ff I
Vergiftige werking van
bacterie erg toegenomen
dichtbij
oorzitter
probleem
if lok het onze
'Botulisme' doodt vogels en dieren - en bedreigt nu volksgezondheid
-4
- mm
*r iR'
op de plaat - pop op de plaat-popopde p
CH-vragen over
"S emigratie naar
jZuid-Afrika
Aan 'Wings'
zul je je geen
buil vallen
moeder hoort in de keuken
kindje
gezin
berenborrel
T4pUiV/K,mRTET VRIJDAG 8 JUNI 1973
BINNEN LA N D/COMMENT A AR T5/K7
Commentaar
LRlfe'
j WD-Tweede Kamerlid cn oud
van binnenlandse zaken
tsema heeft zich kandidaat ge-
1 als commissaris van de Koningin
Gelderland.
it is een vervelend nieuwtje voor
het wel menen met de stijl en de
jwektheid van het parlementaire
Het is waar: de heer Geertsema
■ft zich een bekwaam bestuurder
itoond o.a. als burgemeester van
'assenaar en als minister van binncn-
ndse zaken en uit dat oogpunf be
en valt hij beslist in de termen om
i vacature in Arnhem te vervullen.
bch is het vervelend te moeten leren
ven met de gedachte dat de heer
eertsema, als hij naar Arnhem gaat,
■t meer in de gelegenheid zal zijn
it nog de liberale Tweede Kamer-
ictie te leiden (want commissarissen
n de Koningin mogen geen lid zijn
m de Eerste of Tweede Kamer).
t heer Geertsema mag dan door
emvolume en omvang bij deze of ge-
misschien de indruk wekken van
elfvoldaanheid zij die hem beter
ennen weten hoe hij in de liberale ka-
ïerfractie en in het bijzonder tijdens
ijn voorzitterschap van die fractie
leeds een open en fatsoenlijk libera-
sme heeft voorgestaan en verdedigd,
daaraan heeft het liberalisme, nu
J iet de voornaamste stroming vertegen-
oordigt in de zo verschillend samen
stelde oppositie in de Tweede Ka-
meer dan ooit behoefte. Als voor-
r van de WD-Kamerfractie zou
heer Geertsema meer op zijn plaats
dan als voorzitter van de provin-
Ie staten van Gelderland.
F |even die niet zijn voorzien van naam en
res kunnen niet in behandeling worden
nomen. Geheimhouding Is verzekerd. Vra-
rtont#zl d,c nIet onderling met elkaar In verband
J in moeten in afzonderlijke brieven worden
ofetcld. Per brief dient een gulden aan post
aal fels te worden Ingesloten. Adres: redactie
ouw-Kwartet, postbus S48. Botterdam.
mg: Hoe maakt men een geglazuur
de raas waterdicht?
1 Mwoord: Met een ouderwets doch
il bruikbaar middel: Vul de vaas zover
als u het nodig acht met karnemelk
en laat alles zo een nacht staan. De
bereikbare buitenkant zou u ook met
>y karnemelk kunnen besmeren, maar
het kan ook (vooral de bodem) met
loorzichtige lak.
Vraag: Wat is genuanceerd, wat is in-
lusief denken?
totwoord: Nuances zijn schakeringen
tussen zwart en wit. Iemand die genu-
:erd denkt zal nooit iets geheel
rart of geheel wit kunnen noemen,
loit geheel slecht en nooit geheel
led. Inclusief denkt hij die bij zijn
gedachten de gedachten van anderen
rbijneemt. De problemen van andere
lensen en volken zijn in dit denken
ngesloten.
Vraag: Betreffende de lange duur van
'terbeschikkingstelling'.
Antwoord: Er kunnen aanleidingen en
ng. Redenen bestaan die het noodzaken
dat bepaalde figuren in psychiatrische
klinieken worden opgenomen en daar
P;T' jaren verblijven. Dit gaat niet zomaar,
ongecontroleerd, maar de verlenging
van een dergelijk verblijf wordt
cJ0 steeds justitieel weer grondig bekeken
s en op grond van allerlei onderzoekin-
gen en overwegingen vastgesteld of
j beëindigd. De terbeschikkinggestelden
hebben hun eigen advocaat, die ver
der voor hen optreedt. Verder hebben
zij ook het recht op privacy. Dat bete-
•n°i8| kent soms dat niemand ermee gebaat
'schi is als men in bepaalde gevallen, waar
öo jmoeite noch kosten gespaard werden,
probeert op geëmotioneerde wijze ie
mand op onoordeelkundige manier in
de publiciteit te brengen. Wij mogen
daarentegen dankbaar zijn, dat de jus-
ij rai titie juist de, menselijkerwijs hopelo
ze gevallen niet aan hun lot overlaat,
maar op vaste tijden weer helemaal
opnieuw bekijkt en doorlicht.
prei-
eer
door Rob Foppema
ROTTERDAM Tot 1970 was
botulisme een bijna vergeten
soort voedselvergiftiging, die wel
iswaar dodelijk kon verlopen,
maar praktisch gesproken niet
voorkwam. Sinds die zomer drie
jaar geleden zijn tienduizenden
watervogels erdoor omgekomen.
De laatste twee jaar werd 'n stij
gend aantal koeien en schapen
het slachtoffer, en de situatie
mag nu bedenkelijk heten voor
de volksgezondheid.
De bacterie die de vergiftiging onder
zeer bepaalde omstandigheden kan
veroorzaken, is aangetroffen tot in de
laatste zandfilters van de Haagse
duinwaterleiding. Slachtkippen die
waren besmet met een minder gevaar
lijk type van dezelfde bacterie, zijn
een beperkte tijd op de markt ge
weest. Zonder gevolgen voor de consu
menten, maar toch een ongewenste si
tuatie. De bacterie Clostridium botuli-
num is ons in drie jaar tijd erg nabij
gekomen en we zijn nog niet van hem
af.
Zelfs is Cl. botulinum een volstrekt
onschuldig organisme. Maar onder
(voor hem) gunstige omstandigheden
produceert hij de giftigste stof die op
deze wereld bekend is: botulinum-
toxine. Die gunstige omstandigheden
vindt hij vooral in niet afdoende ge
conserveerd vlees. Beneden een tem
peratuur van tien graden wordt op
een uitzondering na geen toxine
gevormd. Pas bij dertig graden draait
het proces op volle toeren.
Ook dan hoeft er nog niets aan de
hand te zijn. Verhitting tot tachtig
graden maakt het toxine in een mi
nuut of tien onschadelijk, bij kook-
temperatuur is het in drie minuten
weg. Maar het risico is er natuurlijk
toch: als voedsel eenmaal besmet is.
hangt de verdere afloop nadrukkelijk
af van de zorg waarmee het wordt be
reid en bewaard. De ontwikkeling van
een degelijke conservenindustrie
heeft, samen met de opkomst van de
koelkast, botulisme tot een vergeten
ziekte gemaakt. Andere ontwikkelin
gen van de techniek brachten het pro
bleem door een achterdeur terug.
Voorlopig alleen voor eenden, kap-
meeüwen en een enkele koe.
Hoe dat in zijn werk ging is met prij
zenswaardige spoed uitgezocht door
het Centraal diergeneeskundig insti
tuut in Rotterdam. In juli 1970 begon
de eerste massale sterfte van eenden.
Gisteren promoveerde de heer J.
Haagsma aan de Utrechtse universi
teit op het onderzoek naar de oorza
ken van de uitbraak die zich intussen
al op veertien plaatsen heeft her
haald.
Hoofdoorzaak is de lozing van opge
warmd koelwater, voornamelijk door
electriciteitscentrales. Op de achter
grond spelen waarschijnlijk mee: de
onverantwoordelijke manier waarop
wij jarenlang zodanig met insectici
den hebben gewerkt dat de roofvogel
stand ernstig is teruggelopen, en de
toenemende algemene vervuiling van
ons oppervlaktewater.
3
r; ;-;éwlTC
jfoi w-ggpm* -
'4
Een aan botulisme lijdende eend, enkele uren voor zijn dood. Vlieg- en halsspieren zijn verlamd. Als de
ademhalingsspieren het opgeven stikt hij.
Op grond van het onderzoek kan wor
den gereconstrueerd hoe die eerste
uitbraak in Den Haag moet zijn be
gonnen. In een vergeten hoekje van
het verversingskanaal, waarin het ge
meentelijk energiebedrijf zijn koelwa
ter loost stierf een eend. Waaraan hij
doodging zullen we nooit weten, maar
in ieder geval niet aan het beperkte
aantal botulinum-bacteriën dat ergens
in zijn lichaam op betere tijden
wachtte. Die bacteriën zijn zelf im
mers volstrekt onschuldig. Ze gedijen
alleen bij afwezigheid van zuurstof,
en dat is een omstandigheid die in
een levende, ademende eend weinig
wordt aangetroffen. Maar in een dode
eend ligt dat anders. Wanneer het ka
daver tot ontbinding overgaat, krijgt
Cl. botulinum zijn kans.
Er is nog maar een voorwaarde nodig
voor een forse vermenigvuldiging van
de bacteriën: warmte. Hoe warm het
toen was in het verversingskanaal,
weten we niet. Temperaturen werden
pas opgenomen in augustus. Ze vari
eerden toen van 33 tot 38 graden. Voor
botulinum een heel mooie tempera
tuur. Er zullen maar enkele dagen
verlopen zijn voordat het kadaver van
die ene eend doortrokken was van bo-
tulinum-toxine.
(ADVERTENTIE)
doko^de beste voeding voor uw hond
Op zes plaatsen in ons land trad
sindt 1970 grote vogelsterfte op.
Kleinere explosies van botulisme
werden op negen andere plaatsen
in de omgeving waargenomen.
Dat was op zich nog geen probleem
voor de andere eenden. Die eten geen
vlees, en zeker niet dat van hun dode
soortgenoten. Maar intussen waren de
vliegen op bezoek geweest en hadden
hun eitjes gelegd. Uit die eitjes ont
wikkelden zich maden. (Dit is geen
door willem-jan martin
'til Van een verslaggever
Ko
r DEN HAAG Het CH-Kamerlid Tol-
'e rrt man heeft minister Boersma (sociale
zaken) vragen gesteld over de in de
regeringsverklaring aangekondigde
beëindiging van de financiële steun
aan de emigratie naar Zuid-A frika.
reerf
In de vragen herinnert het Kamerlid
aan de mededeling van de minister
(in september 1972) dat het onthou
den van aanvullende materiële bij
stand bij emigratie naar Zuid-Afrika
'zich moeilijk zou verdragen met de
erkenning van de democratische vrij
heid van alle burgers om zich naar ei
gen inzicht en op eigen verantwoorde
lijkheid te vestigen in enig land van
hun keuze'. De heer Tolman wil nu
weten hoe deze opvatting zich ver-
venj draagt met de regeringsverklaring en
informeert naar de aanleiding van de
ze beleidswijziging.
Het blijft maar zulk prachtig weer.
Zeker op de plaats waar de afdeling
popmuziek van Trouw/Kwartet haar
zomerresidentie heeft ingericht. Al
die zonneschijn is natuurlijk
uitstekende kost voor de talloze
vakantiegangers, die keurig de
instrukties hebben opgevolgd en nu
druk doende zijn de gevreesde piek te
mijden, maar anderzijds is het
kennelijk veel te mooi weer om
muziek te maken (en eigenlijk nog
minder om erover te schrijven, maar
goed, een stalen plichtsbesef zal ons
ook wel weer over dit dooie punt
heen helpen): ik kan tenminste niet
bijster onder de indruk zijn van het
quantum popmuziek dat deze week in
de bus plofte.
Laten we eens zien, wat er zoal aan
de hand is. In eerste instantie
stuiten we dan op Paul McCartney
en zijn groep WINGS. De nieuwe
langspeler heet RED ROSE
SPEEDWAY (Apple Records PCTC
251) en dat is wederom een tamelijk
matige plaat, al verliest ie zich deze
keer niet in die regelrechte
kneuterigheid van zijn voorganger.
Nog steeds gaat het om simpel
amusement, kleine muziek die het
vooral moet hebben van zijn (gewild)
alledaagse karakter, muziek die als
ze nog zouden bestaan gefloten
dient te worden door slagerjongers
met een rieten mand voor op hun
fiets.
Maar McCartney wil een en ander nog
wel eens zó opdrijven, de zaak zó voor
jong en oud toegankelijk maken, dat
er een beschamend soort kleuterpop
ontstaat, waar zelfs de grootste nurks
zich geen buil meer aan zal vallen.
Met de elpee Wild Life was dat wel
erg duidelijk. Hier valt af en toe wat
intelligenter' tegengas waar te
nemen, een nummer als Little Lamb
Dragonfly doet zelfs erg denken aan
het kwaliteitswerk dat in vroeger
tijden onder Beatlesvlag werd
vervaardigd. In een iets mindere,
want vervaarlijk naar de afdeling
bombast overhellende mate geldt dat
ook voor de vrij recente hitsingle My
Love. Maar aan de andere kant is er
toch ook weer flauwekul genoeg,
verdwaasd doorstampende fantasie-
lyi'iek in songs als Loup (1st Indian
On The Moon), Big Barn Bed en de
medley Hold Me Tight/Lazy
Dynamite/Hands 01 Love/Power Cut.
Snel over derhalve naar CURVED
AIR en de elpee AIR CUT (Warner
Bros K 46224), al is het hier ook
zeker niet alles goud wat er blinkt.
De rond zangeres Sonja Kristina
opgetrokken formatie gaat vrij
gedreven en compact van start, je
krijgt zelfs even de indruk van een
Jefferson Airplane in zijn betere
dagen (The Purple Speed Queen,
Elfin Boy) maar daarna gaat het via
Metamorphosis (zo'n titel alleen al
spreekt boekdelen), dat bedacht werd
door multi-instrumentalist Eddy
Jobson, pijlsnel bergafwaarts. Eddy
kan er wat van, van piano spelen en
orgel en synthesizer en wat al niet.
maar de bondigheid die de
openingsnummers tot zo een
verfrissende ervaring maakte is
verdwenen en komt, getuige de
tweede kant, ook niet meer terug.
Hetzelfde geldt voor de helderheid in
de melodische lijnen, uitgezonderd
misschien Two Trhee Two van bassist
Mike Wedgwood dat weer zeer aan
Jefferson Airplane doet denken (let
op de sologitaar), waardoor al met al
naar mijn smaak iets te vaak
virtuositeit op niks af wordt
bedreven. Maar toch wel een aardige
elpee.
Steeley Span
(ADVERTENTIE)
cloko^de beste voeding voor uw hond
Zeker een stuk leuker dan de
aangepaste Britse folklore uit de
koker van STEELEYE SPAN, een
Fairport-splinter die dit keer de
langspeler PARCEL OF ROGUES
(Chrysalis CHR 1046) opvoert.
Aangepaste folklore betekent in dit
geval zelf arrangeren en hier en daar
van enige elektrieke instrumentatie
voorzien van een tien stuks
'traditionals' uit de Britse muzikale
volkseigen. Het valt niet te ontkennen
dat dit met de nodige fantasie én
vakmanschap is gedaan (de
baspartijen van Rick Kemp, geen
onbekende van de platen van Michael
Chapman, zijn een goed voorbeeld
van wat ik bedoel), maar de muziek
op zich is wel zo stereotiep en ooit al
minstens zo bekwaam vertolkt door
mensen als Bert Jansch, Pentangle of
Fairport Convention, dat er maar
bitter weinig lol aan te beleven valt
Voor mij persoonlijk komt daar dan
nog eens bij, dat ik de zeurderige
toon, die negen van de tien Engelse
traditionele wijsjes schijnt te moeten
kenmerken, niet kan uitstaan. Het
parool 'liefhebbers vóór' is hier dus
wel op zijn plaats.
Dan floklore van de overzijde van de
Atlantic. Cowboymuziek. Grazige
weiden en meer van dat. Deze keer
vertokt TOM T. HALL de emotionele
kant van de (door Watergate en
aanverwanten enigszins verkreukelde
('American Dream'. Hall staat voor
zijn land, ondanks alles, dat wordt
wel duidelijk uit de teksten van zijn
elpee TE RHYMER AND OTHER
FIVE AND DLMERS (Mercury 6338
231). Parallellen met Merle Haggard
liggen voor de hand. We zullen daar
verder maar niet op in gaan, wat dat
betreft kennen we elkaar ondertussen
wel, dacht i!: zo. Daarom alleen nog
een enkele opmerking over de muziek
zelf. Die is heel plezierig en vooral
ook met zeer veel vakmanschap in
•■Ikaar gezet. Wat eigenlijk ook niet
missen kan met kanonnen als Charlie
McCoy. Pete Drake, Hargus Robbins
en Jerry Kennedy.
smakelijk verhaal, maar zo moet het
gegaan zijn). En die maden hadden
jammer genoeg niet de minste last
van het toxine. Eenden eten wel ma
den. Desnoods uit het kadaver van
een soortgenoot. Een of twee van die
maden bevatten waarschijnlijk vol
doende toxine om een volwassen eend
te doden. Zo kwamen er meer kada
vers in vergeten hoekjes terecht. De
explosie was een feit.
In september namen de vergiftigings-
gevallen geleidelijk af. De volgende
zomer kwamen zij terug. De bacterie
Clostridium botulinum is taai. Als
de omstandigheden niet gezond voor
hem zijn, gaat hij over in een rust-
vorm, een spore. Levenskrachtige spo
ren zijn door dr. Haagsma aangetrof
fen in negentien jaar oude, willekeu
rig getrokken grondmonsters. Ook het
toxine zelf blijft in het milieu lange
tijd ongewijzigd bestaan.
In die volgende zomers bleek nog iets
anders. Met Cl. botulinum besmette,
gezonde vogels konden de infectie
overbrengen naar andere wateren. Bo
tulisme werd gevonden bij vogels in
het Haagse Bos, in de Paleistuin, in
Clingendael, in de Hofvijver. En in
de duinpannen van het waterleiding
bedrijf bij Scheveningen.
Dat was niet direct gevaarlijk voor de
volksgezondheid. De vogels sterven
aan toxine van het zogenaamde type
C, waarvoor mensen erg ongevoelig
zijn. Bovendien wordt het toxine bij
de zuivering tot drinkwater wel afge
broken. Alleen een concentratie dode
vogels in wat straks drinkwater moet
worden, is toch niet prettig. Boven
dien blijkt in gebieden met veel sterf
te ook een verhoogdde concentratie
van botulinum type B en E voor te
komen, waarvan het toxine voor men
sen wel gevaarlijk is. De verzamelkom
van de Haagse duinwaterleiding bleek
mét name geïnfecteerd met type B.
Het waren de sporen hiervan, die in
het laatste zandfilter werden aange
toond. Menselijkerwijs moeten ze ook
in heit leidingwater zitten, hoewel dr.
Haagsma ze daarin niet kon aantonen.
Hij noemt de toestand 'bedenkelijk'.
Niet altijd kan koelwater worden aan
gewezen als de verantwoordelijke fac
tor voor botulisme-explosies. Wel bij
de grote uitbraken in Den Haag, Lei
den. Amsterdam en Groningen. Niet
bij die in Hilvarenbeek en Zuidelijk
Flevoland. In Hilvarenbeek begon het
in een warme zomer in een moerassig
gebied waar de watertemperaturen
plaatselijk tot dertig graden opliepen.
Maar bij elke temperatuur boven
twintig graden is een uitbraak moge
lijk. In diep water wordt die grens
zonder kunstmatige opwarming niet
gedurende langere perioden bereikt.
Waarom er voor 1970 geen grote 'na
tuurlijke' explosies waren, is niet be
kend. Maar dr. Haagsma heeft wel
vermoedens. Elke uitbarsting begint
met minstens één door andere oorza
ken overleden dode vogel. Maar in
een gezond milieu is de aanwezigheid
van een rottend kadaver een hoge uit
zondering: zieke en zwakke dieren
worden voordat het zover komt al
door roofvogels of roofdieren opge
ruimd. We hebben alleen tegenwoor
dig erg weinig roofvogels meer. De
watervervuiling kan ook een rol spe
len. Vuil water heeft ee laag zuurstof
gehalte, wat de omstandigheden voor
Cl. botulinum minder ongunstig
maakt.
Tegen de door koelwater veroorzaakte
uitbraken is wel iets te doen. De tem
peratuur beneden twintig graden hou
den, is technisch onmogelijk. Wel
kunnen door waterloopkundige wijzi
gingen aan het ontvangende water de
gevaren verkleind worden. Ondiepe
gedeelten moeten vermeden worden,
oevers beschoeid.
Geregelde en zorgvuldige verzameling
van dode en zieke dieren werkt posi
tief, zoals onder andere in Amsterdam
en Hilvarenbeek duidelijk bleek. En
waterleidingbedrijven zullen hun
open, voor vogels toegankelijke bas
sins met andere ogen moeten gaan be
kijken.
Erg bezorgd is dr. Haagsma voor het
overslaan van de verschijnselen naar
natuurreservaten. Zolang bijvoorbeeld
Amsterdam een besmettingshaard is
kan botulisme straks optreden in het
Naardermeer, of in het moeizaam ge
redde Zwanenwater.
onder redactie van loessmit
Moeder, naar de keuken! Hierop
komt een aantal suggesties neer
die in Eska Special 2 (Ariadne, Na
vijven, Doe het zelf) worden ge
daan onder het motto 'zelf gemaakt
voor de gezellige keuken'.
Er staan beslist aardige dingen in,
maar sommige daarvan doen wat
kneuterig aan. Zo bijvoorbeeld het
advies aan mensen, die hun hoofd
nog wel eens stoten aan open
staande deurtjes van kastjes boven
het aanrecht, die deurtjes er maar
uit te halen. Op de foto bij het
verhaaltje is een kastje met vier
deurtjes afgebeeld, waarbij wordt
aangetekend dat de buitenste
deurtjes er eventueel in kunnen
blijven om daar de rommelige din
gen in op te bergen. (Inderdaad,
het risico het hoofd te stoten is
door het verwijderen van de twee
middelste deurtjes waarschijnlijk
tot de helft teruggebracht.)
Vervolgens wordt ten overvloe-
De Noordbraöantse gemeente Roo
sendaal heeft met de kersverse bo
reling Koen Bakker de vijftigdui
zendste inwoner begroet. En hoe
wel normaliter het hele huisgezin
juicht als het kindje binnenkomt,
houdt dat gejuich in Roosendaal
buiten de deur van het gelukkige
gezin al gauw op. Niet wat burge
meester en wethouders betreft,
want die geven per feestelijke su-
per-geboortekaart 'met grote vreug
de' kennis van de heuglijke ge
beurtenis. 'Aan en rondom de ou
de kom verrees het nieuwe Roo
sendaal. Een levendige, aantrekke
lijke stad. Met veel groen in de
jonge wijken en welvoorziene
koopcentra met verkeersvrije pro
menades. Door velen geprezen om
haar goed leefklimaat.'
Velen, maar kennelijk lang niet al
len. De Studiegroep Roosendaal
stuurt een briefje achter de ge
boorte-aankondiging aan,, bedoeld
'om duidelijk te maken dat niiet al
le inwoners van Roosendaal zo blij
zijn met de sterke groei...' Die
groei, schrijft de groep, is voorna
melijk ontstaan door vestigingso
verschotten. nog gestimuleerd door
nieuwbouw ook. Zo staan er nu al
een tijd 'aanzienlijke aantallen'
nieuwbouwhuizen leeg, maar des
ondanks heeft het gemeentebe
stuur aangekondigd er op korte
termijn nog eens 1600 bij te zet
ten, aldus nog steeds de brief.
De groep ziet al met angst en be
ven aankomen dat West-Brabant,
net als de randstad, potdicht groeit
en vindt, dat de onleefbaarheid be
vorderd wordt in plaats van de
leefbaarheid. 'De enige redelijke
verklaring is gelegen in het
feit dat de verkoop van bouwrijp
gemaakte grond de gemeente stevi
ge winsten oplevert. Hiervoor kan
begrip worden opgebracht wegens
de geringe financiële armslag die
het rijk de gemeenten geeft, doch
valt daarom nog niet te rechtvaar
digen,' aldus de brief, waarin ter
loops nog even vermeld wordt dat
de feestelijke aankondiging deze
gemeente met toch al zo weinig fi
nanciële armslag vijfentwintighon
derd gulden gekost heeft.
'Jongens, dat doen we. We nemen
die nieuwe NS-gezinskaart. Vader
en moeder betalen en jullie
voortaan gratis mee.'
'En Astor dan, pap?' 'De hond mag
ook mee, jongens. Als we maar
twee geldige spoorkaartjes kopen.'
Na het hieraan toegevoegde 'hoi,
hoi' (bis) en nog meer vreugdekre
ten van de jongens in een pamflet
je van de spoorwegen, waarin pre
cies wordt uitgelegd hoe het met
die nieuwe gezinskaart van vijftig
gulden per jaar zit, rijst er toch
nog een vraag: als vader en moe
der nou eens geen jongens hebben,
maar alleen een hond, waarvoor
normaliter ook een kinderkaartje
gekocht moet worden (mits Astor
de ganse dag in een tasje zit)?
Mag die een veelvuldig sporende
vader en moeder ook gratis verge
zellen?
Dat mag, zegt een NS-voorlichter,
want zo'n hond wordt tot het gezin
gerekend. Maar je moet van tevo
ren wel goed berekenen of zoiets
zin heeft, want 'het lijkt mij een
beetje tegenvallen'. Hoe meer kin
deren een gezin telt, hoe voordeli
ger uiteraard de gezinskaart. En
dan nog mag je maar één hond op
je kaart laten meereizen; al be
schouw je zelf je tweede en even
tueel derde hond als volwaardig
gezinslid, voor de spoorwegen ho
ren die er niet meer bij.
de gezegd dat het uithalen van
die deurtjes een kwestie is van
een paar schroeven uitdraaien,
uaama de schroef gaatjes opgevuld
kunnen worden met wat vloeibaar
hout. Zo gaat het nog eventjes
door met zinnen als: 'als we dan
toch bezig zijn kunnen we het ge
heel ook nog een kleurtje geven'
en 'heeft u een heel wit servies,
dan is het ook leuk de kastjes van
binnen te beplakken met gebloemd
of anders bedrukt plakplastic'.
Zulke ideeën zijn wel aardig, maar
bepaald niet praktisch want in een
ruimte waarin gekookt en gebak
ken wordt, ontstaat altijd vetaan-
slag. Dat is voor keukengerei dat
dagelijks wordt gebruikt al niet zo
hygiënisch, maar dat maakt het bo
vendien nodig voorraadblikken en
-potjes en andere keukenattributen
die niet elke dag worden gebruikt
vaker af te was$en. In elk geval
vaker dan wanneer ze opgeborgen
zijn in een afgesloten keukenkast
je. Het ongemak van vetaanslag en
vooral het schoonhouden daarvan
geldt trouwens ook voor de saloon-
deurtjes die volgens het blad in
een keuken moeten worden aange
bracht. omdat het zo gezellig is.
Dergelijke suggesties in praktijk
brengen betekent voor de huis
vrouw aanzienlijk meer werk.
Daarom had het motto van het
blad dit keer beter kunnen zijn:
'Moeders plaats is in de keuken'.
Overigens staan er in het blad ook
een paar aardige suggesties en
voorbeelden voor houtbewerking
en borduren, alsmede nuttige wen
ken voor doe-het-zelvers voor het
betegelen van wanden en het tim
meren van een schrootjeswand.
Als u naar de dierentuin gaat,
voer de beren dan niet dronken,
zet de leeuwen niet in vuur en
vlam met brandende sigaretten,
voer de pinguins geen ijsjes, de
kamelen geen vlees en de wolven
geen kool.
Deze welgemeende adviezen zijn
afgedrukt in de Russische krant
Moskowsky Komsomolets en niet
zo maar, want alles wat de krant
opsomde, is echt in de Moskouse
dierentuin gebeurd: twee beschon
ken vrienden wankelden met een
bijna volle fles port op de beren-
kooi af en gaven de drank aan het
dier, dat het blijkbaar erg lekker
vond en achter elkaar opdronk. De
beer, zijn grenzen niet kennende,
werd verschrikkelijk dronken en
was er dagenlang doodziek van. En
dat van die brandende leeuw is
evenmin een sprookje: twee tieners
gooiden gloeiende sigarettepeukjes
in z'n manen, zodat het dier al
gauw in lichterlaaie stond.
Ouders, zegt de krant, moedigen
hun kinderen vaak aan. 'Ik zal
voor jou die tijger laten grom
men', beloofde een vader zijn
zoontje en porde de tijger met een
lange stok net zo lang onder z'n
voetzolen en in z'n neus tot het
dier wild van woede werd. 'Wat
eet zo'n beest?' wilde een kind we
ten, op een kameel wijzend. 'O,
van alles', en de ouders gooiden
ten bewijze stukken rosbief naar
de kameel, een vegetariër, die ze
ker ernstig last van zijn maag
krijgt van veel vlees. Een toen
werklui het bassin van de zeehon
den schoonmaakten, vonden ze
daar lege flessen, sinaasappelschil
len, potloden en ballpoints. 'Is er
nou echt iemand die gelooft dat
zeehonden ballpoints lekker vin
den?'. aldus het krantenartikel,
waar verder nog in staat dat hek
ken tot de meest gelukkige uitvin
dingen van de mens horen. 'Maar
zelfs die hekken bieden zelden vol
doende bescherming aan de drie
duizend inwoners van de dieren
tuin, in elk geval niet tegen de on
nadenkendheid en wreedheid van
de kijkers'.
Protest Wie mee wil protes
teren tegen de voortgezette gevan
genhouding van de Russische
schrijver Andrej Araalrik (die 21
mei al op vrije voeten had moeten
zijn, zoals een paar dagen eerder
in deze krant te lezen was) wordt
het zo makkelijk mogelijk ge
maakt: de Nederlandse afdeling
van Amnesty International Roe-
tersstraat 34, Amsterdam, tel. 020-
224674 heeft voor geïnteresseer
den de complete tekst van zo'n
protestbrief in 't Engels klaar lig
gen en ook adressen van Russische
leiders, die voor Amalriks vrijla
ting kunnen zorgen. Postzegels
'Een niooi staaltje graafwerk, Simpkins. Maar hoe graaf je jezelf nu weer
omhoog?'
