Kerkelijk leven in
Rusland bloeit
Het Christelijk Oosten
bestaat vijfentwintig jaar
Uit de kerkbladen
lllsillal
Vandaag H
Druk van overheid zeer zwaar
Missionarissen
El-wordt minder
geslapen in kerk
Van der Stoel
betreurt weigering
visum Berkhof
Beroepingswei
„uk
Trouw
K wartet
l\lieuwe boel
Wereldraad naarT"'
West-Berlijn
TROUW/KWARTET DINSDAG 24 JULI 1973
KERK
SCHIPHOL De delegatie van de Nederlandse raad van kerken, die op uit
nodiging van de orthodoxe kerk tien dagen in de Sowjet-Unie op bezoek is
geweest is diep onder indruk geraakt van twee dingen vooral: de rijkdom
van het kerkelijk leven en de druk waaronder de kerk in de alledaagse prak
tijk leeft.
De aartsbisschop van Utrecht, mgr. M.
Kok, zei als woordvoerder van de de
legatie dat de verwachtingen bij het
vertrek van de delegatie tijdens het
bezoek verre zijn overtroffen. De dele
gatie heeft gelegenheid gekrdgen om
niet alleen met hoogwaardigheidsbe-
-kleders te spreken, maar heeft ook
'een levendig contact gehad met de ge
wone gemeenteleden.
De delegatie is geweest in Moskou,
Kiev, Odessa, Leningrad en Zagorsk.
Bij bezoeken aan de kerken bleek dat
het kerkelijk leven bloeit Mgr. Kok:
'Onze eerstd indruk is overweldigend.
De bezochte gemeenten zijn niet al
leen springlevend, maar geven boven
dien een diepte en breedte van geeste
lijk leven te zien, die ons Nederlan
ders steeds beschaamde. De kerk in
de Sowjet-Unie heeft weliswaar zeer,
zeer grote moeilijkheden, maar leeft
bewuster dan we dachten, in de ker
ken zagen wij veel jongeren en men
sen van middelbare leeftijd. Wie zegt
dat <W kerken in Rusland vol zitten
met alleen oude vrouwen, spreekt de
onware Sowjet-propaganda na'.
Het aantal doopsbeddeningen stijgt de
laatste jaren weer, nadat de verplich
te regisrtratie van de doopouders enige
tijd voor een teruggang had gezorgd.
Elke priester in de bezochte keiken
heeft elk jaar enkele duizenden doop-
bedieningen.
In een stad als Moskou met zijn 45
kerken zijn omstreeks 200 priesters,
hetgeen zou betekenen dat er elk jaar
minstens een 200.000 doopbedieningen
zijn in deze stad van 8,5 miljoen in
woners.
Bezoek staatsraad
De druk waaronder de kerk in de
Sowjet-Unie leeft is nog steeds erg
groot. Op papier is altijd alles piek
fijn geregeld, maar de overheid laat
zich vaak weinig aan de wettelijke be
palingen gelegen liggen. De delegatie
heeft hierover onder meer gesproken
met de vice-voorzitter van de staats
raad voor religieuze zaken, Makartjev.
Het gesprek met deze overheidsverte
genwoordiger duurde meer dan twee
uur.
Behalve over de Nederlandse zorg
over de uitvoering van de wetsartike
len over de scheiding van kerk en
staat, pleitten de delegatieleden bij
hem voor meer contact op het niveau
van gemeente en academie, voor een
ruimere gewetensvrijheid en toepas
sing van de mensenrechten en voor
erkenning van gewetensbezwaarden
tegen de militaire dienst De reactie
van Makartjev was niet direct afwij
zend, doch hij deed evenmin toezeg
gingen.
De delegatie heeft niet alleen veel
contact met representanten van de or
thodoxe kerk gehad, maar heeft ook
baptisten en joden ontmoet. De dele
gatie bracht een bezoek aan de syna-
Autogordels
Nu is komen vast te staan dat het ge
bruik van veiligheidsgordels in auto's,
evenals het dragen van valhelmen
voor bromfietsers, het aantal doden
en zwaargewonden in het verkeer
drastisch omlaag brengt, vind ik het
toch een merkwaardige zaak dat het
- zo lang moet duren voordat men het
gebruik van die attributen wettelijk
verplicht stelt Iedere dag dat men
,daar langer mee wacht, vallen er weer
onnodig doden en worden er mensen
invalide.
strafregister aan te leggen. Alleen dan
roept men de misdaad een halt toe.
Alleen dan wonen wij in een vrij Ne
derland.
Rotterdam
P. C. van Wijk
Correctie
Vermoedelijk door zet-technische
oorzaken is het slot van mijn ingezon
den stuk in Tr/Kw van 14 juli wat
verminkt geworden, waardoor het ge
heel verkeerd overkomt. Het slot had
als volgt moeten zijn: 'Het lijkt alsof
de schrijver wil ontkennen, dat er na
1969 toch wel degelijk wat in te halen
viel voor de Hindoestaanse bevol
kingsgroep na een ononderbroken ne
geren (zo niet onderdrukken) van de
ze groep met name onder het bewind
van Pengel. Dat de huidige ministers,
evenals hun voorgangers, hun eigen
mensen bevoordelen is op geen enkele
wijze goed te praten, maar dit heeft
niets met welke volksaard dan ook te
maken en is dan ook zeker geen re
den om een anti-Hindoestaans getint
artikel te schrijven'.
Emmeloord
P. van der Wielen
Petrus
Rotterdam
J. B. van den Hoven
Prof. van Hattum (3)
Met stijgende verontwaardiging en er
gernis las ik de zienswijze op de be
rechting en bestraffing van de misda-
diger van prof. mr. W. F. C. van Hat
tum. Ik zou onze hoog-gewaardeerde
prof. mr. willen voorstellen eens al
goge van Moskou, waar zij sprak met
rabbijn Fischerman. Een van de dele
gatieleden, de scriba van de hervorm
de synode, dr. A. H. van den Heuvel,
zei gisteren dat de Sowjet-autoriteiten
bereid zijn de 360.000 joden die wil
len emigreren naar Israël te laten
gaan gespreid over een periode van
ongeveer tien jaar. Maar er zullen en
kelen niet mogen, omdat zij onmis
baar geacht worden voor de sowjet-
maatschappij. Rabbijn Fischerman zei
de Nederlanders dat in Moskou talrij
ke joodse gebedsgroepen bestaan.
Taboe op kerk
De secretaris van de Nederlandse raad
van kerken, prof. dr. H. A. M. Fiolet,
zei gisteren tijdens de persconferentie
dat hem duidelijk is gebleken dat in
de Sowjet-Unie weliswaar cultusvrij-
heid heerst, maar geen godsdienstvrij
heid. De kerken mogen alles doen,
wanneer zij maar binnen de muren
van het kerkgebouw blijven.
Mgr. Kok was het opgevallen, dat bij
na iemand weet waar de kerken zich
bevinden. Daarom lijkt het op het
eerste gezicht dat het kerkelijk leven
dood is, maar wanneer je nog wat
verder zoekt, dan blijkt dat allerminst
het geval. Er heerst een soort taboe
op alles wat naar 'kerk' riekt. Wie
kerklid is komt daar slechts schoor
voetend voor uit.
Dr. Van den Heuvel is niets gebleken
van een 'ondergrondse kerk' in de
Sowjet-Unie. Er is wel een groep van
mensen, die zich niet wil laten regi
streren of die de overheid niet wil re
gistreren. maar dat zijn in verhouding
tot de officiële kerk kleine aantallen.
Met hen heeft de delegatie geen con
tact gehad. Hun aantal is trouwens
ook gering.
Over de paasgroet van de nederlandse
hervormde kerk heeft de delegatie
niet gesproken, maar wel bleek steeds
bij de Russen een zekere irritatie
over deze hervormde actie. De delega
tie heeft steeds vooropgesteld dat zij
voor ontspanning in Europa is en dat
zij streeft naar hechte banden met de
leiders van de officiële kerken in de
Sowjet-Unie. Maar de delegatie stelde
steeds voorop dat zij daarom nog niet
haar vrijheid wilde laten inperken om
te spreken over mensenrechten.
ROME De paus heeft vastgesteld
dat liet aantal nieuwe missionarissen
dat naar Afrika en Azië vertrekt sterk
vermindert Hij roept de Europese en
Noordamerikaanse kerken op meer
priesters beschikbaar te stellen.
De oorzaak voor het gebrek aan missi
onarissen kan volgens de paus gezocht
worden in de godsdienstige crisis van
de geseculariseerde wereld, de syste
matische kritiek op zekere religieuze
waarden en de reactie op vroegere
methodes in het missiewerk.
De delegatie bij aankomst op Schiphol. Van links naar rechts: dr. H. A. M. Fiolet (secretaris van de
Raad van Kerken;, dr. A. H. van den Heuvel (secretaris-generaal van de hervormde kerk;, mgr. M. Kok
(aartsbisschop van Utrecht;, ds. H. Bremer (doopsgezinde broederschap en lid van de internationale
sectie van de Raad van Kerken;.
Van een onzer verslaggevers
NIJMEGEN Ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan van het tijdschrift Het Christe
lijk Oosten is een dubbelnummer verschenen, waarin de balans opgemaakt wordt van de relatie tus
sen de rooms katholieke kerk en de orthodoxie, zoals die tot dit moment is ontwikkeld.
Uit het verslag over de opvattingen
van prof. Fiolet van Tr./Kw. 'Prof Fi
olet neemt het op voor Rome', krijg
ik de indruk dat hij geen trouw lezer
isvan L'Osservatore Romano, de
krant van het Vatikaan, waarin regel
matig de toespraken en dokumenten
van Paulus VI gepubliceerd worden.
Deze paus legt juist voortdurend de
nadruk op zijn 'Petrus-ambt' als het
hechte fundament van de kerk van
Het tijdschrift verschijnt in een opla
ge van minder dan 500 exemplaren en
wordt verzorgd door paters assumptio-
nisten, die verbonden zijn aan het
Nijmeegse instituut voor byzantijnse
en oecumenische studies. Hoofdredac
teur is pater drs. A. Burg, die tevens
directeur is van het byzantijns insti
tuut.
Het blad - heeft zich aanvankelijk
steeds beziggehouden met onderzoek
van theologische verschil- en raakpun
ten tussen do westerse christenheid
en de orthodoxie. De laatste jaren
geeft het blad tevens informatie over
het maatschappelijk leven van de or
thodoxe kerken, zowel in de socialisti
sche landen als elders.
Schisma
Theologische reflectie blijft de hoofd
moot en zo besteedt het thans ver
schenen dubbelnummer aandacht aan
de redenen die de eeuwenoude schei
ding tussen Rome en Constantinopel
in stand houden.
Welke zijn de gronden die genoemde
Kerken, ondanks hun groeiende toena
dering, dwingen tot op dit ogenblik
aan hun gescheidenheid vast te hou
den?
Drie orthodoxe en twee katholieke au
teurs hebben getracht op deze voor de
toekomst van het christendom beslis
sende vraag een bevredigend ant
woord te vinden. D. Popescu en S.
Harkianakis houden zich voornamelijk
bezig met de resultaten van het twee
de Vaticaans concilie, ofschoon in ver-
schilldende geest. Terwijl Popescu al-
eerst op de negatieve aspecten wijst,
stelt Harkianakis eerder de gunstige
ontwikkelingen in het licht. Deze 'or
thodoxe' situatieschets wordt afgerond
met een uiteenzetting van D. Savra-
mis over de invloed van de niet-theo-
logische factoren, in het ontstaan en
het voortduren van de scheiding tus
sen Oost en West.
Van katholieke zijde wordt het pro
bleem vanuit een andere hoek bena
derd. Vertrekkend van de overtuiging
dat de scheiding het gevolg is geweest
van een voortschrijdend vervreem
dingsproces, biedt. J. Cornélls een
overzicht van de sinds vijftien jaar
ondernomen pogingen om de bestaan
de bevreemding te boven te komen en
sfeer van vertrouwen en liefde te
scheppen.
Cornelis constateert dat het primaat
van de paus nog steeds een belangrij
ke hinderpaal is voor verdere toena
dering.
lang een delicate en dubbelzinnige
kwestie blijven. De orthodoxen van
nu zullen hoogstens een erevoorrang
erkennen of een feitelijke voorrang
die eens in de geschiedenis bestaan
heeft, of een onduidelijke voorrang
als 'primus inter pares'.
DE SI AN DIE HET NIET MEER T an e
De gevolgen van Jakobs gedrag ii jrjf)
verleden, met name ten opzichte
Jozef, keren nu op zijn hoofd tforde
De broers volvoeren hun plan, dy-jjf^j
het pronkgewaad in het bloed van, J
geitebok en brengen het zo bij mpe
vader terug. Vol huichelarij verkl^j^
zij dat zij dit gevonden hebben
dit soms het kleed van uw zoon Et ni<
niet. Hij herkende het, staat erWt
zag de wondere kleuren, waaronin ve,
het indertijd gekozen had en ter obieil
liger ure aan zijn zoon gegeven ^brei
Daar ligt het bewijsstuk van ziji-ereer
doordacht optreden. Het heeft de scb
gen niet gelukkig gemaakt, ma; ,^3
het verderf gestort. Ja, daar a ,n ta
ligt wel een plan Gods en daar zal
verhaal ook duidelijk op neerkoL_
maar dat weet Jakob deze dag
Intussen laten de broers hem zeilt!
conclusie trekken van wat er gel
is. Jakob gaat in rouw om zijn A J-
Ondanks alle pogingen van zijn 2c:
en dochters laat hij zich EUW
troosten. Jakob weet het niet Beft 0
Hier zal hij, naar zijn overtuigintek v;
graf mee ingaan. Een onherstef pr
wond. Mpn poogde hem te troqond 2
Waarmee? Met: je hebt ons toch iden
Of wat anders? Dat horen we de f
Wat zou het ook kunnen zijn da isdag
vader zou kunnen troosten, zo vrije
hij niet weet dat God hiermeef klei
doet en dat intussen Jozef zijn 'er c
gaat, weliswaar 'verkocht naar pmasl
te', maar toch zijn weg, door fig I
duisternissen heen naar iets al#rk.
licht, dat in late jaren over Jako tuurl
ven zal schijnen. Zolang hij datfan8s'
weet is zijn ontroostbaarheid begf en 1
lijk en is ook niemand in staa dl
tegen hem te zeggen dat opweei m
gen het nameloos verdriet. Er 1derc
tuurlijk ook maar één troost. In Ue
en sterven, zegt de Heidelbergse zwe
chlsmus. Die komt niet van men;me
wordt ze wel door mensen aange
(Genesis 37, 31-36). crcP
Van der Stoel
Primaatschap
In een nabeschouwing zet pater A. J.
van der Aalst alles nog eens op een
rijtje. Hij stelt vast dat de orthodoxe
theologie nog steeds opereert vanuit
en idealistische en traditionele denk
wereld, alhoewel er sinds de vijfen
twintig jaar dat het Christelijk Oosten
verschijnt sprake is van een zekere
vooruitgang. Maar het primaatschap
van de paus is nog steeds een belang
rijke hinderpaal op het pad van de
eenheid.
'Naar het zich laat aanzien zal dit nog
DEN HAAG Minister M. van der
Stoel (buitenlandse zaken) heeft de
Tweede Kamer meegedeeld dat hij de
weigering van de regering van Zuid-
Afrika een visum te verlenen aan
prof. dr. H. Berkhof betreurt Hij
heeft zijn oordeel tot uitdrukking ge
bracht tegenover de Zuidafrikaanse
ambassadeur in ons land.
In antwoord op vragen van de ar-frac-
tievoorzitter in de Tweede Kamer.
Mr. W. Aantjes, zegt minister Van
der Stoel het niet opportuun te ach
ten terzake verdere actie te onderne
men. Mr. Aantjes had de bewindsman
gevraagd naar vermogen te bevorde
ren dat aan de hoogleraar alsnog een
visum zou worden verleend, zodat de
ze gevolg zou kunnen geven aan de
uitnodiging tot het geven van theolo
gische gastcolleges in Petroria. Minis
ter Van der Stoel wijst er in zijn ant
woord op, dat elke staat autonome be
slissingsbevoegdheid heeft op het ge
bied van het eigen toelatingsbeleid.
de
araan
It fak
Istteri
indst£
Tim
1 eei
zijn werk als voorzitter van de com-
missie 'Doel en functie van het gevan
geniswezen'.
Voorburg
A. den Rooijen
Prof. van Hattum (4)
Naar aanleiding van het interview
met prof. Van Hattum in Tr/Kw van
14 juli: het knelpunt is niet de straf,-
maar het feit dat de veroordeelde
voor zijn verdere leven als misdadiger
geboekt staat. Letterlijk en figuurlijk.
Zo kan het gebeuren dat iemand die
veroordeeld is geweest door zijn straf
blad herhaaldelijk wordt opgeschrikt.
Tot aan zijn dood blijft de justitie
hem vervolgen. Het is de justitie die
de misdaad in leven houdt. Na de
straf dient de justitie de misdaad uit
te wissen. Met andere woorden, geen
zijn met de Kerk, met Christus, en
met het goddelijke leven dat van Hem
alleen komt'.
2. Eveneens op 29 juni tijdens de wij
ding van tien bisschoppen: Deze bis
schopswijding geschiedt'door onze
handen, de handen van hem die wet
tig gekozen is als opvolger van Pe
trus'. Beide citaten uit 'L'Oss. Rom.
E. E. 12 juli 1973.
Velp G.
H. J. Hegger
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
Tamminga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Vlees of brood (7)
1. Hans Bouma vindt 104 gram vlees
(gemiddeld) 'ongehoord veel', en
vindt dat vlees bovendien nog infe
rieur. Jammer, dat z'n vrouw geen
goede slager weet te vinden in Hilver
sum.
2. Gen. 9:3 spreekt niet vanuit een
nood-situatie. 'Alles... wat leeft, zal
u spijze zijn; Ik heb u alles gegeven',
maar is een herhaling van Gen. 1:26
b: 'Mensen, die heersen over de vis
sen. over gevogelte, over het vee'.
3. De vleespotten van Egypte is niet
een definitief afscheid van vleesge
bruikers, want er kwamen kwakkels
(ook vlees) voor in de plaats. 'In de
avond zult gij vlees eten (ik denk:
meer dan 104 gram p. persoon) en in
de morgen met brood verzadigd wor
den'. Exodus 16:12.
4. 'Vleesverbruik moet gênant wor
den'. zegt H. B. Zou God zich ook
gênant gevoeld hebben toen Hij bij
Abraham op bezoek was en een kalf,
mals en goed,, te eten kreeg? (Gen.
18:7).
5. Kaïn offerde van de vruchten der
aarde. Abel het vet van een schaap.
Het vlees werd opgegeten. 'En God
sloeg acht op Abel en zijn offer',
maar dat moet dan wel een vergissing
geweest zijn.
6. 'Het moet een erekwestie worden
medeschepselen ongedeerd te laten',
zegt ds. H. Bouma. Jawel: 1 op een
miljoen vis-eitjes wordt volwassen.
Als die medeschepselen ongedeerd ge
laten worden, zou er binnen drie jaar
geen meer kunnen leven. Dan was nl.
het water 'weg'.
Zou het niet zo kunnen zijn, dat in
Wist u dat slapen ;n de kerk een
vroeger veelbesproken en vaak bekri
tiseerd symptoom nu bijna niet
meer voorkomt? Dit merkt (dr. H.B.)
W.(eyland) op in Ons Kerkblad, het
orgaan van de gereformeerde classis
Arnhem. W. merkt in zijn verhaal
waarin hij de kerkganger beschrijft,
gezien cn gehoord vanaf de kansel, op
dat ook het kuchen en hoesten duide
lijk minder wordt.
W. klaagt echter dat er iets is dat de
kerkgangers onverkort blijven volhou
den: nl. de consumptie tijdens de
ongeschreven wet: toffee mag niet,
pepermunt mag wèl. Wellicht kwam
dat vanwege het 'papiertje'! Te-
genwoordig kunnen alle kosters
getuigenis afleggen over de enorme
variëteit aan 'kerkvoedsel', dat tijdens
de preek door de kerkgangers wordt
genuttigd. Wellicht denkt u: Daar
merk ik nooit zoveel van. Nu, ik kan
u verzekeren dat het gebeurt, al
leen de kerkgangers zijn er door
ervaring geleerd meesters in gewor
den omdit consumeren zo geruisloos
en onzichtbaar mogelijk te doen ge
schieden. Als u eens wist hoeveel ma
nieren er zijn om een pepermunt
'achterhands achterbaks' te stoppen!'
W. signaleert nog een ondeugendheid
van de kerkgangers:
'Uiteraard zijn er naast de consume
rende ook de toilet-makende kerkgan
gers en 'sters! Even voelen aan het
kapsel, even frutselen aan het sjaal
tje. Hangt het dasje recht? Zit het
speldje goed? Meestal is het onschul
dig, soms ergerlijk. Bijvoorbeeld uit
gebreid haar staan kammen vlak voor
de zegen of zelfs eronderEr is
eens een boekje verschenen onder de
titel: Kan een dominee zalig worden?
Kunt u zich voorstellen, dat het soms
moeilijk is om niet in een woedende
tirade uit te barsten? Toch zou dat
m.i. niet juist zijn, omwille van de ze
gen voor de zeer vele anderen, die
wèl eerbiedig zich stellen onder de
troost van Gods genadewoord.'
Dat er in de kerk niet zoveel meer
wordt geslapen komt. zo meent W„
van de toegenomen onkerkelijkheid,
die maakt dat diegenen die in de kerk
zitten tenminste daartoe gemotiveerd
zijn.
7. iUU net llltl au SBBBVÖ •"J",
God's schepping het éene dienstbaar Ongeloof
gesteld wordt aan het andere? Qver de oorzaken van de onkerkelijk-
Wieringerwerf heid en ongelovigheid (niet hetzelf-
R. Andriessen.
de!) bevat de Groninger Kerkbode
een bijdrage van ds. G. van den Berg
uit Groningen. Blijkbaar zijn er voor
mannen vrouwen verschillende rede
nen om ongelovig te worden.
'Vooral bij vrouwen blijkt de situatie
in het ouderlijk gezin beslissende in
vloed te hebben op wel of niet kerke
lijk meeleven. Een overheersende be
dillerige zakelijke moeder 'vormt'
vaak een dochter die negatief tegeno
ver huis en kerk komt te staan.
De relatie tot moeder blijkt een be
lemmering te zijn voor de geloofs
groei. Voeg daarbij de soms streng
formalistische godsdienstigheid in het
ouderlijk gezin en in het kerkelijk in
stituut en men kan spoedig de balans
opmaken van een 'afschrikwekkend'
godsdienstig en kerkelijk patroon.
Bij mannen weegt vooral de invloed
van maatschappelijke omstandigheden
en het lezen van bepaalde lektuur.
Daardoor ontstaat veel kritiek op ker
kelijke toestanden, aktiviteiten en
mensen. De kinderlijke godsdienstige
begrippen en opmerkingen worden op
latere leeftijd niet aangevuld of gecor
rigeerd door persoonlijke fijne infor
merende gesprekken over geloof en
God.
Bij jongelui wordt heel veel kerkelijk
leven afgezworen in reaktie op 'vader'
die het voor het zeggen heeft en dat
vaak onverstandig in het gezin duide
lijk maakt. In het afzettingsproces'
tegenover vader wegen de pluspunten
van de vaderlijke zorg en zeggenschap
niet op tegen de negatieve. Bij het
verlaten van het huis laat zich de rest
dikwijls raden.'
Ds. Van den Berg citeert het werk
van de psychiater prof. RUmke, die
ongeloof een 'ontwikkelingsstoornis'
heeft genoemd.
'Diep in de mens 'hoort' een stuk
'oervertrouwen' een 'religieuze aanleg*
te zijn. Dit oervertrouwen vindt zijn
wortels in de eerste relatie van het
kind. de verhouding tot zijn moeder.
Moeders die hun kind geen liefde ge
ven, emotioneel verwaarlozen, of door
onmacht zoals ziekte, geen aandacht
en liefde kunnen schenken lopen gro
te kans een kind te zien opgroeien
met een stuk 'oer-wantrouwen'. Dit
kind blijkt later niet in staat te zijn
tot vertrouwen. Resultaat: Uit deze
'kindermassa' vandaag, kunnen de
agressieve misdadigers, potentiële con
centratiekampbewakers, geheime poli-
tiemartelaars tevoorschijn komen. Het
zijn de angstige, agressieve, verbitter
de wantrouwende mensen, die hun
verkankerde gevoelens hechten aan al
le vormen van onmenselijkheid,
wreedheid en misdaad.'
Starre DDR
Hary Haas, de r.k. pastoor uit Heer
len, is weer in de Duitse Demokrati-
sche Republiek geweest. Daar kwam
hij in het verleden ook herhaaldelijk
om er lezingen te houden over Viet
nam. In alle bescheidenheid stelt hij
vast dat, sinds hij er zijn lezingen
hield, er niet veel nieuws meer over
Vietnam is gezegd in de DDR.
Hem trof trouwens überhaupt de star
heid in dat land. De oostduitsers
staan net zo ver af van de Vietname-
zen in hun midden als de westduit
sers. 'Ik heb de indruk gekregen, dat
er ook weinig perspectief van veran
dering is.
'Dat hang nauw samen met de nadruk
op 'wetenschappelijkheiddie het
marxisme in de DDR een speciale
Duitse kleur heeft gegeven. Het mar
xisme wil een wetenschappelijke bena
dering van de menselijke werkelijk
heid zijn. Draai je nu voor weten
schappelijkheid uitsluitend aan het
wiel Van het rationele, dan vlecht je
een touw waaraan je je eventueel
kunt ophangen. Heb je dan om je
heen als enige voorbeeld van iets dat
niet helemaal rationeel is. een kerke
lijk leven dat druipt van de sentimen
tele vroomheid en het irrationele dog
matisme, dan kom je allicht tot de
opstelling, dat alles wat op tegencul-
tuut lijkt, het opsteken van de kop
van het bijgeloof is. Innerlijkheid is
dan steeds opium, management gaat
inspraak vervangen.
Lijkt de nieuwe Alexanderplatz in
Berjijn daarom zoveel op de Bijlmer
meer? Iemand vertelde me dat hij tel
kens opgelucht uit de nieuwe, volgens
wetenschappelijk-rationele methoden
gebouwde, nieuwe (en goedkope)
woonwijken naar de Frankfurter Al
lee komt, de protserige, in Russische
stijl opgetrokken voormalige Stalin
Allee. Die is nu al weer bijna antiek-
romantisch.'
In de DDR kwam Haas in contact met
een predikant, een jong theoloog, die
met hetzelfde zat, waarmee ook in ons
land jonge activisten wel eens zitten.
De DDR-predikant 'had zijn gemeente
leden in zijn paaspreek de nieuwste
theologie, samen met zijn eigen wan
hopige worsteling met het DDR-mar-
xisme. voor de voeten gegooid. Waar
uit de gemeente had opgemaakt dat
de nieuwe dominee niet geloofde in
het eeuwige leven. (Waar hij het ook
erg moeilijk mee heeft.) Toen ik hem
zei, dat ik daar zelf vast in geloofde,
keek hij echt op.
Daar viel over te praten.
We blaken met dezelfde problemen te
zitten, maar hij leek mij zó geobse
deerd door verwoede pogingen om de
marxistische kritiek op de godsdienst
te verbinden met zijn eigen theologi
sche (academische) opleiding, dat hij
zich tot uitspraken liet verleiden, die
mijns inziens niet minder eenzijdig
klonken dan de meningen in zijn ge
meente, waar hij tegen inging. Wat ik
hem ook gezegd heb. Ons. gesprek
draaide tenslotte niet rond het hier
namaals, maar om het intense beleven
van het nu, waarmee ook de marxis
ten het te kwaad hebben. De dominee
dacht, dat hij wat dat betreft wel het
een en ander van zijn gelovigen kon
leren.'
Schoolstrijd
In het Algemeen Doopsgezind Week
blad vraagt H. J. de Wit van het ge
bouw op de bijstaande foto of het
soms een bijzondere school is. Hij be
antwoordt de vraag zelf:
'Ja, zelfs een buitengewone, het is
een school voor buitengewoon onder
wijs aan debiele kinderen. In dit ge
bouw horen onderwijzers en leerlin
gen nu al twaalf jaar dat er 'volgend
jaar' een nieuwe school komt. maar
met groot vernuft worden steeds weer
nieuwe belemmeringen gevonden. Nu
zou dit als een incidenteel zeer slecht
tegenspel van schoolbestuur, architect
en o-verheid af te doen zijn als de in
druk niet bestond dat over 't alge
meen de huisvesting van scholen voor
geestelijk gehandicapten te wensen
overlaat. Mij gaf het tenminste te
denken dat iemand die veel in scho
len komt, de assistente van een
schooltandarts, zich over dit verhaal
in 't geheel niet verbaasde: 'Het BLO
zit altijd in de oudste gebouwen.'
Als je niet piept, word je niet ge
smeerd. Is de enige mogelijkheid om
een misstand te veranderen: zich orga
niseren en veel kabaal maken? Dan
ziet het er vodr de scholen voor de
biele kinderen slecht uit'
'Bijbels is het niet om het smeren na
te laten als er niet gepiept wordt:
'Doet recht aan de wees, verdedigt de
rechtszaak der weduwen'. Meer in de
ze geest, stelt minister Van Kemenade
dat het hoger onderwijs maar eens
wat minder en het basisonderwijs
veel meer aandacht moet hebben.
Laat het buitengewoon onderwijs daar
ook een deel van krijgen.'
Een aardig idee om na de vakantie de
schoolstrijd weer eens mee op te vat
ten?
NED. HERVORMDE KERK ||]|y
Beroepen te Aalburg: A. Talsnul£i
Brandwijk.
Bedankt voor Ee, Oostrum-Jouj»'
kand. J. Jeltema te Groningen;IDEN
Goedereede: C. v. d. Bergh te Kijens
aan Zee. jg ygi
GEREF. KERKEN Teld
Beroepen te Bunschoten-Spakeèling
J. G. J. van Echten te Heinenoosr te
Aangenomen naar Dedemsvaart:., vier
v. d. Wal te Nieuwegein v.h. ikgooi
wijk-Jutphaas. i alU
GEREF. KERKEN VRIJG. ar te;
Beroepen te Smilde en Divei
Scherff kand. te Wittewierum.
Lady Augusta Gregory. Cuchulai
Muirthemnc. Het verhaal van d^
nen van de Rode Tak van Ulstt
leiding: William B. Yeats. Vo
Daniel J. Murphy, vert, uit hd
gels door J. W. M. Liefrink. I\<
daard/Moussault, 1973. 367 biz. I 111
ni literaire paperbacks) 17,90..
Haast iedereen kent wel A. B
Hoists 'Deirdre en de zonen vipYV^
nach'. Het is een oud-Ierse sal.
Holst vond in het nu complee
taalde 'Cuchulain' van Lady GfntlOi
een verzameling sagen over enlteel
de held Cuchulain. Het boek li die
destijds, in 1902. veel opganf i.pp
bleef dat ook vele jaren nadii
doen), onder andere omdat La»?1011
gory erin geslaagd was alle v#atw:
in eenvoudige taal. het Ierse Kild te
idioom, te vertellen: 'op dPtera
manier als mijn oude kinderjujm2
Mary Sheridan oude Ierse vö aan
vertelde toen ik een kind was il1' tel
borough', schrijft zij in haafPrÜ's
dracht aan de mensen van Killer Zi
Lady Gregory, ook bekend als Fht
rijk dramaturge, diende daarnnestl
Ierse volk en het was niemaniP z
der dan de beroemde dichter w;g}n
Butler Yeats die zich om haarp"-
tisch onderzoek- en vertaahvelvadp
zeerste prees.' Hij looft haar Pedri
Inleiding uitbundig en wijst erf11?Lv
op hoe belangrijk het is gewe(^Wa
zij een dialect heeft gevonden dF oni
gend is om deze verhalen te vf1 n.a
den'.
'Cuchulain' in Nederlandse va"
is dus een hachelijke zaak. Nnn- p
den ook gebruikt Liefrink al te'b C
telijke archaïsmen, wat de Wijp
stoort. Zijn letterlijke vertaling jjooi
ons stellig niet als zo levend |aa„
van Lady Gregory de bewona,scp,g
Kiltartan. Maar het blijft pleziin 22
geïnteresseerden nu kunnen hj22 1
ken over een dik boek vol bi'
Ierse sagen. Jammer is het i-
slotte dat Liefrink zelf geel
ding tot de gehele vertaling hi w
schreven. Het zou geen ovef
luxe zijn geweest. Zó bekend li?»,
Ierse (sagen)literauur zijn t*-'"
mers niet. JMON
jheeft
f ge;
'de o
il. H
pzich
h. 'H
GENEVE Het centraal conf'an f
de wereldraad van kerken hot?ter
jaarvergadering in 1974 in wf,ebo1
lijn van 8-18 augustus. Eerdeiteris<
zegd dat deze bijeenkomst in Ore al
lijn zou plaatshebben. Na het F de
zoek dat de secretaris-generaal'at ei
wereldraad, dr. Philip Potter,11 ner
DDR heeft gebracht
groc
i?',
3e b<
kendgemaakt dat er wel voF
dingen worden getroffen voor P
eenkomst van het kleinere uitv en 01
comité in februari in de DDR. eva^ 1
I
