'Utrenja' van Penderecki
een loos effectwerk
2
rentetarieven van
spaarbank
Feestelijke barok
in Monnickendam
Perfecte zangkunst
van koor uit Krakau
z
?<j
^bTdekóhïnr
'nechtetriumphbra
voor nog geentientje...
zeggenze
Minister betreurt
wat oud-kolonel
over Suriname zei
Oude muziek
Londens koor
Gouden griffel
beste jeugdboek
Rijksbijdrage voor
openbaar vervoer
B,
Wettelijk minimumloon
Verhuizingen
piano-transporten
Jan van Duuren
GEMEENTE ALKEMADE
ADVERTEREN
doe*
VERKOPI
TROUW /KWARTET MAANDAG 2 JULI 1973
KUNST
Ito
door R. N. Degens
ROTTERDAM Het staat buiten twijfel dat de eerste uitvoering in Neder
land van Penderecki's 'Utrenja' vrijdagavond in De Doelen te Rotterdam een
volkomen authentieke weergave was van hetgeen de componist bedoelde.
Koor, solisten en dirigent hebben dit tweedelige vervolg op zijn Lukas Passie
(Graflegging en Verrijzenis) voor het eerst in september 1971 in Warschau
ten gehore gebracht, en zijn door vele uitvoeringen daarna er volledig mee
vertrouwd geraakt.
Zij waren er nu ter gelegenheid van
het Holland Festival voor naar Rot
terdam gekomen en vonden in het
Rotterdams Philharmonisch een be
kwaam en volgzaam ensemble voor
het instrumentale aandeel in de ver
tolking die, onder leiding van Jerzy
Katlewicz, voor een half gevulde zaal
plaatsvond.
En zo hebben dan degenen die zich
niet door de, bij eerste kennismaking
verrassende, vocale en instrumentale
effecten lieten overrompelen, en die
deze 'Utrenja' met vroeger werk van
Penderecki kunnen vergelijken, kun
nen horen hoe deze componist zich
niet alleen van werk tot werk, maar
ook in toenemende mate binnen het
kleinere verband van één werk aan
het herhalen is.
Met dezelfde technieken (glijdende
toonclusters, kwarttoon, Intonaties,
fluister- en siskoren, echo-effecten, in
vrije-improvisatie aanzwellend en af
nemend tumult van vocale en instru
mentale stemmen) als in de Lukas
Passion, is Penderecki in deze 'Utren
ja' aan het werk op een volstrekt sta
tische tekst Een tekst die op één
uitzondering na nergens verhalend
MONNICKENDAM Ongeveer twee
en een halve eeuw geleden, schreven
de twee grootste componisten uit het
tijdperk van de Barok, Bach en
Handel, een aantal orkestwerken, die
tot op heden hebben standgehouden.
Hoewel ze zich van elkanders bestaan
niet of nauwelijks bewust waren, heb
ben ze beiden het Italiaanse voorbeeld
gevolgd van het tegenover elkaar
plaatsen van een kleine sologroep (2
h 3 spelers) en het grote geheel.
Handel, die voor zijn vestiging in En
geland enige jaren in Italië had ge
werkt, leerde deze zg. Concerto Grcs-
so-techniek uit de eerste hand ken
nen. Bach heeft zijn kennis uit de
boeken moeten halen.
Opvallend is, dat de laatste meteen
een grote stap verder op het gebied
van de ontwikkeling heeft gedaan,
door het strijkorkest aan te vullen
met een aantal blazers, een stap, die
later tot het ontstaan heeft geleid van
het symfonie-orkest van de 18e eeuw.
Zo plaatst hij in het Eerste Branden-
burge Concert 2 hoorns, 3 hobo's en
een fagot tegenover de strijkers en in
het tweede Concert een groep, be
staande uit, fluit, hobo, trompet en
viool.Wat dit voor mogelijkheden
geeft aan coloriet, maar ook aan de
doorzichtigheid van de polifonie, kon
men gisteravond beluisteren in de
schitterende Gothische kerk te Mon
nickendam, waar het Nederlands Ka
merorkest o.l.v. Szynon Goldberg de
ze beide werken ten gehore bracht.
Zulks temeer, aangezien telkens een
Concerto Grosso van Handel aan een
Brandenburgs Concert van Bach voor
afging.
Er is in deze kerk, zoals meestal spra
ke van veel nagalm, zodat het niet
kwaad gezien was van Goldberg, de
tempi niet te snel te nemen. Mede
door de nogal forse aanpak van diri
gent en orkest kregen de uitvoeringen
iets majestueus en iets feestelijks, wat
door het talrijke publiek zeer gewaar
deerd werd.
Op 6 juli kan men het Ned. Kameror
kest weer in Bach en Handel horen.
Ditmaal in De Grote Kerk te Broek
in Waterland.
is of een handeling suggereert, maar
die desondanks met dezelfde of soort
gelijke klanken wordt 'geïllustreerd'
als de Lukas Passion, waarin dat
functioneeï-dramatisch verantwoord
was.
Penderecki heeft uiteraard het volste
recht zo te schrijven als hij wil, en
op een desbetreffende vraag heeft hij
zeer onlangs nog in die zin geant
woord, het wordt dan echter moeilijk
in hem de geniale vinder en (vooral)
toepasser te blijven zien van een mu
ziektaal, die sommige van zijn stuk
ken (tot en met de Lukas Passion uit
1965) tot verrassende en (nog steeds)
boeiende bijdragen aan de hedendaag
se muziekliteratuur maakte.
Het eerste, beschouwelijke, deel,
waarvan de tekst is samengesteld uit
gezangen, psalmen en hymnen, is
evenals het tweede deel gebaseerd op
de liturgie van de orthodoxe Byzan
tijns-Slavische kerk. Vooral in deel
twee, de Verrijzenis, heeft Penderecki
veelvuldig gebruik gemaakt van de
Byzantijnse gezangen, waarvan hij een
speciale studie maakte en die hij met
hun vertrouwde harmonische' idioom
bij herhaling inlast.
In dit tweede deel wordt, met de van
hem bekende ingrediënteh, een dolle
muzikale feestvreugde aangericht, die
mede door gebruikmaking van folklo
ristisch verantwoorde instrumenten
als houten 'klokken' en kleppers,
maar ook door de als een soort ritor-
neel steeds terugkerende eerste Ode
van de Paascanon, in de loop van een
half uur steeds minder 'zeggings
kracht' krijgt; en steeds meer een vol
strekt wegebben van de vindings
kracht en de inspiratie duidelijk
maakt.
Er zijn voorbeelden ten over in de
muziekliteratuur die bewijzen dat her
halingen van extatische vreugdeklan
ken suggestief kunnen blijven werken
zoals in 'Les Noces' van Strawinsky.
Bij Penderecki's Utrenja krijgt men
echter na de veertig minuten van het
eerste deel, in de daaropvolgende der
tig minuten durende opgewondenheid
door Adr. Hager
DEN HAAG Het koor van de Krakauer Philharmonie 'Karei Szy-
manowski', dat vrijdagavond meewerkte aan de Rotterdamse uitvoe
ring van "Utrenja" van Penderecki, gaf zaterdagavond een concert
in de redelijk goed bezette Haagse Grote Kerk.
Penderecki: geen innerlijke nood
zaak.
van het tweede deel de indruk, dat al
deze, in een zichzelf overschreeuwen
de extase opgestapelde, effecten steeds
minder met innerlijke noodzaak van
doen te hebben, en daardoor in toene
mende mate als loze effecten werken.
Dit nogmaals ondanks de razend
knappe uitvoering door het uiterst
goed getrainde Szymanowski Philhar
monisch Koor en Jongenskoor uit
Krakau, door de voortreffelijke solis
ten Stefanie Woytowicz, Krystyna Szo-
zepanska, Kazimierz Pustelak, Bernard
Ladysz en Peter Lagger, en door het
parate Rotterdamse orkest, dat zich
met overgave door Jerzy Katlewicz
liet leiden. Zoals gebruikelijk was
Penderecki aanwezig om voor de lang
durige bijval van het publiek te dan
ken.
DEN HAAG Minister De Gaay
Fortman zal de oud-kolonel Gout uit
het Limburgse Puth-Schinnen niet te
rug roepen uit Suriname, al betreurt
de minister wél de uitlatingen die de
heer Gout o-'er land en volk van Suri
name heeft gedaan voor zijn vertrek.
Dit blijkt ujt het antwoord van de
minister (die in het kabinet-Den Uyl
belast is met de zaken van de west)
op vragen van het Tweede Kamerlid
voor de PSP, Van der Spek.
De heer Gout is als technisch deskun
dige op het gebied van de telefoon-
en telegraafverbindingen naar Surina
me gestuurd. Voor zijn vertrek had
hij zich in een interview met een
Limburgse krant nogal misprijzend
uitgelaten, onder meer over 'Surina-
mers die brullen over onafhankelijk
heid, maar verder weinig doen om
hun land op te bouwen' en over 'ge
makzuchtige Creolen'.
De heer Gout wordt niet teruggeroe
pen, omdat ten eerste de Surinaamse
regering niet om terugroeping heeft
gevraagd, ten tweede omdat terugtrek
king van deze deskundige de voortzet
ting van het project zou bemoeilijken
en ten derde omdat de heer Gout alle
contacten met de pers heeft verbro
ken.
In een programma dat muziek van de
dertiende tot en met de twintigste
eeuw bevatte, kreeg men een uitste
kende en soms zelfs overrompelende
indruk van het kunnen van dit en
semble.
Tot de Krakauer Philharmonie, in
1945 opgericht, behoren een symfonie
orkest en een gemengd koor. Dit koor
met circa 90 leden staat onder leiding
van Adam Palka. Hij opende het con
cert met muziek van nog voor Da Pa-
lestrina. Het eerste overgeleverde lied
in Polen bekend is Bogurod Zica, een
werk (uiteraard voor mannenkoor)
uit de dertiende eeuw in de volkstaal
geschreven.
Op deze basis werd het programma
opgebouwd: Da Palestrina, Schlitz en
Purcell als bekende componisten. Sza-
motuly en Zielenski zijn Polen, gebo
ren in de zestiende eeuw voor ons
even onbekend als waarschijnlijk
Sweelinck in Polen. Dat zij de kunst
van het componeren verstonden, is
ongetwijfeld waar', het kindergebed
De Schemering Valt klonk ontroerend
in alle eenvoud. Jammer eigenlijk dat
dit werkje slechts dertig maten telt.
Het tweede prcgrammagedeelte had
veel interessants te bieden. Tsjai-
kofsky, van wie men toch nimmer een
koorwerk hoort, Brahms, Debussy en
Ravel. Van de Polen Twardowski en
Penderecki zong men resp. Carmina de
Mortuis, een imponerend werk uit
1961 en het inmiddels wereldberoem
de Stabat Mater, onderdeel van Pen
derecki's Lucas Passie.
Dit voorbeeldige programma werd
even voorbeeldig gepresenteerd. Men
wist niet wat meer te bewonderen: de
prachtige sonore klank van de bassen,
de helderheid van de tenoren, het flu
weel van de alten, de stralende klank
van de sopranen, de wonderschone sa
menklank, of de waarlijk fabuleuze
techniek.
Dirigent Adam Palka wist met nauwe
lijks een vingerbeweging het koor van
een pianissimo tot een forte te bren
gen, en, oneindig veel moeilijker, ook
van fortissimo tot piano. Een subliem
getraind ensemble, in staat tot
verbluffende prestaties zowel in het
simpele lied als in het veeleisende
werk zeals van Penderecki.
Een voorbeeld van excellente koor
zang en zeker een van de hoogtepun
ten van dit boeiende programma was
het in 1611 te Venetië gedrukte werk
van Zielenski. De kennismaking met
het koor was een even interessante
als boeiende kennismaking een van
de pluspunten van dit Holland Festi
val, dat hopelijk volgend jaar weder
om veel aandacht zal schenken aan de
vocale muziek.
AMSTERDAM 'Lekker letters vre
ten' wordt het thema van de kinder
boekenweek, die van 27 oktober tot
en met 7 november wordt gehouden.
Dit thema is gekozen omdat het ge
schenk in de kinderboekenweek de ti
tel heeft 'Arthur en de lettervreters.'
Dit is een stripverhaal, geschreven
door Henk van Kerkwijk en getekend
door Paul Hulshof. Het beste kinder
boek van 1973 is geworden 'De Marok
kaan en de kat van tante Da', geschre
ven door Henk Barnard. Dit boek is
bekroond met de gouden griffel. Als
beste jeugdboek werd (ook met een
gouden griffel) bekroond 'Oorlogswin
ter' van Jan Terlouw.
DEN HAAG Het rijk zal dit jaar
78 miljoen gulden bijdragen in het fi
nancieel tekort van het lokaal open
baar vervoer. Van dit bedrag is 72
miljoen bestemd voor gemeenten, die
een eigen vervoerbedrijf exploiteren.
Over de definitieve verdeling van de
bijdrage wordt nog overleg gevoerd
door de interdepartementale werk
groep stedelijke openbare vervoerbe
drijven.
Vooruitlopend op het advies, van deze
werkgroep heeft de minister van ver
keer en waterstaat besloten een voor
schot toe te kennen aan de volgénde
gemeenten: Amsterdam (12 miljoen
gulden) Rotterdam (13.6 miljoen)
Den Haag (6.9 miljoen), Utrecht (2.2
miljoen) Groningen (0.8 miljoen)
Arnhem (1.4 miljoen) Nijmegen (0.8
miljoen) Maastricht (0.9 miloen) en
Dordrecht (0.4 miljoen).
DEN HAAG Het derde I,
rok en Renaissance-concert
terdagavond in de Lutherse Kei
was beter bestand tegen de ho^
galm-akoustiek dan beide vorij
De perfecte zang van het uit 10
samengestelde Londense koor
Cantione antwiqua' leek er zelfs i
ning mee te houden en werd er
zijn lange noten als het ware door
dragen. Daar was het dan ook een
gels koor voor, opgebouwd uit co
ter-tenors, tenoren en bassen, waai pe
naar de beste vocale tradities wo .^ch
teruggegaan op de zangstijl uit de
eeuw, die op zijn beurt weer de
Nova de nieuwe muzjek van
tijd van de Nederlandse meesl ae
beïnvloedde. Deze meesters, J. Oa pe
ghem, Clement Non Papa, Josquin
Prez en Orlando di Lasso konden i
geen betere vertolkers wensen danl
ze goed getrainde zangers, die in y'ert
fecte harmonie de polyfone lijj fcorj
vloeiend uitsponnen.
De oude instrumentale cultuur
het continent goed gewaarborgd
een nog steeds toenemend aantal dooi
ne ensembles die zich op authenti kwa
vertolking van oude muziek toetter.
gen. Op dit concert waren het 5 le
van het Collegium Aureum, het H
dag
'voll
spel
aan!
einc
leeti
tig
met
Iers
dëre
burgse blazersensemble voor oude i tiek
ziek, die bij enige stukken voor meli
strumentale ondersteuning zorgd een
In het 6-stemmige Magnificat van
Lasso vermengden zij, opgesteld
sen de zangers, hun sonore klanl
prachtig met het devote stemn
weefsel. In enige puur instrumen
stukken leerde men de blazers ken
als bekwame spelers, iets minder
raantisch dan hun Engelse collegae
ook. als zoveel 'oude blazers' -j
overal even zuiver.
In het deel na de pauze gaf Engi
gezelschapsmuziek uit de 15e en
eeuw de toon aan. Hoewel, mede
de soms voor het koor tot verwal
aanleiding gevend akoestiek, het
sultaat minder indrukwekkend
als bij de religieuze muziek vooi
pauze, beheersten de zangers deze'
reldse keerzijde nauwelijks n 1
goed. De magertjes begonnen
werd door de gepolijste schooi
van dit optreden glanzend afgeslol
DEN HAAG Naar verwacht 1
zal er per 1 januari van het vol|
jaar een 'wettelijk minimumloon
jeugdigen (15 tot 24 jaar) wordenÜ
gevoerd. Het kabinet-Den Uyl
hiertoe in principe besloten.
Op het ogenblik wordt er nog gei
teld aan een qlgemene maatregel]
bestuur, waarin dit principebesluit'
der zal worden geconcretiseerd.
6
gewone
spaar
rekeningen
met 3 maanden
opzegging
jeugdsparen,
met 6 maanden met ambtenaren- en
opzegging 12 maanden opzegging bedrijfssparen
voor
2 jaar vast
naar keuze voor
3,4 of 5 jaar vast
ieidse spaarbank
War
kend
hoof
iSCHl
I Ook
CRS 1
det e
ging
Fram
kunn<
sland
Zo u
dat
zich
kijke;
lijf
mens
helen
uiten
Zoete
zich
manij
speak
klein
Joop
deree
g root
ters,
treieki
,prolo(
ment
Maar
comm.
men i
renin
ken. j
king
niet I
teraar
te te
De P
tijden
de co
liet
Koom
orter
eren,
uzie
'oord
De Ni
'ijn 7
'oei
het vt
>erd.
tie als
ierdat
im ui
mag j
niet t
Daaro
maar
in binnen en buitenland.
Onder garantie.
Verwarmde bergplaats
voor inbopdels.
Middclstegracht 36
Leiden - Tel. 25468-24060.
Begrafenisonderneming
Van der Luit
Haagweg 31 - Leiden
Tel. 23574
Voorbereidingsbesluit
De burgemeester van Alkemade maakt ingevolge het be
paalde in artikel 22 van de Wet op de Ruimtelijke Or
dening bekend, dat de raad in zijn vergadering van 25
juni 1973 heeft verklaard, dat bestemmingsplannen wor
den voorbereid voor de natuurgebieden, welke op de bij
het besluit behorende kaart in oranje kleur zijn aange
geven.
Daarbij is tevens bepaald, dat het zonder of in afwijking
van een schriftelijke vergunning van burgemeester en
wethouders (aanlegvergunning) verboden is binnen de
ze gebieden bepaalde in het besluit omschreven werken,
geen bouwwerken zijnde, of werkzaamheden uit te voe
ren of te laten uitvoeren.
Het besluit en de daarbij behorende kaart liggen ter ge
meentesecretarie, afdeling algemene zaken, tijdens de
werkdagen tussen 8.00 en 12.30 uur voor een ieder ter
inzage.
Roelofsarendsveen, 2 juli 1973.
De burgemeester voornoemd.
P. M. F. Smolders.
En 'ze' hebben gelijk. Het is de JOLLY SF
met alle unieke eigenschappen die een
echte Triumph kenmerken. Perfecte
pasvorm bijvoorbeeld, mooie, modieuze
uitvoering en een heel bijzondere kwaliteit
Kunt u het nóg niet geloven? Komtu dan
gauw eens aan. Wij zullen u deze surprise
van Triumph graag laten zien.
Vanaf: kleuren: wit, scampi, poudre,geel, bleu
n Q Qg bijpassende panty
vraagt met spoed:
facturistes
typistes
dictafonistes
bibl. assistentes
Aangesloten bij.
Algemene Bond
Uitzendbureaus
Breestraat 126 Haarlemmerstraat 158
