Antilliaanse defensie
onderwerp van discussie
Nederland kritischer in de NAVO-raad
studiefinanciering
voorwaarde van PvdA
^3ewering van Isa in interview ontkend
-ft
ro Gastarbeiders' Sluitend SVSteem Van
Lifi Rotterdam
uiteengevallen
Ms
amerleden willen
j oorspoelen Donge
is Wegvervoer
Resten vergif
in bos gestort
Binnenkort
meer vrijheid
in krijgsmacht
Soldaten houden
stiptheidsactie
in benzinedepot
Van der Stoel stelt positie Portugal en Griekenland ter discussie
I^OUWKWABTET DONDERDAG 14 JUNI 1973
BINNENLAND
K5
Fan een onzer verslaggevers
)EN HAAG/WILLEMSTAD Het kabinet voor Suriname en de Ne-
erlands Antilliaanse zaken in Den Haag heeft 'geen enkele sug-
estie' aan de Nederlandse Antillen gedaan om de defensie aan Ve-
ezuela toe te vertrouwen zodra er een verandering zou plaatsvinden
de staatkundige verhouding tussen beide landen.
fensie, technische hulp, buitenlandse
schuld en 'andere zaken' de onafhan
kelijkheid nog in de weg staan.
deze ontkenning wordt gerea-
op een interview in het Venezo-
erd lanse dagblad 'El Nacional' met de
ntilliaanse minister-president Ronchi
Isa. Deze zou aan een verslaggever
te,BH het Amerikaanse persbureau UPI
ebben gezegd, dat Nederland heeft
'Jajoorgesteld de defensie van de Antil
len na de onafhankelijkheid in Vene
zolaanse handen te leggen.
J' e gevolmachtigd minister voor de
'inJ ederlandse Antillen in Den Haag
as gisteren niet bereikbaar. Zijn
aarnemer noemde het artikel 'een
',aa wallend bericht, dat een beetje
reemd over komt'.
olgens 'El Nacional', dat het inter-
jew in een opvallende opmaak op de
oorpagina brengt, heeft minister-pre-
dent Isa voorts gezegd dat de Neder -
idse Antillen de 'wens' te kennen
gegeven dat Nederland de defen-
van de zes eilanden zou blijven
irzorgen. 'Nederland stelde zich op
au p var
a*
aa et standpunt dat wij onze defensie
onze eigen regio moeten zoeken',
zou de minister-president daaraan
"y^bben toegevoegd.
derland zou de wens te kennen
jben gegeven dat de Antillen zich
esten wenden tot hun grootste en
iste buur. Dat is Venezuela, aldus
heer Isa, die er verder in het in-
rview op wees, dat kwesties van de-
S JTTERDAM Binnen het Rotter-
mse actiecomité Pro Gastarbeiders
du
jaa
ierk
ku
(et
Geen unie
Volgens de UPI-verslaggever zei mi
nister-president Isa, dat men op de
Antillen nimmer een politieke unie
met Venezuela heeft overwogen. Wel
hebben de politieke partijen zich uit
voerig beziggehouden met de 'econo
mische integratie'. De premier van de
Antillen wees erop dat de grote raffi
naderijen op Curogao en Aruba veel
Venezolaanse olie verwerken en dat
de economische toekomst van deze ei
landen zeer nauw verstrengeld is met
die van Venezuela.
Na de verwachting te hebben uitge
sproken dat de komende besprekingen
in Caracas over de afbakening van de
territoriale wateren tussen Venezuela
en de Antillen succesvol zullen verlo
pen, merkte de minister-president op,
dat de raffinaderijen van Esso en
Shell hun produktie niet hebben ver
minderd, hoewel de olieproduktie van
Venezuela de laatste jaren is afgeno
men.
Op de vraag naar de toekomst van
de Venezolaanse olie sprak de 'heer
Isa zijn bezorgdheid uit, maar zo
veegde hij er aan toe 'wij zien
Premier Isa
geen gevaar in de nabije toekomst.
Een verlaging van de hoeveelheid ru
we olie uit Venezuela zou voor ons
een slag betekenen, tenzij wij olie uit
het Midden-Oosten en Afrika tegen
concurrerende prijzen zouden kunnen
raffineren'.
Mr. Th. van Lier (PvdA), de voorzit
ter van de vaste Tweede Kamercom
missie voor Antilliaanse en Surinaam
se zaken en lid van de koninkrijks
commissie, zei: 'Wanneer minister-pre-
een crisis ontstaan, die heeft geleid
t het uiteenvallen van dit comité.
t in groep die een meer 'neutrale'
j ers wil gaan varen, heeft zich afge
leiden en is van plan naast een
oep rond AKPG-oprichtster Nellie
etens te blijven bestaan. Mevrouw
etens is niet helemaal ongelukkig
het vertrek van de 'neutrale'
'Eri svoor hen geen plaats bij
als ze niet willen meehelpen aan
politieke bewustwording van de
enfctarbieder.' Volgens de APKG-op-
htster heeft de afgescheiden groep
het recente verleden meermalen ac-
s van Pro Gastarbeiders gesabo-
,ee erd. Ze beschuldigt de groep er ook
've|an al het adressenmateriaal te heb-
ee ii meegenomen. 'Alle gastarbeiders
t(ian achter ons.' aldus mevrouw Soe-
daarmee aangevend dat naar
mening de 'neutralen' er niet in
len slagen een nieuwe actiegroep
laten functioneren.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Voor een nieuwe regeling van de 'bijdrage in de stu
diekosten' (collegegeld) is voor de fractie van de PvdA in de Tweede
Kamer een belangrijke voorwaarde, dat een sluitend systeem van
studie-financiering wordt ingevoerd.
hl n een verslaggever
me |N HAAG De Tweede Kamerle-
hi n Wilbers en Terlouw vinden dat
Brabantse rivier de Donge zeer
oedig vanuit Oosterhout moeten
rden doorgespoeld. Bovendien zal
komende najaar de rivier dienen
worden uitgebaggerd of doorge-
oeld vanuit Dongen,
Kamerleden wijzen erop, dat sinds
j!®' ige tijd in het Dongegebied weer
istige stank heerst, zoals ook in
jaande jaren bij temperatuurstij-
:n het geval was.
n d
di rvolg van pagina 1.
gati
(ter als een aparte economische een-
df lid. Dit heeft weer tot gevolg dat
litei ederland bilateriaal en dus niet
mEEG-verband met West-Duits-
Vipd onderhandelen moet over rit-
ichtigingen.
problemen met deze machtigingen
spr effen echter niet alleen de transpor-
g urs, maar ook de verladers en zelfs
hele Nederlandse economie. De
er Schakel meent dat deze zaak het
elgebied van de minister van ver-
er en waterstaat te buiten gaat en
n zaak van nationaal belang is. In
licht zou minister-president Den
g, 1 zelf deze problemen met bonds-
1 nselier Brandt dienen te bespreken.
Het systeem moet erop neerkomen, zo
licht de onderwijsspecialist van de
fractie de heer Masman toe, dat iede
re student ongeacht het inkomen van
zijn ouders voor de studiefinanciering
in aanmerking komt.
De studieschuld moet worden terugbe
taald via de inkomstenbelasting. De
heer Masman denkt, bij wijze van een
academici-belasting, aan opcenten op
de inkomstenbelasting. Hoe meer men
na zijn studie gaat verdienen, hoe meer
er wordt terugbetaald. De heer Mas
man noemt het volgende voorbeeld:
een 'rijke' chirurg betaalt veel meer
dan een 'arme' dominee.
Bij dit systeem van studiefinanciering
dat met ingang van het studiejaar
1974-1975 wordt ingevoerd, is het ei
genlijk niet belangrijk of de studiebij-
drage (collegegeld) 500 of 1.500 gul
den bedraagt. Het is trouwens de
vraag of de studenten de bijdrage in
contanten op tafel moeten leggen.
Men kan volstaan het tekenen van
een schuldbekentenis. Op deze manier
worden drempels om te gaan studeren
weggenomen.
Op het ogenblik bedraagt het college
geld duizend gulden. Het kabinet-Den
Uyl wil voor het jaar 1973-74 een stu-
diebijdrage van 500 gulden mogelijk
maken. Binnenkort komt staatssecre
taris Klein van onderwijs met een
voorontwerp van wet, waarin de nieu
we regeling van de studiebijdragen en
de studiefinanciering wordt voorge
steld.
De Tweede-Kamerleden Van Leijen-
horst (CHU), Ter Woorst (KVP) en
Vermaat (ARP) hebben staatssecreta
ris Klein gisteren schriftelijk herin
nerd aan de toezegging van oud-minis
ter Van Veen, dat meerderjarige stu
denten een studielening tot een be
drag van 3500 gulden kunnen sluiten.
De Kamerleden vragen, wat studenten
moeten doen die voor deze lening in
aanmerking willen komen.
VENLO De politie van het Lim
burgse Baarlo heeft in het bos
'Crayelheide' in Maasbree vergiftige
resten landbouwbestrijdingsmiddelen
gevonden. Enkele van deze stoffen
zijn bij gebruik door mensen of die
ren dodelijk.
De resten lagen tussen een hoeveel
heid huisvuil dat de zestienjarige
zoon van de Blerickse landbouwer J.
in het bos gestort had. Zijn vader had
hem gevraagd het huisvuil weg te
brengen. Tegen beiden is proces-ver
baal opgemaakt. Onder de landbouw
bestrijdingsmiddelen bevonden zich
phosdrien, thiodan, aldrin, stuif zwa
vel, koperoxychloride, ramrod, gra-
moxone en semeron.
TER VERKRIJGING VAN het
doctoraat in de geneeskunde aan de
rijksuniversiteit te Groningen heeft
drs. J. Roemeling Frima gistermiddag
zijn proefschrift 'Serumcholesterol en
nicotinezuur' in het openbaar verde
digd. Promotor was prof. dr. E. Man-
dema, gewoon hoogleraar in de in
wendige geneeskunde aan de R.U. te
Groningen.
sident Ronchi Isa van de Antillen dit
inderdaad tegen een verslaggever van
het persbureau UPI heeft gezegd, dan
is dat volledig zijn verantwoordelijk
heid. Ik heb nooit iets dergelijks bin
nen of buiten de Koninkrijkscommis
sie gezegd en het is ook niet mijn me
ning dat dit zou moeten gebeuren.
Ook kan ik mij niet voorstellen dat
de Nederlandse regering zoiets zou
voorstellen. En wanneer de regering
het zou deen, dan zou ik het wel we
ten'.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Minister Vredeling zal
zo spoedig mogelijk de vrijheidsbeper
kende maatregelen bij de krijgsmacht
afschaffen. Hij heeft dit gisteren ge
zegd op een kennismakingsbijeen
komst met achttien belangenvereni
gingen van defensiepersoneel. 'De af
schaffing zal gebeuren binnen de
grenzen die het goed functioneren
van de krijgsmacht vereist Elke mili
tair zal blijk moeten geven van vol
doende normbesef om de grotere vrij
heid op goede wijze te gebruiken. De
huidige generatie kan deze verant
woordelijkheid best aan', verklaarde
minister Vredeling.
De door de minister van defensie aan
gekondigde maatregelen zullen met
name betrekking hebben op de huidi
ge beknotting van de vrijheid van me
ningsuiting in dienst. De laatste jaren
is het aantal conflicten over de in
houd van militaire blaadjes of van
stukken die kritische militairen in
kranten en weekbladen schreven ge
groeid. Minister Vredeling wil de be
perkende maatregelen op dit gebied
afschaffen.
Ook is binnenkort te verwachten de
wijziging van het militaire straf- en
tuchtrecht waarbij onder meer gelijke
straffen voor alle militairen en een
boetestelsel worden ingevoerd en de
straf van verlaging in rang van het
straflijstje zal verdwijnen. Voorts zal
ook de groetplicht die riu nog op de
kazerneterreinen geldt, worden be
perkt tot een groetplicht uitsluitend
in de directe contacten van lagere en
hogere militairen.
Minister Vredeling deed op de bijeen
komst een beroep op de belangenorga
nisaties de politieke leiding hun kri
tiek niet te besparen. Op een kennis
makingsbijeenkomst die minister Vre
deling ook gisteren met vijftig com
mandanten van de drie krijgsmachton
derdelen had, onderstreepte de minis
ter de noodzaak van een goede com
municatie tussen de basis en de top
van het defensiebedrijf.
Van een verslaggever
AUSTERLITZ Ongeveer 20 dienst
plichtige soldaten, die zijn gedeta
cheerd in het militair benzinedepot in
Austerlitz zijn gisteren begonnen met
een stiptheidsactie. Ze willen via die
actie bereiken dat een eind komt aan
de naar hun mening zeer slechte om
standigheden waaronder ze moeten
werken, zo heeft een woordvoerder
van de VVDM meegedeeld.
De soldaten die deel uitmaken van de
646ste compagnie werktroepen uit
Amsterdam, moeten in het depot ben-
zinevaten en jerrycans schoonmaken,
vullen en op vrachtwagens laden met
volgens hen volkomen verouder
de apparatuur of met de hand. Ge
volg: ze worden viezer dan strikt nood
zakelijk is. Bovendien kunnen ze zich
na de werkdag onvoldoende reinigen
omdat een goede wasaccommodatie
ontbreekt, aldus de WDM-woordvoer-
der.
Zomers herstel
Van onze iveerkundige medewerker
Zulke koufrontjes als dat van gisteren
mag de natuur wat ons betreft de he
le zomer op ons afsturen. De uit En
geland komende uitloper van een voor
juni zeer diepe depressie bij de Far-
Oer (tijdelijk 980 millibarwas op
onze breedte buitengewoon vriend
schappelijk. Het was verregaand zwak
en bracht hooguit hier en daar een
bui die snel overging. De westelijke
tvind, overigens lang zo sterk niet als
in noord-Schotland, waar woensdag
morgen een vlaag van 10 Beaufort
was waargenomen, verdreef 's middags
de gedachten aan neerslag snel en bij
een omhoog spurtende barometer kon
den de boeren rustig doorgaan met
hooien. Sterke luchtdrukstijgingen bo
ven de Britse eilanden die zich in de
vroege ochtend al aftekenden (Valen-
tia in Ierland gisteravond 1027 milli
bar bij een stijging van 1 millibar in
drie uur) doen voor de komende drie
dagen droog en overwegend zonnig
weer verwachten. Verheugend is ver
der de in uitzicht zijnde tempera-
tuursstijging van 20 tot 25 graden op
nadering van het weekend. Echt een
zomers perspectief dus. Op de oceaan
ontwikkelen zich nieuwe depressies in
een uitgebreid gebied met centra toe-
ehavenpolitiek?
heer Schakel heeft het idee, dat
hter deze handelwijze van Bonn een
ik zeehavenpolitiek zit. Door het
,„e ansitoverkeer via Rotterdam naar en
or West-Duitsland te dwarsbomen
uden de West-Duitse havens wel
interessanter kunnen worden
•or de verladers dan de Rotterdamse
ven. Een aanwijzing in die richting
[gj, it de heer Schakel in het feit dat
t aantal aan Nederland geleverde
rgunningen de laatste vijf jaar
DEN HAAG De PvdA-minister van buitenlandse zaken, mr. Max van der Stoel,
zal op de vergadering van de ministers van buitenlandse zaken van de NAVO-lidsta-
ten (de NAVO-raad), vandaag en morgen in Kopenhagen, een belangrijke wijziging
in het buitenlands beleid van Nederland realiseren. Voor het eerst zal Nederland
in de NAVO-raad de problemen rond het lidmaatschap van Griekenland en Porta
gal officieel aan de orde stellen.
aan de behoefte is aangepast,
he
u Olt a;
fwijl andere Europese landen wèl re-
Iee lmatig een verhoging van 10 pet.
.juI n het aantal vergunningen kregen,
"achtsmisbruik om de Nederlandse
«vervoerders af te schepen', zo rea-
orde de heer D. Hooykaas, algemeen
orzitter van de NOB-wegtransport
I de Westduitse toezeggingen. 'Niets
ag onbeproefd gelaten worden om
Duitse overheid alsnog te door-
eur ingen van de schade, die een tekort
gj a ritmachtigingen met zich meeb-
Agt', aldus de heer Hooykaas. 'Het
VJ kort blijft ook nu schrijnend be-
ftjj ten. Schade wordt niet alleen toege-
jv3: acht aan het Nederlandse, maar ook
neS n het Duitse bedrijfsleven, om maar
Vj 6t te spreken van de handel met die
rje. Aden, die slechts via Duitsland be-
"ikbaar zijn'.
Wat minister Van der Stoel
precies in Kopenhagen zal
gaan zeggen of voorstellen is
tot nu toe volstrekt onbekend
gebleven. Buitenlandse zaken
heeft daarover de grootste ge
heimzinnigheid aangehouden.
Deze geheimzinnigheid heeft
zonder twijfel tactische rede
nen. Wil de minister van bui
tenlandse zaken in de NAVO-
raad enig resultaat bereiken,
dan moei hij het spel zeer
voorzichtig spelen. Die voor
zichtigheid is nodig om de
steun van andere landen te
verwerven. Zelfs Denemarken
en Noorwegen, die zich altijd
zeer kritisch over de situatie
in Griekenland en Portugal
hebben uitgelaten, staan niet
te dringen om nu weer een
actie tegen deze landen te on
dernemen. Het overleg dat
mr. Van der Stoel al met zijn
collega's in Oslo en Kopenha
gen heeft gevoerd, heeft tot
nu toe geen duidelijke toezeg
gingen tot steun opgeleverd.
Dat overleg zal, zo heeft mr.
Van der Stoel afgelopen vrij
dag in de ministerraad meege
deeld, vanmorgen nog worden
voortgezet.
Geloofwaardigheid
De voorgangers van Van der
Stoel, Luns en Schmelzer, heb
ben altijd geweigerd de posi
tie van Griekeland en Portu
gal officieel in de NAVO ter
discussie te stellen. Zii vonden
de NAVO niet het geschikte
gezelschap om over de binnen
landse politiek van deze om
streden bondgenoten te praten.
Mr. Van der Stoel heeft zich
daarentegen altijd op liet
standpunt gesteld dat deze
discussie juist wèl in de
NAVO thuishoort, omdat
het lidmaatschap van deze lan
den de geloofwaardigheid van
het bondgenootschap als ver
dedigster van de democrati
sche waarden aantast. Naar
verwachting zal minister Van
der Stoel in zijn toespraak tot
de NAVO-raad juist deze ge
loofwaardigheid van de NAVO
centraal stellen. Hij heeft di
rect na zijn beëdiging als mi
nister verklaard een onder
zoek noodzakelijk te vinden
naar de mate waarin de ge
loofwaardigheid van de NAVO
nu precies door Griekenland
en Portugal wordt aangetast.
Het is niet onwaarschijnlijk
dat hij in Kopenhagen een
voorstel tot een dergelijk on
derzoek op tafel zal leggen.
Over de tactiek die hij in de
NAVO-raad zal volgen, heeft
mr. Van der Stoel gisteren
overleg gepleegd met de
PvdA-partiivoorzitter, André
van der Louw, en met de
PvdA-buiten'andsecretaris. het
Kamerlid Relus ter Beek. Het
is niet toevallig dat dit over
leg met vertegenwoordigers
van zijn partij gisteren plaats
vond. Voor de partij gaat om
belangrijke zaken. Herhaalde
malen heeft de PvdA-top de
leden, die in groeiend aantal
voor uittreding van Nederland
uit de NAVÓ zijn, gezegd:
'Wacht maar af, als de PvdA
in de regering zit zal je eens
zien wat voor een kritisch be
leid we ten opzichte van de
defensie en de NAVO gaan
voeren.' Met deze verzekering
wist de PvdA-top op hel roem
ruchte PvdA-congres in okto
ber verleden jaar nog te voor
komen dat er een motie werd
aangenomen waarin stond dat
Nederland de NAVO zou moe
ten verlaten als Griekenland
en Portugal daar binnen vier
jaar niet uit zijn verwijderd.
Twijfels
Over dat kritische beleid zijn
nu in de PvdA-achterban al
aardig wat twijfels gerezen,
nu minister Vredeling (defen
sie) zo aarzelt over het aan
schaffen van de Amerikaanse
tactische atoomraket Lance.
Nu moet minister Van der
Stoel de verwachtingen maar
eens waar gaan maken, zo
wordt er gezegd. Maar specta
culaire acties die de PvdA-ach
terban kunnen bevredigen,
Minister van der Stoel
zijn van deze minister in de
gegeven situatie nog nauwe
lijks te verwachten. Hij zit
ook met het probleem dat een
harde actie tegen Griekenland
en Portugal die op niets uit
loopt eerder in het voordeel
van deze regimes zal werken.
Niet voor niets waarschuwde
mr. Van der Stoel vorige week
in de Tweede Kamer dat spec
taculaire acties niet altijd de
meest doeltreffende zijn.
De PvdA-voorzitter zal hem
gisteren echter duidelijk heb
ben gemaakt dat er wel iets
moet gebeuren. De partij gaat,
zo is op het oktobercongres af
gesproken, dit jaar een diep
gaande discussie over de NA
VO voeren. De mogelijkheden
om de meerderheid van de
PvdAachter het beleid van de
PvdA-leiding te krijgen: 'het
(kritische) lidmaatschap van
de NAVO', zullen in belangrij
ke mate worden bepaald door
het beleid van de PvdA-mi
nister Van der Stoel en Vre
deling. Zij moeten daarbij ook
nog eens opboksen tegen de
PPR-fractie. die de afspraken
in het progressieve regeerak
koord over de defensiepolitiek
wat ruim lijkt te nemen om
de radicale doeleinden te be
reiken.
Lukt het de beide PvdA-mlnis-
ters niet enig tegengas te ge
ven en de PvdA-leden van
hun kritische opstelling te
overtuigen, dan staat de
PvdA-top dit jaar nog een
moeilijk partijcongres te
wachten.
vallig in de buurt van de drie weer-
schepen B tussen Canada en Groen
land), C (halverwege Newfoundland
en Ierland) en D (ten noordwesten
van de Azoren). Dit is gunstig met
het oog op aanvoer naar West-Europa
van warmere lucht uit zuidelijke rich
tingen in een wat latere fase en ui
teraard ook in verband met de besten
digheid van het weertype: door aan
voer van warmte in de hogere ni
veaus aan de oostzijde van een ocea
nische hoogtetrog. De zuidzuidweste-
lijke stromingen waren gisteravond
gevorderd tot 30 graden westerlengte.
Een straalverkeersvliegtuig nam om
negentien uur op 48 graden noorder
breedte, 8.000 m hoog een zware or
kaan van 225 km per uur waar bij
een temperatuur van -50 graden. Gis
termiddag kwam het meer uitgebreid
tot omveer in warm midden-Eu
ropa en het Middellandse-Zeegebied
uitgezonderd Italië, maar het was dan
ook flink warm: Dresden, Berlijn en
Cottbus 29 graden. Uit de weerrap-
porten van onder meer Oostenrijk
blijkt hoe gemakkelijk het bij een wat
minder stabiel weertype in de bergen
gaat donderen. Konstanz mat gistera
vond 10 mm neerslag en Straatsburg
15 mm waaronder hagel.
AHMWWOOOM.»
Weersgesteldheid van gisteravond zeven uur,
maximumtemperaturen van gisteren en neer
slag gisteren van 719 uur:
Amsterdam half bew 19 gr 0 mm: De Bilt
half bew 18. 0; Doelen licht bew 19. 0; Eelde
licht bew 19. 0; Eindhoven licht bew 19. 0;
Den Melder onbew 16, 0; Luchth. R'dam zw
bew 19. 0; Twente half bew 21. 0: Vllsslngen
licht bew 18. 0; Zd Limburg geh bew 20. 1.
Aberdeen regenbui 12. 0.3: Athene onbew
30. 0: Barcelona zwaar bew 22. 2; Berlijn
zwaar bew 29, 0- Bordeaux zwaar bew 20,
0.5: Brussel zwaar bew 19. 0; Frankfort ge
heel bew 28. 0: Geneve regenbul 24, 2: Hel
sinki zwaar bew 20. 0; InnsbrQck onweer
26. 10; Kopenhagen licht bew 20. 0: Lissa
bon onbew 27, 0; Londen licht bew; Luxem
burg half bew 26, 0; Madrid half bew 25, 0;
Hoog water 15 Juni: Vllsslngen: 1.27-13.47;
Haringvlletslulzen: 3.14-15.38; Rotterdam:
4.18-16.43; Scheveningen: 2.46-15.10: IJmul-
den: 3.19-15.43; Den Helder: 7.08-19.36; Har-
llngon: 9.27-21.55; Delfzijl: 11.46.
