)ok in de Tweede Kamer
arzeling over spreiding
Ondergrondse opslag afval
moet tijdelijke zaak zijn
öeo
■p
lu
Jü
Bizarre act van
drummer Graves
Sursum Corda,
vermakelijke kitsen
mmmi
Comt Den Uyl aan zijn
igen motie tegemoet
ver aardgasopbrengst?
frTï1?
□J
I
elpunten in Noorden en Zuiden oplossen door het westen 'af te tappen'?
Eerstejaars 'onder vuur'
TROUW/KWARTET
SECRETARESSE
Eindhoven stelt
proloog ultimatum
En dan nog
'U V
r' "if
-5 ;W/:Km4®iTET VRIJDAG 24 AUGUSTUS 1973
BWNHNILAIVD/KUN&T
T9/K11
)r Willem Breedveld
I HAAG De noodzaak knelpunten in het Noorden en Zuiden
ons land op te lossen door het westen 'af te tappen', had tot
1 kort iets vanzelfsprekends. Deze gebieden waren achtergeble-
bij de welvaartsontwikkeling, hadden te kampen met een in ver
ding tot de rest van ons land grote werkloosheid (resultaat van
reinig en te zwakke industrieën) en er werd in het algemeen
der verdiend. De Randstad Holland daarentegen leek uit zijn
;en te barsten en wat ligt er meer voor de hand dan de druk in
Westen te verminderen ten gunste van het minder bedeelde
rden en Limburg?
ici vertaalden deze heersende op-
ng in bergen nota's, plannen en
iggingen, culminerend in de de
inde week door de Tweede Kamer
lehandelen nota's Noorden des
herstructurering Zuid-Limburg
en spreiding rijksdiensten. Deze week
maakte de regering-Den Uyl boven
dien haar plannen bekend met betrek
king tot een verdere afremming van
de industriële groei in het westen van
het land. Een scepticus heeft wel eens
oorden wil volgende week antwoord
!N HAAG Zal minister-pre
ient Den Uyl de motie inlos-
die hijzelf indertijd als ka-
irlid heeft ingediend, name-
i dat de industrie in het
orden voor een gedeelte moet
jinen profiteren van de aard-
iopbrengsten? Dit is de grote
lag waarop het Noorden des
ids volgende week een dui-'
|ijk antwoord wil horen.
or het Noorden is deze toezegging
irom zo belangrijk, omdat de lang
wachte nota Noorden des lands
eigenlijk is tegengevallen. Zij
nat een breedlopende visie over
rol die, het Nooden in de toe
last kan spelen, maar toegezegd is
in feite alleen de aanleg van een
ital wegen, extra woningbouwcon-
genten, wat geld voor stadsverbe-
ing en reconstructie, en de aan-
ïdiging van het zoveelse plan
>r de reconstructie van de veenko-
liën. 'Een vrij waardeloze nota,
ar we in het Noorden bepaald
:t reikhalzend naar hebben uitge-
aldus de pleitbezorger van het
lorden, het kamerlid Wierenga
rdA).
problematiek van het Noorden
irdt voor een groot deel geken-
erkt door 'n zwakke, in 't verlengde
n het agrarische bedrijf liggende
dustrie (strokarton, aardappel
fabrieken en dergelijke). Als
volg van deze zwakke industriële
■uctuur is de werkloosheid er
oot en is er sprake van een inko-
ensachterstand. In de jaren zestig
daar nog bijgekomen dat textiel-
drijven massaal al moesten slui-
wat vooral in Overijssel (dat
k nog tot het Noorden wordt ge
kend) ernstige gevolgen heeft ge-
id voor de werkgelegenheid.
De vestiging van nieuwe industrieën
is tot nu toe in het noorden onvol
doende op gang gekomen. Gedeelte
lijk komt dat ook doordat het
Noorden geneigd is nogal strenge ei
sen te stellen aan kandidaat-werkge
vers. Men wil er niet in dezelfde
fout vervallen als in het Rijnmond
gebied. Voor een deel is het hieruit
verklaarbaar dat zich in het Eems-
havenproject nog geen enkele indus
trie heeft gevestigd. Overigens zijn
de verwachtingen over industrieves
tiging niet al'te somber getint.
Een handicap voor het debat volgen
de week zou kunnen zijn de niet zo
hoge werkloosheid op dit moment in
het Noorden. De werkloosheid in
Groningen is bijvoorbeeld net zo
hoog als in Amsterdam: 3,6 procent.
Volgens de heer Wierenga is de
werkloosheid in het Noorden op dit
moment echter versluierd. De
twee werkloosheidsbestrijdingspro
gramma's van honderden miljoenen
guldens hebben aan circa tiendui
zend man werk verschaft. Dit is ech
ter geen blijvende zaak. Straks staan
die mensen weer op straat en zijn
we nog net zo ver, aldus de heer
Wierenga.
Het Noorden moet het daarom heb
ben van blijvende maatregelen. De
spreiding van de rijksdiensten
maakt daar een belangrijk onderdeel
van uit, vooral ook omdat het mid
delbaar en hoger kader nauwelijks
aan de slag kan. Zo was vorig jaar
ongeveer de helft van geslaagde
HTS-leerlingen in Drachten gedwon
gen in het westen werk te zoeken.
Daarnaast zal de regering de indus
trievestiging in het Noorden krach
tiger moeten stimuleren. Zwakke in
dustrieën zijn oververtegenwoordigd
in het Noorden.
(In de krant van morgen besteden
we aandacht aan de problemen van
Den Haag en van Limburg).
opgemerkt dat men in de Veenkolo
niën meer papier dan fabrieken te
vreten heeft gekregen. Een opmerking
die in zoverre hout snijdt dat de pro
blemen in deze gebieden er nauwe
lijks kleiner op zijn geworden.
Nieuw in deze discussie is dat de
randstad de laatste tijd zelf met een
werkloosheidsprobleem te kampen
heeft. Uit publikaties van het ministe
rie van sociale zaken blijkt dat deze
werkloosheid zich met name in de
grote steden manifesteert en inmid
dels een niveau heeft bereikt gelijk
aan dat van het Noorden en Limburg.
In feite zijn er dus in de randstad
veel en meer werklozen dan in alle
probleemgebieden bij elkaar. Een
werkloosheid van 3,6 procent in een
stad als Amsterdam betekent nu een
maal vele duizenden werklozen en 3,6
procent in Meppel maar een paar hon--
derd. Globaal genomen zit 27 procent
van de ruim honderdduizend werklo
zen in de grote steden.
Welk effect deze ontwikkeling uitein
delijk op de politieke besluitvorming
zal hebben is niet helemaal voorspel
baar. Opvallend is we dat er met na
me in het Noorden grote onrust is
ontstaan over het uitbijven van con
crete toezeggingen door de nieuwe re-
géring: zullen de aardgasopbrengsten
nu wel of niet gedeeltelijk voor de in
dustrie in het Noorden worden aange
wend en gaat de verplaatsing van de
rijksdiensten al dan niet volgens plan
door? Het is niet helemaai duidelijk
of deze aarzelingen van de regering
verband houden met deze nieuwe ont
wikkeling. Verplaatsing van ambtena
ren roept per slot van rekening ook
andere problemen op dan alleen het
verloren gaan van werkgelegenheid in
het westen. Feit is in ieder geval dat
er wordt geaarzeld, ook in de Tweede
Kamer.
Staat de uitvoering van de drie nota's
nu werkelijk op gespannen voet met
het nieuwe verschijnsel van de werk
loosheid in de grote steden? Voor zo
wel de nota Noorden des lands als de
structuurnota Zuid-Limburg kan deze
vraag ontkennend worden beant
woord, eenvoudig omdat ze niet zo
gek veel om het lijf hebben. De nota
Noorden des lands is voor driekwart
een beschouwing en in het resterende
deel wordt de noodzaak van een struc
tuurplan geschetst en enkele concrete
maatregelen aangekondigd op het ge
bied van de woningbouw, wegenaan
leg en een reconstructie van de Veen
koloniën. Voor Limburg geldt globaal
hetzelfde, zodat alleen de spreiding
rijksdiensten direct effect heeft op
met name de werkgelegenheid in Den
Haag.
Deze nota past in de tot nu toe heer
sende opvatting dat de druk op de
randstad verminderd moet worden,
wil dit gebied op langere termijn nog
leefbaar kunnen zijn. De vorige mi
nister van economische zaken Lang-
man heeft hiervoor ook het instru
ment geschapen van de selectieve in
vesteringsheffing, (afremming van de
industriële groei in het Westen), dat
de nieuwe regering deze week in ge
wijzigde vorm heeft overgenomen.
Een instrument dat nogal moeilijk
lijkt te stroken met de toenemende
werkloosheid in de grote steden. Hier
over kan verschillend worden gedacht.
Zo constateerde de Sociaal-Economi
sche Raad dit voorjaar in zijn advies
over de regionale arbeidspolitiek dat
het Westen in zijn totaliteit de ko
mende tien jaren gekenmerkt zal blij
ven door een overspannen arbeids
markt. De werkloosheid in met name
de grote steden is dan niet een gevolg
van gebrek aan werk. De aanwezig
heid van tienduizenden gastarbeiders
in de randstad en daarnaast een open
staande vraag naar arbeidskrachten,
die het aantal werklozen overtreft, le
veren het bewijs van deze stelling.
De werkloosheid is dus te wijten aan
andere factoren, volgens de onver
moeibare pleitbezorger van het
Noorden des lands, het Tweede-Ka
merlid H. Wierenga (PvdA). 'Het pro
bleem in de randstad, dat pas nu door
de hoge werkloosheidscijfers aan het
licht is getreden is al veel ouder.
Hij heeft het stellige vermoeden dat
vooral de mensen uit de verkrotte
buurten werkloos zijn. De underdog,
die altijd 'het pispaaltje' is en de soe
pelheid mist zich om te scholen of
een ander baantje te zoeken. Deze
groepen zijn alleen niet opgevallen
omdat 'nagenoeg iedereen in het Wes
ten blank is en wij niet zoals de ne
gers, de underdog in Amerika, opval
len.' De aanpak van deze werkloos
heid zou volgens hem daarom andere
maatregelen eisen dan de bestrijding
van de werkloosheid in het Noorden
of in Limburg. Het al dan niet ver
plaatsen van rijksdiensten doet er vol
gens hem weinig toe of af.
Ouderejaarsstudenden van de Hogere Economiche School in Amsterdam bekogelen de 'groentjes' die op dekschuiten een
rondvaart maakten door de Amsterdamse grachten als onderdeel van de drie introductiedagen.
Studiegroep concludee ri:
Yan onze Haagse redactie
DEN HAAG De opslag (ondergronds) van schadelijke afvalstoffen die thans nog niet onschadelijk
kunnen worden gemaakt, moet gezien worden als een tijdelijke oplossing. Voortdurend zal gezocht
moeten worden naar een methode om ook deze stoffen definitief af te breken.
Verkrotting
De Amsterdamse hoogleraar prof. dr.
J. G. Lambooy (economische geografie
en regionale economie) daarentegen
heeft 'het vermoeden' dat dit er wel
toe doet. Ook hij veronderstelt dat de
werkloosheid in de grote steden sa
menhangt met de verkrotte buurten.
Het zou hem niets verbazen dat als de
werkgelegenheid weer aantrekt en het
werkloosheidspeil opnieuw gedaald zal
zijn tot twee procent, juist de mensen
uit deze buurten werkloos blijven. Er
is echter te weinig over de werkloos
heid in de randstad bekend om harde
conclusies te trekken. Wel zal ver
plaatsing van kantoren uit de rand
stad volgens hem met name voor Den
Haag en Amsterdam, die het groten
deels van de dienstensector moeten
hebben, nadelige gevolgen kunnen
hebben.
In dc krant van morgen besteden we
aandacht aan de problemen van Den
Haag en van Limburg.
Tot deze conclusie komt de studie
groep 'Diepe ondergrondse lozing af
valstoffen' in een rapport. Overigens
meent de commissie dat deze vorm
van opslag met de grootst mogelijke
veiligheidsmaatregelen moet worden
omgeven ter bescherming van delf
stoffen en grondwater.
In haar rapport schrijft de commissie
dat het opslaan van afvalstoffen
slechts dan mag worden toegestaan
als menselijker wijs gesproken geen
nadelige gevolgen zijn te verwachten
voor de biosfeer, de winning van delf
stoffen en het grondwater. Slechts
een aantal plaatsen in Nederland kan
in aanmerking komen voor dieptelo
zing van afvalstoffen. Onder groot
voorbehoud zal in de Gelderse Achter
hoek op ongeveer 300 meter diepte
opslag van cement-avalmengsel door
middel van injectie mogelijk zijn.
Meer mogelijkheden biedt de opslag
van vast, vloeibaar en radio-actief af
val in steenzoutruimten. Gedacht
wordt hierbij aan plaatsen in de Gel
derse Achterhoek, Twente, Drente,
Noordoost Friesland en Groningen op
diepten tussen de 500 en 2000 meter.
In het oostelijk deel van de Achter
hoek en Twente zou dit ook mogelijk
kunnen zijn op een diepte variërend
van 300 tot 500 meter.
slag nauwkuerige onderzoekingen moe
ten worden gedaan. Hoewel dergelijke
veiligheidsmaatregelen kostenverho
gend zullen werken, vindt de studie
groep, dat deze nooit een belemme
ring mogen zijn. Wettelijke maatrege
len zullen nodig zijn om het beheer
van de ondergrondse ruimte de voor
schriften voor lozingsinstallaties en
de veiligheid in de hand te houden.
De studiegroep spreekt de wenselijk
heid uit dat de berging van radio-ac
tief afval in EEG-verband wordt beke
ken. De ondergrondse opslag zal een
tamelijk kostbare geschiedenis wor
den. In het rapport wordt een verken-
ningsbring eschat op 1 k 2 mil
joen, terwijl de bouw van een lozings
installatie nog enkele miljoenen zal
vergen.
(ADVERTENTIE)
Poreuze lagen
Vloeibaar afval zou geloosd kunnen
worden in poreus vocht-doorlatende
gesteenten (zand, zandsteen- en kalk-
steenlagen) op de Zuidhollandse ei
landen op een diepte tussen de 1000
en 2500 meter en in midden Brabant
op een diepte tussen de 1500 en 2500
meter.
De studiegroep meent dat alvorens
overgegaan wordt tot ondergrondse op
Op het secretariaat van de redactie van
in het hartje van Amsterdam, vlak bij
de Dam, komt een plaats vrij voor een
De belangrijkste eisen zijn, dat zij vlot
kan typen en stenograferen (Neder
lands) en de nodige administratieve
ervaring heeft.
Brieven aan:
Hoofdredactie Trouw/Kwartet,
Postbus 859, Amsterdam.
lil in:
■2 landsverordening, 2-3 kwelling, 1-4
Hos, 34, hijswerktuig, 3-6 kruisnet, 4-
■geduldig ,5-6 man.
juiste oplossing leest men in de
.omrande hokjes de naam van een
oep.
Jazzfestival in Laren
Plossing van gisteren:
or. 1. kentering, 8. ik, 9. erker, 10.
I. 12. rei, 13. dak, 15. Sri, 17. Poe,
als, 21. tabé, 23. atap, 24. A.M., 25.
ver, 26. Be, 27. nerf, 29. aker, 31.
EE, 32. dra, 34. ala, 35. ere, 37. nar,
eb, 41. omber, 43. O.T., 44. ambi-
ort. i. kk, 2. nee, 3. trip. 4. e.k.. 5.
tóe, 6. Ira, 7. ge, 8. instantie, 11. des-
^at, 12. rib, 14. kat, 16. ramee, 18.
ever, 20. label, 22. elf, 23. ara, 28.
30. kar, 32. demi, 33. Aneï, 36.
"3. are, 40. ba, 42. bt, 43. os.
door Ruud Niemans
LAREN Deze regels komen u
onder ogen, als het Intern. Jazz
festival in het Singercomplex te
Laren al weer twee avonden ver
EINDHOVEN B. en W. van Eind
hoven hebben de Toneelwerkgroep
Proloog in een brief meegedeeld dat
zij de subsidie aan het eind van dit
seizoen willen beëindigen als er voor
dien geen overeenstemming is over
doelstelling en werkwijze van het ge
zelschap. Proloog moet vóór morgen
verklaren of het met deze gang van
zaken akkoord gaat.
Deze brief houdt een koerswijziging
in van B. en W. Zijn dienden een
voorstel in bij de raad dat maan
dag aan de orde komt waarin staat
dat Eindhoven de toneelwerkgroep tot
1975 moet subsidiëren. Een commissie
met vertegenwoordigers van gemeen
tebestuur, Proloog, schoolpedagogi-
sche dienst en de kunststichting zou
intussen bekijken om de doelstellingen
van Proloog en de subsidiegevers
enigszins op één lijn zijn te brengen.
Het conflict tussen Proloog en Eind
hoven ontstond in het begin van dit
jaar toen de gemeente de toneelgroep
van de subsidielijst schrapte vanwege
de 'links-marxistische werkwijze' van
Proloog.
Proloog wil jongeren variërend
van werkende jeugd tot studenten -
via hun stukken confronteren met
mistoestanden in de samenleving.
Sinds het begin van het conflict heeft
de toneelgroep duizenden adhesiebe
tuigingen ontvangen.
is. Dinsdag werd het geopend
met 'clinics' van Max Roach en
de gemoedelijk rondschuifelende
veteraan Gillespie, met het con
cours en met het consert door
het drieluik: Rein de Graaff-Mil-
ford Graves-Carmen McRae,
waarover ik verhalen zal.
Maar eerst dit: in de gezellige 'Boe
renhofstede' elders In dit fraaie dorp,
hield de platenmij BASF de plaat
'Back Together' van de Diamond Five
ten doop. Na 10 jaar terug van uit el
kaar geweest en nog altijd zijn Slin-
ger-Small-Verbeke etc. verknocht aan
hardbop en de eerste roerselen van
Miles toen die 'modes' begon te spe
len. Verknochtheid aan dat idioom,
dat hen weer terugbracht op de jazz-
podia, waarop maar zo weinig echt
'gebeurt'
Verknochtheid, ja ik moest daar aan
denken bij de openingsset van het R.
de Graaff-D. Vennik Quartet. Van Di
amonds naar hen betekent een stap
van Jazzmessengers naar Coltrane's
Quartet, dat de jaren '60 beheerste.
De Graaff en tenorist Vennik spelen
al 10 jaar samen, houden zich inclu
sief een redelijke portie eigen in
breng toch wel strikt aan de weergave
van Trane's hete, intensieve muziek
uit die dagen. Gevoelig voor platen-
promotion gaven zij een viertal knap
aaneengeregen stukken uit hun jong
ste lp 'Departure' ten beste, die mij,
er praktisch middenin zittend, meer
boeiden dan op die bewuste lp. Er
vielen gave, goed doorwerkte soli te
beluisteren, met name een schitteren
de cadens in 'Time Machine' van De
Graaff vol complexe overgangen tussen
speelse bopmotieven. De hechte een-
De drum-vernieuwer Milford Graves achter zijn slagwerkbatterij tij
dens het Jazzfestival in Laren.
heid van de beide leiders werd nog
gëaccentueerd door de ritmesectie Ha-
verhoek (bas) en Ineke (drums). Een
set vol rake, mooie muziek dus, maar
met niets nieuws onder de zon.
De de pauze haalden TV-monitoren
ons uit de vele fraaie wandelgangen
terug naar drum-vernieuwer Milford
Graves, door Tchicai eens ontdekt als
alter-ego van Murray. Graves, rond
springend, gorgelende kreten uitsto
tend, liet soms, op bongo's vooral,
fraaie ritmische patronen horen, maar
zijn gymnastische toeren en zelfkastij
dingen konden de botheid van al dat
Afro-Aziatische theater toch niet mas
keren. Graves hield nog een hijgend
slotbetoog, waarin hij stelde geen
avantgarde te brengen, maar 'old'an-
cient music, that was suppressed.'
Vlak voor mij zat de in pront denim
gestoken Dizzy Gillespie het zaakje te
fotograferen. Ik maak me sterk, dat
Dizzy hem op ritmisch niveau nog
wel iets zou kunnen leren.
Na Graves bizarre act tenslotte een te
rugkeer naar de jazz-zang van Carmen
McRay. Met al haar volrijpe 51 jaren
gaf zij, geholpen door een door de
complete verdwijning van pianist
Jimmy ïtowles inderhaast bijeenge-
sleuteld combo met gitarist Al Gafa
en bassist Jacques Schols, een plezie
rig songrecital. McRay bezit een hese
alt, die zij intelligent, vaak als een in
strument, gebruikt om mooie teksten
precies getimed op hun plaats te laten
vallen. Soms kroop er wat vermoeid
heid in haar stem, maar de (jazz)-
charme van het onverwachte vergoed
de veel. In een volgend artikel laten
wij U de rest weten.
Franse beeldhouwprijs
voor Nederlander
AMSTERDAM De Bloemendaalse
beeldhouwer Eugène van Lamsweerde
heeft als eerste Nederlander de Prix
de la jeune sculpture gewonnen. Deze
prijs wordt jaarlijks uitgeloofd tijdens
de internationale tentoonstelling van
de Salon de la jeune sculpture, die dit
jaar in de Jardin du Luxembourg in
Parijs is gehouden.
door Ber Huising
AMSTERDAM Uit het Gentse
Keldertheater Area kwamen de
spelers, woensdag, naar de Brak
ke Grond met hun, als 'konink
lijke kitsch en cultuurkampi
oenschappen' aangekondigde 'ar
tistieke en volkseigen samenloop
van theater, zang, scherts en ze
denschildering', dat Sursum Cor
da (de harten omhoog) heet, en
samengesteld werd door Drs. P.
Die heeft, zoals velen al weten,
een tot spot omgezette heimwee
naar ouderwetse valse sentimen
ten, onbeholpen romantiek en
smartlappen.
Hij schrijft zijn teksten handig zo,
dat ze net echt naief, en meteen hun
eigen persiflage, zijn. Worden zij met
ironie ook net echt gebracht, in de
stijl van toen, met pathetische cliché-
gebaren, malle guitige of aandoenlijke
maniertjes en een argeloze wansmaak
(voor nu), dan is er voor de proevers
plezier aan te beleven.
Griet de Bock (ook wel Kate) is de
griet die dat kan. Zij haalt mooi alle
frivoliteiten, narigheden en zedelessen
uit de liederen over gevallen vrou
wen, treurende weduwen en wanhopig
of overleden moeders. Zij is de beste
van de groep en zij had ook de beste
teksten.
Het proza van Dr. P. (Hein Polzer) is
ook wel grappig uit de tijd, met dwa
ze effecten, maar zijn sketches doen
het minder goed. Ook al doordat de
vier andere medewerkers er niet zo
sterk in zijn. Zij mochten -of moes
ten -van Drs. P., die het programma
ook regisseerde, vervallen in alle
zwakheden van goedwillende slechte
amateurs, en dat deden zij dan ook,
zonder er altijd beheerst net geestig
genoeg bovenuit te komen. Het moest
vaak grappiger lijken dan het werd.
De zedenschilderingen en levensliede
ren werden telkens afgewisseld met
mal verzonnen tableux-vivants, die
'een ieder tot nadenken moest stem
men'. Zo is er dus in de Brakke
Grond tot zaterdag 25, en weer van 20
augustus tot 1 september een dorps
feestavomdje van meer dan vijftig jaar
geleden te beleven.
'Men who made your world', de be
roemde foto's van beroemde mensen
door de beroemde fotograaf Yousuf
Karsh zijn van Arnhem naar het
Rijksmuseum Twenthc te Enschede
verhuisd en daar blijven ze tot 17 sep
tember.
Na eat-art nu ook smoke-art, schil
deren met rook; de Belg Willy Bos-
schem doet het en de resultaten zijn
tot 15 oktober, onder auspiciën van
de Belgische Ambassade te zien in de
Galerie Edison, Javastraat 16, in Den
Haag.
Koninklijke poppen, van de konin
gin, van prinses Marie-Astrid van
Luxemburg en het prentenboek dat ko
ningin Fabiola van België maakte,
pronken vanaf 1 september op de ten-
toonsteling 'Poppenhof In de Zonne
hof te Amersfoort.
De tentoonstelling 'Piet Wiegman
terug in Deurne', maar nu zonder de
Tijl Uilenspiegelpoppen, in het Mu
seum Dinghuis Deurne, is verlengd tot
16 september.
De Hoofdstad Operette gaat met
'Die lustige Witwe' van Franz Lefoai;
een toernee van 250 voorstellingen
door Nederland maken die op 31 at*
gustus in de Stadsschouwburg in Am*
sterdam begint.
