Vierkanten die
soms O.K. zijn
NMB verhoogt spaarrente m.i.v.15 juli
nu tot T/2/0I - _1/0/ _1/0/ 71/0/
6%%7% W/oW/ol^!0
lllalll
m i
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK NV
we boeken
De vijver-
de kringloop
in het water
uw probleem
ook het: onze
-il/KW'AWTET ZATERDAG 7 JULI 1973
BINNENLAND/PUZZELS T17/1K19
laai: 1. tussenzetsel, 3: rich-
woonboot, 10. reeds, 11. in-
bloeiwijze, 14. Onder Officier
15. tor, 18. houten klepper, 20.
Iven, 21. herdersgod, 23. lor.
leil aanbrengende godin, 25
I listen, 27. grondsoort, 29.
{eitje 31. twijg, 33. volksnaam
[kauw, 34. akf. van editie, 35.
i inbegreken (afk.), 36. afne-
jtij, 37. palmboom, 39. rijsmid-
paard, 43. spelleiding, 45.
ïd zajogel, 47. spitse bek van een
19. huisdier, 50. stuk stof, 51.
streK
)r h|
yieye
sVl
|Bo
(Bom - Kent U ze nog. de
j" idelers? Uitgave: Europese Bi-
,aity - Zaltbommel. Prijs 16,90.
boekje 's Gravendeel in oude
O0iP' 's thans een album over
i verschenen, overwegend
70C7tto .s uit de eerste veertig jaar
k-OU/ij, vrouW-
•ave vermeldt onder meer
EPlLEPfo's van kinderen, die nu
:r en grootmoeder zijn, van
ongelingsvereniging uit 1906,
latsiefoto's van de chr. natio-
il, uit 1910, alsmede van
ligingen, mannen en vrou-
de vlasbouw, de turnvereni-
1920, een herinnering aan
;k van prins Hendrik, jubi-
jen en de brandweer.
5jrtrettengalerij van bekende
\m loten van weleer completeert
"i, dat uiteraard in het bijzon
ingewijden belangwekkend
nd«.
ihuis
en).
we-
ijn
e.
te
aan
ng
rijke
I van
oei de
9118.
9101.
ven
i het
Srdegraaf Cruise-schip
j: De Boer - Bussum. Prijs
Ina, dat Noordegraaf ditmaal
foman over zeevarenden heeft
l, is bijzonder eigentijds: een
Andermaal is Jan Ligt-
voordien op tankers en
-vlag-schepen heeft gevaren,
ipersoon. Deze stuurman is
een Nederlands Cruise-schip
de 'Stuyvesant', dat verwen-
rikanen een zorgeloze zwerf-
het Caraïbische gebied
jorgen. Dat laatste die on-
eid kan men wel vergeten,
revolutionaire Braziliaanse
aapt het schip. De auteur
spannende gegeven voortref-
itgewerkt, maar deed meer
Hij gaat in op de tegenstel-
ijk-arm in de wereld, waar-
welvarende Amerikanen en
itarme eiland Haïti veel stof
i. De confrontatie met Haïiti
ins zo boeiend als de hele ka-
arin de struurman tot over
betrokken raakt, niet in het
tnwege een eerder ontstane
met een Amerikaanse wedu-
hebben Cruise-schip dat ook
sociale historie bevat, met
oegen gelezen.
J.R.
e Fecher De koerier des
Uitgave: Zuid-Hollandsche
smij, Den Haag. Prijs 19.90.
hartstocht, intriges, pracht
armoede en romantiek, dit
nog meer treft men aan in de
kleurrijke roman, die Con-
echer heeft gewijd aan de ze-
eeuw. Haar tonelen zijn het
van koning Karei II én het
c van Lodewijk XIV, met als
ma de boven- en ondergrond-
tussen beide vorstenhoven
it in Europa. De avonturen
lelichaamd in de persoon van
igemannen Philip Ralegh en
die zich beiden een taak heb-
eld. De één wil schitteren in
van Karei, de ander be-
ch in het volle leven om een
iheim tot oplossing te bren-
zijn dan nog de tegenstellin-
en rooms-katholieken en pro-
en en passant het op-
an De Ruyter's vloot bij Sole-
doende mogelijkheden voor
eur, die zich zorgvuldig in
heeft ingeleefd om alle re
it te trekken. Philip, als koe-
de Engelse koning, is even
n ondernemend als z'n latere
lilbert. De verdienste van dc-
n is, dat een uitstekend tijd-
ordt opgeroepen. Dit uit het
'ertaalde verhaal behoort dan
lc betere genres van de histo-
omans, die in deze tijd van
rom ntick op het t.v.
kennelijk een nieuw leven
in leiden.
JJL
talmen, 53. specerij, 55. voertuig, 56.
geit. 58. bedekt bloeiende plant, 59.
rondhout, 60. toiletartikel, 61. karig,
62. wandversiering.
Verticaal: 1. vernis, 2. levendig, 3.
schrobnet, 4. deel van de bijbel, 5.
Oud Egyptische Zonnegod, 6. plaag
geest, 8. gesel, 9. heks, 11. honing
drank, 13. knaagdier, 16. grondsoort,
17. spinneweb, 19. klank. 21. hoofd
deksel, 22. keurig, 24. wijnmaat, 25.
bereide dierenhuid, 26. reeks, 28. op
standeling, 30. Europeaan, 32. vorde
ring. 37. levenslucht, 38. deel van de
hals, 39. zwart agaalsteen, 40. schop,
42. lasten, 44. bitter bocht, 46. onmis
kenbaar, 48. vruchtje, 50. onderricht,
51. deel van een boom, 52 holte in
een muur, 53. duw. 54.soort, 57. sport-
termi 58. pers. voornaamw.
Oplossingen tot en met woensdag a.s.
zenden aan: Trouw/Kwartet, Postbus
859, Amsterdam. Linksboven vermel
den: Weekendpuzzel.
Oplossing van vorige week:
Ilor.: 1. ra, 3. krec, 7. ante, 10. alk,
12. andijvie, 15. slap, 17. eed, 18. ba,
19. els, 30. les, 22. aar, 23. lek, 24.
R.O. 26 loods, 28. en, 29. meel, 31. pe
del, 33. do, 34. ram. 36. la, 37. garoe,
40. mode, 42. me, 43. kater, 45. la, 46.
rem. 47. bes, 48. mot, 50. kan, 51. ar,
53. ert, 55. maté, 57. klaroen, 60. dol,
61. Karna, 62. snor, 63. R.F.
Vert.: 1. ras, 2. alleen, 4. Ra, 5. ene, 6.
edel, 7. a.v. 8. nis, 9. te, 11. kalk, 13.
ijdel, 14. dar, 16. p.s. 18 base, 21. sop,
22 Ada, 23. leng, 24. re, 25. oer, 27.
oele, 29. moot, 30. lam, 32. leem, 33.
dras, 35 mol, 38. aker, 39. Eem, 41.
da, 42. mentor, 44. Roer, 46. raad, 47.
bal, 49. tros, 50. km. 52 olm. 54. ten,
56. elf, 57. ka, 58. Aa, 5e. no.
De prijswinnaars zijn: mevr. E. B. Wol-
tcrs-StoI, Westerseweg 2, Zuidvvolde;
M. C. S. Spaargaren, Sonmansstr. 132b,
Rotterdam: W. J. M. Tceuwsseu, Rcm-
brandtstr. 28, Naaldwijk.
door Henk van Halm
De ochtend na het fikse onweer,
dat vorige week stortregens
bracht, zag het anders glashel
dere water in mijn vijver melk
achtig wit. Je kon de bodem niet
zien en dat terwijl de vijver
twee weken na de aanleg nooit
meer troebel was geworden, een
toonbeeld van gezond water.
Zou ik me alleen maar illusies
hebben gemaakt over het zon
der veel moeite bereikte even
wicht in de vijver?
Nog geen twee uur later was het
water weer even helder als altijd.
Een plotselinge opbloei van micro
scopische eencellige diertjes had het
voor korte tijd gekleurd, maar was
zonder een spoor achter te laten
verdwenen. Waarschijnlijk zijn met
de stromende regen voedingsstoffen
in het water geraakt die deze plotse
linge waterbloei verklaren. In dat
geval pleit het voor de biologische
reinigingscapaciteit van het vijver
water dat het deze lichte verstoring
zo snel weer onder de knie heeft ge
kregen.
Het grootste probleem, waarmee
kersverse vijverbezitters geconfron
teerd worden, is natuurlijk even
wicht in hun vijver te krijgen.
Nooit heb ik zoveel reacties ontvan
gen als op het stukje over mijn vij
ver van 12 mei jl. Alle klachten be
troffen het raadselachtige massale
stenen van waterplanten en dieren.
In boeken over vijvers wordt er
maar al te vaak nogal luchtig over
heen gelopen. Een vijver hoort zelf-
verzorgend te zijn, zó dat we niets
hoeven weg te halen dat het water
vervuilt.
Om dat te bereiken kunnen we
maar één ding doen; kijken naar de
natuur, naar slootjes met helder wa
ter en een goede vegetatie. Daar
heerst evenwicht in de produktie
van afval en de afbraak ervan: het
water reinigt zich zelf. Het leven in
het water zorgt voortdurend voor af
valstoffen: planten en dieren sterven
een natuurlijke dood en dieren lo
zen bovendien afscheidingsproduk-
ten. Dode dieren worden opgegeten
door afvaleters, waaronder bepaalde
waterinsekten zoals de geelgerande
waterroofkever, zodat schimmels
geen kans krijgen. Uiteindelijk komt
alle afval terecht bij de bodembacte
riën die de dode organische stoffen
omzetten in waterstof, koolstof en
mineralen als sulfaten, nitraten en
fosfaten. De mineralen zijn voe-
dingszouten. waarmee waterplanten
zich voeden. Zo voorgesteld lijkt de
zaak nogal eenvoudig te liggen: alles
wat sterft, wordt door de afbraak
voedsel voor planten en hoe meer
voedsel er in het water komt, hoe
harder de planten gaan groeien.
Maar zo simpel ligt het niet, want
naast deze kringloop, waardoor het
water schoon blijft omdat alle afval
wordt opgebruikt, bestaat er in het
water een zuurstofbalans. Voor het
afbreken van afvalstofen is veel
zuurstof nodig die de bacteriën uit
het water haalt. De verdwijnende
zuurstof wordt tegelijkertijd aange
vuld doordat zuurstofmoleculen uit
de atmosfeer in het water overgaan
en doordat assimilerende waterplan
ten zuurstof aan het water afgeven.
Zo blijft het zuurstofgehalte op peil,
het wisselt alleen iets met de tempe
ratuur van het water: immers, hoe
hoger de temperatuur, hoe lager het
zuurstofgehalte.
Dat hele natuurlijke evenwicht is
niet stabiel: in de herfst sterven
veel planten af en wordt er veel
geëist van de biologische zelfreini
ging van het water. Een gezond wa
termilieu kan dat gemakkelijk aan:
als er veel afval in het water wordt
geproduceerd of er van buitenaf in
raakt, vermeerderen de bacteriën
zich enorm en doen ze hun uiterste
best deze af te breken. Zo lang er
voldoende zuurstof in het water is,
blijft het evenwicht gehandhaafd.
Als er echter te veel afval is en er
zoveel moet worden afgebroken dat
het toetreden van zuurstof uit de at
mosfeer de onttrekking van zuurstof
aan het water niet kan bijhouden,
ontstaat er een zuurstoftekort, waar
door eerst de dieren stikken. Hun
lijken veroorzaken nog meer afval
en dus een nog verdergaande versto
ring van het evenwicht.
Het water wordt nog armer aan
zuurstof en ook de planten gaan
dood. want al produceren ze zelf
zuurstof, ook zij moeten ademen en
nemen een deel daarvan zelf weer
op. Het is een vicieuze cirkelgang
die eindigt met de dood van de bo
dembacteriën, waarvoor rottings
bacteriën die zonder zuurstof leven
in de plaats komen. Die anaërobe
bacteriën scheiden gif af dat de
ontwikkeling van alle andere leven
verhindert. Als het eenmaal zover is
gekomen is een herstel van het na
tuurlijke evenwicht haast niet meer
mogelijk, althans in stilstaand wa
ter. De voorbeelden van zulke ver
vuilde wateren zonder enig zicht
baar leven kent u tegenwoordig alle
maal wel, vaak veroorzaakt door
overmatige industriële lozing van
organisch afval. In het klein kan dat
echter ook in uw vijver gebeuren.
Hoe u dat kunt voorkomen, vertel
ik u de volgende keer.
Roofkevers ruimen meer dode die
ren in de vijver op dan ze levend
vangen. Ze vormen een onmisbare
schakel in de kringloop van het wa
terleven.
Niet piekeren maar puzzelen
door mr. G. van Vorden
Oplossing
opgave nr. 550
Het fraaie probleem van de heer
A. Wagner (11) te Dirksland be
vatte slechts een enkel klein on-
effenheidje: a) Hor. 7 kan (naast
121104) ook 101124 zijn; b) Vert.
41 zou (i.p.v. 144) desnoods ook
441 kunnen zijn (1 is óók een
kwadraat!).
Voor het overige verwekte dit vraag
stuk uitbundige geestdrift, die zowel
uit het grote aantal oplossingen als uit
de waardering bleek. De lezers kenden
namelijk het uitzonderlijk hoge waar
deringscijfer 8,44 toe: verkregen uit
4(0,8%), 5(0,8%), 6(4,7*3)), 7(10,1%),
8(31,3%), 9(35,2#), 10(17,1%).
Onder de vele fraaie gedichten, als
mede prozaïsche ontboezemingen, treft
het beestachtige kwadratenpoëem van
mevr. M. W. Lassing-Bakewel (39) te
Culemborg bijzonder:
Dokter, kijk eens naar mijn stier:
Ja hoor, twee keer twee is vier.
Hij heeft juist een kal gekregen:
O, en drie maal drie is negen.
En nu moet u onze bles zien:
vier maal vier is zeker zestien.
En hij hinnikt, stomverwonderd:
is nu tien maal tien soms honderd?
En ir. R. Dijksterhuis 62te Amers
foort uit zijn hulde als volgt:
O, mr. G. van Vorden.
wat hebt u toch gedaan?
U weet: ik kan die cijfers
1
8
6
6
2
4
1
2
1
1
O
4
5
O
8
2
3
1
9
3
6
3
2
O
6
2
5
6
4
3
6
8
6
4
4
1
5
1
2
9
7
2
9
6
5
4
7
7
4
4
1
4
8
4
1
6
1
6
6
4
O
O
3
1
1
5
6
4
4
5
O
S
1
2
O
2
5
5
2
1
3
1
4
O
9
9
7
1
8
4
4
1
2
1
2
O
1
6
1
8
1
4
4
7
2
2
8
9
1
4
4
5
7
4
O
1
7
2
9
8
5
9
5
3
b
9
1
1
2
5
2
2
5
r.
4
5
1
3
6
1
4
1
6
1
5
2
9
1
3
4
5
6
6
5
6
l
3
1
1
l
5
6
O
i
4
4
4
4
2
4
9
6
4
9
2
7
0
4
4
4
9
8
6
4
1
9
6
0
4
gewoon niet laten staan.
Het zoeken der kwadraten
viel me bepaald niet mee.
Tóch geef ik, als waardering,
de derde macht van twee!
Maar de heer A. Pruijs (55) te Assen
heeft de puzzel de das omgedaan (puz
zel is hier onderwerp; o, dat lastige
Nederlands!): 'Deze O.K.-puzzel was
o.k., als was ik zelf bijna k.o.'
Ir. J. W. Hofman (73) te 's-Gravenhage
acht het 'merkwaardig, dat vierkanten
een kronkel kunnen zijn en dat nog
wel bij een veearts!'
Boven 159 punten haalden de ladder-
prijs: H. Dekkers, Hudsonlaan 522,
Eindhoven (voor de zeventiende
keer!); K. Kooiker, G. K. van Hogen-
dorplaan 26, Huizen NH (voor de
achttiende maal!); D. Penninkhof,
Trekvaart 103, IJsselmuiden (voor de
eerste maal); ir. J. J. Smidt, Nassau-
straat 40, Zoeterwoude-Rijndijk (voor
de negende keer!).
Brieven die niet zijn voorzien van naam
en adres kunnen niet in behandeling
worden genomen. Geheimhouding is
verzekerd. Vragen die niet onderling
met elkaar in verband staan moeten in
afzonderlijke brieven worden gesteld.
Per brief dient een gulden aan post
zegels te worden ingesloten. Adres: re
dactie Trouw-Kwartet, postbus 948,
948, Rotterdam.
Vraag: Kan men jonge boerenkool
eten? Men vertelde, dat deze kool ver
giftig is en dat met een paar nachten
vorst dit vergif afgebroken is.
Antwoord: Als de boerenkool niet be
spoten is, kunt u zdfs een slaatje van
rauwe boerenkool maken. De groente
boer die we hierover spraken, legt ten
gerieve van klanten die in elk geval
bevroren boerenkool willen hebben,
de boerenkool in het diepvriesvak,
maar hij moest er wel een beetje om
lachen. Volgens hem beschouwde men
alle koolsoorten vroeger als winter
voedsel, waar men niet te vroeg mee
moest beginnen, de winter is nog lang
genoeg. Verder liet men alle kool (en
boerenkool zeker) eindeloos koken.
Van jonge kool zou niet zoveel over
blijven en dat vond men jammer.
Men vertelde ons dat stamppot van
jonge boerenkool en verse spinazie
lichter te verteren is dan stamppot
van uitsluitend boerenkool. Pas de
worst ook aan bij de thans geldende
maatstaven: niet te vet.
Vraag: Mijn schoonzuster, die in ge
meenschap van goederen gehuwd was
met mijn thans overleden broer,
heeft een schilderij in bezit waarop
familieleden van haar overleden man
(en van mij) voorkomen. Zij heeft
geen kinderen. Kan ik rechten op dit
schilderij laten gelden? Het is toch
mijn familie?
Antwoord: Dat kan wel zo zijn, maar
uw schoonzuster heeft dit schilderij
van haar man geërfd en daar is niets
aan te doen. U zou haar kunnen vra
gen of ze zodanige beschikkingen zou
willen maken, dat het schilderij te zij
ner tijd niet in handen komt van bui
ten de familiekring bestaande geïnte
resseerde inkopers. Dat dit een zaak
is die met de nodige tact behandeld
moet worden, behoeven we niet uit te
leggen.
Vraag: Kunt u mij iets vertellen over
de waarde van twee aquarellen van
Henry Parker. De onderschriften zijn
Silent Water en On the Dart near
Waddleton Bount.
Antwoord: De naam Henry Parker
komt niet voor in onze handboeken.
Wij kennen dit soort aquarellen ech
ter wel. Ongeveer zestig jaar geleden
zag men ze nog in alle middenstands
huizen aan weerszijden van de schoor
steenmantel hangen. Tegenwoordig
wordt dit genre, mits goed onderhou
den en aardig om naar te kijken, grif
verkocht, evenals spiegels met zwaar
vergulde randen, als zaken uit groot
moeders tijd en opgehangen in boe
tiekjes, eethuisjes, kapperszaken enz.
Opkopefrs doen er goede zaken mee.
Mocht u soms in een advertentie deze
aquarellen te koop aanbieden, adver
teer dan vooral zonder naam en adres
erbij te vermelden.
Vraag: Dc bewoners van de helft van
een dubbele villa laten een verhoogd
terras aanleggen achter hun huis. De
stenen afscheiding tussen de beide
tuinen vormt nu de zijkant van het
terras. Hierdoor komt van de privacy
van de andere buren niet veel te
recht. Kan dit maar zo?
Antwoord: Wij kennen noch de ge
meentelijke bepalingen noch de situa
tie ter plaatse noch de eigendomspa
pieren, maar we) vragen ons wel af, of
de gemeenschappelijke erfscheiding
wel sterk genoeg is om die grote hoe
veelheid grond tegen te houden en
hoe de afwatering van dit hoge terras
zal zijn. Voorts kunnen we ons niet
voorstellen dat de wet, die in een
blinde muur geen andere dan van tra
lies voorziene vensters met ondoor
zichtig glas en dat nog zes meter bo
ven de begane grond gedoogt, een als
door u bedoelde schending van pri
vacy door dit op ooghoogte aange
brachte zonneterras wèl zou goed
keuren. Contact mdt het bureau
bouw- en woningtoezicht-openbare
werken ter plaatse zou wellicht reeds
informatief en vruchtbaar kunnen
zijn.
Vraag: Wat betekenen de voor mij on
leesbare woorden die ik van een post
zegel overnam?
Antwoord: Inderdaad is het voor ie
mand die het Cyrillisch schrift niet
kent moeilijk om deze Russische
woorden te ontcijferen. Het opschrift
betekent: Amoerskaja oblastnaja Pos-
tjto Marka, dat wil zeggen postzegel
van het district Amoer (in Siberië
langs de Amoer, benoorden Mandsjoe-
rije).
Vraag: Verleden jaar bestond de
spoorbrug over het Hollands Diép
honderd jaar. Waarom werd daar
geen aandacht aan besteed?
Antwoord: Dat is geen wonder, want
van dé oorspronkelijke brug is niet zo
veel over. Door oorlogsgeweld werd
de brug vernield en later in elkaar
gezet uit verschillende overal vandaan
gehaalde stukken. Ook werden de
dammen verlengd, zodat de brug kor
ter kon zijn. Geruime tijd werd het
reizigersvervoer over de autobrug ge
regeld tussen Zwijndrecht en Lage
Zwaluwe. In 1946 reden de treinen
weer over de spoorbrug. Midden op
de brug is een herinneringsplaat aan
gebracht.
Vraag: ln de lak van mijn auto zijn
heel kleind bobbeltjes, die als ze
openspringen, gelegenheid tot roest-
vorming bieden. Wat kan ik zelf hier
aan dqen?
Antwoord: Als het gaat om zeer klei
ne plekjes, kunt u het met fijn
schuurpapier die plekjes gladschuren
cn met een eveneens zeer fijn pen
seeltje de plekjes aanstippen met spe
ciaal hiervoor in de handel gebrachte
lak. Uw dealer heeft die of kan die
lak voor u bestellen. Grote plekken
moeten gladgeschuurd, bijgemenied en
bijgespoten worden. Kijk meteen eens
naar de kanten van de portieren.
Slaagt u bij uw autohandelaar er niet
in de fijne penseeltjes en het schuur
papier te vinden, dan heeft een
hobbywinkel dit materiaal wel.
ADVERTENTIE
(ongewijzigd)
spaarrekening
o£ - boekje
voor dagelijks
opvraagbare
tegoeden.
spaarrekening
of-boekje
opzegtermijn
3 maanden.
opzegtermijn
6 maanden.
Vaste Termijn
Spaarrekening:
vaste termijn
1 jaar
(was 7%)
(ongewijzigd)
(was 7V4%)
Rentegroei-
bewijzen
6VZ%-7V4°/O.
Het spaar-
papier aan
toonder met
oplopende
rente .-looptijd
minimaal
z jaar - maxi
maal 5 jaar.
Vaste Termijn
Spaarrekening:
vaste termijn
3 jaar*
Vaste Termijn
Spaarrekening:
vaste termijn
4 en 5 jaar*.
op reeds gestorte bedragen op lopende Vaste Termijn Spaarrekeningen wordt gedurende de looptijd geen rentewijziging doorgevoerd.
