Pauselijke commissie
klaagt bewind aan
eoeo
a
Postuum gesprek met Van Ruler
TOhoVt-
Samen-op-weg: water
is veel te diep...
Recept van de dag.
Maak meer van
uw jus met nieuwe Knorr
Pikante Jus.
NEV wil hergroepering
van gelovig Nederland
/gj van den burg
1
1
Si
Godsdienstige
discriminatie
in Liberia
Bij botsing omgekomen
Werkende jongeren en
vrijstellen leerplicht
Gelders fonds voor
natuur-jaar kan
z'n geld niet kwijt
HEYLIGERS
Orgelbespelingen
in Prinsessekerk
Trouw
Kwartet
vandaag
BeroepingS"
werk
Boekenetalage
TROUW/KWARTET DONDERDAG 14 JUNI 1973
KERK/BINNENLAND T2/K2
Clandestiene verklaring in Spanje
(ADVERTENTIE)
MADRID (ANP) In Spanje circuleert onder de bevolking op liet moment een clandestiene verkla
ring van de Spaanse afdeling van de pauselijke commissie Justilia et Pax (gerechtigheid en vrede),
waarin een lange reeks zeer concrete aanklachten tegen het Spaanse bewind worden gedaan.
In de 34 jaar sinds het einde van de
bloedige burgeroorlog zijn we er
niet in geslaagd de ergste obstakels,
die onze nationale samenleving in de
weg staan op te ruimen, zegt het do
cument De verklaring is praktisch
doodgezwegen door de Spaanse kran
ten. In Madrid hebben slechts twee
kranten kort melding gemaakt van
het bestaan van het geschrift.
Onaangepast
Zonder te ontkennen dat velen op
recht naar vrede verlangen en zich in
zetten voor de waardigheid van de
mens en zijn grondrechten, signaleert
Justitia et Pax dat steeds meer ele
menten een echte vrede verhinderen.
Sprekend over de incidenten van de
laatste maanden, zegt het document
dat deze aantonen hoe onaangepast de
huidige economische, sociale en poli
tieke structuren zijn. Als er niet snel
verandering komt zo waarschuwt
de commissie is het te laat.
De bewering dat de democratie niet
geschikt zou zijn voor de Spanjaarden
of dat zij nog niet rijp zouden zijn
voor een doeltreffende vorm van de
mocratie, noemt de commissie een be
lediging van het Spaanse volk en een
huichelachtige houding van degenen
die alleen maar hun eigen belangen
verdedigen.
Zij wijst op de onmenselijke arbeids
voorwaarden, de massieve propaganda,
het ontbreken van waarborgen voor
de vakbonden.
Justitia et Pax ontkent dat de 'groei
ende agitatie' in Spanje het werk zou
zijn van een kleine minderheidsgroep.
Ook weigert de verklaring, duidelijk
doelend op het neerschieten van een
politieagent op 1 mei in het centrum
van Madrid, alle geweld over een kam
te scheren. 'Een bepaalde daad van
geweldpleging is ethisch niet hetzelf
de als een langdurige toestand van ge
welddadigheid, het geweld van de on
derdrukker is niet hetzelfde als het
geweld van de onderdrukte'.
y Aardappelpuree Mozaïek. Runderlapjes gaar stoven in
KncJrr Pikante Jus met Kerrie. Aardappelpuree bereiden m
en vermengen met een 1h ons stukjes ham, V2 ons ge-"
raspte oude kaas, gehakte peterselie en een halve fijnge-
sneden ui. Laat daarna de puree in de oven bruin worden.
Geef hierbij savooiekool.
De nieuwe manier om fijne jus te maken -J
samen met Knorr. Vier pikante smaken. i
Ter kennismaking met een
flinke korting.
Tijdelijk 49 ct.
Tomaat, Paprika, Kerrie en Vleesjus.
MONROVIA (EPS) De lutherse
bisschop van Monrovia, de hoofdstad
van de Afrikaanse staat Liberia, be
schuldigt de daar werkzame Firestone
Company van religieuze discriminatie.
In zijn blad Echo's van de bisschop
zegt bisschop Roland J. Payne dat de
grote rubberonderneming voor een
katholieke priester en voor rooms-ka-
tholieke missen zorgt, waar de blanke
buitenlandse beambten van de onder
neming naar toe gaan. Maar voor de
honderden christelijk gedoopte tap
pers die geen Engels verstaan is er
geen geestelijke verzorging.
De bisschop heeft zelfs vastgesteld dat
enkele van leem gebouwde kapelle
tjes, die ten dienste waren van de klei
ne lutherse gemeenschap en van de
Jehova's getuigen, door de rubberon
derneming zijn afgebroken.
Het gedrag van Firestone is in de ko
loniale tijd vastgesteld en het ligt
veertig jaar achter en is reeds lang
aan een verandering toe, concludeert
bisschop Payne.
BEEMSTER De 21-jarige mevrouw
L. J. Visser-Kap uit Graft-De Rijp is
omgekomen toen een auto tegen een
boom botste. Haar man werd licht ge
wond.
De redactie behoudt zich het recht
voor ons ter opname in deze rubriek
ontvangen meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij publikatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859.
Amsterdam.
Brief aan anti-revolutionairen
Van onze parlement*redactie
DEN HAAG Het hoofdbestuur van het Nationaal Evangelisch
Verband heeft een open brief geschreven aan 'alle anti-revolutio
nairen'. In deze brief wordt geschreven, dat het NEV aan de vele
schriftgetrouwc christenen een nieuw politiek tehuis wil bieden.
Het is een tehuis, waarin de reformatorische beginselen voor het
politieke leven weer volop gelden.
Afblijven
Kort geleden werd in Artis weer een
enkele dagen oud reekalfje afgegeven,
dat een dag tevoren was 'gevonden' in
de bossen lans een autoweg, waar het
diertje rustig op zijn moeder lag te
wachten. Ik kan me indenken, dat ie
mand uit een grote stad zo'n dier uit
medelijden meeneemt, maar het is en
blijft absoluut fout Het reekalfje is
uit zijn natuurlijke omgeving wegge
haald en groeit op onnatuurlijke wij
ze op: de moeder loopt nu met opge
zwollen en zeer pijnlijke uiers rond
en maakt een goede kans wegens een
ernstige uierintsteking doodgeschoten
te moeten worden. Afblijven en perse
niet aanraken blijft in dit soort geval
len het parool. Waarschuw liever een
boswachter of een politiepost om dat
dier te laten beschermen tegen stro
pers. Ieder jaar weer wordt aan de
vrije natuur ontzettend veel schade
toegebracht door 'dierenbeschermers'
met een totaal misplaatst en overdre
ven medelijden, die met jonge vogels
en zoogdieren gaan sjouwen, omdat
men geheel ten onrechte in de veron
derstelling verkeerde, dat het dier
verlaten, gewond of gedeeltelijk ver
lamd was. Men beseft daarbij niet, dat
jonge dieren, evenals baby's en kleu
ters, in het allereerste begin nogal
onbeholpen rondscharrelen of op een
rustig plekje rust genieten, terwijl de
ouders zelf eten of eten voor hun jon
gen halen.
Amsterdam
A. A. II. Klees
Weinreb (2)
Zoals bekend heeft het NEV jaren
lang de politiek van het GPV (Gere
formeerd Politiek Verbond) gesteund
en steeds geadviseerd op Jongeling te
steramen. Het is echter tot een breuk
gekomen met het GPV (de officiële
contacten bestaan niet meer), onder
meer omdat het GPV niet samen met
het NEV met een lijst bij de verkie
zingen wilde uitkomen.
Horizontaal woorden invullen die be
tekenen: 1. medeklinker, 2 familielid,
3. teken in de dierenriem, 4. denk
beeld, 5. lofspraak, 6. soort duif.
Bij juiste oplossing vormen de begin
letters een andere naam voor wachtel
koning.
Het NEV schrijft de leden van de
ARP nu, dat de principiële tegenstand
tegen secularisatie, de verlinksing en
de verloedering in het politieke en
maatschappelijke leven bij KVP. ARP
en CHU heiaas teveel ontbreekt.
Daarom wordt gevraagd de rijen van
het NEV te versterken. Door een
snelle hergroepering van (Gelovig Ne-
de^and) aldus de brief, zal veel werk
ten goede van land en volk kunnen
worden gedaan.
Het NEV schrijft ook de toekomst
van Christelijk Nederland somber in
te zien. Wanneer een man als mr. B.
Biesheuvel, voormalig lijsttrekker van
de ARP, zich uit de politiek terug
trekt, omdat zijn partij diametraal te
gen de eigen verkiezingsbeloften in
koerst, moeten bij velen toch wel de
ogen open gaan. aldus het NEV.
In de brief wordt nog gevraagd welke
gelovige christen nog vertrouwen kan
hebben in de ontwikkeling van onze
maatschappij, waarin toch de eer van
de Schepper voorop moet staan, als
zes van de zestien ministers lid van
de VPRO zijn, die schopt tegen alles
wat heilig is. Wie kan nog vertrou
wen hebben in christelijke politieke
partijen die het kabinet-Den Uyl in
stand hielpen brengen en in stand
willen houden ook?, aldus de open
brief.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Niet het belang van
de werkgever, maar het persoonlijk
belang van de werkende jongeren ge
ven de doorslag als er vrijstelling
wordt verleend van de gedeeltelijke
leerplicht. Zo luid het antwoord van
de minister van onderwijs, dr. J. A.
van Kemenade op vragen van het
PPR-Kamerlid P. H. van Gorkum.
De heer Van Gorkum had zijn vragen
gesteld naar aanleiding van een circu
laire van oud-minister Van Veen. Er
kunnen inderdaad 'gewichtige omstan
digheden' zijn die kunnen leiden tot
vrijstelling van de gedeeltelijke leer
plicht. Maar dit zijn uitzonderingen
en die komen alleen voor als dat in
het belang is van de jeugdige.
ARNHEM Het 'Fonds Natuurbe
schermingsjaar N-70'. dat destijds
door de provincie Gelderland is inge
steld. kan zijn geld niet kwijt. Op het
ogenblik is de pot ongeveer drie ton
groot.
Het fonds werd in 170 ingesteld om
subsidies te verlenen voor activiteiten
op het gebied van de natuurbescher
ming. Tot nu toe hebben zeer weinig
organisaties er een beroeD op gedaan.
GS van Gelderland vinden het jam
mer. dat op deze manier naast het
doel geschoten wordt. Zij hebben
daarom in een brief aan ,de 105 ge
meenteraden in deze provincie nog
eens weer aandacht voor het fonds ge
vraagd. Bij de instelling van het
fonds is onder meer gedacht aan sti
mulering van school-biologische dien
sten in gemeenten met centrumfunc
tie. Ook is, aldus het provinciaal be
stuur. te denken aan op natuurbe
scherming gerichte activiteiten in het
kader van clubhuiswerk, jongerenso-
ciëteiten en de sportbeoefening.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM 'Een golf van 'ge
meenschappelijkheid' slaat de laatste
jaren over hervormd en gereformeerd
kerkelijk Nederland.
Op 'hoog niveau': overleg tussen beide
synodes en derzelver organen: classes
vergaderen samen: nauwe samenwer
king in zake de geestelijke verzorging
in legerplaatsen, ziekenhuizen, inrich
tingen op het terrein van evangelisa
tie, zendingdiakonaat, samenwerkings
verbanden op het gebied van jeugd
werk en catechese; vrouwenorganisa
ties slaan de handen ineen, enz.
Op 'laag' niveau: eens in de maand
gemeenschappelijke diensten hier:
kerkeraden vergaderen samen daar,
'gemengde' gemeentevergaderingen,
één kerkblad ter plaatse: federatie
overeenkomsten; gezamenlijke aanpak
van jeugdwerk; pastoraat; gespreks-
kringen; samen één kerkgebouw enz.
En toch blijkt steeds weer dat alleen
gezamenlijke aktiviteiten, die geen
pijn doen aan de rand van het ker
kelijk bedrijf haalbaar zijn. Zodra
het om zaken van meer ingrijpende
aard gaat, loopt het vast, treedt er
stilstand op, verflauwt het aanvanke
lijke enthousiasme. Hier en daar geeft
men de moed op: zeker, we staan
dicht bij elkaar, we hebben zelfs de
belijdenisgeschriften gemeenschappe
lijk, we zouden het wel eens en stellig
één moeten worden.
Maar het water is veel te diep'.
Het bovenstaande is 'n citaat uit een
dezer dagen verschenen uitgave van
de 'centrale voor vormingswerk-her
vormde vrouwendienst', getiteld
'Waar moet het naar toe?', een hand
leiding voor gesprekken ter bevorde
ring van het hervormd-gereformeerde
Samen-op-weg gaan (39 blz. 2.75).
Het wil helpen, plaatselijk het ge
sprek op gang te brengen, of waar het
gefrustreerd is, struikelblokken te sig
naleren, haken en ogen in elkaar te
doen sluiten, verbindingen te leggen
en openingen te maken. Het mikt met
name op gesprekskringen van her
vormden en gereformeerden en op ge
meenschappelijke kerkeraadsvergader-
ingen.
Hoe de gemeenschappelijke synodezit
ting eind deze week ook zal uitvallen,
de illustere schrijvers hebben elkaar
blijkens de titelpagina al gevonden
als Nora, Eduard, Marinus, Krijn, Le-
gien, Thom en Herman. Zij schrijven
aan het slot, dat een hereniging van
beide kerken alleen maar een voorlo
pig antwoord zal kunnen «ijn op de
vraag: waar moet het naar toe? 'Met
hoeveel aarzelingen wij dan ook sa
men op weg gaan naar dit voorlopig
eindpunt, we moeten stappen durven
doen, omdat wij het volk van God on
derweg zijn. Intussen hebben velen
hun belangstelling in deze vragen ver
loren. Daarom temeer: Stel niet uit
tot morgen
(ADVERTENTIE)
voor kerkorgelstudie
thuis
in verschillende
disposities
piano- en orgelhandel
arnhemsestraat 8
amersfoort
telefoon 03490-13877
Tr/Kw van 5 juni maakt melding van
het tussentijds rapport van het Rijks
instituut voor oorlogsdocumentatie
aangaande Weinreb. Zijn 'Collaboratie
en Verzet', door prof. dr. J. Presser
een geschrift van uitzonderlijke kwali
teit en een tijdsdocument genoemd,
heet bij de twee rapporteurs 'een aan
eenschakeling van leugens en fantasti
sche verhalen.'
Het onderzoek toont aan, zeggen ze,
dat Weinreb een Vertrauensmann van
de Duitse politie was sinds september
1942. Dat wisten we al uit die 'fantas
tische verhalen' van Weinreb zelf. Als
excuus voor degenen die geloof hech
ten aan Weinreb memoreren zij 'dat
zelfs de SD de dupe is geworden van
de leugens en fantasie van Weinreb'.
Het is maar hoe je het formuleert.
Hier wordt dus de intelligentie en
fantasierijke manier waarop Weinreb
de SD misleidde, als argument ge
bruikt tegen zijn verdedigers, die ook
nog vinden dat hij het op moedige
wijze en met inzet van eigen veilig
heid deed. Verbijsterend vind ik hun
constatering zonder meer, dat uit
Weinrebs memoires 'zelfverheffing en
mensenverachting' zou blijken. Maakt
Presser zich soms ook schuldig aan
mensenverachting, als hij in zijn 'On
dergang' (deel 2. pag. 108) minder
vleiende dingen zegt over de rechter
in de zaak-Weinreb? Als het eindrap
port alleen 'bewijsvoering' geeft en
niqt fundamenteel ingaat op een
zienswijze zoals Presser die zo helder
heeft geformuleerd in 'Ondergang',
dan is het voor velen een farce.
Zevenaar
F. W. Stam
Volksterreur
Aangezien gebleken is dat de over
heid, politie, niet in staat is de bur
ger naar behoren te beschermen heb
ik een voorstel: Alle militairen die
hun dienstplicht naar behoren hebben
vervuld zouden in het bezit gesteld
moeten worden van een wapen tot
b.v. hun zestigste jaar. waarna het wa
pen ingeleverd dient te worden. Con
trole zou geregeld kunnen worden
door de bescherming bevolking. Aan
gezien de rover (overvaller) nooit
weet wie in het bezit van een wapen
is. worden overvallen tot een mini
mum beperkt.
Poeldijk
J. C. Kohier
Oplossing van gisteren
Horizontaal: 1 keker, 4 ratel, 8. os,
10. sa, 12. mol, 15. .regie," 17. eloge, 19.
sté, 20. leg. 22. bel, 23. minus, 24. oer.
26. sta, 27. sip, 29. Trees, 30. anker.
31. een, 33. eg, 37. de, 38. rente. 39.
kraam.
Verticaal: 1. koers, 2. es, 3. el, 5. as, 6.
esv 7. label, 9. do, 11. age, 12. melisse,
13. leguaan, 14. rob, 16. etter, 18. ge
nie, 21. ent, 24. otter, 25. rem, 27. ski,
28. priem, 32. er. 34. ge, 35. st, 36. ar.
37. da.
AMSTERDAM De zomeravond-or
gelbespelingen door Piet van Egmond
in de 'Prinsessekerk', Van Hallstraat,
Amsterdam-West worden gehouden op
vrijdagavonden: 29 juni, 13 juli, 27 ju
li, 7 september, 21 september en 5 ok
tober, aanvang 20 uur. Toegang vrij.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoorokantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Adam. Postbus 859.
Telefoon 020- 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
door dr. C. Rijnsdorp
'Ik zie mijn man nog lachend de trap af
komen met het manuscript van het artikel
'Ultra-gereformeerd en Vrijzinnig' in de
hand en de blijde verzuchting: 'Het is af!
het is wel veel te lang geworden, maar als
ze het zo niet willen hebben, sturen ze het
maar terug. Er kan niets uit'. Zes dagen la
ter is hij ingegaan in de heerlijkheid Gods'.
Aldus mevrouw mr. J. A. van Ruler-Hamelink in
haar Woord Vooraf tot het boek Op het scherp
van de snede, postuum gesprek met prof. dr. A.
A. van Ruler, met bijdragen van ds. W. L. Tuk
ker. ir. J. v.d. Graaf, ds. G. Boer, ds L. Kievit,
drs A. van Brummelen, prof. dr. C. Graafland en
ds. H. G. Abma (Uitgeverij Ton Bolland, 181 blz.,
12.90). Van Rulers artikel in kwestie, door mij
indertijd in deze krant besproken, beslaat in het
nu uitgegeven boek ruim 80 bladzijden, zodat het
gezamenlijk commentaar van zijn hierboven ge
noemde geestverwanten en -erfgenamen maar iets
uitvoeriger is dan het stuk zelf.
•Ds. Tukker erkent, dat een wettische en formalis
tische leer de kerk schade doet Maar hij verde
digt wat hij noemt een gezonde bevindelijkheid.
'Met bevinding is dus slechts de beproefdheid der
dingen Gods aangeduid' (8). Ingenieur Van der
Graaf vat op bl. 102 Van Rulers kritiek aldus sa
men: 'de verinnerlijking van het werk van Chris
tus met voorbijzien van het historisch gegevene
van de heilsfeiten, het logische schema van de
predestinatie-idee, de benadering van het zondaar
zijn van de mens, de ziekte van de twijfel als nor
maal, de absolute prioriteit die aan het gevoel
wordt toegekend, miskenning van het werk van de
Heilige Geest in Zijn gang door de eeuwen en de
continenten, de houding tegenover de sacramen
ten, verabsolutering van eigen inzichten (verstar
de confessionaliteit). de tyrannie van de geestelij
ke mens, de onderwaardering van het natuurlijke
ten opzichte van het geestelijke, te weinig aan
dacht vooi de ethiek en het ontbreken van een
duidelijk zicht op de plaats en de taak van de
kerk in de wereld.' Van der Graaf wil de waar
heidselementen in deze kritiek ten volle honore
ren 'Een beetje onderlinge verdraagzaamheid zou
binnen de Gereformeerde Gezindte geen kwaad
kunnen' (104). Maar het gaat hem te ver als Van
Ruler van ketterijen spreekt. Hij zelf ziet ze meer
als vergroeiingen. Volgens hem Speelt in Van Ru
lers denken een stuk synergisme mee, 'dat wil
zeggen dat hij de mens zelf een functie geeft in
de toepassing van het heil' (106). Van Rulers kijk
op mens en wereld wordt te optimistisch, te zon
nig, oordeelt Van der Graaf.
Correctie
Ds. G. Boer vindt in de Catechismus een heilzame
correctie op de ultra-gereformeerde eenzijdighe
den. Niettemin blijft de wedergeboorte van de
zondaar een persoonlijke zaak. Er loopt een wetti
ge lijn van de reformatie naar de nadere reforma
tie Maar hoe vinden wij de remedie om de uit
wassen tc bestrijden? In plaats van over bekom-
Prof. dr. A. A. van Ruler
merden spreekt hij liever over zwakgelovigen.
Maar ds. Boer wil een uitdrukking als 'inwendige
genade' niet ultra-gereformeerd noemen. Hij acht
deze term gezond gereformeerd. Het gevoelsleven
moet meetrillen zonder de overhand te nemen.
'De verintellectualisering van het geloof is zo al
gemeen. dat er een lans gebroken mag worden
voor dit binnenwerk van de Heilige Geest' (126).
Ds. Kievit reageert op de opmerking van prof. Rot
huizen, dat deze weinig of geen verstand heeft
van het vroomheidstype dat Van Ruler in zijn be
schouwing tekent. Het ontbreken daarvan in de
Gereformeerde Kerken acht ds. Kievit een van de
redenen, waarom het schip van die kerken zo be
denkelijk slingert op de stroom van de tijd. Hij
waarschuwt tegen het overtrekken van de predes
tinatie-leer en wijst op de gevaren van het logisch
denken in geloofszaken, waaraan volgens hem ook
Van Ruler zelf niet helemaal ontkomt. 'Wij predi
ken niet Gods besluiten, hoe zouden wij. Wij pre
diken Gods beloften en Gods geboden' (139).
GIFTIGE MENTALITEIT?
De heer Van Riel, een man aan wie
originaliteit onmogelijk ontzegd kan
worden, heeft zich de vorige week in
Elseviers Magazine kwaad gemaakt op
hen die van mening waren dat het
verstandiger was om Nederlandse oor
logsschepen niet in Zuid-Afrikaanse
havens te laten binnenlopen. Hij
noemt dit 'een onverantwoordelijke
dwaasheid, slechts te verklaren uit de
giftige mentaliteit der Anti-Zuid-Afri-
ka-gangers'. Hij zag die mentaliteit bij
'figuren' bij wie 'Nederlandse of alge
meen Westerse belangen nooit een rol
spelen'. Een en ander moge ook nu
weer origineel klinken, kreterig is het
zeker. Wie zijn eigenlijk, zo kan men
zich afvragen, die anti-Zuid-Afrika-
gangers? Zijn zij dat die zich op alle
mogelijke manieren druk maken over
de steeds verslechterende toestand in
Zuid-Afrika? Die dit land en de beide
delen van zijn bevolking juist derma
te ter harte gaan dat zij de steeds ver
moeiender strijd tegen de apartheid
niet ontrouw worden? Worden zij ge
dreven door een 'giftige mentaliteit'?
Sedert wanner kan men zijn medebur
gers van een giftige mentaliteit be
schuldigen, die geen ander oogmerk
hebben dan een rechtvaardige vrede
tussen de rassen in Zuid-Afrika? Is
dat vergift, wanneer men blijft hame
ren op wantoestanden, die vandaag of
morgen tot een afschuwelijke kata-
strofe moeten leiden? Wat is de moti
vatie van mensen, die voor hetzelfde
geld de 'liberale' laat-maar-waaien-
houding konden aannemen het is
even ver van hun bed maar die
blijkbaar nog altijd de moed opbren
gen om te blijven waarschuwen voor
het te laat is? Heeft de heer Van Riel
daarnaar wel eens gevraagd? Of staat
hij toch op het standpunt, dat door
de pas met de Erasmus-prijs geëerde
cultureel-anthropoloog Levi Strauss als
zijn ethische overtuiging is verworpen,
als zou de- ene kuituur superieur zijn
aan de andere?
Over deze stellingname van Le-
vi-Strauss schreef de Groninger filo
soof, dr. R. Bakker: 'Hieraan ligt het
bewustzijn van een fundamentele
identiteit van alle mensen ten grond
slag. Het bevrijdt de mens van etno
centrisme (Nederlandse of algemeen
Westerse belangen!), rassenwaan en
kolonialisme'. Maar waarschijnlijk
zijn we dan al bezig op een niveau,
waarop scheldwoorden als 'giftige
mentaliteit' niet meer meetellen.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Driebergen:
J. Kortleve
Eenzijdigheid
°nn erkent ruiterlijk de gebre
ken en eenzijdigheden der ultra-gereformeerden
en zoekt wegen om tot verbetering te komen. De
levenskwestie is: hoe komen we in de juiste ver
houding om bewaard te blijven voor de val van
het libertinisme èn van het wetticisme. In beide
richtingen viert de zelfhandhaving triomfen. Maar
Van Ruler stelt zijns inziens Woord en Geest te
los naast elkaar. 'Het medicijn is onzes inziens al
leen gelegen in de juiste verhouding van Woord
en Geest' (148). Prof. Graafland vraagt zich af, 'of
Van Rulers theologie uiteindelijk niet uit een we
zenlijk andere wortel (dan het gereformeerd le
vensgevoel) voortkomt' (159). Het centrale pro
bleem is dé verhouding tussen het natuurlijke en
het geestelijke. Kunnen we hier wel aan een zeke
re gespletenheid ontkomen? Heeft Paulus ook niet
onder deze gespletenheid geleden? De tweede
vraag is: hoe ligt de verhouding tussen het na
tuurlijke en het zondige? Van Ruler zegt: er is de
schepping. De zonde komt erbij. De verlossing
doet de zonde te niet. Zo blijft de schepping al
leen weer over. De verlossing is slechts een tus-
senmaatregel, een noodmaatregel, zoals Christus
een noodmaatregel is. 'Het is onjuist, als Van Ru-
Ier zegt, dat dit de voorstelling van de Reformatie
is geweest. En het is ook onjuist, dat dit de bij
belse voorstelling is' (162). Van Ruler ontdekt bij
Calvijn een verscheurdheid, die hij wil bestrijden,
maar hiermee komt hij op gespannen voet met de
Reformatie te staan. Ds. Abma erkent: 'De kerk
mag zich niet uit de wereld terug trekken en zich
niet exclusief instellen op het toekomstig heil of
nog veel erger alleen op het zieleheil. De vreze
des Heeren haat alle onwaarheid, ook de onwaar
achtigheid van de eenzijdigheid' (170). Niet de
vlucht in een vroom baantje, waar men de minste
kans loopt zich te compromitteren. 'De Heilige
Geest kiest nimmer de route van de geringste
weerstand.' (173). De kracht van de christen ligt
in een zeker isolement, maar zijn roeping ligt in
het engagement 'Het is derhalve een christen niet
geraden wéér dan ook een enkel spoor te berij
den.' (175).
Commentaar
Na deze uiteraard onvolledige weergave van de in
breng der genoemde zes heren moge een kort per
soonlijk commentaar mijnerzijds volgen. Ik ken
het ultra-gereformeerde vroomheidstype uit mijn
jeugdmilieu. Deze wijze van denken en leven kan
vooral op eenvoudige mensen een enorm beslag
leggen. Men proeft uit dit boek hoezeer zelfs aca
demisch gevormde lieden-de grootste moeite heb
ben zich daartegen met de bijbel in de hand te
handhaven. Van Ruler, krachtens aanleg en stu
die. heeft er zich doorheen gedacht en -geleefd. In
zijn geestelijk testament heeft hij zijn verworven
ambivalent standpunt helder en in meesterlijke
vorm uiteengezet. Hij wil geen theologische in
teelt, geen genot in plaats van gehoorzaamheid,
geen onbewogenheid bij een overvolle hel, geen
bevroren taalgebruik dat aan elkaar hangt van
staande en versteende uitdrukkingen, kortom: hij
wil, op zijn wijze, Geest en leven. De gereformeer
de gezindte zal moeten bewijzen dat zij hem
waard is. Vandaar nok dit boek.
lil
oor
id.M
te Rotterdam-Kralingen; te Oldemarkt
(toez.): J. C. Krajenbrink te Vorden;
te Haarlem-Schoten: Ph. Kroes te
Waalwijk; te Zaltbommel: J. Verheul
te Axel, die dit beroep heeft aangeno-fca
men
Aangenomen naar Hansweert (partti
me): J. R. Kok, kand. te Leiden.
Beroepbaar: C. J. Schorer, kand.,
Hoofdstraat 23a, Driebergen (reet.).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Nieuwendijk: A. Hooi-pi
meijer, kand. te Vreeland; te Vaassen:
C. A. van Nood, kand. te Amsterdam,
die dit beroep heeft aangenomen.
Aangenomen naar Rotterdam-IJssel-
monde: B. Fidder te Appingedam.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Groningen: drs W.
Steenbergen te Eindhoven, die be- £o
dankte voor 's-Hertogenbosch.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te IJmuiden: J. Meilof te
Zwijndrecht; te Ferwerd-Hallum:
kand. C. J. de Ruijter te Rotterdam.
Bedankt voor Groningen-Zuid: J. F.
Heij te Amersfoort-Centrum; voor
Emmen: W. Wierenga te Berkel-R(
denrijs; voor Gouda: H. J. Nijenhui
te Groningen-O.
Beroepbaar: C. J. de Ruijter, kand.J
Oudedijk 70a te Rotterdam.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Beekbergen. Hoogeveen
Lemmer. Ooltgensplaat, Oudemirdun
en Terneuzen: J. Driessen, kand. t<
Utrecht; te Nieuw-Beijerland, Rotter
dam-Alexanderpolder, Rotterdam-Zuid
wijk en Slikkerveer: H. Paul, kand. tr
Zoetermeer; te Groningen, Hoogvliet
Klaaswaal, Kruinlngen, Leerdam, Mij
drecht Poortugaal, Ridderkerk, Sche:
penisse. Utrecht, Waarde, Wagen»
gen, Westkapelle en Zwijndrecht:
Mondria, kand. te Apeldoorn.
OUD GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt voor Utrecht: M. A. Miera!
te Krimpen a. d. IJssel.
Victora Holt Vrouwe van Mellyn-
Uitgave Fontein-Paperbacks Prijs
9,75.
Het is de tweede druk van het roman
tische verhaal, dat de schrijfster situ
eert op een buitenplaats in het zuid
westen van Engeland. Martha Leigh
een jonge vrouw van goede afkomst
die in behoeftige omstandigheden ver
keert, komt op het landgoed als di
gouvernante van de kleine Alvean. IX
sfeer is eer gecompliceerd en druk
kend. Het is alsof de dode moede
van het kind, die stierf toen ze me
haar geliefde wilde vluchten, er no
steeds rondwaart. In de familie zijl
goede en kwade personen, tussen wi
Martha haar weg zoekt. Er is zelf
een moordenares en bij dit alles dl
verrassende romance, die haar tenslot
te Vrouwe van Mellyn doet worden
maar niet ndadat zij aan de dood ii
ontsnapt. Men moet van dit genre -
een apart en deftig wereldje met eet
eigen sfeer houden om het te kun
nen waarderen. Victoria Holt kan uit
stekend mensen typeren en situatie
schetsen. Maar dan gaat het wel on
een landjonkerachtige sfeer en vee
paardrijden. De uitgever zegt, da
men deze roman met ingehouaei
adem leest. We hebben rustig, een en
kele maal wat verveeld geademd'. RfpL
