Spanning in Z.-Afrika
na synodebesluit over
'gemengde' kerkdienst
1
amro-pierson fund
Zeven beroemde vrouwen
in het Holland Festival
Technische mensen
Groot Nieuws jobstijding?
7 rouw
Kwartet
Heilsleger tot
eerste beginselen
opgeroepen
Lutheranen naar Eisenach
Nieuw Duits liedboek
ook voor r. katholieken
Schoorsteen van
slooppand valt om:
jongetje gedood
Bockcssctalagc
Man (29) komt om
bij vechtpartij
na dancing-bezoek
T-rcezend eeld 'Kom over
de br"i' stroomt binnen
amro-pierson fund
Plafond jeugd
centrum kwam
naar beneden:
niemand gewond
vandaag
KING hÉd
Javaanse neushoorn
van uitroeiing gered
Spaarde
S-jes"
op de flesjes
van Keiler bier
TKOliW/KWAftTET DINSDAG 12 JUNI 1073
PRETORIA Binnen de grote Nederduits Gereformeerde kerk in Zuid-Afrika is enige spanning
ontstaan naar aanleiding van de in augustus 1972 in Sydney door de Gereformeerde Oecumenische
Synode aangenomen resolutie betreffende het meedoen van gemeenteleden van verschillend ras aan
een godsdienstofening.
De (kleinere) Nederduits Hervormde kerk heeft een kanselboodschap uitgegeven waarin zij stelt dat
zij onverkort vasthoudt aan haar kerkwet, die stelt dat per bevolkingsgroep afzonderlijke kerken
wenselijk zijn.
De boodschap heeft de Nederduits Ge
reformeerde moderator dr. J. S. Geric-
ke de verklaring ingegeven dat in
Sydney wel gestemd werd voor geïnte
greerde huisdiensten, maar niet voor
gewone kerkdiensten waaraan kerkle
den van verschillend ras zouden deel
nemen.
Verbaasd
In de kleurlingen- en zwarte NG-ker-
ken is men over deze reactie van dr.
Gericke niet te spreken. In het
maandblad Pro Veritate van het
Christelijk Instituut zegt de Indiase
ds. Edward Mannikam dat in Sydney
wel degelijk gestemd is voor geïnte
greerde kerkdiensten en niet voor
huisdiensten. 'Ik ben verbaasd dat hij
(ds. Gericke) die zo'n grote kerkelijke
autoriteit en een intelligent man is
zijn tijd in Sydney heeft verkwist met
spreken over huisdiensten op plaatse
lijk en internationaal vlak. We spra
ken over gemeenschappelijke diensten
en ik wil duidelijk stellen dat ieder
daaronder gemeenschappelijke dien
sten in de zichtbare kerk van Jezus
Christus verstond'.
Ds. Mannikam voegt er aan toe dat
het heel gebruikelijk is dat blanken
deelnemen in diensten van kleurlin
gen. Indiërs of zwarten. 'Alleen is het
op het moment helaas voor 90 procent
eenrichtingverkeer'.
Dat wordt veroorzaakt doordat blan
ken wel vrij een niet-blanke kerk
kunnen binnengaan, maar niet-blan-
ken mogen alleen op uitnodiging van
een blanke de kerk betreden. Ds.
Manmiikam waarschuwt: 'Dit za'l proble
men geven in de toekomst, als de
(ADVERTENTIE)
Gericke
kerk de traditie van het weren van
zwarten uit blanke kerkdiensten
voortzet. De dag zal aanbreken dat de
zwarte kerken tegen de NG-kerk zul
len zeggen: Luister, we willen jullie
zendelingen en jullie blanken niet
meer. in onze kerken'.
Resolutie
die belangstelling hebben voor
een jaarinkomen van
ƒ21.500
lezen de advertentie van
CINDU CHEMIE b.v.
op pag. T16
De Nederlandse vertegenwoordiger in
de GOS-vergadering in Sydney, prof.
dr. K. Runia van de gereformeerde
Theologische Hogeschool te Kampen
zegt, net als ds. Mannikam van me
ning te zijn dat wel degelijk in
Sydney is gesproken over gewone
kerkdiensten.
De betreffende resolutie luidt in haar
geheel:
'De eenheid van het lichaam van
Christus moet tot uitdrukking komen
in de gemeenschappelijke eredienst
(met insluiting van het Heilig Avond
maal) van christenen, afgezien van
hun ras. Het kan zijn dat taalkundige
of culturele verschillen het vormen
van afzonderlijke gemeenten, vaak
met hun eigen type van prediking en
wanneer het om de leer ging, aan het
Hebreeuwse of Griekse taaleigen de
voorkeur gaf boven de omgangstaal?
Het gaat hier nu juist om de recht
vaardiging door het geloof alleen, me
dunkt een nogal centraal leerstuk.
Hoe kan trouwens de niet in Messias
Jezus gelovende Jood Rosenzweig deze
leer even goed begrijpen als de wel in
Messias Jezus gelovende Jood Paulus
en de niet-Jood Luther?
Met Buber en Rosenzweig is Luther
het bepaald niet eens: 'Want men
moet niet de letters in de Latijnse
taal vragen hoe men Duits moet spre
ken, zoals deze ezels doen: maar men
moet de huismoeder, de kinderen op
straat, de gewone man op de markt
daar naar vragen en hen auf das Maul
zien, zoals zij spreken, en naar aanlei
ding déérvan vertalen; dan verstaan
ze het en merken dat men Duits met
ze spreekt'. Juist als men zich braaf
aan letter en woord uit het Hebreeuws
of Grieks wil houden, kunnen er bij
het vertalen grote ongelukken gebeu
ren. zegt Luther, en dan haalt hij Da
niël 10 11 en 19 aan, waar Daniël let
terlijk in het Hebreeuws door 'n engel
wordt aangesproken met 'Man der be
geerten' of 'man der lusten', wat een
totaal verkeerde, wat wulpse indruk
van de arme Daniël zou geven, aange
zien hier bedoeld is; zeer gewenste, be
minde man! Luther stelt dan voor
hier gewoon te vertalen met: 'Lieber
Daniël'.
Tegenover deze en vele andere voor
beelden van vertalingen in de om
gangstaal geeft Luther er in zijn
Sendbrief maar één voorbeeld van dat
hij ook wel eens wat meer gebonden
aan de Griekse taal vertaalde, vooral
onder invloed van ziin vertaalhulnen
Melanchton, Aurogallus en Buenha-
gen. Hij noemt dan John. 6:27. waar
hij het woord 'verzegeld' liever ver
taald zou hebben met 'Deze heeft God
de Vader getekend', of 'Deze bedoelt
God de Vader'. Dan zegt hij dat hij
daar:.liever de Duitse taal wilde
abbrechen dan van het Woord afwij
ken'. Dit is het enige waarop Rosen-
zweig zich zou kunnen beroepen: soms
is Luther vrij geweest óók van zijn
vrije maar zeker niet minder bij
belse vertaalmethode. Maar diezelf
de vrijheid vinden we ook in Groot
Nieuws terug. Of Luther zou schel
den bij het lezen van 'Groot Nieuws',
dan wel juist bij 'niet zulk best
nieuws' zullen we nu maar in het
midden laten. In elk geval schold Lu
ther net zoals hij God loofde en ook
vertaalde: in de omgangstaal.
Ds. J. G. Mees, hervormd predikant te
Ermelo en verbonden aan het Neder
lands bijbelgenootschap, schrijft ons:
Onder de titel 'Niet zulk best nieuws'
schreef ds. Spijkerboer afkeurend over
over het nieuwe testament in de om
gangstaal 'Groot nieuws voor u'. Ik
meen dat hij ditmaal de spijker niet zó
trefzeker op de kop slaat als we dat
anders van hem gewend zijn.
Vertalen blijft altijd even onmogelijk
als noodzakelijk, en elke vertaling,
ook elke methode, zal zijn sterke en
zijn zwakke kanten hebben en hou
den. zelfs als°we naar onze mening de
beste methode gevonden hebben.
Maar reeds de Talmoed leert: 'Hij die
een bijbelvers letterlijk, naar zijn ui
terlijke vorm vertaalt, hij is een leu
genaar', aldus J. Dasberg in het voor
woord van zijn vertaling van het
Joodse 'oude testament'.
En wie Luthers 'Ein Sendbrief vom
Dolmetschen' uit 1530 kent, zal m.i.
nooit over Luthers vertaalmethode
kunnen praten als collega Sp. doet.
Merkwaardig, dat de aanleiding tot
deze Sendbrief juist Luthrs vertaling
van Rom.3:28 was en wel de aanval
van 'papistische ezels' op Luthers ei
genmachtige toevoeging van het
woordje 'alleen' in: 'Wij zijn van oor
deel dat de mens alleen door geloof
gerechtvaardigd wordt, zonder werken
der wet', "er verdediging zegt Luther
dat hij dit gedaan heeft omdat hier
door de b'^ekenis van de tekst in het
Duits veel beter uitkomt. 'Want ik
heb Duits willen spreken', aldus Lu
ther. 'geen Latijn of Grieks, daar ik
mij had vno~tenomen bij het vertalen
Duits te spreken'. Hoe kon dan Franz
Rosenzweig aantonen dat Luther,
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie-
Ing. C - -stma,
F. Dleme".
- - -»ctie:
J. Tamminga.
B.V De
■i Pers: N.Z.
ai 276 - 280,
?ostbus 859.
n 020 - 22 03 83.
- 92 74 Bank:
Vor mk (rek.nr.
-lem.giro
eredienst, raadzaam maken; in deze
gevallen is het wijs om een uitwendi
ge en dus kunstmatige eenheid niet
op te dringen, maar de differentiatie
binnen het volk van God te erkennen.
Ook al zijn er misschien verschillende
kerken voor verschillende inheemse
groepen, toch mag niemand van de
gemeenschappelijke eredienst uitgeslo
ten worden op gronden van ras of
kleur. Het samenkomen in een ge
meenschappelijke eredienst van men
sen van verschillend ras is een teken
van de eenheid van de kerk en van de
gemeenschap der heiligen en kan een
christelijk getuigenis aan de wereld
zijn'.
Van een verslaggever
HILVERSUM Als vertegenwoordi
ger van generaal Eric Wickenberg, de
opperbevelhebber in Londen, heeft
gisteren commissioner Leslie C. Rus
her de vijfduizend aanwezigen op de
nationale trefdag in de Hilversumse
Expohal toegesproken. Hij rieip op de
geestelijke kant van de oorspronkelij
ke beginselen van het Leger des Heils
niet uit het oog te verliezen. Met na
druk noemde hij het belang van de
Heilige Geest in de beweging.
Na de commissioner gaf tijdens de
wijdingssamenkomst mevrouw Rusher
een getuigenis. Intussen vond voor de
jeugd een eigen rally plaats in de
vorm van een happening met muziek
en spontane getuigenissen.
In de middag werd het zojuist uit
Bangladesj teruggekeerde medisch-so-
ciale hulpteam van het Leger des
Heils onder leiding van Eva den Har-
tog begroet. De Nederlandse afdeling
van het Leger des Heils neemt deel
in een nieuw uit te zenden team. Het
zal ditmaal echter een internationaal
samengestelde groep zijn, die in Bang
ladesj in Faritpur zal samenwerken
met de plaatselijke Baptistengemeen
te. De Nederlandse leden van het team
zijn de heer en mevrouw Kanis en
de heer Verschoor.
GENEVE Het uitvoerend comité
van de Lutherse Wereldfederatie ver
gadert dit jaar van 27 juli tot 4 au
gustus in Eisenach in de Duitse De
mocratische Republiek. In dezq stad is
50 jaar geleden de Lutherse Wereld
Conventie opgericht, de voorloper van
de LWF.
FRANKFURT (EPD) Binnenkort
verschijnt in het Duitse taalgebied
een bundel met ongeveer honderd
geestelijke liederen, die door katho
lieken. lutheranen, reformierten en
vrije kerken is aanvaard.
Een oecumenishe commissie heeft
vier jaar lang aan de bundel gewerkt
en haar arbeid is thans door veertien
kerkelijke leiders goedgekeurd. Alle
liederen werden reeds in een of meer
van de participerende kerken gezon
gen. Veela werd hetzelfde lied in ver
schillende kerken echter met een af
wijkende tekst of op iets andere mu
ziek gezongen.
De voorbereidende commissie, die uit
twintig leden bestond, heeft een gelij
ke tekst en toonzetting gevonden voor
de honderd liederen. Met het oog op
de deelneming van katholieken aan de
uitgave mist de bindel de bekende
protestantse strijdliederen, doch ook
de t?piseh katholieke Maria-liederen
ontbreken.
A!s tegemoetkoming aan de moderne
tijd zijn evenmin de al te zoetige lie
deren uit de periode van het piëtisme
opgenomen.
De nieuwe bundel getuigt enerzijds
van de grote rijkdom aan liederen die
voortgebracht zijn door de reformatie,
maar aan de andere kant bevat de
bundel weinig dat representatief ge
acht kan worden voor het huidige
kerkelijke leven. Echt moderne gezan
gen ontbreken gehee, waardoor dit oe
cumenische experiment toch wel wat
al te traditioneel uit de bus komt.
Lutheranen
Anneliese Rothenberger
AMSTERDAM Zeven be
roemde vrouwelijke artiesten
behoren tot de solistische
medewerkers van het aan
staande Holland Festival.
Er zijn vier zangeressen bij. Daar
van treedt de Engelse jazz-zangeres
Cleo Laine voor het eerst in een
concert in ons land op. Zij is boven
dien niet uitsluitend zangeres want
zij vertolkte o.a. ook de titelrol in
Ibsen's Hedda Gabler. Zij speelde
ook de Titiana-rol in Shakespeare's
Midsummernightsdream. In ons land
komt zij concerten geven met het
John Dankworth-kwartet, waarbij zij
zich in 1952 aansloot en met de lei
der waarvan zij in 1958 trouwde. Zij
zal behalve moderne songs ook Sha-
kespeare-minneliederen ten gehore
brengen. In Rotterdam (18 juni),
Amsterdam (19 juni) en Den Haag
(20 juni).
De Australische sopraan Joan Su
therland zal voor de eerste maal in
Nederland haar medewerking verle
nen aan een opera-uitvoering. Zij
doet dat in de zelden opgevoerde
opera 'Rodelind'a" van Handel, waarin
zij zeven grote aria's te zingen
heeft. Haar unieke zangkunst, die in
ons land bij de liefhebbers voorna
melijk via grammofoonplaten be
kend is, is de oorzaak van de nu
reeds overweldigende belangstelling
voor deze voorstellingen die, onder
leiding van haar man Richard
Bonynge door de Nederlandse Opera
Stichting worden gegeven op 24 juni
(Scheveningen), 27 juni (Rotter
dam) en 30 juni en 3 juli (Amster
dam).
Elisabeth Schwartzkopf die al vele
jaren op onvergelijkelijke wijze de
traditie van de Weense opera- en
liedvertolking hoog houdt, zal na
lange tijd van afwezigheid weer een
liederenrecital in ons land geven, en
wel in het Scheveningse Circusthea
ter op 27 juni.
Anneliese Rothenberger, die in 1943
haar operadebuut maakte, en sinds
dien een over de gehele wereld be
wonderde vertolkster van vooral rol
len in opera's van Mozart en Strauss
is. treedt als soliste op bij het RAI-
concert van het Concertgebouwor
kest op 22 juni in Amsterdam, met
aria's van Mozart, Verdi, Leoncavel-
lo en Weber.
De beroemde Engelse actrice Dame
Peggy Ashcroft, die tegenwoordig
directrice is van de Royal Shakespe
are Company komt met dit gezel
schap in twee stukken van Harold
Pinter (Landscape, en A slight
ache) de vrouwelijke hoofdrol spe
len. De voorstellingen vinden plaats
in Amsterdam (18 en 19 juni), Rot
terdam (20 juni) en Den Haag (21
en 22 juni).
De titelrol in Garcia Lorca's 'Yerma'
zal hier tijdens de voorstellingen
van in Holland Festival worden ver
tolkt door de Spaanse film- en to
neelspeelster Nuria Espert. Het to
neelgezelschap dat haar naam draagt
(Compania Nuria Espert) wordt
door haar en haar man geleid. De
voorstellingen worden gegeven op 28
juni in Amsterdam en op 30 juni in
Scheveningen.
De zevende in de rij beroemde vrou
wen is de Mexicaanse Choreografe
Amalia Hernandez, die aan het
hoofd staat van het grote Ballet Fol-
klorico de Mexico dat zijn festival-
toernee begint bij de opening van
het Holland Festival op 15 juni in
Rotterdam en dat daarna optreedt in
Eindhoven (16), Amsterdam (17 en
20) Den Haag (18), Nijmegen (21)
en Utrecht (23 juni).
Joan Sutherland
Elisabeth Schwarzkopf
Van onze correspondent
EINDHOVEN Zondag is in Eind
hoven de tienjarige Harry Wolters
omgekomen toen hij werd bedolven
onder een instortende schoorsteen.
Zijn zesjarige zusje Gerda werd met
een bekken fractuur, een beenbreuk en
hersenletsel in het ziekenhuis opgeno
men. Het ongeluk gebeurde toen drie
kinderen, de twee slachtoffertjes en
een derde, ongedeerd gebleven jonge
tje, een slooppand waren ingegaan.
De kinderen waren vermoedelijk op
zoek naar sloopmaterialen, zoals lood
en zink. Toen zij staande op een plat
dak met een hamer en een hakbijl
een muurtje probeerden om te slaan,
stortte dit in, waardoor gelijktijdig
een schoorsteen omviel.
sbreerde boekje van die andere Carter
man en de vrouw in Dalerpeel de au-
ADVERTENTIE)
OEOSTGEEST Van de toegelegde
g-ften voor Kom over de Brug is
thans bijna 51 Vj miljoen gulden bin
nengekomen op het actiecentrum in
Oegitgeest. Men is daar erg optimis
tisch gestemd over het eindbedrag,
donnlat blijkt dat de toegezegde gif
ten tot dusver in het algemeen
nr-.r.ipt binnenkomen. Van de 744 gea
dopteerde projecten zijn er nu meer
dan 600 geheel of gedeeltelijk uitbe
taald.
Fon nn researchfaciliteitcn en
Een op researchfaciliteitcn en
know-how van beide banken
gefundeerd beleggingsfonds.
Waarbij dc belangen internatio
naal gespreid zijn. En dc
beleggers participeren in het
totale pakket van hoogwaardige,
zorgvuldig geselekteerde aandelen.
solide vermogensbeheer.
Van- een verslaggever
LOCHEM Niemand werd ernstig
gewond toen zondagmiddag het pla
fond van het jongerencentrum in de
Blauwe Torenstraat in Lochem in
stortte. Op het moment dat dit ge
beurde, waren er ongeveer honderd
jonge mensen tussen zestien en twin
tig jaar aanwezig. Een paar liepen
wat schrammen, builen en een be
zeerd hoofd op. Het gebouw, meer
dan een eeuw oud, werd onmiddellijk
gesloten.
(AT\
uits
Het is nog steeds niet afdoende
maken wat wij te verstaan hebbj |ailk
der de mededeling uit het Pin|,r-
verhaal, nl. dat zij die daar bijeeiölJn
ren 'met andere tongen begonni ;xam
spreken, zoals de Geest het hurH
uit te spreken'. De betekenis va
pinksterteken wordt ons echter
duiidelijk uit wat erop volgt nl Jor!°f
een aantal vreemdelingen verk 1^
d it zij de geest-vervulden 'een e
in hun eigen taal' horen spr 'ur
M.a.w de boodschap, het getuij 'cht-
dat deze mensen geven komt ove dan
is geen taalbarrière, er is een mogi 1
heid van verstaan. Die mogeliji de ge'
van verstaan van de boodschap is óók.
dus, hoewel het blijkbaar ge vogel-'
over frans, duits of engels gaal we u
al een kwestie van geschenk, neela'
geestesgave. Hoeveel te meer, zij den c
geneigd te zeggen, hoeveel te wat o
dan als het gaat om het verstaai »uder
de zin van de boodschap. Die o lams
scheiding wordt hier niet gemaal Ia i'
dat we het teken nu iets dichte ieer
ons hebben: de Geest maakt vei ochte
mogelijk. Over alle taalgrenzen Zand'
gaat de Geest, 't Doet er niet lub
je alleen maar een inheemse neew
spreekt, de Geest weet je wel te club
den. Dat heeft intussen wel even in el!
nodig gehad en daaruit blijkt d zélf
wat dat vinden van de Geest b dan e
ook nog een andere kant aan zi tivite
de kant van de mensen. De Here mobi
doet het altijd met de mensen. E verdc
moeten dus met de gave des G« ben.
eropuit, de wereld in. Om de bwe g
schap door te geven en om mens zodat
zijn met de mensen en te laten huisd
hoe dat gaat als je de Geest on Toen
gen hebt en hoe het dan in de w
gaat en hoe het dan moet gaajQnj
wat er dan allemaal kan en ook
al niet kan. Want tot de mensen ba
ken is een zaak van woorden. D voor
onontkoombaar en goed ook, maa
is ook een zaak van iets laten gm'
Vandaar dat dc Heer ons er ?in
avondmaal bijgaf en de doop. En
die moeten vertaald worden.
E! icho.
leb
nog heel wat tongenwerk te ver roj.
ten En dan moet je je herinn ajng
hoe zo'n tongetje van een orgel
een klein beetje verkeerd hoefi
zitten om vals te klinken. Dus:
nauwkeurig tongwerk ook.
iedboek
(ADVERTENTIE)
en 1
Fram
note:
wore
Kies voor zekerheid
Keus uit meer dan 300 wagens
BOVAG gar bewijs - ANWB keurinc,
RIJKSWEG NAARDEN
TELEFOON 02159 - 40041
niet
Van een verslaggever
BERN De Javaanse neushoorn, L._
in tegenstelling tot de Afrikai
slechts één hoorn heeft, is van de
roeiing gered. Doordat een groep i
kundigen van het Wereldnatuurfl
zich vijf jaar lang met toepas
van strikte beschermende maatregi
heeft ingespannen voor het beb
van deze diersoort, is het aantal
liet eiland Java van 24 tot 48 gestei
Als alles meezit, is het voortbest
van de Javaanse neushoorn nu ve
kerd: temeer omdat er een uitgebi roi
reservaat voor de dieren werd afgi
kend. De neushoorn is niet alleen Alk
begeerde buit van de jagers op g!
wild, maar ook van de Javaanse st 017
pers, die aangewakkerd door het w
geloof dat de hoorn ingrediënten
vat voor het brouwen van hun
desdrank' het dier ongenadig aan
uitmoorden waren.
De gouden pliarao, door Michael Car
ter. Uitgave Hollandia Baarn 138 DALEN De 29-jarige schilder C.
blz. 14.50. N. uit Geesbrug (Dr.) is in de nacht
Alweer een boek over Toetanchamon, va" zaterdag op zondag om het leven
wiens graf ruim vijftig jaar geleden ££komen bij een vechtpartij met de
in Egypte werd ontdekt door Howard 18-jarige opperman J. V. uit Daler-
Carter en Lord Carnarvon. Er zijn Peel-
pas enkele uitstekende uitgaven vèr- De schilder was met zijn -4-jange
schenen, waaronder een herdruk van vrouw en de opperman zaterdagavond
Howard Carters verslag, en de nood- per aut0 uitgegaan. Na een bezoek
zaak om daar nu dit mager geïllu- aan een da"™S verheten de opper-
aan toe te voegen, ontgaat ons. De au- t0- "'fr0P °"tstond ee"
teur herhaalt het schone verhaal van s.Prek tussen N. en V waarbij de bei
de vondsten, en doet een poging tot de ";annen s'aa® raakten-
het samenstellen van een levensge- ernstig aan het hoofd gewond dat hij
schiedenis van de onbeduidende ko- ?ver]e0i wai!7a """u f
ning, die Toetanchamon ondanks de ta«d. De politie vermoedt da een
praal waarmee hij begraven werd. verhouding usscn de vrouw en de op
moet zijn geweest Vraag aan de vor- Perman aanleiding was tot de vecht-
Uier: wat zijn (pagina 81 onsterfelij- .i.n
ke' resten? W F S opperman uit noodweer heeft gehan
deld.
voor vele prachtige
artikelen ver beneden de
winkelwaarde:
o.a. fondueset, ovengrill,
pannenset etc.
vraag uw slijter om de
folder en spaarkaart
A halve liter
1 in handig OZct.
krltjeeem~per>'e'
