ik zat
destijds in het comité 'Soeharto
ongewenst' en je weet maar
nooit om ze daar ook een comité
hebben: 'Jan wolkers onge
wenst'. Of is dat weer hovaar
dig? Nou ja, ik zat nu op een
collectief visum en ze hebben
niks gezegd'.
Wolkers is natuurlijk verschrik
kelijk rijk.
Helemaal niet. Ik betaal erg
veel belasting en dat vind ik
prima. Ik hou niet van jongens
die eerst in de contraprestatie
zitten of van andere sociale
voorzieningen profiteren en die
- wanneer ze een beetje geld
verdienen - dan ineens klagen
over de hoge belastingen. Een
uitgever heeft wel eens tegen
me gezegd: zal ik iets via Zwit
serland regelen? Maar dat wil
ik niet. Van de honderdduizend
gulden betaal ik veertigduizend
belasting. Dan twintigduizend
alimentatie, verder schenk ik
veel weg en voor de rest leven
Karina en ik in 'gepaste armoe
de'.
'Wat ik voor Turks Fruit
Fruit heb gekregen? Ik geloof
zo'n vijfendertigduizend gulden.
Ja, er komt miljoenen binnen
en dan zo'n Monique van der
Ven die? maar zesduizend gul
den heeft gehad voor haar rol.
Maar ze zijn er mee bezig om
haar meer geld te geven.'
Karina vertelt over reacties die
cr komen op de film. Meisjes
die zich aanmelden om het ate
lier op te ruimen. Brieven van
weduwen, wier man ook aan
kanker is gestorven en die de
film zo prachtig vonden. Ouders
die met hun vijftienjarige doch
ter Turks Fruit hebben gezien
en zo blij waren dat er geen
agent bij de kassa stond om
hun dochter tegen te houden.
ADVERTENTIE
I adressenlijst vsn de Husqva
Bijbel
In de boekenkast van Jan staat
een bijbel. 'Ja hoor, ook hier
op de volkstuin' zegt hij en
haalt het boek uit de rij. Er zit
een menukaart in van het stati
onsrestaurant te Vlissingen. Op
de gedrukte kaart meldt chef
kok Martin Paardekoper: 'Zee
tong Jan Wolkers. Gebakken
borst en blanke zeevis, geser
veerd met stuk zwoel geraffi
neerd oosters fruit, pikante
rijst en gemengde salade. Jan:
'Goed hé, dat hebben we ge
maakt na het tv-programma
over Zeeland. Nu staat het daar
op het menu. Je hebt tegen
woordig nog overal Sole k la Pi-
C' -so. En dat terwijl cl e man
t ch al een tijdje in het graf
ligt'.
Tot nader bericht verkrijgbaar (ook voor cfcinversie)
Nominaal groot 1.000,Naar keuze inr CF- of K-vorm.
Verplichte uitloting van 20% per jaar, te beginnen in 1979.
Vervroegde aflossing niet toegestaan. Ja arcoupon per 1 september.
Prospectus op aanvraag verkrijgbaar.
I
De afgifte van 8i°/o pandbrieven 1971 is gestaakt.
I
Am.-.erdam - Arnhem - Eindhoven - Ensc],ed« - s-Grevenhege - Groningen - Rotterdam
Het is dan iM>fj ivel steeds verschrikkelijk mooi weer, maar in de
winkels hangt -at de nieuwe bontmode. Even dit, om een paar mis
verstanden trif de wereld te helpen: de Nederlandse bonthandelaren
die zijn aangiesuotcn bij de stichting Bontwaarborg, verwerken géén
huiden van bi scherde dieren. Dus ook mode-ontwerper Ronald
van Egmond u t Doom, die de kleren op bovenstaande foto maakte.
Links een wolltn gebreid jasje met bontmouwen en hoge bontkraag.
De jongen hefyt een stiède jasje aan met bont. Het materiaal is
Amerikaans opof/sum.
ABI
Er zijn fiks k vyat inzendingen
binnengekomi fn na de oproep
vorige week lin 'Dag Maandag'
om een eigerfeemaakt recept in
te sturen. De ^winnares van deze
week is me\ trouw A.de Wilde,
Ranonkelstra;tt I in Spijkenisse.
Zij kan het kookboek van de
week binnenkort thuisverwach-
ten. Ook u rrtiakt kans op zo'n
kookboek, wanneer u een zelf
gemaakt reclfcpt opstuurt naar
Redactie Trbnw/Kwartet, post
bus 859 in Amsterdam. In de
linkerbovenhoek van de enve
loppe schrijven 'Recept Dag
maandag'. Het recept van me
vrouw De Wilde luidt:
Zoete Salade
V» bosje radijs
1 banaan
komkommer
3 worteltjes
1 tomaat
60 gr. ontpitte dadels
1 appel
60 gr. gehakte noten
1 eetl. suiker
1 ei
krop sla
Snij de groente, het hardge
kookte ei en het fruit. Rasp de
worteltjes en de appel. Snipper
de sla en bewaar het hart als
garnering. Doe de gesnipperde
sla in een kom, meng er alle in
grediënten door, behalve het ei
en de noten. Leg het hart van
de sla in het midden met daar
op het gehakte ei èn de noten.
Goed koud serveren.
Menutip: Zoete salade, gebakken
aardappelen, hamburgers, yog
hurt met ananas.
Niet alleen de grote mensen kunnen hun nacht- en ondergo
overdag dragen: voor kinderen maakte C. A. hetzelfde. De bovi
stukken van de pyama's op de foto kunnen overdag als T-sh
dienst doen. Eind. augustus komen deze pyama's in de winkels
ze kosten van zes tot achttien gulden. Nachthemdjes en ponnen z
er in alle lengten en lopen van sportief katoen tot romantische t
ner-nightwear. Ze kosten van zeven tot negentien gulden.
den, zowel van kinderen als
wassenon. Het is dan ook i
fijn tijdstip, zo voor het j|
naai'.
Het trouwen
van prinses Anne
Nog een paar weekjes waeb
en het is zover: prinses Ai
van Engeland gaat huwen
Mark Philips. Anne krijgt 1
haar moeder een tiara bi
met diamanten. Mark kan ti'
renpaarden van de konii:
verwachten. Intussen is er]
roering ontstaan in de geboc1
plaats van Mark. Het plaats1
ke comité ter inzameling
een geschenk voor het bri1
paar heeft kritiek gekrr
van een progressieve groep,
vindt dat het geld veel b1
kan worden gebruikt voor i
kinderspeelplaats. Want
heeft geld genoeg, zo luidt
verweer. Wél is afgesproken(
de gehele stad op de trou\^
vrijaf zal krijgen.
(ADVERTENTIE)
Ze is morgenavond te zien in
het televisiespel 'Zo vader, zo
zoon' en eerder op de avond
spreekt ze het commentaar bij
de dierenfilm 'Wild in Europa'
Over een paar weken start
TANJA KOEN weer met haar
programma 'Dier en vriend'.
Heeft u zelf dieren thuis?
'We hebben t\wee honden, drie
katten, vier konijnen, kavia's,
een schildpad en drie pony's.
Het is behoorlijk veel werk om
ze allemaal te verzorgen, maar
je kunt nou niet stellen dat het
een dagtaak is'.
Houdt u meer van dieren dan
van mensen?
'Nee, dat vind ik een onzinnige
uitspraak. Dieren kunnen wel
ontzettend lief en trouw zijn en
ze voelen erg goed stemmingen
aan. Als je bijvoorbeeld in huis
met wat stemverheffing praat,
dan komen ze naar je toe en
dan moet je tegen ze zeggen dat
je' helemaal atiet hoos bent'.
Wat zijn de. plannen voor liet
komende seiaoen?
'Eens per maand zenden we uit,
zo'n vijfentwfintig minuten. We
bepalen onze onderwerpen voor-
ai tot de dieren die in de on
middellijke omgeving van de
mensen zijn, dus de dieren in
en om het lïuis'.
Nog speciale onderwerpen?
'We gaan hpt uitgebreid hebben
over-dierem.en bejaarden. Want
het is vaak; e enverdrietige zaak
dat de onderen hun huisdier
niet mogen meenemen naar de
bejaardentehuizen. Ik ken dat
probleem uloor mijn eigen moe
der'.
Komen er ook reacties?
'Het blijkt1 dat mensen het erg
leuk vind Dn om gewoon fijn
plaatjes te.zien van dieren. Dat
hebben wei vooral gemerkt aan
de série van de afgelopen maan-
