V
4
Diet Fransen neemt afscheid met tegenzin
J
;OUW/K)WARiTET ZATERDAG 21 JULI 1973
SPORT T17/X19
IN TOURCIRCUS VAN FELIX LEVITAN
1
Hix Levitan valt maar één keer
|t zijn rol. Dat is op het moment
it de Ronde van Italië onderwerp
h gesprek wordt De Giro en de
|ur worden steeds meer eikaars
eenpolen. En Felix voelt de hete
[em van die andere machtige
telerbaas, Vincente Torriani -
recteur van de Giro d'Italia - al
zijn nek. Geen wonder dat hij
en uitschiet. Dat de uiterst
tainnelijke stem met het
[berispelijke Oxford-Frans even
ar het geluid neigt dat normale
[rvelingen plegen voort te
engen. Maar voor het overige
[jft die slanke kleine man de
bonificatie van de Franse
prrne. Lacht hij minzaam en
rduldig begrijpend wanneer
een vraag wordt gesteld, die
astig' overkomt Want Felix
zich als directeur van de
ir de France ver verheven
'en vakmensen, die hij wel eens
collega's betitelt. Hij, Felix
itan die er veel jonger uitziet
1 de 61 jaar die hij nu telt, as
tners de directeur van de Tour
France. En de Tour is een
itituut, zo niet in West-Europa,
i toch zeker in Frankrijk,
ritan vormt daar een wezenlijk
itanddeel van. Nou dan. Ja
leger speelde hij een andere rol.
zeker in 1932 toen hij voor het
5t naar de Tour de France ging
»r de bladen L'Intransigeant,
Luto en Match. Als journalist,
j heeft Felix Levitan voor die
Imalistieke beslommeringen
na geen tijd meer. Als
ofdredacteur van Le Parisien
>ere, de krant die in
enwerking met L'Equipe
ntwoordelijk is voor de
inisatie van de Tour de France,
:rkt hij zich tot het leveren
zijn dagelijkse piepkleine
mn op de achterpagina van
krant Levitan is steeds
Ier journalist geworden en
Js meer een man van de
hmercie. Daarmee verloochent
niet het bloed van zijn joodse
irouders. Langzaam maar zeker
tft hij zich naar boven
yorsteld. Totdat hij belandde op
.plaats war hij nu zit.
recteur van de Tour de France,
jecteur van dc sportdienst van
Parisien Libere en
iMredacteur van datzelfde blad.
t is nogal wat.
,ix Levitan heeft himmer zoveel
tiek te slikken gekregen als in
te Tour de France. Er wordt
hem gezegd, dat hij zich die
tiek niet aantrekt. Maar af en
klinkt er een niet mis te
■staan verwijt door in de
hting van de journalisten, die
hebben gewaagd om zijn Tour,
a werk te kritiseren. En die
,tiek treft steeds duidelijker
Felix, de man van de
inmercie, die Jacques Goddet
ir het tweede plan heeft
wezen. Levitan omzeilt de
Iiek. Heel listig en sluw tracht
steeds het gesprek in andere
en te leiden. Toch ontkomt hij
met aan op enkele punten zijn
len te erkennen. Zij het dat het
bedekte termen gebeurt. Maar
is al heel wat voor deze kleine
in, die achter het masker van
zinnelijkheid, zijn dictatoriale
Igingen verschuilt. Die niets
piend iedere aanval op zijn
ntie afslaat. Felix Levitan, een
fendelijke dictator.
GAAT COMMERCIE ROVEN ALLES
Joop
Holthausen
in de'Tour'
Van de laatste Tour de France die
Eddy Merckx won, die van 1972, werd
gezegd dat het de zwaarste was in de
na-oorlogse periode. De Tour van dit
jaar heeft het spektakel van 1972 in
dat opzicht ver overtroffen. De orga
nisatoren eisen steeds meer van de
renners, die gedwongen worden naar
andere middelen te grijpen om de
grenzen van hun kunnen kunstmatig
te verleggen. De grenzen van het mo
gelijke zijn overschreden vinden de
renners, vindt ook het grootste deel
van de volgerskaravaan.
Felix Levitan: 'Deze Tour de France
was zeer moeilijk. Misschien zelfs te
moeilijk voor een groot aantal ren
ners. Maar dat kwam niet in de eerste
plaats vanwege het parcours, maar
vooral door de aanvallen van Ocana,
waardoor de anderen gedwongen wa
ren eerder dan normaal hun reserves
aan te tasten. Luis Ocana heeft aange
vallen vanaf de eerste etappes. In de
rit naar Reims, toen Luis Ocana zijn
eerste grote aanval inzette, werd er
gezegd: Ocana is gek. Maar ik ben van
mening dat Luis Ocana een genie is.
Hij heeft niet alleen het terrein ge
bruikt waarin hij superieur is aan al
le anderen met-uitzondering van Fu-
ente, maar hij heeft ook gebruik ge
maakt van Fuente's mindere kwalitei
ten op het vlakke door hem op de
kasseien op achterstand te rijden. Op
de dag dat Fuente op 7 minuten bin
nenkwam - in de etappe naar Reims -
heeft Luis Ocana de Tour gewonnen'.
Commercie
Felix Levitan streeft ieder jaar weer
naar een climax, naar een grootser
spektakel dat de massa moet aanspre
ken en de oplage van Le Parisien Li
bere en L'Equipe doet stijgen. De
Tour is natuurlijk niet alleen sport
meer. Het is een geweldig circus,
waarin overigens al even geweldige
sportieve prestaties worden geleverd.
Een circus, waarin de commercie over
heerst. Een spektakelstuk terwille van
die commercie.
Felix Levitan:: 'De Tour is geen spek
takel, maar een sportieve competitie.
Het is geen toneelstuk. In een toneel
stuk werk je van bedrijf naar bedrijf.
De spanning wordt opgevoerd tot een
climax, die doorgaans in het laatste
bedrijf ligt. Je kunt het allemaal keu
rig regisseren. In de sport is dat on
mogelijk. Je kunt niet tevoren voor
spellen, wanneer de climax zal zijn.
Dat is juist het wezen van de sport.
Dat hoogtepunt kan zich al in de eer
ste dagen voordoen, zoals in deze
Tour de France is gebeurd. Maar dat
maakt het gebeuren niet minder
waardevol. Een bokswedstrijd kan al
in de eerste ronde beslist zijn. De toe
schouwers die misschien veel geld
voor hun plaatsen moeten neertellen,
accepteren dat. Zij weten dat zij dat
risico lopen'.
Kritiek
De kritiek van de journalisten heeft
Levitan meer aangegrepen dan hij wil
erkennen. Kritiek op het parcours,
kritiek ook op de verzorging, de accom
modatie zowel voor renners en vol
gers. Levitan heeft terwille van de
commercie, terwille van het geld te
veel concessies gedaan en dat juist
ten koste van de hoofdrolspelers in
zijn circus.
Felix Levitan: 'De journalisten zijn
niet tevreden. Dat klopt. Maar het pu
bliek is wel tevreden. Nooit tevoren
is de Tour de France zo bij het pu
bliek aangeslagen als dit jaar. Zoals
ieder jaar hebben wij ook nu weer
een onderzoek laten verrichten door
een marketing-bureau dat peilt hoe
veel toeschouwers er langs de weg
staan. Op het moment dat de Tour
nog geen veertien dagen oud was, wa
ren dat er 12 miljoen. Dat is bijna
een miljoen mensen per dag. De
machtsgreep van Ocana is overgeko
men bij het publiek. De wijze waarop
hij zijn voorsprong heeft vergroot,
heeft hem opnieuw in populariteit
doen stijgen. De winnaar was al ge
ruime tijd bekend. Toch bleef het pu
bliek toestromen'.
Protest
De Tour 1973 zal de geschiedenis in
gaan als de Tour-zonder-Merckx, zon
der 's werelds beste wielrenner in -
nog altijd - 's werelds meest gewaar
deerde wielerevenement. Levitan en
Goddet zijn er niet in geslaagd om
Merckx te strikken voor de Tour '73.
Daaraan lagen op de eerste plaats
commerciële redenen ten grondslag -
Merckx' sponsor heeft grote belangen
in Italië en Spanje maar er was van
de kant van Merckx toch ook een
stukje protest bij ten opzichte van
Levitan, die zich zo weinig gelegen
laat liggen aan de wensen van zijn
acteurs.
Felix Levitan: Tedere organisator wil
Eddy Merckx, in zijn ronde hebben.
Ik ook. En ik betreur het nog steeds
dat hij er niet is. Maar ik erken zijn
recht om te weigeren, om een pro
gramma samen te stellen, zoals hij
dat zelf wil. Er zijn ook geen Italia
nen in deze Tour. Maar met uitzonde
ring van Gimondi is het niveau van
de Italiaanse wielrennerij zeer matig.
Gimondi zöii naar de Tour zijn geko
men, wanneer zijn vrouw niet ernstig
ziek was geweest. Hem had ik er
graag bij gehad. Maar de rest van de
Italianen komt capaciteiten tekort om
in deze ronde een hoofdrol te vertol
ken. Ook Battaglin, die in de Ronde van
Italië goede prestaties verrichtte, hij
is nog te jong. Ik kan gerust zeggen,
dat ik in deze ronde de beste cou
reurs ter wereld heb met uitzonde
ring misschien van Eddy Merckx'.
recht aanmerking gemaakt op het feit
dat er te weinig tijd was voor rust.
Na etappes van 250 kilometer, die
stuk voor stuk zwaarder waren dan
icelke klassieker ook, kregen de ren
ners niet voldoende tijd om te her
stellen. Bovendien had Levitan op en
kele dagen twee etappes staan, waar
door hij op een en dezelfde dag twee
steden een flinke som geld op tafel
kon laten leggen om de Tour te ont
vangen.
Er is ran de zijde van de renners te- Felix Levitan: 'De Tour de France
komt in feite twee dagen tekort om
meer rustpauzes te kunnen inlassen.
Maar de bepalingen van de internatio
nale wieler-unie maakten het ons on
mogelijk om voor dit jaar een andere
formule te kiezen. Wij zijn gebon
den aan maxima van 4000 kilometer
en 20 wedstrijddagen, die door 2 rust
dagen onderbroken moeten worden.
Als ik de rustdagen had kunnen laten
vervallen, had ik korte etappes kun
nen inlassen, waardoor ook het aantal
kilometers van de lange etappes be
perkt had kunnen worden. Ik vind
die rustdagen overigens toch maar on
zin. Want op die dagen pakken de
renners de fiets en gaan een stukje
trainen. De coureurs zeggen wel dat
zij niet van halve etappes houden.
Maar de renners houden niet van dit
en zij houden niet van dat. Zij hou
den alleen maar van geld. Van heel
veel geld zelfs. Maar dat moet je toch
ergens vandaan halen De renners
kunnen in totaal in deze ronde
435.000 gulden aan prijzen verdienen.
De organisatie van deze Tour loopt in
de miljoenen. Dat kan een krant niet
betalen. Wij hebben etappeplaatsen
nodig om het budget rond te maken.
Vandaar die halve etappeplaatsen'.
Geld
Slechts weinigen zijn op de hoogte
van de boekhouding van de Tour de
France. Het grootste deel van de vol
gers is geneigd om te zeggen dat Levi
tan een fikse toinst maakt met de
Tour. De directeur zelf ontkent dat.
Felix Levitan: 'Verdienen aan een
Tour de France is onmogelijk. Zowel
Le Parisien Libere als L'Equipe leg
gen er dik op toe. Die bladen doen
dat op de eerste plaats om de sport te
dienen. Dat is hun ideaal. Maar daar
naast voor de publiciteit voor die
kranten. De reclamecampagnes van zo
wel Le Parisien als L'Equipe zijn op
de Tour de France gericht. En een
campagne mag geld kosten. Vandaar
dat het verantwoord is dat de beide
bladen er geld op toeleggen'.
In tegenstelling tot Levitan in de Tour
is Torriani er in dc Giro wel in ge
slaagd Merkcx aan het vertrek te krij
gen. Dc Giro is hard op teeg de Tour
in belangrijkheid naar de kroon te
steken. Levitan ziet dié ontwikkeling
met de nodige zorg tegemoet, al ont
kent hij dat glashard*
Felix Levitan: 'De Tour de France
heeft nimmer het monopolie willen
hebben. Wij zijn blij met andere
koersen en zijn er niet bang voor dat
die andere koersen ons op een of an
dere dag zullen overheersen. De con
troverse Giro-Tour leeft- alleen maar
in de gedachten van journalisten. Wij
vinden de Giro een mooie koers en ik
weet zeker dat mijn vrienden van de
Giro de Tour een goede wedstrijd vin
den. Ik zie de Ronde van Italië niet
als concurrent. De Tour en de Giro
kunnen naast elkaar bestaan. Het is
niet waar dat de Tour volgend jaar
een etappe in Engeland laat verrijden
om de Giro vóór te zijn. Het enige
doel is bekendheid te geven aan de
Tour in het buitenland'.
|n onze speciale verslaggever
10NINGEN Nog één keer wringt Piet
ansen zich in het middenrif van FC Gro-
ögen. En nog één keer wil de nauwelijks
de Groninger hoofdmacht weg te denken
[we routinier zijn optreden omranden met
.brille, die hij negentien seizoenen lang aan
—4 front van het betaalde voetbal heeft uit-
straald. Zondag, tegen Club Brugge de Bel-
(che kampioensformatie, wil Piet Fransen
ti glanzend sluitstuk aan zijn voetballoop-
an smeden. Wil hij zijn zó markante ver-
lijning nog onvergetelijker maken dan die
•xistpeite al is. En dat niet alleen omdat de po-
Wer|aire Groninger hunkert naar een schitte-
tid adieu, maar meer nog omdat Piet Fran-
wil aantonen dat FC Groningen hem nog
ft kan missen. Ondanks zijn, in 37 jaren
ftgelegde, ouderdom.
typeert de Instelling van Piet Fransen dat hij
fciaal voor het duel van zondag nog weer in trai-
g is gegaan. Minder intensief dan in het verle-
I uiteraard. Minder schematisch ook, maar wel
atiek. Omdat Piet Fransen de stramheid uit zijn
r. fren wil vèrdrijven en omdat hij weigert af tc
te. Zijn eerzucht, die niet te doven lijkt, dwingt
J tot een grootse apotheose, die dat nogmaals
naar zijn zin veel te vroeg komt De veronder-
Jing dat hij te oud is geworden voor het eredivi-
toetbal irriteert hem. Vooral omdat hij juist van
i_ imeest recente competitie één van zijn betere
11 Ikte. Daarom'fn het bijzonder doet het afscheid
Piet Fransen draait er niet omheen en erkent
Jhij tevredenheid veinsde toen Ron Groenewoud
aan het eind van het seizoen eervol ontslag of-
r e$rde. Piet Fransen wilde niet stoppen. Dacht
k nog zeker enkele seizoenen mee te kunnen.
1 'Omdat ik daar het karakter voor heb. Ik kan
door tegenslagen heen bijten. Ik kan bovendien
niet zonder voetbal en met mijn ijzersterk li-
am, dat vrijwel nooit onder blessures te lijden
j, had ik me voorlopig zeker gehandhaafd in de
Het kwelt Piet Fransen dat hij uit het
voetbal wordt gestoten omdat hij zoveel
i dan de meeste van zijn collega's. En ver-
vraagt hij zich af: 'Want er is toch nog nie-
I geweest die mij een gebrek aan kwaliteit heeft
rette wreven?'
«schouwer
ujne
i wét in de aanloop op de nieuwe competitie, met
.onvermijdelijke afscheidswedstrijd in het voor-
Icht, tart het vraagteken, dat hij achter zijn ver
Piet Fransen actief toeschouwer bij een actie van Johan Neeskens. Na morgen vanaf de
tribune.
trek heeft geplaatst, hem nadrukkelijker dan ooit.
Fransens levensritme stokte. Hij, die gewend was te
trainen, bikkelhard in de slag te gaan, zoals hij het
zelf uitdrukt, veranderde in een rustend voetballer,
die de eerste trainingen van zijn kameraden als toe
schouwer volgde. Fransen: 'Ik had er zo wel weer
tussen willen springen. Omdat ik voel dat ik het
nog kan. Steeds meer ga ik me realiseren wat ik in
feite mis, de training en de sfeer er omheen. Soms
wil ik zo wel op Groenewoud afstappen en hem
vragen waarom ik nu werkelijk weg moest. Ik had
er vrede mee kunnen hebben als FC Groningen de
selectie in de transferperiode aanzienlijk had uitge
breid. Maar dat is niet gebeurd. Er is een aantal
jeugdspelers aan het keurkorps toegevoegd. Jongens
met talent, dat zeker. Maar wel spelers die niet met
een inzetbaar zijn. Daarom had trainer Groene
woud mij achter de hand kunnen houden. Eventu
eel als wisselspeler. Een voetballer is nooit te oud,
hij kan het aan of hij kan het net aan, en dat
heeft met leeftijd niets te maken. Ik heb bewezen
dat ik mijn partij nog steeds mceblaas'.
Keihard
Ron Groenewoud heeft Piet Fransen steeds voor
ogen gehouden dat hij hem geen smadelijke aftocht
gunt. Dat hij hem ook niet een seizoen lang op de
reservebank duldt, omdat Piet dat op grond van
zijn verdiensten voor het Groninger voetbal niet
toekomt. Piet zelf laconiek: 'Ook als wisselspeler
zou ik niet berusten. Ik was er keihard tegen aan
gegaan en had er een concurrentieslag van ge
maakt. Jonge voetballers moet je geen plaats geven,
maar die moeten een plaats verdienen. In het geval
van Sjaak Swart ligt dat anders. Bij Ajax bestaat de
mogelijkheid wel om een jonge, gelijkwaardige
voetballer in te zetten'. Piet Fransen had er veel
voor over gehad om zijn carrière opnieuw met een
jaar tc verlengen. Wilde zijn vakantie zelfs opoffe
ren om in training te blijven, wilde concessies doen
aan zijn niet altijd serieuze levenstrant en wilde
vooral jonge voetballers al in de competitie proloog
wat meer prof-bewust maken. En dat alles omdat
Piet Fransen een clubman is. FC Groningen is een
deel van zijn leven.
Publiek
Hij onderkende de waarde van het publiek dat de
tribunes op het Oosterpark slechts incidenteel vol
ledig vulde. Fransen: 'Ik ben me altijd bijzonder
goed bewust geweest dat de mensen komen om iets
te zien. Mensen willen spektakel en als je dat met
voetbal niet kunt brengen moet je andere stunts
bedenken. Clownesk optreden zeg je, dat klopt. Ik
ben er zeker van dat ik in mijn eentje nogal wat
mensen trok. Ik praatte veel met tegenstanders,
scheidsrechter, maar ook met het publiek. Dat werd
gewaardeerd, ik merkte het. Voetbal is een humor
loze zaak geworden en dat is jammer. Want voet
ballers zijn geen machines, die iedere zondag ga
rant staan voor een goede wedstrijd. En compensa
tie voor een slechte wedstrijd bestaat niet meer.
Toen ik het vorig jaar in de laatste competitiewed
strijd tegen Go Ahead, een volkomen oninteressant
duel, geintjes maakte, enkele buigingen naar het
publiek maakte en zo, betichtte de trainer mij van
a-professioneel gedrag. Dat vond ik een beetje kin
derachtig. Ik heb ook wel eens wedstrijden gespeeld
waarin het gewoon erg slecht ging. Toch slaagde ik
er dan meestal wel in iets amusants te bieden'.
Verveling
Een instelling, die in de Rotterdamse episode Van
zijn voetballoopbaan groeide. Als Feyenoorder, hij
was toen al 29 jaar oud, veranderde zijn visie op
voetbal. Hij reisde niet naar de Maasstad met de in
tentie om de portefeuille te spekken. Geld domi
neerde nooit in zijn gedachtengang. En toch be
kroop Piet Fransen dat door hem verfoeide gevoel
van een 'zakkenvuller' toen hij als full-prof zijn le
ven sleet. Hij trainde één keer per dag en verveel
de zich op andere momenten binnen dat etmaal
stierlijk. Breidde zij trainingsarbeid uit tot een fre
quentie van tien keer per week. maar vond daarin
toch geen genoegdoening. Piet Fransen: 'Dat leven
lag mij niet. Ik vond het voetbal groots. Onvergete
lijk die ervaringen in de stampvolle Kuip, het Eu
ropa Cup-voetbal en zo. Prachtig, zonder meer.
Maar daarnaast lag ik stil. Biljartte en klaverjaste
en daarmee hield het op. Mijn lichaam is ingesteld
op werken. Keihard werken, zoals ik ook nu op
mijn rijdende winkel doe. Toen mijn vrouw dan
ook nog heimwee kreeg zijn wij terug gegaan. FC
Groningen en Feycnoord kwamen pas op de val
reep van de tweede transferperiode tot een ak
koord. De vrijdagavond voor het competitieprogram
stond ik zowel bij Feyenoord, dat thuis tegen ADO
speelde als bij het toenmalige GVAV (thuis tegen
Telstar) opgesteld. Ik speelde uiteindelijk in het
Oosterpark'.
Die beslissing van toen kostte hem uiteraard geld.
Veel geld. Piet Fransen tilt daar niet zwaar aan.
Merkt wel op dat hij zijn financiële rijkdom aan
zienlijk had kunnen uitbreiden als hij tien jaar la
ter was geboren. Fransen stamt evenwel uit een ca
tegorie voetballers die met zuiver sportieve motie
ven naar de betaalde sport zwenkte. Als Velocitaan
(nu Groninger amateurclub) toucheerde hij 12,50
voor een gewonnen wedstrijd. Wijst dan ook op de
vlucht, die het betaalde voetbal tijdens zijn loop
baan heeft genomen en schakelt aan een lange
reeks van woorden zijn bedenkingen tegen langlo
pende contracten. Fransen: 'Voor jongens als Cruijff
en Van Beveren moet de prikkel voor de prestatie
weg. zijn. Die zijn met hun zevenjarig contract im
mers binnen. Ik vind dat belachelijk. Iedere speler
moet zich naar mijn idee ieder jaar opnieuw waar
maken en op basis van z'n verrichtingen een jaar
contract afdwingen. Het voetbal gaat door die lang
lopende verbintenissen kapot'. Zelf heeft Piet Fran
sen de mogelijkheden om nu 'binnen' te zijn gene
geerd. Hij weigerde zich te verbinden aan de Duitse
makelaar Schwab, die hem op een financieel aan
trekkelijke basis wilde uitlenen aan Duitse Bunder
ligaclubs. Spijt heeft Piet Fransen daarvan niet.
I
