Aardige komedie
Gasturbine en Wankel
motor maken kansen
autobiografie
ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK
Een schim
van een
satire
edroevende
pionnenfilm
Woody Allen's
sex-satire
Schoolparlementen
niet effectief
Studiekans bezitters
tweedegraads akten
loopt groot gevaar
Weinig alternatieven voor
conventionele verbrandingsmotor
taW/KWAiRfTET VRIJDAG 27 JULI 1973
een
,UW(*iin Hoffman en Stefania Sandrelli in Alfredo - Alfredo.
voon
kH'vlredo - Alfredo
lerde
aim
jo Ventura in 'Le silencieux'.
silencieux
in le Carré wekte indertijd in zijn
ate 'The Spy who came in from
cold' een nieuwe anti-held tot le-
de vermoeide spion, die allang
t dat het ijzig koud is in zijn we-
dat partij en tegenpartij in mee-
ondofenloosheid voor elkaar niet onder-
n en dat hij op geen hulp en heul
oeft te rekenen. 'Le Silencieux'
Claude PinoteaL is geborduurd
dit bestorven stramien, alleen is
patroon niet helemaal volgehou-
De hoofdpersoon wordt allengs
e braaf en het happy end hadden
B^Peter voor een andere film kunnen
If* aren. Een beetje een afleggertje
^*1 maar toch het aanzien waard,
werkft er zit sfeer in en spanning en
droefgeestigheid op de j uiste
iwenfcblikken.
iigt
-aat eigenlijk niet eens over een
ie spion, maar over een man de
iteeds
vijnt!
week dj gedwongen zich als spion te
ten. De Franse atoomgeleerde Clé-
Tibère is indertijd door de Ruv-
Jij gekidnapt en wordt bij een he-
wmMk aan Londen door de Engelse ge-
e dienst teruggepakt. Men dwingt
hem Engelse geleerden die voor de
Russen werken aan te wijzen en daar
na wordt hij losgelaten als een vogel
vrije. Hij is nergens veilig, ook niet
in zijn geboorteland, de politie kan
hem niet beschermen, familie, vrien
den en kennissen vormen een gevaar.
De wijze waarop hij zich toch nog uit
het net weet te ontsnappen is erg in
genieus gevonden maar past, zoals ge
zegd, niet in de film. Lino Ventura
weet zo'n eenzame zwijgerd overigens
fraai en fors gestalte te geven en de
gehele entourage is ook geslaagd, zo
wel wat het landschap als de karak
ters betreft.
W.W.-B
Amsterdam-Calypso. 14 jr.
Woody Allen is een klein, iel, lelijk,
geheel volgens het patroon van de
sjlemiel opgetrokken mannetje, dat
niet alleen in films speelt, maar ze
ook regisseert. (Bananas, Play it again,
Sam). Velen zijn dol op hem. anderen
vinden er niets aan, dat is net als met
de Barend Servet-show. Tot dusver
waren zijn films wat de sex betreft
schokvrij, maar dat is met 'Every
thing you always wanted to know a-
bout sex but were afraid to ask' (waar
voor hij ook het scenario schreef, ge
baseerd op de gelijknamige bestseller
van dr David Reuben) anders gewor
den. Daar kunnen velen zich een buil
aan vallen als ze dat willen, want de
sexuele afwijkingen die niet aan bod
komen zijn het vermelden niet waard.
Het begint nogal kalmpjes met
Woody Allen als mislukte hofnar die
de koningin door middel van een lief
desdrank wil versieren, maar daarna
komen er alras pittiger onderwerpen
aan de orde. Een man die overspel
pleegt met een schaap, een tv.quizz
waarbij het panel mag raden naar ie
mands sexuele afwijkingen en de
winnaar zijn fantasieën mag uitleven,
een brave huisvader die zich alleen
gelukkig voelt in vrouwenkleren... ik
geef maar een paar voorbeelden. Ook
dwaalt er een enorme vrouwenborst
rond die het landschap onveilig maakt
en wordt erin het Italiaans gekeuveld
over de problemen van een frigide
vrouw. De film vindt zijn hoogte- en
eindpunt in een malle science fiction
scène met het menselijk lichaam als
een door computers beheerst ruimte
schip. Welke lanceringen daar plaats
vinden kunt u zich wel voorstellen.
Het mooiste is eigenlijk nog het be
gin- en eindbeeld van de film: het
scherm bevolkt met witte konijnen,
waarvan alleen de ogen en de roze
snuitjes te zien zijn. Wel opgepast:
wie niet veel van sex wil weten moet
er niet heengaan.
W.W.-B
Amsterdam-Alhambra I, 18 jr.
i Italiaanse regisseur Pietro
rmi is vooral vermaard gewor-
i-Visfo door zijn film 'Scheiding op
jordp Italiaans' (1962), een half
rleske, half makabere fabel
Ber^rin hij polemiseerde tegen de
tgeving in Italië die geen echt-
leiding toeliet. Zijn verdere va-
,46 ities op het thema van de bizar-
Italiaanse zeden waren minder
slaagd, steeds meer moest de
enpie wijken voor de kluchtig-
van ld. Maar met 'Alfredo-Alfredo'
eft hij toch weer een goede ko-
^ojdie gemaakt.
irige feministen dienen wel gewaar
de huwd, het is een anti-vrouwenfilm,
egrfc zachtzinnige Alfredo (gespeeld
I
door de Amerikaanse acteur Dustin
Hoffman, de Italiaanse spelers zijn in
het Engels nagesynchroniseerd) is
echt een gedresseerde man. Eerst
trouwt hij met een gruwelijk wezen
in mooie verpakking dat hem geen ve
zeltje vrijheid Iaat, hem vervolgt met
liefdesbrieven en telefoontjes op zijn
werk, zijn oude vader het huis uit
jaagt, een gefingeerde zelfmoordpo
ging doet, een schijnzwangerschap fa
briceert, hem naar de kelder verbant
en hem uitslag bezorgt over zijn gehe
le lichaam. Als hij eindelijk van haar
af is vindt hij de ideale vriendin (een
beetje bazig, dat wel) maar die heeft
weer een hysterische moeder en het
is erg jammer dat er dan net in Italië
gescheiden en hertrouwd kan worden,
want hij is zeer schichtig geworden
voor het huwelijk. Maar ja, hij moet
er toch weer aan geloven. Enfin, de
mannen in 'Alfredo-Alfredo' zijn aar
dige, lijdzame, veelgeplaagde wezens
en de vrouwen heksen. Maar 't zou
me niets verbazen als Germi in een
volgende film de boel eens omdraaide
en het betreurenswaardige lot van de
vrouwen onder het vergrootglas legde.
Met lekker overdrijven kom je naar
beide kanten een heel eind en wat
doet het er eigenlijk ook toe als je
er maar om kunt lachen. Nu, dat kun
je om 'Alfredo-Alfredo' wel, al zit hij
niet zo barstensvol esprit als 'Schei
ding op zijn Italiaans'. Van maat
schappijkritiek is eigenlijk helemaal
geen sprake meer, want het aanschop
pen tegen de traditie van het huwe
lijk verliest aan kracht door de extre
me en eenzijdige verschrikkelijkheid
van Alfredo's vrouwen. Had hij zich
daartegen willen afzetten dan had hij
de sleur en de wrok, niet de hysterie
tot leidraad moeten nemen.
Nu ja, de film graaft minder diep dan
Germi wel eens gegraven heeft. Voor
een gezellig avondje uit is hij even
wel uitnemend geschikt.
W. Wielek-Berg.
Amsterdam-Rembrandtpleintheater, 14
jr.
door Sicco de Jong
A UT O /F I LM/B INNEN LAND T9/K11
Prof. Schaper weg bij
Leidse universiteit
Van een verslaggever
LEIDEN Prof. dr. B. W. Schaper
is eervol ontslag verleend uit zijn
functie als gewoon hoogleraar in de
algemene geschiedenis aan de universi
teit van Leiden. Prof. Schaper, die in
1907 in Voorburg werd geboren, legde
in 1933 in Leiden het doctoraal exa
men af en promoveerde in 1953 tot
doctor in de letteren en wijsbegeerte.
Hij werkte vanaf 1942 mee aan de ille
gale uitgave van Vrij Nederland en
van 1945 tot 1947 was hij plaatsvervan
gend hoofredacteur van dit weekblad.
In 1960 werd hij aan de universiteit
van Leiden benoemd tot gewoon hoog
leraar in de algemene geschiedenis. Hij
was toen al drie jaar bij de universi
teit in dienst als wetenschappelijk
hoofdambtenaar. Prof. Schaper is lan
ge tijd redacteur geweest van het Tijd
schrift voor Geschiedenis.
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM Schoolparlementen
werken niet. Leerlingen voeLen er
weinig voor hun wensen en ideeën ten
aanzien van de school en het onder
wijs kenbaar te maken via dit soort
organen; docenten hebben betrekke
lijk weinig belangstelling voor activi
teiten die niet direct met hun onder
wijstaak verband houden; niet-onder-
wijzend personeel voelt zich weinig
betrokken, omdat het het gevoel heeft
buiten de onderwijsproblematiek te
staan; en ouders zijn slecht geinfor-
meerei over het bestaan van overleg
structuren op school.
Tot deze conclusies zijn mej. M. M
H. de Beer (kandidate pedagogiek)
en mej. A. F. H. Lugard (kandidate
psychologie) gekomen na een onder-
zoek dat ze in opdracht van de Neder
landse Jeugd Gemeenschap hebben
uitgevoerd. Basis van het onderzoek
was een studie naar de besluitvor
ming op twee scholen, een lagere
technische school en een scholenge
meenschap. Ze gingen op beide scho
len na hoe de besluitvorming plaats
had, hoe vertegenwoordigers van de
verschillende geledingen deze besluit
vorming zagen, of ze hierover tevre
den waren en of ze bepaalde veran
deringen wensten.
Van onze onderwijsredactie
TILBURG Als niet zeer snel een
voorlopige oplossing gevonden wordt
voor de verdere studiemogelijkheden
van bezitters van tweedegraads akten
zullen volgend jaar deze afgestudeer
den waarschijnlijk geen enkele verde
re studiekans hebben. Medio 1974 zul
len aan het Möllerinstituut van de
Katholieke Leergangen de eerste ak
ten van bekwaamheid voor de tweede
graad worden uitgereikt. Deze studen
ten zullen dan toch zeker moeten we
ten welke studiemogelijkheden er ver
der voor hen openstaan. Desnoods zal
voor hen een tijdelijke oplossing ge
vonden moeten worden.
Dit schrijven de curatoren van de Ka
tholieke Leergangen aan minister Van
Kemenade van onderwijs. Ze herinne
ren de minister aan de zienswijze van
de vorige minister van onderwijs
(Van Veen) geen eerstegraadsakten te
doen realiseren, maar afgestudeerde
tweedegraders de mogelijkheid te bie
den door te stromen naar de docto
raal fase van de aansluitende univer
sitaire opleiding. Afgezien van de
juistheid van deze opvatting wijzen de
curatoren erop dat realisering van de
ze verdere studiemogelijkheid nog
veel tijd zal vergen, en gelet op de
huidige stand van zaken onmogelijk
op tijd tot stand kan worden ge
bracht. In dat geval zal er dan des
noods een eventueel voorlopige oplos
sing voor de tweedegraders die min
der tijd aan voorbereiding en uitvoe
ring vraagt, gevonden moeten worden.
De curatoren dringen er bij de minis
ter op aan een definitieve oplossing
van dit vraagstuk pas te formuleren
als met alle betrokkenen, dus niet al
leen de vertegenwoordigers van het
wetenschappelijk onderwijs, overleg
gepleegd is
General Motors' RTX-bus met gasturbine en daardoor een extra schone emissie. GM zal nog dit jaar de
serieproduktie van gasturbine-bedrijfswagens op kleine schaal beginnen.
Van de altenatieven voor de hui
dige conventionele verbrandings
motor in personenauto's en de
dieselmotor in bedrijfswagens
maken alleen de Wankel-motor
en de gasturbine een kans. Dit is
de mening van General Motors,
zoals die dit jaar herhaaldelijk
naar voren is gebracht.
Van al de alternatieven is de Wankel
motor met roterende zuigers het
dichtst bij serieproduktie. Vooral de
kleine omvang van deze motor is een
voordeel, aldus GM. Maar de motor is
nog moeilijk af te stemmen op de
Amerikaanse eisen voor schone uit
laatgassen. Ook bij Ford in Amerika
werkt men aan dit probleem. Volgens
Ford is er nog drie jaar nodig eer de
Wankel-motor volledig geschikt zal
zijn voor serieproduktie.
Chrysler heeft in Amerika steeds de
Wankel-motor van de hand gewezen.
Datzelfde doen in de praktijk de
grootste Europese autoconcerns. Mer-
cedez-Benz heeft de research ver
traagd. Vele Japjanse autoconcerns
daarentegen werken wèl aan de Wan
kel-motor. waaronder de drie grootste:
Toyota, Nissan en Toyo Kogyo. Toyo
Kogyo is de enige fabriek, die nu al
series bouwt: er zijn al bijna een
kwart miljoen Mazda's met Wankel
motor verschenen.
Honda-motor
De vierde Japanse autofabriek, Hon
da, heeft veel aandacht getrokken met
een ontwerp voor een schone motor,
die niet zoals de conventionele au
tomotor een rijk brandstofmengsel
vergt. Dit wil zeggen, dat het mengsel
bij de Honda-motor meer lucht heeft.
Die lucht wordt in een aparte voorka
mer van de motor ingevoerd. Dit
systeem van stapellading is al lang be
kend al in de jaren '30 werkte Tal
bot met zo'n voorkamer maar Hon
da zou dit systeem door een goede
onsteking verbeterd hebben.
Amerikaanse, Europese en Japanse fa
brikanten hebben inmiddels contact
met Honda ogenomen over de motor,
maar deze fabriek doet er nog zeer
geheimzinnig over. Voor General Mo
tors is de aankondiging van Honda,
dat de 'CVCC-motor' schoon zou zijn
naar de strengste Amerikaanse nor
men, reden om de research op dit ge
bied te intensiveren. Niettemin twijfe
len zowel GM als Ford aan de moge
lijkheden om hiermee de stikstof
emissie voldoende onder de knie te
krijgen. Bovendien zou de motor vrij
duur zijn.
Gasturbine
Ook de gasturbine, die voor vrachtwa
gens een aanvaardbaar alternatief van
de dieselmotor gaat vormen, is nog
moeilijk af te stemmen op het in
Amerika vereiste gehalte aan stikstof
oxiden. Verder is deze motor, die op
verscheidene soorten brandstof kan
werken, bijzonder schoon. General
Motors heeft er vooral veel ervaring
mee in de vliegtuigmotorenproduktie
en Ford in de produktie van indus
triële motoren en scheepsmotoren.
Het probleem van de gasturbine is,
dat er bijzonder kostbare metalen
De jongste Wankel-auto van Mazda, de RX-4 met tweerotormotor van
130 SAE-pk vermogen. Het nieuwste model zal binnenkort ook in
Nederland verschijnen.
voor de constructie nodig zijn, omdat
de motor hoge temperaturen ontwik
kelt, waartegen alle onderdelen be
stand moeten zijn. Dit maakt de kan
sen voor dure vrachtwagenmotoren
beter dan bij de personenauto, aldus
GM. Het concern is 'optimistisch' over
de gasturbine. Ford meent echter dat
eerst een technologische doorbraak
nodig is om de gasturbine voor enig
voertuig geschikt te maken.
Chrysler heeft in 1963 al een prototy
pe personenauto met gasturbine ge
bouwd en krijgt nu van de Ameri
kaanse overheid subsidie om dit pro
gramma voort te zetten. Volgens GM
verbruikt de gasturbine in personen
auto's teveel brandstof en biedt deze
motorconstructie te weinig accelera
tie.
Stirling-motor
Ford, dat vorig jaar de research op
het gebied van de Philips Stirling-mo
tor heeft overgenomen, heeft bekend
gemaakt dat het nog zeker twee jaar
zal duren eer deze schone motor in
en experimenteel prototype kan wor
den ingebouwd en dat het daarna
eventueel nog tien jaar zal duren al
vorens de door Philips geperfectio
neerde motor in produktie zou kun
nen komen.
General Motors meent dat ook de
Stirling-motor nog teveel stikstofoxide
in de lucht brengt. Dit concern heeft
van 1959 tot 1970 een licentie van
Philips gehad, nlaar beëindigde die,
omdat de Stirling-motor ongeschikt
zou zijn voor personenauto's. Terwijl
voor vrachtauto's het alternatief van
de gasturbine de voorkeur krijgt, wel
licht zelfs boven de dieselmotor, die
door GM nogal scherp wordt aangeval
len: omreden van rook, stank, lawaai
en dergelijke.
GM heeft tevens een Stirling-elektri-
sche combinatie voor aandrijving van
auto's onderzocht, maar zonder succes.
Electromobielen
GM verwacht thans wel opnieuw mo
gelijkheden voor electrotraktie, nadat
de electromobielen bijna in het ver
geetboek waren geraakt, al zijn er
sinds kort in Frankrijk en Engeland
toepassingen met elektrische wagens
als stadsautootjes ln de maak. De re
search op dit gebied heeft vrijwel stil
gestaan sinds in 1899 de Belgische
coureur met een elektrische auto het
wereldsnelheidsrecord boven de 100
km per uur bracht. Het meest opzien
barende sedertdien was GM's kleine
benzine-elektrische auto uit 1969. De
ze combinatie bestond uit een 200 cc
benzinemotor, die een elektromotor
oplaadde.
In Amerika worden thans alle moge
lijke accu-typen getest om tot een be
tere aktieradius en meer snelheid
voor elektrische wagens te kunnen ko
men. Mogelijk zullen elektrische voer
tuigen een rol gaan spelen in nieuwe
transportsystemen, aldus GM. Stadsau
to's en elektrische lichte bestelwagens
maken volgens dit concern ook kan
sen. Men wijst er echter in Detroit
op, dat de elektrische auto de proble
men van de luchtvervuiling verplaatst
naar de krachtcentrale, waar veel
schadelijker bestanddelen zwavel-
oxide en diverse deltjes in de
lucht gebracht worden: ongezonder
stoffen dan de benzineauto produ
ceert
Stoomauto
De stoomauto is wel zeer schoon,
maar verbruikt drie keer zoveel
brandstof als een dieselwagen, zo stelt
GM. In 1970 is GM begonnen stoom-
specialist Lear Motors in Amerika te
helpen, die aan geheel nieuwe princi
pes werkt GM beklaagt zich er nu
over geen overheidssteun te hebben
gehad voor dit 'schone' doel.
Er zijn nog tal van brandstoffen,
waarvoor GM motorenresearch ver
richt, zoals GM motorenresearch ver
gas (LPG) en waterstofgas. Dit laatste
is vooral van belang met oog op de
mogelijkheden van de toekomstige
energievoorzieningen in Amerika, die
volgens General Motors gebaseerd zal
zijn op waterstofgas, te winnen uit de
zee met energie van krachtcentrales,
die op hun beurt op kernenergie moe
ten werken.
Een satire op de Amerikaanse presi
dent.... die moet dan wel erg bijtend
zijn wil hij overkomen, want de wer
kelijkheid van Watergate en alles wat
dat voor viezigheid heeft losgewoeld
is in griezeligheid en absurditeit door
geen fantasie te overtreffen. De wer
kelijkheid van Watergate... en de wer
kelijkheid van Vietnam dan? In deze
in 1971 door regisseur Fred Levinson
gemaakte film over een Amerikaanse
president die met fascistische midde
len naar de macht grijpt, waarbij dui
delijk wordt gedoeld op het doen en
laten van Richard Nixon, is van oor
log, van bqmmengooien, geen sprake.
En daarmee komt de hele aanklacht,
de hele waarschuwing op lemen voe
ten te staan. Fred Levinson heeft niet
geprobeerd de kern van het kwaad, de
oorlog in Vietnam, bloot te leggen,
hij loopt er niet eens omheen als een
kat om de hete brij, hij doet net alsof
het er niet is. Hij laat zijn president
alleen maar binnenlands woeden, te
gen de hippies die hij in concentratie
kampen opsluit. Erg genoeg... maar
wat de echte president deed was veel
erger. Er zijn wel een paar aardige
scènes in de film (de bijeenkomst van
de quasi-samenzweerders, volledig
uitgedost, als Romeinse senatoren, in
het stoombad) maar 'Hail' is, ondanks
zijn onheilspellende titel, lang niet
onheilspellend genoeg: niet meer dan
een bleke schim van de werkelijkheid.
W.W.-B.
Amsterdam-Cinetol, 14 jr.
