Waardevolle verzameling
kronen in Utrecht te zien
Driehoekige band
Dunlop en Pirelli
autobiografie
'Fietsconcerten' in
Vianen en Utrecht
-4
Organisator betaalde nog nooit zóveel voor een verzekering van een expositie
eyland-personenauto komt over uit Australië
ubilea bij Morris, MG en Triumph
Charlois: geen
Europa Cup
Filmfestival
in Moskou
Uitgebreide garantie
Audi-Ster-dealers
qOUW/KWAKfTET DONDERDAG 12 JOU 1973
BINNENLAND Kil
ritish Leyland is in Engeland de im-
»rt begonnen van de in Australië
otworpen en gebouwde Leyland-per-
onen auto P76. In Europa wordt de
1.15 aam Leyland alleen als merk voor
:rg", Bjïdrijfswagens en autobussen ge-
ruikt. Als personenautomerk komt
eyland met zes- en achtcilindermoto-
n in de topklasse.
e Leyland P76 kost in Engeland tus-
in de twintig en dertig duizend guil-
den, afhankelijk van de uitvoering. Er
zijn een 4,88 meter lange luxe en su
per en een zes centimeter langere exe-
cutive-versie. De zescilinder motor is
een 2,6 liter, die afgeleid werd van de
Austin 2200-motor en 121 REM-pk le
vert. De achtcilinder 4,4 liter met 192
REM-pk werd afgeleid van de V 8-mo-
tor van Rover.
De P76 wordt gebouwd te Sydney 'n
de Leyland-fabriek, waar de produk-
tiecapaciteit volgend jaar op 30.000
eenheden moet komen. Per jaar zal
British Leyland er in Engeland 3500
importeren. Import in andere Europe
se landen is nog niet in overweging
genomen.
In Engeland zijn tussen 1920 en 1923
veertien achtcilinder Leyland-perso-
nenauto's gebouwd, van het indertijd
tè vooruitstrevende model Straight
Eight.
LUXEMBURG Landskampioen
Charlois heeft in het door de Luxem
burgse schaakbond georganiseerde
'Europa-toernooi 1973' niet opnieuw
furore gemaakt. De Europa-cup bleef
in het bezit van de ijzersterke ploeg
van Solingen (West-Duitsland), die
bestond uit de spelers Kurajica, dr.
Lohmann, Gerusel en Cording. De
eerste drie dragen de titel 'internatio
naal meester' (Kurajica is de ex-
jeugdwereldkampioen!) en de speel-
sterkte van Cording is al niet veel
minder.
Het toernooi werd gespeeld met 8
ploegen van vier man, dat echter in
twee dagen moest worden afgewerkt.
Elke speler behoefde slechts tweemaal
in het strijdperk te treden; de ploe
gen speelden niet in zijn geheel tegen
elkaar. Een aantal uitslagen was:
le ronde: Charlois-Gambit (Luxem
burg) iy2Vi (Van Wijgerden-Haas
!4!4. Koevermans-Meeussen l0),
Carlois-Straatsburg (Frankrijk): 11,
(Den OudengKappler 01, Riksen-Jc-
annin 10). Solingen verfrommelde
de nationale ploeg van Luxemburg
met 40.
2e ronde: Charlois-Ostende \'2Vi
(Van Wijgerden-Beyen ',4y2).
Beyen maakt al jaren deel uit van de
Belgische nationale (olympiade)
ploeg. Charlois-VGambit (Lux.) 10
(Den Ouden-Meeussen 10), Charlois-
Nat. Luxemburg y2\'2 (Riksen-Pe
ters Yty2), Charlois-Esgoo !4,
(Koevermans-Yde y2Yi).
Charlois trad derhalve noch tegen So
lingen, noch tegen Londen aan, De
oorzaak: het gelijke spel tegen Straats
burg. Had Den Ouden gewonnen en
Riksen verloren, dan zou dig wèl het
geval zijn geweest!
Eindstand in vordpunten: 1. Solingen
7 p., 2/3 Londen en Charlois 5 p., 4.
Esgoo 3 y2 p., 5J46/7. Nat. Luxemburg,
Straatsburg en Ostende 3 p., 8. Gam
bit (Lux.) 2!4 p. Het Toernooi vond
plaats in Nationale Sportinstituut te
Luxemburg.
BILTHOVEN Op de eerste en
derde zondag van de maand, tus
sen 15 juli en 16 september, or
ganiseert de stichting Jr. Jacob
van Eyck een aantal 'fietsconcer
ten'. Zij ontlenen hun naam aan
de opzet, die deze concerten het
muzikale eindpunt wil doen zijn
van een fietstochtje of een ander
soortig actief uitstapje.
Men mag er natuurlijk ook per eigen
auto of per openbaar vervoermiddel
heen, maar de organisatoren menen
dat de band met het verleden wat be
ter gelegd kan worden als men per
fiets komt. De concerten worden gege
ven in het middeleeuwse stadje Via
nen (in de burgerzaal van het goti
sche stadhuis) en in het romaanse
kerkje van Blauwkapel bij Utrecht.
Er is een concert-gedeelte van onge
veer dertig minuten dat door professi
onele en amateur-musici met muziek
uit de middeleeuwen tot en met de
barok zal worden gevuld. Daarop
volgt een samenspelgedeelte waarin
geïnteresseerde bezoekers zelf kunnen
musiceren. Medewerking verlenen on
der meer het Overijssels Koper En
semble, het Utrechts Vocaal Ensem
ble, Studio Laren, Antiqua Delphi en
Viva la Musica.
De Stichting Jr. Jacob van Eyck wil
de uitvoering van muziek uit de ba
rok tot en met dè renaissance bevor
deren en wel zo, dat die muziek daar
bij zoveel mogelijk in haar oorspron
kelijke functie tot haar recht kan ko
men. Daartoe wordt ook tijdens deze
concerten allerlei informatie verstrekt
over functie en uitvoeringspraktijk
van oude muziek. En wie met de fiets
is gekomen krijgt nog 0.50 reductie
op de toegangsprijs, die 1.50 be
draagt.
MOSKOU Als opening van het
Filmfestival in Moskou, dat 23 dagen
zal duren, kregen de zesduizend toe
schouwers een kleurenfilm van een
uur te zien over het bezoek van par
tijleider Leonid Breznjew aan de
VS. Breznjew had een boodschap ge
zonden voor de openingsplechtigheid,
waarin hij.zei dat het motto van het
festival 'voor humanisme irt de film
kunst, voor vrede en vriendschap on
der de volkeren' bijzonder toepasse
lijk was voor het huidige ogenblik nu
het streven naar samenwerking duide
lijk een einde begint te maken aan de
willoosheid van de koude oorlog. Zes
entachtig landen hebben inzendingen
naar het festival van Moskou ge
stuurd.
'Beelden in De Bilt'
te zien tot 28 juli
DE BILT De tentoonstelling 'Beel
den in De Bilt' is in verband met de
grote belangstelling verlengd tot 28
juli en als de belangstelling nog aan
houdt zal de expositie zelfs tot 10 au
gustus geopend blijven.
'Beelden in De Bilt' is een tentoon
stelling van monumentale beeldhouw
kunst om het gemeentehuis en van
kleinplastieken in het gebouw van de
openbare leeszaal aan de Alfred No-
bellaan 437.
Deze manifestatie, die dit jaar al voor
de achtste keer wordt gehouden
brengt vooral dat soort beelden bijeen
die geschikt zijn voor de verfraaiing
van tuin of interieur van huis cn be
drijf.
Ook vanuit puur-toeristisch oogpunt
blijkt de tentoonstelling een trekpleis
ter en dat is o.a. waarschijnlijk ook
een gevolg van de wedstrijd voor
amateurfotografen die men aan de ex
positie gekoppeld heeft
En dan nog..
In de galerij van de Uitgeversmij
Diligentia, Tesselschadestraat 18-22 te
Amsterdam zal tot 31 juli een groot
deel van de tentoonstelling 'Art Di
rectors Club Nederland' te zien zijn,
die eerder te zien was in het Centraal
Museum te Utrecht.
oor Sicco de Jong
ie Brits-Italiaanse onderneming
Eilop-Pirelli heeft een volko-
len nieuwe bandenco.nstructie
^twikkeld, zonder stalen of an-
&re gordel, doch puur van rub-
6r en met een driehoekige vorm.
e ontwikkeling van deze band is
it prototype-stadium voorbij. De
and zou belangrijke voordelen
Sbben boven de tegenwoordige
diaalbanden en zelfs boven de
lor Dunlop uitgevonden Denovo-
and.
door Fred Lammers
UTRECHT Hoewel ze vroeger
meer werden gebruikt dan tegen
woordig, zijn kronen nog steeds
nauw verbonden met vorstelijke
personen. Dit heeft de heer J.
Zeeman, directeur van het Neder
lands Goud-, Zilver- en Klokken
museum in Utrecht in het jubi
leumjaar van koningin Juliana op
het idee gebracht een unieke ten
toonstelling in te richten in zijn
museum Achter de Dom, in het
hart van de Utrechtse binnen
stad.
'Koninklijke kronen', heeft hij de ten
toonstelling genoemd die tot en met
12 augustus te zien zal zijn (op werk
dagen van half elf tot half vijf en op
zondagen van half twee tot half vijf).
De 42 kronen die in vitrines staan op
gesteld zijn de beroemdste kronen uit
de wereld, afkomstig uit de verzame
ling van Jürgen Abeler, lid van een
bekende Duitse firma in edelmetalen
in Wuppertal.
Hij heeft in de loop der jaren een
grote verzameling kronen bijeenge
bracht. Sommigen zijn de originele
exemplaren, andere kronen zijn repli
ca van de echte kronen. De replica
zijn echter volkomen natuurgetrouw
nagemaakt. Alle maten kloppen, ook
de aangebrachte edelstenen komen
overeen met de stenen die in de echte
kronen zitten. Dit verklaart de bijzon
dere veiligheidsmaatregelen die zijn
genomen tijdens de expositie.
Over de totale waarde van de geëxpo
seerde kronen laat de heer Zeeman
zich niet uit, maar deze is uitzonder
lijk groot. De verzekeringspremie is
de hoogste die hij tot dusver voor een
expositie heeft moeten afsluiten. In
verband daarmee zijn de toegangsprij
zen voor het museum gedurende de
tentoonstelling verhoogd met een gul
den.
De kronen die in Utrecht worden
geëxposeerd vertegenwoordigen vele
tijdperken. De Egyptische vorsten uit
het grijze verleden zijn vertegenwoor
digd met een kroon, die in het graf
van Tut Anch Amon werd gevonden.
Er is ook een kroon te zien van de
befaamde Cleopatra. Hoe haar kroon
er uitzag was niet meer te achterha
len; de heer Abeler is afgegaan op de
fantasie van de filmproducenten: eni
ge jaren geleden speelde Liz Taylor
de rol van Cleopatra. Voor deze film
werd een prachtige kroon ontworpen.
Deze kroon maakt nu deel uit van de
expositie.
Engeland
Natuurlijk is Engeland op de tentoon
stelling rijk vertegenwoordigd. Daar
heeft men kronen in alle maten en
uitvoeringen. Grappig is het huis
kroontje van koningin Victoria. De
historische kronen vond zij te zwaar.
Vandaar dat zij een kroontje liet ma
ken, dat gemakkelijker was te torsen.
Lange tijd is dit kroontje bewaard in
Windsor Castle. Koning George de
zesde liet de kroon van Victoria in
1937 overbrengen naar de Tower,
waar ook de andere Britse kronen lig
gen opgeslagen.
De beroemde Edwardskroon, voor het
laatst gedragen door koningin Elisa
beth de tweede bij haar kroning in
1953 ontbreekt niet, evenmin als de
Britse staatskroon. Deze kroon is be
zet met drieduizend diamenten, 277
parels, achttien saffieren, elf smarag
den en vijf robijnen. De 'Ster van Af
rika', de op een na grootste diamant
uit de beroemde Cullian verkregen en
door de regering van Transvaal in
1907 aan koning Edward de Zevende
aangeboden, maakt er..deel va'n uit.
Koningin Victoria liet deze kroon in
1837 maken voor haar kroning omdat
zij de Edwardskroon voor haar sche
del te zwaar vond. Koningin Elisabeth
droeg de Edwardskroon bij haar kro
ning maar een paar minuten en scha
kelde toen ook over op de kroon van
haar bet-overgrootmoeder.
India
De keizerskroon van India, in 1911
voor liet eerst gedragen door Georg
de Vijfde bij zijn officiële installatie
lot keizer van India, mag er ook zijn.
Er zijn ruim 6100 diamanten in ver
werkt. De kroon die prins Charles
droeg bij zijn installatie tot prins van
Wales is ook in Utrecht.
Andere vorstenhuizen zijn niet verge
ten De koningskroon van Pruisen,
die voor het laatst door Wilhelm de
Tweede werd gedragen, de vroegere
room-duitse keizerskroon, de Ste-
phanskroon van Hongarije (het origi
neel verdween in 1945 spoorloos uit
Wiesbaden en bevindt zich thans op
een onbekende plaats in de VS, naar
wordt aangenomen in een particuliere
verzameling), en de Oostenrijkse kei
zerskroon staan alle te kijk.
Er is een originele kroon van de Da-
iai Lama. tot 1951 de wereldlijke en
geestelijke leider van Tibet. Prachtig
is het diadeem dat toebehoort aan Fa-
rah Diba en opvalt door de zeven
smaragden die er in zitten. Van Jo
sephine de Beauharnais is er even
eens een diadeem. Het is een recon
structie naar een diadeem dat zij
droeg op haar huwelijksdag. Het ori
gineel bestaat, voorzover bekend, niet
meer. De reconstructie is gemaakt aan
de hand van een schilderij van Josep
hine dat in het Louvre hangt.
Heel mooi iJ de kroon die de Zweedse
koningin Louise eens droeg. Van kei
zerin Eugenie van Frankrijk bleef de
kroon eveneens bewaard. De tsaar van
Polen droeg vroeger, naar men kan
zien, een kroon waar hij mee voor de
dag kon komen. Het origineel bevindt
zich nu in het Kremlin te Moskou.
Van de Russische tsaar Iwan de Ver
schrikkelijke, is er een met bont afge
zette kroon, gemaakt na zijn overwin
ning op de Tartaren in 1553. Van
tsaar Paul is er een kroon, die van
verguld zilver is vervaardigd.
Religieus
Religieuze kronen zijn er in soorten.
Een voorbeeld daarvan is de kroon
die eens toebehoorde aan paus Pius
de Twaalfde. Deze kroon ligt vlak bij
het sieraad waarmee Napoleon zich
eens tooide.
Als men dwaalt over de tentoonstel
ling, komt de gedachte op hoe weinig
er nog rest van al de koninkrijken,
waarvan de kronen stille getuigen
zijn. De dragers van de kronen zijn
meestal al lang geleden overleden.
Van sommigen zijn de namen zelfs
vergeten. Slechts de kronen herinne
ren aan hun gloriedagen en aan het
vakmanschap van de makers.
Men komt ook onder de indruk van
het vakmanschap van de goudsmeden
die de replica maakten. Dat gebeurde
zo kunstig dat volgens deskundigen
slechts-bij een uitgebreid onderzoek
de originele kronen van de namaak-
kronen zijn te onderscheiden.
et Engelse merk Morris bestaat dit
ar zestig jaar; de merken MG en
riumph die eveneens tot de Bri-
■h Leyland-groep behoren bestaan
k vijftig jaar. De jubilea worden
iet uitbundig gevierd, nu ook de
ritish Leyland Motor Corporation
lustrum heeft herdacht en vol
an aan de tweede periode van vijf
ar begonnen is.
•e merken Morris en MG Morris
arages zijn opgericht door de
lornaamste grondlegger van de hui-
ge Britse automobielindustrie, Wil-
im Richard Morris. Hij begon zijn
irrière als fietsenmaker en eindigde
Viscount Nuffield, met een vermo-
en waarvan hij driehonderd miljoen
ulden beschikbaar stelde aan medi
ae zorg. onderwijs en research,
'illiam Morris is de man geweest,
in 1921 met succes de T-Ford be-
incurreerde en die in 1931 een licht
utootje voor honderd pond sterling
luizend gulden) uitgebracht, dat in
e crisisjaren nog goed verkocht
j onderferd. Hij bracht in 1952 de fusie roet
n onze ustin tot stand, waarbij hij over de
leerderheid van de aandelen in de
•enmalige British Motor Corporation
eschikte. Na een half jaar dit con-
.ern geleid te hebben, trok hij zich
te danl erug. Hij overleed in 1963, 85 jaar
ud. BMC fuseerde in 1966 met Jagu-
r en in 1968 met de Leyland-Rover-
roep, waarin ook Triumph onderge-
racht was.
ët merk Morris is in Nederland
leer dan dertig jaar lang geïmpor-
eerd door Molenaars Automobielbe-
rijf te Amersfoort, maar de import
thans overgenomen door British
•eyland Nederland c.v. te Gouda, een
Morris' eersteling, de Bullnose Cowley uit 1913.
volledige Britse dochteronderneming.
In een bericht ter gelegenheid van het
Morris-jubileum wordt de naam van
Molenaar in het geheel niet meer ge
noemd, maar dit bedrijf heeft zich
vooral in de eerste na-oorlogse jaren
bijzonder onderscheiden door Neder
land weer met auto's te bevoorraden.
De Morris-person.enauto's De Minor
van 1948 en de M-serie uit 1938
zijn nog verscheidene jaren in Neder
land geassembleerd, eerst te Jutfaas
en later te Amersfoort. Molenaar
heeft tevens bijna veertig jaar de
MG's geïmporteerd.
Tengevolge van de vorming van BMC
hebben Austin en Morris jaren aan
een identieke modellen gekregen: de
Mini, 1100-1300, Oxford-Cambridge en
1800. Thans heeft British Leyland's
topman Lord Stokes de man, die
ook het merk Triumph op de been
hield deze policy gewijzigd, waar
door Austin exclusief de Maxi en Al
legro kreeg en Morris exclusief de
Marina.
t Denovo-band, eerder door Dunlop
ingekondigd als de "Total Mobility
ire', wordt komende herst in stan-
larduitvoering geleverd op de Rover
iOO van British Leyland. Het is een
ind, waarmee nog 160 kilometer kan
jrden doorgereden met een snelheid
m tachtig kilometer per uur, nadat
I een lek in ontstaan is. Bij een
ptseling lek raken blijft het wegcon-
pt ook aanzienlijk beter clan bij een
jwone radiaalband. Volgens Dunlop
U de Denovoband veertig procent
|urder zijn dan een gewone band.
|ar het reservewiel wordt er overbo-
ig door, wat ruimte en kosten be-
Èart.
t nieuwe driehoekige band maakt
ik het reservewiel overbodig, maar
fedt volgens Pirelli tevens de voorde
kt van èen breder loopvlak, -terwijl
pi lek raken geen sprake meer zal
m. De lucht er binnen zal een min-
r belangrijke rol'spelen. De volko-
pn rubber band krijgt een wanddik-
[van 16 millimeter tegen vijf milli-
eter thans. Dat kost meer rubber,
par de band behoeft veel minder
log te worden; het loopvlak komt
bhter bij het wiel. Van de velg uit
feen beide zijlijnen van de driehoe-
ge vorm naar buiten toe. Bij het te-
in een stoeprand aanrijden is er
|erienkel probleem meer, omdat het
kke> rubber elastisch is en dus niee-
left.
Ir'elli te Milaan is drie jaar geleden
et de ontwikkeling van de band be-
De Denovo-band, die volgend jaar door Dunlop en Pirelli geleverd kan wor
den. Deze foto toont hoe de lekke band de velg nog ondersteunt: normaal zou
de band los van het wiel kunnen raken. Een speciaal smeermiddel houdt de
Denovo-band nog vele kilometers goed in takt.
gonnen. Door de fqsie, die daarop
volgde met Dunlop, werken beide nu
in Milaan en Londen verder
aan de research.' Deze research zal
vooreerst veel praktische proeven op
de weg omvatten. Eer de nieuwe
band, die nog geen naam heeft, even
tueel in produktie kan gaan, duurt
nog wel drie k vier jaar.
De pechloze band wordt dan de opvol
ger van de Denovo-band, die volgend
jaar zowel door Dunlop als Pirelli in
de handel gebracht zal worden. Voor
deze band wordt een aangepast wiel
gejeverd.
IttfE
-JEngeland is verder nog een 'veilig-,
heddswiel' gereed voor produktie. Dit
wiel biedt eveneens de mogelijkheid
om bij een klapband de controle over
de wagen te behou'dèn. Het is een
constructie van Avon. die in oktober
op een Vauxhall-model geïntroduceerd
zal worden. Het Avon-wiel is geschikt
voor alle thans bestaande bandenty
pen.
Importeur Hart Nibbrig en Greeve te
Sassenheim heeft voor de 'Audi-Ster-
dealers' een nieuwe uitgebreide garan
tie op gebruikte wagens ingevoerd.
Het is een honderd procent garantie,
dus inclusief alle kosten, voor motor,
versnellingsbak, stuurinrichting en
remmen. Deze garantie geldt tiendui
zend kilometer of honderd dagen.
Tevens kunnen kopers van tweede
hands wagens bij de Audi-Sterdealers
deze wagens tevoren gratis door de
KNAC of de VVAA - Vereniging van
Artsen-Automobilisten - laten keuren.
Het huiskroontje van koningin Victoria is de staatskroon in het klein.
De doorsnee van dit kroontje bedraagt 9,2 centimeter, de hoogte
9,8 centimeter.
De rooms-Duitse keizerskroon in 962 vervaardigd en gebruikt tot
1792 is een van de historische kronen op de Utrechtse expositie.
