'Renners met fooi afgescheept' Trouw/Kwartet in de Tour Cees Koeken: als professional minder verdiend dan in amateur-periode zit Zoetemelk een van de favorieten voor zege in Parijs I rRQW/KWiAiRTET ZATERDAG 30 JUNI 1973 SPORT T19/K19 TOUR '73DE BESTE NA EDDY MERBKX De beste na Merckx. En met die kwalificatie komt de winnaar van de zestigste Tour de France, die vandaag in Scheveningen van start gaat, er nog goed af. Want naast die nu al historische Belgi sche wielerkampi- oen ontbreekt een natie met een roemrijk wieler- verleden: Italië. Voor het eerst se dert 1954. De Tour de France, 's werelds belang rijkste wielergc- beuren, is hard op weg van zijn voet stuk te tuimelen. In het slop der commercie dreigt Vincente Torriani, organisator van de Giro d'Italia, de leidende rol van zijn Franse tgenspelers - Fe lix Levi tan en Jacques Goddet over te nemen. Ondanks het krampachtig pous seren van de Tour in de Franse pers en vooral in de organiserende bla- iden: Le Parisien Liberé en l'Equipe. Twee verliezers zijn er al bekend voordat de coureurs ook maar één keer de pedalen hebben rondgeduwd. Lé- vitan en Goddet hebben met veel pijn en moeite twaalf sponsors bereid gevonden om in hun com- jmerciële circus op te treden. Twaalf sponsors, maar de belang rijkste, Molteni, ontbreekt. En om dat ook de Italiaanse formaties meer reclame zagen in de ronde van Torriani slaagden Lévitan en Goddet er niet in om het streefgetal - dertien sponsorploegcn te halen. De Tour maakt de kampioen, wordt er gezegd. En daar schuilt veel waars in. Maar het omgekeerde - de kampioen maakt de Tour - is evenzeer waar. Die kampioen moeten Levitan en Goddet dit jaar missen. Eddy Merckx, dit seizoen al weer indrukwekkender dan ooit tevoren, heeft de voorkeur gegeven aan de Ronde van Spanje boven de Tour de 'rance. De Ronde van Italië moest tij rijden In opdracht van zijn Italiaanse werkgever. Hij koos voor He peseta's en in feite tegen Levitan, lat super-commerciële dictatortje van ie Tour de France. Meer dan eens heeft Merckx laten blijken dat er in de Tour te veel plichten en te weinig rechten voor de renners zijn. Hij zou vorig Jaar al niet naar de Tour zijn gegaan, indien de nederlaag van Louis Ocana in de uitgave 1971 duidelijker was geweest. Vu blijft Merckx wel weg van de Tour. Drie grote ronden in één icizoen; drie keer opnieuw de last van iet móeten winnen, is zelfs voor lerckx teveel. Hij heeft zijn [ezondheid te lief om daaraan zijn ichaam te wagen. Maar Levitan zit net een gedevalueerde Tour. Een "uropees voetbaltoernooi zonder AJax ;an onmogelijk de beste ploeg pleveren. Een Tour de France tonder Eddy Merckx betekent hooguit Vanaf vandaag start Trouw/ Kwartet een serie repor tages over het grootste wieier- gebeuren van het jaar, de Tour de France. Tussen de proloog, vanmiddag om 16.00 uur in Scheveningen en de finish van de Tour de France op 22 juli ligt een ongekend zwaar par cours. Aan dat monsterachtige karwei beginnen 132 renners verdeeld over 12 ploegen. Over dat gevecht om de gele trui' en vooral over de achtergronden van het Tourcircus gaan de achtergrondverhalen van ver slaggever Joop Holthausen, die de renners daartoe zal volgen in DAF 66 SL. SCHEVENINGEN Vijf jaar geleden werd de laatste Tour de France zonder Eddy Merckx gereden. Voor het eerst in de geschie denis van de wielrennerij schreef een Nederlander, Jan Janssen zijn naam bij op de erelijst van de belangrijkste etappewedstrijd. Vijf jaar later opnieuw een Tour zonder Merckx. En weer een Nederlan der, die getoond heeft over de capaciteiten te beschikken om de gele trui op de laatste Tour-dag aan te trekken: Joop Zoetemelk. Tussen die twee, Janssen en Zoetemelk, ligt een wereld van verschil. Niet alleen als wielrenner; ook als mens. Janssen gunde iedereen een blik in die wereld; Zoetemelk blijft ook nu nog moeilijk te door gronden. Het meest markante aan de Zoetemelk anno 1973 is zijn zelfverzekerdheid. Het aarzelende, weifelende, de twijfel aan eigen capaciteiten, is van hem af gevallen. De Zoetemelk die vanavond aan de proloog van de Tour de Fran ce begint, gelooft in zichzelf. Dat maakt dat hij een tikkeltje meer van zijn karakter bloot geeft, dan voor heen het geval was. Sportarts John Rolink verklaarde vo rig jaar dat Joop Zoetemelk fysiek twee jaar op zijn leeftijdgenoten ach ter ligt. Dat hij de top van zijn kun nen nog niet heeft bereikt. Die ach terstand is niet alleen fysiek, maar ook psychisch op het vlak van de pu bliciteit. Waar Jan Janssen heel dui delijk inzag dat zijn boterham afhing van de prestaties en de publiciteit, be gint dat besef nu pas bij Zoetemelk door te dringen. 'Je moet niet verge ten dat ik van een dorp kom. Ik ging fietsen voor mijn plezier. Dan stap je over naar de amateurs en behaalt weer successen. En dan komen ze, de journalisten. Daar had ik helemaal niet zo erg veel trek in. Later als je prof wordt, begin je dat pas een beet je in te zien. Nu vind ik het ook niet vervelend meer. Het hoort erbij, het is een onderdeel van je vak'. Omslaan Langzaam maar zeker begint Joop Zoetemelk ook in Frankrijk aan popu lariteit te winnen. Aanvankelijk trok ken zijn prestaties nauwelijks aan dacht, maar de laatste maanden is de stemming aan het omslaan. Zijn over winning in de tijdrit van Parijs-Nice, zijn etappe-overwinning in de Dauphi- né-Liberé en zijn twee ritzeges in de Midi Libre zijn successen, die ook de Franse publiciteit mede op het spoor van Zoetemelk hebben gezet. 'Die suc cessen werden voor een groot deel overschaduwd door de eindoverwin ningen van Poulidor in Parijs-Nice en de Midi Libre. Poulidor is ongeloof lijk populair in Frankrijk. Het is nor maal dat hij dan de meeste publiciteit krijgt. Maar de laatste tijd kom ik toch meer in de belangstelling. Ik krijg het ook in Frankrijk druk met het geven van interviews'. Aan die grotere belangstelling voor Zoetemelk zijn de prestaties niet vreemd. Nooit had Zoetemelk een be ter voorseizoen dan dit jaar. Nooit te voren ook spreidde hij een dergelijk meesterschap ten toon als afgelopen zondag tijdens het Nederlands kampi oenschap op de Cauberg. 'Ik voel mij Wie de Zoetemelk van nu (26) vergelijkt met die van het jaar van zijn prof debuut (1970) stuit op een aantal merkwaardige verschil len. Weinigen hebben drie jaar geleden in die verlegen timmerman de lef vermoed om vanuit het landelijke Rijpwetering te verkassen naar een gehucht, binnen de lichtcirkel van Parijs. In veel is de zoon van de aardappelplanter uit Rijpwetering nog herkenbaar, maar toch is hij veranderd. Door zijn huwelijk met Frangoise is er een merkwaardige mengeling ontstaan, waarin weliswaar de nuch terheid nog overheerst, maar waarin de invloed van de bijna-Pari- sienne onmiskenbaar is. hem worden geëist dan in het verle den. Toen reageerde hij korzelig wan neer hem op zijn afwachtende manier van rijden werd gewezen 'Wat wil je dan. Dat ik Merckx soms aanval en dan zelf de vernieling in ga?' Nu in deze Tour zonder Merckx moet hij het anders spelen. 'Er zal van mijzelf initiatief moeten uitgaan. Daar ben ik mij terdege van bewust. Het wordt een heel andere Tour dan de drie die ik hiervoor heb gereden. Tot dit jaar controleerde Merckx de wedstrijd. Ie dereen richtte zich naar hem. De koers werd op zijn daden afgestemd. Maar nu is er niemand die de wed strijd gaat controleren. Bijna iedere ploeg denkt een kopman te hebben* die de Tour kan winnen. Het zal een uiterst nerveus spel worden, waarin je aandacht geen moment mag ver slappen. Als je één keer een ontsnap ping mist, kan het gebeurd zijn'. Ber nard Thevenet, één van de grote con currenten van Zoetemelk voor de Joop Zoetemelk in actie tijdens de door hem gewonnen individuele tijdrit in Parijs-Nice 1973. sterker. Voorheen kon ik alle groten steeds volgen tot in de finale. Ik zat er altijd bij, maar ik kon niet méér. Nu slaag ik er na 200 kilometer koers nog in om tegen het einde te demar reren, om in de laatste 3 kilometer Initistiëf nog een 15 of 20 seconden te pakken, die ik tot op de streep vasthoud. Op die manier heb ik één rit gewonnen in de Dauphiné Liberé en twee in de Midi Libre. Het is mij nu een paar keer gelukt. Daardoor heb ik moraal gekregen. Je weet nu dat je het kunt'. Joop Zoetemelk is er zich vai\ bewust dat er dit jaar andere dingen van ii de'Tour' ït 's werelds tweede coureur zich andient, vooropgesteld nog altijd dat Ij meer inhoud bezit dan de beste alia an. évitan en Goddet hebben één hoop. c hoop dat deze Tour de France ndelijk eens de ware Ocana, de ware ïevenet, de ware Zoetemelk laat en. De mannen-na-Merckx hebben ch de afgelopen jaren op een enkele tzondering na bepaald tot het hterwiel van de Belg. In deze Tour, e nog zwaarder is dan het onsterachtige gebeuren van vorig ar, zullen zij hun maskers moeten leggen. Wie. dat niet vrijwillig doet, 1 door de concurrentie ontmaskerd orden als een coureur, die hooguit kwalificatie 'verdienstelijk' waard Dat gevecht om de plaats na erekx, kan ondanks en misschien el dankzij alles een Interessante )ur opleveren. ACHTMAAL Op de ochtend dat het ontslag van wielrenner Cees Koeken bij Canada Dry-Ga zelle in de publiciteit kwam, bracht pastoor Verdurmen uit Achtmaal een bezoek aan de boerderij van de familie Koeken. De pastoor kwam tevergeefs om dat Cees nog wat wedstrijdcon tracten had af te handelen met Jan Janssen en de rest van de familie zich een paar kilometer verderop onder de brandende zon in het zweet werkte om de aardbeien tijdig van de struiken te krijgen. Maar omdat de pastoor vond dat een roomse geestelijke en een daar wach tende journalist van een christelijke krant elkaar in deze verlichte tijd niet uit de weg hoefden te gaan, over peinsde hij ter plaatse de situatie. 'Dat is heel erg voor Cees. Hij is lan ge tijd ziek geweest en nu komt dit weer. Cees is een natuurmens en dat type trekt zich dit soort dingen altijd veel erger aan dan anderen. Veertien dagen geleden vroeg hij mij nog of ik naar Scheveningen kwam voor de start van de Tour de France. Dat is nu niet meer nodig'. Cees Koeken verduidelijkte later de rol van de pastoor in zijn wielren- nersbestaan. 'Hij is één van mijn vu rigste supporters. De pastoor komt re gelmatig informeren welke uitslagen ik heb gemaakt en hoe het is gegaan. 'Pastoor Verdurmen verloochent zijn vak niet. Tersluiks vraagt hij ook hoe het met het geestelijk welzijn van zijn parochiaan is gesteld. Cees: 'Via een omweg vraagt hij of ik - wanneer ik een etappekoers rijd in het buiten land - op zondagochtend wel de mis heb bijgewoond. Hij is een goed mens, die pastoor'. Werkloos Sinds woensdagochtend 27 juni is Cees Koeken werkloos. Tot die dag had hij een contract met de Stichting Sportorganisaties Holland (lees: Ton Vissers), die zijn wielrenners 'ver huurd' heeft aan Canada Dry en Ga zelle. Koeken behoorde met Van Mid den tot het tweetal dat ontslag kreeg aangezegd met als hoofdmotief onvol doende inzet. Spetgens nam uit eigen beweging ontslag bij Vissers. Cees Koeken had zich dit seizoen heel anders voorgesteld. 'Ik had gehoopt op de Ronde van België en de Ronde van Spanje als voorbereiding op de Tour de France. Maar wij hebben geen van beide koersen gereden. Er wordt gezegd dat Vissers die koersen niet binnenkwam, omdat de manager van Merckx, Van Bruggenhout, nog Cees Koeken terug naar de amateurs? geld van hem tegoed zou hebben. Ik weet het niet. Zeker is in ieder geval dat wij die koersen niet reden. In het voorjaar ging het slecht met de hele ploeg. Er mankeerde uiteraard wel het een en ander aan de instelling van de ren ners. Maar er wordt te weinig naar de andere kant gekeken. De begeleiding was abnormaal slecht. Er is heel wat gezegd over Pellenaars. Maar één ding kun je hem niet verwijten, als ploeg leider vocht hij voor zijn renners. Weken tevoren kreeg je je program ma thuis gestuurd. Vissers presteert het om renners 2 uur voor een belang rijke keors pas op te bellen dat zij venvacht worden'. Pellenaars is een man die uit de wiel rennerij afkomstig is. Hij is ontegen zeggelijk minder reclame- maar meer wielerman dan Vissers. Koeken: 'De ploeg werd regelmatig bijeen geroe pen. Dan waren er besprekingen, kon iedereen zeggen wat hij op zijn lever had. De koers werd tevoren doorge sproken. Bij Vissers heb ik daar nog nooit iets van gemerkt.' Bij het jongste Nederlands kampioen schap kwam de ploeg van Vissers de avond tevoren bijeen in de sauna van Jo Jeurissen. De hele taktiekbespre- king voor het publicitair zo belangrij ke nationaal kampioenschap nam niet meer dan vijf minuten in beslag. In het verleden kon Vissers die taktiek- bespreking overlaten aan de gevestig de Vedette"/. '•Ti een Van Looy of aan een Post Later aan Rini Wagt- mans. Dat waren doorgeknede profs, die het klappen van de wielerzweep kennen. Koeken: 'In de Ronde van Andalusië was het steeds tegen Wagt- mans: Rinus jij regelt de zaak wel. En Rinus deed dat. Maar in wezen is het fout. Dat is een zaak van de ploegleider'. Muiten Het wegvallen van Wagtmans is dan ook catastrofaal geweest voor de ploeg. Toen de kapitein wegviel, sloeg de bemanning aan het muiten. Met als gevolg een verzameling individua listen, die nu ter elfder ure nog tot een eenheid probeert te komen. Koe ken: 'Wagtmans zorgde voor de een heid in de ploeg. Hij handhaafde de discipline, iets waarvoor in feite de ploegleider hoort te zorgen'. Vissers hamert in al zijn gesprekken steeds op het gebrek aan inzet van de ploeg. Ten dele heeft hij daarin ge lijk, maar het is juist zijn taak te zor gen dat de voorwaarden worden ge schapen voor een optimale inzet. Aan die voorwaarden heeft het steeds ont broken, omdat er van alles mankeerde aan de begeleiding zowel op het tech nische als op het fysieke (soigneurs, masseurs) vlak. Zijn voortdurende kritiek, zijn geringschattend praten over zijn coureurs heeft de zaak geen goed gedaan. In een interview ver telde hij eens: Er komen zeker twee mensen in Parijs aan: Arie (de veel gewraakte mecanicien red.) en ik. Matthijs de Koning: 'Die opmerking heb ik mij erg aangetrokken. Toen wij in Roosendaal bijeenkwamen voor het vertrek naar de Midi Libre hoor de ik voor de eerste keer van die uit spraak. Als ik toen mijn auto bij mij had gehad, was ik onmiddellijk weer naar huis gegaan. 11: heb dat Ton ook heel duidelijk verteld.' Er is nog een opmerking geweest, die door het grote publiek misschien met een glimlach werd ontvangen, maar die kwaad bloed heeft gezet bij de renners. In de profronde van Maar- heeze kwam Ben Koken ten val. Toen Vissers voor de microfoon werd ge haald en hem werd gevraagd of Ko ken misschien een hersenschudding had opgelopen, antwoordde Vissers: Dat is niet mogelijk. Wielrenners hebben geen hersens'. Matthieu Pust- jens vindt die opmerking stijlloos. 'Vissers krijgt de sponsorsnaam niet met prestaties in de krant. Dan doet hij het maar op een andere manier'. Een manier die via de ruggen van de renners gaat. Of dat uiteindelijk de juiste manier is, valt te betwijfelen. Wegblijven Een van de redenen voor het ontslag van Koeken is zijn ongemotiveerde wegblijven van het Nederlands kampi oenschap. De oud-amateurkampioen van Nederland heeft afgelopen zondag liever up de ouderlijke boerderij in Achtmaal dan aan te treden voor het titelgevecht op de Cauberg. Koeken: 'Ik zou tevoren gebeld worden waar en wanneer we bijeen zouden komen. Er gebeurde niets. Persoonlijk voel-ik niets voor dat kampioenschap, omdat ik op een parcours als dat van de Cauberg bij voorbaat al kansloos ben. Maar misschien was ik wel gegaan als het hele klimaat rond de ploeg wat beter was geweest. Wat mij nu to doen staat na dat ontslag weet ik nog niet. Ik ga nog eens praten met de di recteur van Canada Dry, drs. Van den Beuken. Of het veel zal uithalen, weet ik niet. Ik heb nog een maandloon van Vissers tegoed: over juni. Maar het is zeer de vraag of ik dat nog krijg. Tk heb tot nu toe steeds mijn geld gekregen. Maar er zijn jongens in de ploeg, die dat niet krijgen. In het begin van het jaar is afgesproken dat het basissalaris steeds aan het be gin van de maand Zou worden overge maakt. Dat is nooit het geval geweesl. Je moest er steeds om vragen. Vorig jaar was dat heel anders bij Goudsmit- Hoff. Iedereen kreeg precies op tijd zijn geld. Je had daar bovendien het voordeel dat je sociaal verzekerd bent. En dat is iets dat in deze tijd toch normaal moet rijn'. Koeken en al die anderen wisten na tuurlijk op het moment dat zij een contract bij Vissers tekenden dat zij zelf voor die sociale verzekeringen moesten zorgen. Pustjens: 'Maar ieder een is blij dat hij een ploeg heeft. Je tekent maar, zelfs al heb je een con tract waarmee de sponsor alle kanten uitkan en de renner totaal vast zit'. Amateur Berocpsrenners, die niet tot de top behoren, zijn in feite grotere ama teurs dan de groep renners, die bij de amateur-sponsors rondrijden. Want juist die categorie professionals is verslingerd aan de wielrennerij. Het is jammer dat anderen die liefde voor het fietsen zo kunnen uitbuiten. Dat zij zelf hun zakken kunnen vullen en de renners met een fooi afschepen. In deze krant is al meermalen uit de doeken gedaan hoe ziek het wielerbe- stel in feite wel is. Koeken en De Ko ning erkennen openhartig dat zij dit seizoen als professional minder heb ben verdiend dan in hun beste ama teurjaar. De Koning heeft nog een ploeg. Koeken zit zonder. Maar beiden zijn vastbesloten om volgend seizoen terug te keren naar de amateurcatego rie, als de situatie niet drastisch ver betert. Koekon: 'De Tour passeert hier morgen op enkele kilometers van on ze boerderij. Maar ik ga niet kijken. Als ik stop met wielrennen, weet ik zeker dat ik niet als toeschouwer bij een profkoers aanwezig zal zijn. Ik weet genoeg van die wereld om er dan buiten te blijven. Tourzege, zegt over Merckx: 'Zijn aan wezigheid oefent een verlammende werking uit op het peloton. Onbewust gaan de renners ervan uit dat alleen Merckx de koers kan winnen. Vanaf dat moment bestaat onze taktiek uit het staren naar zijn achterwiel, angstig kijkend welke initiatieven de groot meester ontwikkelt'. Joop Zoetemelk heeft in voorgaande jaren volkomen terecht de samenstel ling van zijn ploeg gehekeld. In de Belgische Flandria-formatie van Briek Schotte ondervond hij niet de steun, die hij als kopman nodig heeft. En juist die steun is bepalend voor het al dan niet slagen van de sterkste man nen in de koers. Eddy Merckx wees na zijn vierde overwinning in de Ron de van Italië Luis Ocana aan als de grote favoriet voor de eindzege in de komende Tour de France. 'Het belang rijkste is voor de topcoureurs of zij over een goede ploeg beschikken. Een Tour de France kun je onmogelijk al leen winnen. Daarvoor heb je een team nodig en niet een verzameling in dividualisten. Een groep wielrenners tot een hechte eenheid smeden is niet gemakkelijk. Dat kost soms jaren'. Betere ploeg Zoetemelk heeft die jaren niet gehad. Hij stapte aan het eind van het vorige seizoen over van Flandia naar de Franse Gitane-formatie van André Des- vages. Dit seizoen zijn praktisch alle successen van Gitane van Zoete melk gekomen, met als grote verrassende uitzondering de overwin ning van Mattiode in Bordeaux-Parijs. Zoetemelk: 'Toch ben ik ervan over tuigd dat ik beter omringd wordt dan ooit tevoren. De successen mogen dan voor de buitenwereld niet zo groot zijn, veel belangrijker is dat ik een ploeg heb gevonden, die bereid is voor mij te werken. Het is een vrien- denploeg, die veel sterker is dan zo op papier lijkt. Vianen is mijn Neder landse helper en verder heb ik als be langrijkste mannen die mij moeten steunen Raymond Martin, Joël Millard en Jean-Claude Largeau. De Portugees Joaquim Andrade is een vraagteken. Hij heeft nog niet zo erg veel laten zien dit seizoen, maar in het verleden heeft hij bewezen een redelijk klim mer te zijn. Dat kan ik van die drie Fransen ook zeggen. Zij kunnen een heel eind meegaan, maar komen net dat beetje tekort wat nodig is om een hoofdrol te spelen. Dat is belangrijk, want dan hebben zij zelf geen ambitie om te winnen, maar werken voor de kopman'. Joop Zoetemelk is dikwijls verweten geen echte baas te zijn. Als kopman van de Flandria-ploeg greep hij zel den in wanneer ploeggenoten voor hun eigen kans gingen rijden en daar mee de kansen van hun kopman om zeep hielpen. 'Ik bon nu eenmaal geen echte leider. Maar ik word wel als de baaas geaccepteerd. Misschien ben ik nog wat te gemoedelijk. In de koers heb ik wat dat betreft een goe de helper aan Gilbert Bellone. Hij is de kapitein. Als er gekoerst moet worden en de ploeg rijdt achterin het peloton is hij de man die de zaak naar voren haalt en zegt wat er ge beuren moet'. Gele trui Eddy Merckx heeft na de Ronde van Italië aan Luis Ocana de raad gegeven de gele trui niet al op de eerste dag te veroveren. 'Het klinkt paradoxaal, maar het is in zijn eigen belang. Het is voor hem niet nodig om al in Sche veningen de gele trui aan te trekken. Hij doet er beter aan zijn kans af te wachten, omdat hij de meest complete is van het hele stel. En in het hoog gebergte heeft hij niemand te vrezen met uitzondering misschien van Fuen- te'. Als het aan Zoetemelk ligt, wil hij Ocana een handje helpen om die eerste dag uit de trui te blijven. 'Een dag heb ik de gele trui aan gehad, in Grenoble in 1971. Nu start de Tour in Nederland. Ik ben er op gebrand om mijn vaderland te verlaten met de ge le trui om mijn schouders'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 19