'Behandeling van afaticus
gaat niemand ter harte'
m
fff 1
ïmentaar
buweloos
Prof. Schreuder over dreigende opheffing afasie-centrum
^Ifslachtig
+++oproep
toeristen+++
windverwachting
voor zeilers
het weer
s
ESSSlBill
llllllli
strandweer
hondsdagenbuien
uw probleem
MG B
ook het: onze
i/ [JW/KWARTET ZATERDAG 21 JULI 1973
BINNENLAND
T5/K7
lomische nonsens, belachelijk!'
»as een paar dagen geleden de re-
|van de Franse minister van land-
i Jacques Chirac op een voorstel
|de Europese Commissie om de
van suiker uit de ontwikke-
1 anden in de Europese Gemeen-
I p vanaf eind 1974 te bepalen op
j niljoen ton per jaar.
I
indere acht van de negen wisten
al hoe laat het was: het voorstel
bij hen geen bezwaren ontmoette
lat het nog maar een karige ver-
I ig betekende van de vage belof-
I ie bij de toetreding van Engeland
I c EEG waren gedaan) zou door
I :rans veto worden getroffen.
I jn nu maar weer deskundigen aan
1 verk gezet om met iets voor de
te komen, dat wèl de Franse
j keuring kan wegdragen.
voorstel was gedaan om bij de
2 rhandelingen over een nieuwe In-
tionalc Suiker-Overeenkomst met
"redelijk aanbod van de EEG te
en komen. Aan de bestaande In-
tionale Suiker-Overeenkomst
ilering om te grote prijsschomme-
op de wereldmarkt te voorko-
I doet de EEG niet mee. Ze
Jnamelijk haar eis niet ingewilligd
len. dat ze niet alleen zichzelf ge-
J zou mogen 'besuikeren', maar
log eens 1,2 miljoen ton zou mo-
luitvoeren.
:raf is ook in Nederland
exhorbitante eis betreurd. Maar
i de EEG-ministerraad
ijk als de laagste bieder het ge-
nlijk nog blijft bepalen en dat
/ermijdelijk bij het vetorecht van
Ier ministers dan komt er
van Europese deelneming aan
iternationale Suiker-overeenkomst
niets terecht.
r en
st li
an
iet al kunnen de vroegere Geme-
gey ,t-landen die over een paar weken
stig de EEG gaan onderhandelen over
vorm van associatie ermee, nu al
wat onze gezamenlijk gedane
ten waard zijn.
eruststclling die wij bij de toetrc-
van Engeland tot de EEG heb-
»egevcn aan een aantal rietsuiker-
in die van de Engelse markt af-
lelijk waren, blijkt achteraf vol
gde Franse bewindsman 'economi-
nonsens' en 'belachelijk' te zijn.
(is een voorbeeld van trouweloos-
Ier Van Kemenade (Onderwijs)
een werkstuk van zijn eigen de-
ent dat hij aanvankelijk had
ikeurd, alsnog met een onvol
le gehonoreerd. Binnen een week
hij een streep gehaald door de
ing. de cursusgelden voor som-
vormen van avond- en dag-
londerwijs te verhogen. Dit siert
echter strekt deze daad van
a-loochening (of van vertraagde
^J&vestiging?) zich niet uit tot alle
(S) erhogingen die de minister vorige
liet afkondigen. Alleen de cur-
^enk' Iden voor het avond-mavo, havo-
pojvo cn voor avond- en dag-avond
voor lager en middelbaar be-
onderwijs worden op het peil van
jaar gehandhaafd. Allerlei ande-
'ondstudies worden wel duurder,
idien wordt er niets gedaan aan
esgeldcn voor MO-opleidingcn,
ngpn el die, met het universitaire col-
(Itld. verlaagd zouden moeten
cn, omdat ze vorig jaar in navol-
ijvan dat collegegeld zijn opgetrok-
ninistcrie van onderwijs verdedigt
lectieve prijsbeleid met een rede-
die de indruk wekt, dat er iets
eert aan de permanente educatie
iet departement zelf. Het oude
sgeld blijft van kracht, zo heet
roor degenen die een achterstand
prog n in te halen; een prijsverhoging
a;"; wordt ingevoerd voor hen die
maar voor hun plezier, of ter
'o tering van hun beroepspositie,
erbeinds Saan studeren. Hier wordt
j.n^ cgenstelling geschetst, die alleen
epartementale breinen bestaat.
:n die een achterstand in onder-
issei nhalen, getroosten .zich die moei-
,ht™ den omdat die inhaalmanoeuvre
vr odanig hun zoveel bevrediging
melfcaft. maar omdat ze in hun be-
vporuit willen komen of gewoon
vondstudie leuk vinden. Boven-
en 'i zijn er onder degenen die een
ogde rekening gepresenteerd krij-
voor hun LO-studie, hun cursus
ale vorming, handenarbeid, ho-
ociaal-pedagogisch onderwijs en
ies meer zij), zeer velen die net
rd bezig zijn een achterstand in
len als de leerlingen van een
-mavo. Hetzelfde geldt voor tal
10-studenten.
door Cisca Dresselhuys
BARCHEM 'Zonder overdrij
ving kan ik zeggen, dat de drei
gende sluiting van het Amster
damse afasie-centrum heel ver
drietig voor mij is, misschien wel
een van de verdrietigste dingen
in mijn leven. Officieel heb ik
niets meer met de zaak te ma
ken, maar dat betekent natuur
lijk niet, dat een dergelijke zaak
je niets meer doet, integendeel.
Na jarenlang werken en praten was
het er in 1970 eindelijk van gekomen,
dat wij in Amsterdam een eerste cen
trum voor dagbehandeling van afasie-
patiënten konden krijgen. In 1971
heeft de toenmalige staatssecretaris
Kruisinga het dagziekenhuis officieel
geopend. Dat het nu, nauwelijks een
paar jaar later, weer dicht gaat is
heel erg jammer. Aldus prof. dr. J.
Th. R. Scheuder, dit? sinds zijn pensi
onering als geneesheer-directeur van
Zonnestraal in het Gelderse Barchem
woont.
Allereerst: wat is afasie precies en
hoeveel mensen in Nederland lijden
aan deze ziekte?
'Wat afasie precies is, is niet gemak
kelijk te omschrijven, maar we komen
een aardig eind in de richting als we
zeggen, dat het een taalstoornis is, let
wel: dus niet alleen spraakstoornis.
Door een attaque, een ongeluk of een
tumor ontstaat er een hersenbeschadi
ging, did tot gevolg heeft, dat de pa
tiënt min of meer ernstig gestoord
wordt in zijn taalbegrip. Dat bete
kent, dat hij niet meer kan spreken,
maar ook niet meer begrijpt, wat men
tegen hem zegt, niet meer kan lezen
of schrijven, geen televisie meer kan
kijken en zelfs niet meer goed kan
denken, omdat het denken zich ook
grotendeels voltrekt in woorden en
begrippen. Het is dus duidelijk in
welke eenzaamheid een afaticus be
landt: hij mist immers de belangrijk
ste contact-mogelijkheid met zijn om
geving: het gesproken en geschreven
woord. Aangezien de intelligentie
voor zover wij weten niet te lijddn
heeft onder deze aandoening, is het te
begrijpen, hoe zeer de afaticus lijdt
onder zijn ziekte.
Hij is zichzelf namelijk terdege be
wust van wat hij mist. Grote angst en
paniek kenmerken vooral in het begin
de afaticus. Ik heb wel eens met een
Als gevolg van een conflict tussen het bestuur ef het personeel van het
enige dagziekenhuis voor de behandeling van amsie-patienten in Neder
land, zal deze instelling, wanneer er tenminstel niet nog een oplossing
wordt gevonden, in september worden gestotem Dat betekent dan het
einde van het enige dagziekenhuis voor afatici ai Nederland, dat al met
al maar ongeveer twee jaar bestaan heeft. (Infiet algemeen ziekenhuis
Zonnestraal in Hilversum bestaat al sedert 1960 efen klinische behandeling
van afasiepatienten). j
In verband met de sluiting van het AmsterdaniSe- afasie-centrum hadden
wij een gesprek over deze ziekte en de behandeling van de afasie-patienten
in Nederland met de oprichter van het Amstcrdjinse centrum, tevens de
initiatiefnemer tot de afasiebehandeling in Zonnestraal en de oprichter
van de Stichting Afasie Nederland, prof.t dr. 4- Th. R. Schreuder, ex-
hoof d van de afdeling geriatrie en reactivering van Zonnestraal.
j
paar collega's gesproken, die ook aan
afasie geleden hadden, maar weer re
delijk hersteld waren. Zij zeiden, dat
het wel ongeveer het ergste is, wat
een mens kan overkomen. Ik geloof
dat alleen een blinde, die doof wordt
of een dove' die blind wordt nog door
een erger lot getroffen wordt. We we
ten niet hoeveel mensen in Nederland
aan deze ziekte lijden, maar ik per
soonlijk schat het op een aantal varië
rend tussen de 3500 en 7000.
Hoe zit het met de behandeling van
de afasie in Nederland?
'We kunnen ronduit zeggen dat de af-
asiologie een ontzettend slecht geëx
ploreerd gebied is. Dat komt, omdat
de studie ervan eigenlijk op niemands
terrein ligt. Het is een storing in het
taalbegrip ontstaan als gevolg van een
lichamelijke aandoening. Wie zou zich
daar nu mee bezig moeten houden?
In -Perste instantie zou je misschien
zeggen: de arts, het heeft tenslotte te
maken met hersenletsel, maar wie
worden er meestal arts? Dat zijn over
het algemeen niet de mensen met een
overdreven taalbelangstelling, maar
juist mensen met een specifiek me
disch gerichte interesse. En in de
strikt medische sfeer is er aan deze
ziekte 'niets te beleven', om het zo
maar eens te zeggen. Er zit ook een
aanzienlijke psychologische kant aan
deze ziekte, maar de psychologen zijn
aanvankelijk altijd opgeleid in de be
studering van gezonde mensen. Ver
der zou je kunnen denken aan taal
kundigen, maar die hebben nooit te
maken met patiënten. Kortom: het is
een ziekte, die op ieders en dus op
niemands terrein ligt. In de medische
wereld interesseert men er zich, een
enkele uitzondering daargelaten in
het geheel niet voor.
Wanneer 7 op het ogenblik eigenlijk
niemand Jspeciaal wordt opgeleid om
de afasie» te behandelen, zou er dan
geen nleohve specialisme moeten ko
men om biarin te voorzien?
'Ik weet niet of dat een oplossing zou
zijn. Ik z^lfj geloof dat je de afasie-pa-
tiënten fye* best zou kunnen behande
len team, waarin moeten zit-
leuroloog. een neuro-psycho-
maatschappelijk werker, een
een fysiotherapeut, een be-
lerapeut, een arbeidsthera-
een linguist (taalkundige),
groep maar allemaal nodig
voor eerW goede bestudering van de af-
sie en eem 'een goede behandeling van
de afatfcns. Op het ogenblik worden
de afat&i in Nederland of niet behan
deld ofldoor individuele logopedisten.
Dat is afg jammer, omdat er op deze
manier lpiet gedaan wordt, wat er ge
daan zoji kunnen worden.
Hoe zoii een goede afasie-behandeling
eruit rmteten zien?
'In de jierste plaats dus die groepen
deskundigen, waarover ik het net al
had. Din zouden deze groepen des
kundiger niet alleen individuelen,
maar odk groepen patiënten moeten
behandelen. Het is voor de afaticus
erg belangrijk, juist omdat zijn ziekte
hem inleen volledig isolement drukt,
samen diet anderen behanddd te wor
den. Hierdoor kan weer een zekere
commucwcatie tot stand komen. Ver
der zoui de behandeling moeten plaats
vinden jm weliswaar afzonderlijke or-
ganisatioë. maar die wel een onder
deel zijjn van een groot ziekenhuis.
Ten een&te heb je zo de beschikking
over allerlei deskundigen en appara
tuur, en ten tweede voorkom je, dat
de afa.'ilebehandeling weer een geïso
leerde beweging wordt waar een ei
landjes-geest gaat heersen. Om genoeg
natiënten te kunnen krijgen (wat no
dig is voor eett goede groepsbehande
ling). moet er per regio een afasie-be-
handelings-organisatie komen, die zich
verantwoordelijk acht voor de behan
deling van alle afasie-patiënten in die
bepaalde streek. Dat zijn dan de opge
nomen patiënten, de behandeling van
ambulante patiënten, die waarschijn
lijk niet meer vooruit zullen gaan,
maar voor wie de behandeling een
soort 'onderhoudsbeurt' betekent,
waardoor zij in ieder geval niet meer
achteruit gaan. Kijk, zo'n groter regi
onaal centrum heeft voor mijn gevoel
het voordeel, dat het al deze soort pa
tiënten kan en moet behandelen.
Wanneer je een klein afasiecentrum
gaat opzetten, krijg je weer de selec
tie' van: die behandelen we wel en die
niet. De gezondheidszorg in Neder
land kenmerkt zich door deze heilloze
selectie. Elke instelling, of dat nu een
verzorgingstehuis voor bejaarden, een
verpleegtehuis of een ziekenhuis is,
heeft de vrijheid haar patiënten te
kiezen. Dat is uit den boze, want zo
blijft er altijd een groep over, die
niet gekozen wordt; die om de een of
andere reden niet interessant of aan
trekkelijk is, en daardoor tussen de
wal en het schip valt. Zo'n groep is
bijvoorbeeld die van de afatici. De afa
tici interesseert de doorsnee arts
niet. Het is een ziekte waar niets aan
te knutselen of te? puzzelen valt, er
valt medisch gezien niet veel eer aan
te behalen. Ook zijn de vooruitzichten
op verbetering niet erg groot. Deze
ziekte wordt gewoon verdrongen uit
de realiteit. Ook de artsen vinden het
iets zeer macabers, dat een mens de
taal volledig kwijt kan raken. Dat wil
eigenlijk niemand in zijn bewustzijn
toelaten. Allemaal samen houdt dat
in, dat de afaticus een zieke is. wiens
behandeling eigenlijk niemand ter
harte gaat. En dat is des te erger, om
dat een afaticus, die onbehandeld is,
een dit'p, diep ongelukkig mens is.
Wat zijn de vooruitzichten op herstel
voor een afasie-patiënt?
Dat is erg moeilijk te zeggen, daar
weten we nog heel weinig van. De
Stichting Afasie Nederland heeft op
het ogenblik een werkgroep de op
dracht gegeven de resultaten van be
paalde behandelingen na te gaan.
Spontane verbetering komt wel voor
kort na het ontstaan van afasie, bij
voorbeeld bij ongevallen. Het vermo-
iskai
acl leeft er veel van weg. dat deze
^ns rs mede bet gat moeten dempen,
Elnj itstaan is door de verlaging van
o Dllegegeld. De Engelsen noemen
'Piet beroven om Paul te beta-
iVenj Daartegen zou niet alleen Piet
luis n protesteren, maar Paul even-
Onderstaande personen wordt dringend ver
zocht dc ANWB-alarmcentrale in Den Haag
te bellen, tel. 070-264426
NEDERLAND Fam J. Bos-Louter uit Oss
in beige Opel met caravan. 11-99-GD Fam
11. Neuteboom uit Leiden op groene doerak
'Edrori'. Aibertus Heijmans uit Geldermal-
sen Freek van Voorst uit Wognum op rood
witte boot 'Rap'. Broeder Van Tiel uit
Amersfoort. Fam. Ter Stal uit Haarlem op
wit zeiljacht, type Contesta, 'Anna Masanja'
P. Schouten en H Schouten uit Breukelen op
resp. 'El Moustacha' en Suzy Q'. T. Bezem
binder uit Utrecht op boot.
FRANKRIJK Reir.hard Polstra uit Utrecht,
liftende. Fam. J Reids uit Heerlerheide in
gnjze Simca 1301 met caravan. 08-38-JT. J.
ten Hagen uit St Michelsgestel in Volvo,
kent. onbek Fam. G. Duinenveld uit Heems
kerk in rode Fiat 128, 50-13-RL. Fam. G.
Zeeman-Baas uit Huizen in d.groene Audi
I00LS. kent onbek. Mevr. Vissers v.d. Linde
uit Veghel op trektocht per fiets. Fam. J. E.
M. Poulen-de Groot uit Zaandijk in rode Ci
troen Dvane. 46-30-SM. M. C de Pauw uit
Den Haag in groene Renault 16. 59-28-PR T.
Meinsma uit Maasdam in blauwe Audi 100L.
kent onbek. Fam. .Burgcrs-Witteveen uit
Vught in auto met kent. 42-99-MK.
PORTUGAL Fam. H. Baas uit Huizen in
d.groene Peugeot 404. 01-82-PM.
ITALIé F. M. Wiggerts uit Arnhem in me
tallics blauwe Simca Speciaal. 01-25-SF.
J. F. Sigmond uil Schiedam in Renault 16.
1-4-78-VT. Th. J. II. Meidoorn uit Odijk in
cognackl. Alpha Romeo Sport, 94-16-AU
Fam. J. Lefers uit Ede in rode Opel Ascona
16S, 45-86-XS. G. J. Kaljk uit Haarlem in
beige BMW. 74-45-MA
OOSTENRIJK Fam. F. Wolf uit Aken in
groen Opel Manta. kant onbek. H. J. van
Leuscn uit Utrecht in grijze Renault 4, ??-
77-MU. Fam. Lammcrs uit Utrecht in grijze
BMW 52-39-RG
ZWITSERLAND Fam v.d. Broek-Mcidam
uit Oud-Beyerland in 1.blauwe Toyota Carol-
la. kent onbek. Mcj. C. Mans uit Numans-
dorp. Fam G. Stolk cn Van Weizen uil Rot
terdam in oranje VW bus. AF-82-84 Mwj W.
II. Smit uit Leeuwarden Fam. C. E. Hof
meester uit Amsterdam in groene VW Vari
ant, kent onbek 11 T Wiggerts uit Arnhem
in rode Renault 12. 00-01 TK. Fam Nele-
mans-Heverman uit Antwerpen in 1 blauwe
Opel coupé met Belg. kent.
ZWITSERLAND/DUITSLAND Fam. Hoog-
land-Westra uit Purmerend ln grijze Opel
Kadett, kent. onbek.
DUITSLAND Ton Elsinga uit Amsterdam.
Echtp. -Bons uit Groesbeek In groene Dat-
sun 1200. 62-81-XD. W. Mulder uit Borrn in
1.beige VW Kever 54-71-GM. J. Papen uit Fij
naart ln groene Peugeot 304, 77-77-MU. K.
Schols uit Amsterdam ln blauwe DAF. kent
onbek. J. Stokwielder uit Soest ln rode Re
nault 10. 66-1S-JX. W. Vermund uit Lelden in
beige Opel Kadett. 86-66-NY. A. van Zclst-
Visscr uit Volendam in crème Audi 60L, 21-
79-PP. Th. Cox uit Beek (L) in witte BMW
2000 Fam.'s Franke en v.d. Berg uit Sant
poort en Leiden in groene Fiat 124, 09-41-
UB.
DUITSLAND/OOSTENRIJK R. MooiJ uit
Aaandam in witte Peugeot 204, 91-28-RT
HONGARIJE Fam. Nelemans-v. Etten uit
Zundert in bruine Opel Record. 04-42-XF.
JOEGOSLAVIë A. J Veenenbos uit Vrees
wijk in 1.groene Citroan, 18-77-XA. G. L.
Spaarlings uit Golrle In rode Flat 128, 63-36-
VX. H. Beraman uit IJrauiden in grijze Opel
Olympla met vouwcaravan. 12-74-EZ. J. Bra-
bers uit Roosendaal in d.groene VW Variant.
17-88-VL. Fam. A. Brandsma uit Sneek in
groene Flat 128. kent. onbek.
JOEGOSLAVIË/GRIEKENLAND Mr. en mrs.
Stitlck from Montrose (VS) in witte VW
Campingbus, CY-37327.
SPANJE NAAR NEDERLAND Mevr. Rien-
belt uit Den Haag in Ford Taunus bus. kent.
onbek.
DENEMARKEN A. Baak uit Den Haag in
blauwe Flat 850 bestel. DV-66-51. B. Buite
laar uit Barendrecht op zeilschip 'De Schok
ker' MD3.
NOORWEGEN Kruip uit Bergeyk in goud
bruine Volvo 144GL. 76-90-UN.
ENGELAND Fam. Oudejans-Bronncr uit
Avenhorn in rode Dyane 99-41-SH.
Veelal wind uit west tot zuid, 3 tot 5,
matig tot vrij krachtig. In buien wind
stoten mogelijk.
buien
Wecrrapporten van hedenmorgen 7
uur. maximum- en minimumtempera-
turen en neerslag in mm:
Amsterdam
zwaar bew.
19
14
2
De Bilt
zwaar bew.
19
14
2
Deelen
zwaar bew.
21
14
1
Eelde
regenbui
20
14
0.7
Eindhoven
zwaar bew.
11
13
2
Den Helder
zwaar bew.
18
15
1
Luchth. R'dam regenbui
19
15
1
Twente
zwaar bew.
20
15
3
Vlissingen
zwaar bew.
19
14
0.2
Zd.-Limburg
licht bew.
21
14
1
Aberdeen
motregen
16
12
1
Athene
onbewolkt
30
29
0
Barcelona
zwaar bew.
27
20
0
Berlijn
zwaar bew.
22
15
0.3
Bordeaux
zwaar bew.
22
16
0
Brussel
geheel bew.
19
13
0.3
Frankfort
regenbui
22
15
3
Genève
zwaar bew.
23
14
0
Helsinki
zwaar bew.
24
17
0.3
Kopenhagen
geheel bew.
19
15
4
Locarno
onbewolkt
25
13
0
Londen
zwaar bew.
21
13
3
Luxemburg
zwaar bew.
19
13
5
Madrid
onbewolkt
31
14
0
Malaga
onbewolkt
29
16
0
Mallorca
onbewolkt
31
-
München
half bew.
21
13
3
Nice
onbewolkt
25
18
0
Oslo
zwaar bew.
23
14
0
Parijs
zwaar bew.
20
15
0.7
Rome
onbewolkt
28
17
0
Stockholm
regen
15
2
Zürich
zwaar bew.
21
13
3
Casa Blanca
geheel beu».
26
17
0
Istanboel
licht bew.
34
23
0
Las Palmas
mist
21
15
0
New York
half bew
Tunis
licht bew.
18
0
>T*BD4
vanda^R vreemd geld kopen of ver-
kopenj kunnen rekenen op de volgen
de kotsen. Het eerste getal geeft aan
wat vreemd geld opbrengt, het tweede
wat het' kost.
Amerikaanse dollars
Engelse ponden
Belgifèhe franc
Duitse» marken
Italiaanse lires
Portifcese escudo's
Canadcfco dollars
Franse franc
Zwitserse franc
Zweedse kronen
Noor<jp kronen
Deenaê kronen
Oostenrijkse schilling
Spaanse peseta's
Griekipe drachmen
Finse marken
Joegtjblavische dinars
2.52- 2.62
6.45- 6.75
7.08- 7.33
108.75-111.75
41.00- 44.00
11.20- 12.20
2.53- 2.65
63.00- 65.00
90.50- 03.50
62.50- 64.50
48.00- 50.00
46.25- 48.25
15.05- 15.35
4.53- 4.78
8.50- 9.50
70.50- 73.50
17.50- 20.50
(Amerikaanse en Canadese dollars-en
Engelse ponden staan vermeld in gul
dens, de overige noteringen in centen.)
Wissetvallig strandweer met plaatse
lijk buien. Hier cn daar ook een op
klaring voornamelijk later op de dag.
Prof. dr. J. Th. R. Schreuder
gen om de taal weer te beheersen
komt dan terug, naarmate de zieke
herstdlt. Over het algemeen gesproken
komt dat spontane herstel voor tot
een half jaar na het ontstaan van de
ziekte. Daarna meestal niet meer.
Wat betreft de resultaten van een be
handeling: die zijn erg moeilijk te
meten en zijn ook erg afhankelijk van
de maatstaven, die je aanlegt. Wij
hadden eens een patiënt doorgestuurd
gekregen van een neuroloog. De man
sprak niet. begreep niet wat anderen
tegen hem zeiden, kon niet meer le
zen of schrijven of televisie kijken en
had ook totaal geen contact meer met
zijn vrouw. We hebbe'n die man een
aantal maanden behandeld. Toen zag
de neuroloog hem terug en zei, wat is
die man nu verbeterd? Toen ik hem
stuurde kon hij niets zeggen, nu zegt
hij nog niets. Maar die arts zag niet
hoe de man veranderd was. Hij kon
weer voor een deel begrijpen, wat an
dere mensen tegen hem zeiden, hij
had weer contact met zijn vrouw, kon
bepaalde situaties weer het hoofd bie
den, omat hij ze begreep, kon weer
naar de televisie kijkdn en zelf in het
programmablad opzoeken wa hij
wilde zien. Hij is weer zo gezellig, zei
zijn vrouw over hem. Dat is toch min
stens zo belangrijk, niet? Spraak al
leen is een slecht criterium, wil je de
verbetering van een afasie-patiënt me
ten. Het is veel belangrijker hoeveel
hij weer begrijpt en welke contacten
hij weer kan leggen, ondanks het feit,
dat hij niet spreekt. Uit een buiten
lands onderzoek een van de weini
ge op dit gebied is verder geble
ken. dat de mogelijkheid tot verbete
ring groter is. naarmate dc patiënt
jonger is (twee-derde van de afasiepa-
tiënten Js ouder dan 65 jaar), dat de
graad van ontwikkeling, beroep en
vroegere taalvaardigheid niet van in
vloed is op een sneller herstel, (inte
gendeel, volgens dit onderzoek her
stellen de meest ontwikkelde perso
nen zich het slechtst van afasie) dat
intelligentie evenmin een duidelijk
voordeel is, dat hoe beter de algeme
ne toestand is. hoe beter ook de prog
nose van de afasie en dat hoe vroeger
begonnen wordt met de behandeling
hoe mt'er kans op resultaat bestaat.
OPKLARINGEN
Z MIST i
t BEWOLKINQ
MAXTEHR.
MIN. TE MP.
WINDRICHTING
Van onze weerkundige medewerker
Wat doe je, als er in de hondsdagen
een uitgebreide depressie met ver
scheidene kernen reikend van de Brit
se Eilanden tot Rusland over je heen
ligt? Natuurlijk... grijpen naar het
regenplastic of schuilen voor de bui
en. die hier en daar met onweer ge
paard gaan. Die buien waren vooral op
de Britse Eilanden gisteravond niet
mis en om zeven uur werden de vol
gende neerslagaftappingen doorgege
ven: Belfast, vlakbij het depressiecen
trum van 997 millibar, gaf II mm uit
zware, onafgebroken regen, (Jlamor-
gan in zuidwest-Engeland 19 mm,
Plymouth 18 mm.
Er was sprake van een duidelijke bui
enzone over het Kanaal en zuidoost-
Engeland, die zich in oostelijke rich
ting verplaatste. Plaatselijk, onder
meer bij Londen, kwamen luchtdruk-
dalingen van 3,5 millibar in drie uur
tijd voor. De onweersverschijnselen
concentreerden zich om zeven uur 's
avonds vlak bij de Engele oostkust
boven de Noordzee.
Tussen half acht en acht uur nam de
frequentie van de atmosferische sto
ringen toe. Ongetwijfeld zal dit
slecht-weer-gebied ook in ons land in
middels al natte sporen hebben ach
tergelaten Voor dit weertype koop je
in de vakantie niet zo veel: de tempe
ratuur blijft aanhoudend aan de koe
le kant. Éen krachtige noordweste-
wind blies het kwik in de thermome
ter gisteravond op een station in het
uiterste noordwesten van Ierland om
laag tot 11 graden.
Ook volgende week zal het wel koel
blijven, vooral wanneer, zoals de com
puters voorzien, de centrale depressie
ergens in midden-Europa zal zijn aan
geland. Zomerse temperaturen zijn er
dan in ons land niet bij, zelfs geen
middagioaarden boven 20 graden op
de meeste plaatsen. Het zal van een
Azoren-hoge-drukuitloper afhangen in
welke mate het weer volgende week
standvastiger wordt, zoals de compu
ters ook verwachten.
Ten zuiden van de lijn Pyreneeën-Al-
pen-Karpaten duurt het zonnige zo
merfeest voort met soms temperaturen
tussen 35 en 40 graden. In Joegosla-
vië was het vrijdagmiddag om vier
uur niet helemaal zo warm: Ljubljana
25 graden, Zagreb en Belgrado 27,
Skopje 30, Titograd 32 en Split 33 gra
den Celsius.
Vraag: Ruim 1 jaar ben ik in het bezit
van een 'osse-Oog' een grote, ovale
klok. ronde wijzerplaat en daarom
heen ingelegd parelmoer in hout. Het
parelmoer in de vorm van een Franse
lelie. Het doornemen van diverse
klokkenboekjes heeft ons niet wijzer
gemaakt, want ik vind de klok ner
gens.
Antwoord: De naam 'Osse-oog' is ons
(en daarmee bedoelen we ook de des
kundige. die ons altijd vakkundig en
welwillend inlicht) niet bekend. Wel
echter kent hij het soort klok. dat u
bedoelt: deze klikken komen voor in
ovale, ronde zeshoekige vierkante en
andere vormen. Het is een zogenaam
de Franse kaderklok (kader slaat op
het Franse woord cadre voor lijst).
Inderdaad is de grote 15 20 cm bre
de zwarte lijst opvallend. De wijzer
plaat is meestal albast, waarop de
geëmailleerde cijferplaatjes in blauw
en zwart een decoratieve rol spelen,
Bij het openen van de klok, scharnier
van boven, ziet men de wijzerplaat
met uurwerk los in de kast staan.
Wij schatten deze klokken op onge
veer honderd jaar of misschien iets
meer, maar niet veel ouder. De laat
ste keer dat wij een dergelijke klok
zagen, stom. op de wijzerplaat ver
meld: Fabery de Jonge, te Goes. Dit
was een klok, die waarschijnlijk wel
honderd jaar in de familie was. In elk
geval bestaat de genoemde firma in
Goes nog steeds. In de door ons ge
raadpleegde grote handboeken over
uurwerken, komt dp naam "osse-Oog'
niet voor en evenmin zagen we een
afbeelding van deze klok.
Vraag: Een jaar of zes geleden heb ik
een druif geplant in een kasje, een
fiankenthalcr. Het derde, vierde en
vijfde jaar heeft hij goed gedragen.
Daar de zon in het voorjaar wat Iaat
achter het huis vandaan komt, heb ik
er een elektrisch kacheltje in ge
plaatst, met het gevolg dat ik dit jaar
wel een maand voorlag bij andere ja
ren wat het uitlopen betreft. Maar er
komt nu geen enkel druifje aan.
Antwoord: Bij druivencultuur moet u
vooral zorg dragen voor gelijkmatige
temperatuur. Waarschijnlijk is het ka
cheltje te warm geweest en werd het
misschien te droog ln het kasje. Tij
dens de bloei moet u goed luchten
om bestuiving te bevorderen. Als er
bij u in de buurt zwaar gespoten is,
komt dit natuurlijk de bevruchting
niet ten goede. Kunstmatige en wind-
bestuiving kan de bevruchting door
insecten en vogels nooit geheel ver
vangen. Hoe staat het verder met de
grond? Die moet goed doorlaten. En
hoe is het met de bemesting en met
het vochtgehalte van de bodem. Overi
gens is het merkwaardig dat de druif
al in het derde jaar vrucht droeg. Al
les wat er voor het zesde jaar aan eet-
of verwerkbare vrucht aankomt is
meegenomen, maar mag men wel ver
waarlozen, volgens een ervaren wijn
bouwer.
Vraag: Op welke wijze en naar aanlei
ding waarvan of op grond van welke
verdienste kan men in de adelstand
worden verheven?
Antwoord: Volgens de mededelingen
van de betreffende ambtenaar op het
bureau van de Hoge Raad van de
Adel wordt sedert vele jaren in Ne
derland niemand meer in de adel
stand verheven (anders dan in andere
landen b.v. Engeland het geval is)
'Uitzondering werd gemaakt voor
Hongaarse, Tsjechische en andere bui
tenlandse 'immigranten* wier afkomst
opnemening in de registers rechtvaar
digde.
Vraag: We zien tegenwoordig veel
jongelui met blote voeten op straat
lopen. Is hier geen gevaar voor het
oplopen van mijnworm?
Antwoord: De door ons geconsulteer
de arts heeft hier te lande nog nooit
mijnworm meegemaakt, maar deste-
meer infecties aan voeten die niet ge
wend zijn aan heet asfalt en smerige
straatstenen. Hij had één troost: ais
de zomer voorbij is houdt men er van
zelf mee op.
'Waar leerden ze je karnemelk halen, Simpktns?'
