Grootse speurtocht naar
ware Leonardo da Vinei
MM.i
TEXEL
-
Commentaar
Kabinet -1
Een van de pijlers van de Renaissance, die alles wilde ontdekken
.^Kabinet - 2
kbladen+weekbladenweekbladen w
VROEGE
VOORJAARS
VAKANTIE
Kabinet is weer wat jonger
'Benjamins' onder ministers
hoofdartikel
gewetensgeld
kuifje
5
"JOUW/KWARTET DONDERDAG 3 MEI 1973
BINNENLAND/COMMENTAAR
T5/K7
[et kabinet Den Uyl staat eindelijk
angetreden. De kandidaat-ministers
pllen het onderling nog eens moeten
(orden over het regeringsprogramma,
jaar niemand verwacht dat het daar-
p nog kan afspringen. Na de record-
eriode van formeren en touwtrekken
fe achter ons ligt, zou het wel treurig
fin wanneer de zestien die vandaag
n misschien morgen nog moeten on-
ferhandelen. daarbij niet tot zaken
huden komen.
ye mogen verwachten dat het kabinet
blgende week zal worden beëdigd,
laar niet dat daarmee de moeilijkhe-
|en tot het verleden zullen behoren.
Legended. Vooreerst zal het kabinet
r de gevolgen van moeten dragen dat
et op afzichtelijke wijze tot stand is
fckomen. De 'progressieve drie' dra-
pn daar. met hun barre houding voor
O na 29 november 1972, de eerste
itwoordelijkheid voor. Hun op-
illing geen onderhandelingen na
verkiezingen is onhoudbaar ge-
:kcn. Kandidaat-premier Den Uyl
:ft het. door het met de feiten op
akkoordje te gooien, toch nog ge-
Wij hopen dat zijn aanhang van
nieuwe manier van politiek
ijven heeft ook zelf zijn bekomst
:ft gekregen. Hopelijk zal dat de
ist van de nu afgelopen formatie-
:hiedenis zijn.
'ij hebben altijd gemeend dat de
iding van de progressieve drie als
tn overigens betreurenswaardig,
aar anderzijds van het verleden uit
irklaarbaar gegeven moest wor-
:n aanvaard om te bereiken wat eer-
t voorrang moest hebben: namelijk
it de PvdA weer tot deelneming in
regering kon worden gebracht. Het
ilang daarvan wordt duidelijk wan
eer men zich indenkt wat er zou ge-
:uren als de PvdA toch weer in de
ipositic terecht zou zijn gekomen:
in voortgaande politieke en sociale
ilarisatie, waarvan het eind zoek zou
jn.
door Tori Hydra
Vrij kort na de succesrijke ver
toning van de voortreffelijke
Britse televisieserie 'De gehei
men van de Nijl' (gemiddelde
kijkdichtheid 36 en waardering
80, wat een uitzonderlijk hoge
score is) heeft de Tros opnieuw
beslag weten te leggen op een
grote publiekl rekker. Te begin
nen met morgen wordt deze
maand in vijf afleveringen de
schitterend gemonteerde film
'Het leven van Leonardo da Vin
ei' uitgezonden.
Gebaseerd op de meest recente onder
zoekingen is door de Italiaanse, Fran
se en Spaanse televisie een belangrij
ke periode van de Renaissance met
voorbeeldige toewijding gereconstru
eerd. Er is veel authentieks in de
film; voor d^ buitenopnamen waren
geen décors nodig omdat Florence
Milaan en Rome nog zeer veel plek
ken en gebouwen bezitten die Leonar
do zelf heeft gekend.
De kijker hoeft geen kunstkenner te
zijn om de film te kunnen waarderen.
Gaat het in hoofdzaak om een boeiend
verhaal, dan is volop te genieten van
een met bonte scènes opgeroepen le
vensgeschiedenis. Wie daarbij ook
geïnteresseerd is in het tijdsbeeld kan
eveneens zijn hartophalen, want er
zitten in de film honderden frappante
details, die niet algemeen bekend zijn.
Degene die reeds eerder gefascineerd
werd door het fenomeen Da Vinei en
de raadsels in zijn leven, zal niet op
alle vragen antwoord krijgen, maar
at dc PvdA is waar zij hoort, is op
chzelf verheugend, maar het is met
»n dure prijs gekocht: een politieke
'arboel waarin de verdeeldheid van
confessionele partijen het ernstigste
ipcct is. Het is te hopen dat de con-
issioncle partijen hun moeilijkheden
oor een diepgaand zelfonderzoek zul-
in proberen te bestrijden en niet door
ct doen rollen van koppen of door
Icderzijdse verkettering.
de andere kant lijkt thans de
vdA zelf aan de beurt om een pijn-
jk louteringsproces te ondergaan,
aar aanhang zal tot de ontdekking
omen dat de gouden bergen die hij
Itijd van een kabinet Den Uyl heeft
jcrwacht, op dit ondermaanse helaas
^.V\ct bestaan, dat het regeringsbeleid
""van de komende jaren er niet zo hee'
veel anders zal uitzien als dat van het
kabinet Biesheuvel., (Dat is trouwens
maar goed ook, zoals niemand minder
dan president Allende van Chili per-
soonlijk heeft getuigd, toen hij via de
VARA-tv tot driemaal toe de Neder
landse regering luidruchting prees we-
~gens de royale hulp waarmee zij zijn
land had bedacht).
De PvdA zal tot dc ontdekking moc
komen dat de polarisatiekoers be
drieglijk is geweest omdat er nu een-
geen kabinetsbeleid bestaat dat
of helemaal goed of helemaal slecht,
of progressief of conservatief is: dat
"het ook in de politiek een kwestie van
it geven en nemen en heel kleine stapjes
osis. Dat louteringsproces is overigens
jilpeel heilzaam; men kan de leiding van
15 dc PvdA drs. Den Uyl incluis
ys-klleen maar sterkte en wijsheid toe-
ld'pensen om de gevolgen ervan de baas
^le blijven.
1
*Vat van het kabinet zelf te zeggen?
ilechts vijf van de zestien hebben
toit. hetzij als minister, hetzij als
taatssccretaris. in een ander kabinet
lefigureerd. Vier van de kandidaten
ijn jonger dan veertig, vier andere net
ets ouder. Veel politieke ervaring is
:r niet in deze ploeg geïnvesteerd. Het
«an dus vriezen en dooien. Dat het
labinct van ons desondanks toch nog
cLs meer krijgt dan alleen het voor
led van de twijfel ligt aan de kwali-
eiten van kandidaatpremier Den Uyl
die ook al heeft dat de afgelopen
jaren niet kunnen blijken een door
lewintcrd bestuurder is en als coördi-
lator met zijn fabuleuze kennis op elk
denkbaar onderdeel van beleid, in
sterke mate zijn stempel op het doen
en laten van het kabinet zal kunnen
drukken.
Intellectuele kwaliteit is er overigens
jenoeg met figuren als Duisenberg,
-ubbers. De Gaay Fortman, Pronk en
Van Kemenade. Bij politici als Van
der Stoel en Vredeling is het lidmaat
schap van ons land van de NAVO in
eekerc handen (zij zullen daarover met
iun partij nog wel het een en ander te
stellen krijgen). De heren Westerterp
>n Brouwer lijken te zijn ingehuurd
am het dusgenaamde progressieve ka-
akter van het kabinet te demonstre-
en en tenslotte is er ook nog de blijk-
>aar onvermijdelijke heer Gruyters
voor wie in dc verkiezingstijd geen
h) moeite teveel was om mensen tegen
'zich in te nemen van wier steun hij
thans afhankelijk zal blijken te zijn.
Een bont gezelschap, veel meer valt
er niet van te zeggen.
Het ls te verwachten dat veel
kijkers, die 4, 11, 17, 18 en 25
mei reserveren voor 'Het leven
van Leonardo da Vinei', tussen
tijds graag iets over het onder
werp zullen willen naleven.
Van Richard Friedenthals bio
grafie (Kruseman, Den Haag,
1969) laat de Tros een paper
back verschijnen met alle illus
traties uit dc originele uitgave.
Voorts is aan te bevelen de
Phaidon-uitgave van 1959 (Ne
derlandse vertaling bij W. de
Haan), waarin alle door Leonar
do gemaakte en een aantal aan
hem toegeschoven schilderijen,
alsmede honderd van zijn be
roemdste tekeningen zijn ge
reproduceerd en enige in de
zestiende eeuw geschreven bio
grafieën. Een standaardwerk
over de tijd is o.a. 'De glorie
van de Renaissance' door prof.
dr. J. H. Plumb (Elsevier, 1961,
met honderden kleurenrepro's).
De Franse acteur Philippe Leroy als de oudere Leonardo da Vinei.
Zijn markante kop vertoont al overeenkomst met het beroemde zelf
portret van de meester op nog latere leeftijd.
wel veel meer samenhang ontdekken
tussen de verschillende gebeurtenis
sen en de aspecten van zijn gecompli
ceerde wezen.
In de eerste episode volgen we de
buitenechtelijke zoon van een zinne
lijke notaris en een in de steek gela
ten boerendochter als kind in het
huis van zijn grootouders, waar hij
door het gemis aan moederliefde ver
eenzaamt. Zijn 'alternatief' wordt een
niet te stillen leergierigheid. Een
drang tot het zoeken naar wat achter
de dingen schuilt, die hem zal voeren
naar een zeldzame universaliteit.
Schilder, beeldhouwer, defensie-inge
nieur, wiskundige, bioloog, anatoom,
welluidend zanger en luitspeler, wa
terbouwkundige, kartograaf, dichter,
ontwerper van fantastische theaterspe
len, uitvinder-contructeur van toe
stellen, mechanismen en stadsplannen,
waarvan een deel pas eeuwen later re
aliteit werd.
We noemen Leonardo da Vinei wel
een van de pijlers van dc Renaissance,
samen met Michelangelo en Raphaël,
maar hij zocht iets anders dan een te
ruggrijpen op de cultuur van de Klas
sieken. Vóór alles wilde hij ontdek
ken; hij was een vernieuwer, geen na
volger. Door deze man, die zijn tijd
ver vooruit was, kreeg de Renaissance
nieuwe inhoud.
De laatste episode is een aaneenscha
keling van imposante taferelen. Leo
nardo vertoeft als zestigjarige aan het
pauselijk hof. In het Vaticaan krijgt
hij de beschikking over een groot ate
lier, waar weer andere uitvindingen
tot nieuwe teleurstellingen leiden.
Hier bezoekt hem Raphaël, zijn enige
oprechte bewonderaar, die ontroert
bij het aanschouwen van de 'Mona Li
sa'.
Niet minder boeiend is het tafereel in
de dom van Bologna, waar de Franse
koning Frans I de gelukwensen in
ontvangst neemt van paus Leo X. (De
kleurenkijker lette hier vooral op de
De Nieuwe Linie:
Tienjarig bestaan
De Nieuwe Linie bestaat tien jaar
(1963-1973) wat voor de redactie van
het blad terecht een reden is om even
bij stil te staan. Hoofdredacteur Ge
rard van den Boomen: DNL wil niet
een aanbod zijn van een zo efficiënt
mogelijk en met een scherpe kijk op
het marktmechanisme samengesteld
journalistiek produkt. Maar het wil,
zelf met vallen en opstaan deelne
men in een proces, dat kortgezegd
leidt naar meer democratie.'
In dit weekblad verder een pagina
met een schitterende tekening van
Willemen, waarin hij terugkijkt op
tien jaar Nederland, een pagina met
reacties van vrouwen op de eerder ge
plaatste pagina 'Wij vrouwen' en in
terviews met burgemeester Samkalden
van Amsterdam over binnenstad en
actiegroepen en met de Amerikaanse
psychiater Lowinger, die zegt, dat
'Watergate door veel Amerikanen
slechts wordt gezien als een domme
vergissing en de oorlog in Vietnam
als een langslepende en dure vergis
sing. Niet als fouten.'
De Groene:
Mooi weer en kabinet
'Je kunt niet alleen bij mooi weer
aan het socialisme werken', aldus
PvdA-voorzitter André van der Louow
in een gesprek met De Groene over
het nieuwe kabinet. Over een eventu
ele nieuwe 'Nacht van Schmelzer 'zegt
hij: 'Het is niet uitgesloten dat zo iets
weer gebeurt, maar er is toch wel iets
veranderd. Als je ziet hoe de KVP
sinds '66 is vergaan, die afbouw is on
gelooflijk en dat houdt ten nauw
ste verband met wat er in '66 is ge
beurd. Als ze opnieuw in die zin on
trouw zouden worden zal die afreke
ning nog sneller en harder worden.'
Jan van der Putten bericht onder de
kop 'De witmakers van Unilever spe
len in Chili een zwarte rol' over de
zoveelste multinationale onderneming,
die het socialistische experiment van
Allende de grond in wil boren, Jaap
van Ginneken schrijft over de NAVO
en de Derde Wereld en Bart Riezouw
legt uit, waar Vossenbroek ligt, omdat
opnieuw een natuurgebied bedreigd
wordt door een rijksweg en eenmaal
genomen beslissingen nog steeds heili
ger zijn dan de natuur.
Hervormd Nederland:
Politiek en geloof
In Hervormd Nederland komt prof.
Roscam Abbing terug op zijn brief
aan de drie confessionele partijen,
waarin hu voorstelt een christelijk
linkse en rechtse partij te vormen.
Hij stelt: 'vooralsnog gaat het mij er
alleen om, dat er duidelijkheid ont
staat en zowel rechts- als links-den
kenden in het confessionele kamp
meer tot hun recht komen.
Daarvoor ga ik geen 'actie' voeren.
Het zou mij niet passen. Ik laat het
bij het advies da* ik gaf endat ik nu
toelichtte.'
Kees Waagmeester sprak met dr. W.
J. Berger, godsdienstpsycholoog te Nij
megen over 'Sex in de biechtstoel',
Berger: 'het gaat hier eigenlijk om
stompzinnige vraagstukken. Aan de
orde is of we nu ons verstand gebrui
ken of niet. Deze heren (de biechtva
ders in het boek) gaan niet op de
concrete levensgeschiedenis van de ge
lovigen in. Als ze dat hadden gedaan,
was dit soort waanzin niet voorgeko
men.'
Haagse Post:
Heimans en Thijsse
De omslag van de Haagse Post (o
jeugdsentiment) wordt gesierd door
de portretten van E. Heimans en Jac.
P. Thijsse en hun boek 'Van Vlinders,
Bloemen en Vogels'. Onder de kop 'De
natuur als jongensboek' wordt de le
zer ingelicht over het leven en wer
ken van deze liefhebbers en bewon
deraars van alles, wat groit en bloeit
en immer weer boeit. 'Laten we sa
men een boekje maken, had Heimans
gezegd. Thijsse had daar wel zin in.
Ze bleken bovendien nog bij elkaar
om de hoek te wonen, bij het Sarpha-
tipark, waarachter de weilanden be
gonnen. Ho-i ze het precies moesten
aanpakken wisten ze niet, maar het
was in ieder geval aanleiding om, ge
wapend met schepnet en schetsboek,
door de polders te gaan zwerven', al
dus een fragment.
Kees Taamboer, schrijft over de 'hon-
detrouw' van KVP-radicaal Theo van
Schaik, die over zijn Kamerlidmaat
schap zegt: 'het is een slavenbaan. Je
schrijft je vingers blauw aan allerlei
nota's. Ik heb mezelf een limiet ge
steld: tien jaar en dan schei ik er on-
ADVERTENTIE
VOOR UW
Voordelige hotel-arrangementen.
Redukties op huurprijzen.
Volledige Informatie geeft U
VVV-TEXEL Groeneplaats 29
Den Burg Tel. 02220 - 2844
herroepelijk mee uit al moet ik
gaan bedelen.'
Vrij Nederland:
Vertrouwen geknakt
'Het is weer eens geen blijde bood
schap die er ter gelegenheid van de
eerste mei valt: de grootste staking
van na de oorlog verloren, de eenheid
binnen de vakbeweging gebroken en
het vertrouwen van tienduizenden sta
kers in de bonden geknakt' schrijft G.
van Westerloo in Vrij Nederland. In
het verhaal 'Na de staking' doet hij
uit de doeken, waarom de bonden
voor de bazen moesten capituleren en
hoe het NKV zich voor een kwartje
wilde waarmaken.
3as de Gaay Fortman laat Hans Smits
weten: 'We hebben nog nooit zo'n
link: kabinet gehad en dit is het
meest linkse kabinet, dat nu mogelijk
is'. Rudie Kagie waarschuwt, dat het
laatste natuurschoon ten onder gaat
aan de massarecreatie, waarbij vooral
de caravan de boosdoener is en P. E.
de Hen trekt van leer tegen de goede
boodschap van William Penn Patrick,
die met zijn Holiday Magic 'de arme
man de kans var. zijn leven wil geven
om razendsnel rijk te worden.'
Elseviers Magazine:
Zwerver op landgoed
'Op het landgoed van een baron lag
een Swiebertjes-achttige zwerver in
Orpheus' aitnen, toen hij op wrede
wijze werd gewekt door de landeige
naar. De baron: Zeg kerel wat doe jij
op mijn grond? De Zwerver: Zo, is
die grond van jou? Hoe kom je daar
aan? De baron: Van mijn vader geërfd.
De zwerver: En hoe kwam je vader er
dan aan? De baron: Die had het weer
van zijn vader geërfd. Zo. doken de
zwerver en de baron enkele eeuwen
terug in de historie. Plotseling wer
den de antwoorden van de baron min
der stereotiep: Ja hoe die voorvader
eraan kwam? Die heeft er voor ge
vochten. De zwerver, tamelijk zwaar
gebouwd: Zullen wij er dan weer om
vechten?
Deze anekdote is te lezen in Elseviers
Magazine als inleiding bij een verhaal
over grondpolitiek oftewel 'De heilige
koe van de PvdA'. Het blad noemt
grondspeculatie op grote schaal een
Indianenverhaal, waarop de provessie-
'•e drie hun ingrijpende regeerak
koord stoelen. Er wordt weer eens
een principe hoog gehouden op het
gevaar af uit de politieke boot te val
len.
EM's omslag artikel behandelt de
'bloedzuigers van de industrie', waar
mee de bedrijfsspionnen worden be
doeld, die in de industriële en financië
le wereld een onbarmharttige strijd le
veren om fabricagegeheimen en markt
rapporten. 'Ze staan nu voor niets
meer.'
prachtige contrasten van de vele cos-
tuums en op de zeldzaam mooie licht
inval, die een bijzondere ruimtelijk
heid veroorzaakt).
De kerkvorst had Leonardo da Vinei
in zijn gevolg opgenomen om met
hem te pronken, maar hij verloor
hem aan de overwinnaar van Milaan,
die werk van de geniale kunstenaar
bezat en hem zeer genegen was. Leo
nardo reist op uitnodiging van Frans
I naar Frankrijk. Zijn laatste weldoe
ner stelt het slot Cloux bij Amboise
tot zijn beschikking, zorgt ook voor
een vorstelijk jaargeld en bezoekt
hem regelmatig.
Nog drie jaar leeft de grote Italiaan
op Franse bodem, in het bezit van
drie meestenverken zijn 'Mona Li
sa', 'de Heilige Anna' en 'Johannes de
Doper' en zijn stapels manuscrip
ten. Hij blijft schilderen en studeren
en hij probeert systeem te brengen in
die lawine van aantekeningen en
schetsen. Tevergeefs. Veel is ervan
verloren gegaan, maar de ongeveer
7000 bladen die thans op allerlei vind
plaatsen bekend zijn, verwarren de
onderzoekers nog steeds. Niet zozeer
omdat hij alles in spiegelschrift heeft
geschreven, maar door de geniale in
vallen die hij op deze wijze angstval
lig geheim hield.
Leergierig
De film reken: af met enige legenden,
waarmee de historie Da Vinei heeft
ingesponnen. In de introductie laat
men zien hoe hij, na zich te hebben
verzoend met de kerk, zou zijn gestor
ven in de armen van de Franse ko
ning, zoals de verhalen het willen. De
daarvan afwijkende eigenlijke sterf
scène voltrekt zich overeenkomstig de
laatste gegevens van een wetenschap
pelijk onderzoek.
Het hier gegeven 'levensbericht' kan
niet anders zijn dan een fletse en zeer
gedeeltelijke weergave van wat er in
de vijf uur en 37 minuten durende
film is te beleven. Over Da Vinci is
reeds veel geschreven en er zijn nog
meer boeken samen te stellen van de
teruggevonden notities en de com
mentaren daarop. De film moet dan
ook gezien worden als momentopname
van het nog lang niet voltooide onder
zoek naar het leven en de tijd van
een unieke persoonlijkheid.
Als de tweede episode inzet, heeft Da
Vinei een verblijf van zestien jaar te
Florence waar hij ongeveer zes ja
ren in de leer was bij de beroemde
meester Andrea del Verrocchio af
gesloten. In 1482 komt hij aan het hof
van Sforza op uitnodiging van iijn
oom Lodovico il Moro, die in Milaan
de feitelijke potentaat is. Hier creërt
hij voor een groot feest 'Het Para
dijs', een vorm van totaaltheater met
ingenieuze mechanieken, dat alom be-
wonering wekt. Wat de filmmakers
daarvan in beeld brengen, is verbluf
fend; een van de meest imponerende
scènes uit de hele film.
Onvoltooid
Enige van de mislukte en onvoltooid
gebleven werken die in Da Vinci's
leven zo talrijk waren dat hij aan het
eind verzuchtte eigenlijk nooit iets te
hebben afgemaakt worden belicht
in de derde aflevering. 'Het Laatste
Avondmaal', de fameuze muurschilde
ring in het klooster van de Dominica
nen, waarvoor hij de hem nog onvol
doende vertrouwde verf uit de Neder
landen voor het eerst gebruikt, begint
al snel te bladeren. En kort nadien
vernielen de in Milaan binnendrin
gende Franse troepen zijn reusachtig
gipsmodel van een ruiterstandbeeld,
waarmee hij een werk van zijn leer
meester wilde overtreffen.
Philippe Leroy, de Franse acteur die
zich bijzonder geloofwaardig vereen
zelvigt met Leonardo, heeft zich voor
het vierde deel opnieuw ouder moe
ten grimeren. Da Vinei, vijftig jaar
nu en sterk veranderd, is terug in
Florence. Hij werkt aan de zoveelste
opdracht, een altaarstuk dat onvol
tooid blijft Na binnen een paar
maanden in dienst van prins Cesare
Borgia heel wat notitieboeken te heb
ben gevuld met ontwerpen van oor
logstuig, accepteert hij de uitdaging
van het stadsbestuur om evenals zijn
grote rivaal Michelangelo een veldslag
te schilderen in de raadszaal. Op
nieuw waagt Da Vinei zich aan een
experiment. Hij stelt een andere sub
stantie samen voor de ondergrond en
als de schildering is aangebracht, pro
beert hij de verf met behulp van gro
te, opgetakelde vuurpotten snel te
drogen. De hitte is echter voor het
bovenste gedeelte onvoldoende en de
kleurpartijen lopen als smeltijs door
elkaar. De gefilmde reconstructie van
dit falen is grandioos.
Als zijn toegewijde assistent Zoroastro
omkomt bij een proef met een door
Leonardo ontworpen constructie om
de mens als een vleermuis te laten
vliegen, zet hij ook onder deze tijdro
vende studie een streep zonder resul
taat te hebben bereikt. Hij vertrekt
opnieuw naar Milaan, maar hij koes
tert een van de weinige dingen die
hij wel heeft voltooid: zijn mysterieu
ze 'Mona Lisa'. Het meest bezongen
en besproken portret uit de hele
kunstgeschiedenis.
Als poging om de afstand tussen de
vijftiende eeuw en de wereld van van
daag te bekorten, is een riskant expe
riment ondernomen. In de levensecht
aandoende renaissancistische scènes
duikt geregeld een gesoigneerde he
dendaagse figuur op: de Italiaanse ac
teur Giulio Bosetti. Vaak is hij de
'verteller' die verbindingen legt en si
tuaties toelicht. Andere keren maakt
hij de kijker aan de hand van bewijs
stukken deelgenoot van onderzoekin
gen naar Leonardo's leven. Maar soms
mengt Bosetti zich in de scène, wordt
hij partij in de handeling, cn dan is
hij in zijn naar de laatste mode ge
sneden costuum een moeilijk te ver
werken tegenstrijdigheid. Echter, een
maal daaraan gewend, ontdekt de kij
ker dat door dez: verteller een speel
film en een educatieve documentaire
op een niet eerder vertoonde wijze
harmonieus in elkaar vloeien.
Zeventig jaar jong te zijn is soms
heel wat aangenamer en hoopvol
ler dan veertig jaar oud te zijn,
heeft de wijze Oliver Wendell Hol
mes eens gezegd. Of de zestien le
den van het kabinet-Den Uyl iets
met zo'n uitspraak kunnen doen, is
maar de vraag. Zeventig jaar of
veertig zijn ze geen van allen,
maar teel schelen de oudste en de
jongste bijna dertig jaar: prof. dr.
W. F. de Gaay Fortman (binnen
landse zaken) is 61, drs. J. P.
Pronk zonder portefeuille, belast
met ontwikkelingshulp33. net als
trouwens de nieuwe minister R. F.
M. Lubbers van economische ~a-
ken, maar die is maandag jarig en
wordt dan 'al' 34.
De laatste twee dragen er de mees
te steentjes toe bij dat dit nieuwe
ministersteam sterker verjongd is
dan ooit. Misschien heeft hun 'ge
boorte 'ook wel zo lang op zich la
ten wachten door die onderdemaat-
se gemiddelde leeftijd, vergeleken
bij vorige kabinetten dan: 46 jaar,
bijna een jaar jeugdiger dan hun
ex-collega's uit het kabinet-Bies
heuvel. En gaan we dan nog een
hele regering terug in de geschie
denis dan komen we in het ka
binet De Jong aan een gemid
delde leeftijd van 50.5 maar daar
was de oudste minister De Block)
dan ook al 62. Op zichzelf zegt dat
nog niets, want nog een kabinet of
wat terug, in de eerste regering-
Drees (1948) zat minister Van
Schaik, die bij de start van dat ka
binet al 66 jaar was .Desondanks
lag de gemiddelde leeftijd net als
in het kabinet De Jong op 50,5
jaar.
Misschien lijkt dat eerste kabinet-
Drees alleen maar zo oud doordat
het allemaal alweer zo lang gele
den is. Maar toch zaten ook in dat
'bejaarde' kabinet de oude heer
Drees zelf was toen al 62 al
drie ministers van onder de veer
tig jaar, heel wat meer dan in het
kabinet-Biesheuvel, waar het mi
nistersleven pas bij veertig begon.
De jongste uit de regering-De
Jong bracht het aan de start zelfs
al tot 41 (Udink).
De bemanning van bepaalde posten
is er trouwens in de loop der ja
ren ook al jonger op geworden.
Gerekend vanaf 1948 waren het in
de vier genoemde kabinetten op so
ciale zaken bijvoorbeeld achtereen
volgens de heren Joekes (63), Rooi-
vink (55), Boersma (41) en nu
weer een 43-jarige, die aan die
kleine stijging niets kan doen, om
dat het dezelfde minister Boersma
gebleven is, die er moeilijk jonger
op kan worden. Op justitie ging
het zo'n beetje op dezelfde manier
'bergafwaarts': eerst de heer Wij-
ers (57, daarna Polak (57) en ver
volgens Van Agt (40) en Van Agt
(42), ook alweer doordat het één
en dezelfde minister Van Agt is.
Of jong dan wel oud zijn een voor-
of nadeel is voor een minister, zul
len ze zelf moeten uitmaken. Uit
citaten van mensen, die zó verstan
dig werden geacht dat hun uit
spraken bewaard zijn gebleven,
word je ook niet veel wijzer.
Hier zijn er een paar: Hoe jonger
hoe botter, hoe ouder hoe zotter;
ouderdom behoedt niet tegen
dwaasheid en jeugd niet tegen
voorbarige wijsheider wordt me
nig goed wijsje gespeeld op een
oude viool; sommige mensen wor
den wijzer naarmate ze ouder wor
den, maar de meesten worden en
kel koppiger.
Of er nog altijd iets van waarheid
in deze wijsheden schuilt zal over
een jaar of vier wel duidelijk zijn.
Vier 'benjamins' uit evenveel kabinetten: helemaal links prof. dr. J. R. M.
van den Brink, die in 1948 in het eerste kabinet-Drees met zijn 33 jaren
verreweg de jongste minister was, daarnaast drs. B. J. Udink, in 1967 in
het kabinet-De Jong ondanks zijn (toen) 41 jaar de benjamin. Tweede van
rechts is prof. mr. A. A. M. van Agt, die nog maar nèt tegelijk met de
rest van het kabinet-Biesheuvel is opgestapt, een kabinet waarin hij, 21
dagen respectievelijk goed twee maanden ouder dan zijn collega's Lang-
man en Nelissen al jeugdlgste (40) zitting had. Uiterst rechts drs. J. P.
Tronk, die het als 33-jarige P.v.d.A.-minister zonder portefeuille in het
nieuwe kabinet-Den Uyl nog helemaal moet gaan maken.
Na de 126 dagen durende kabinets
formatie van 1956 verscheen in
Trouw van 11 oktober een hoofdar
tikel dat als volgt begon:
'Zo is dan nu het onvindbare kabi
net gevonden. Natuurlijk moeten
we daar, voor dat feit zelf zonder
meer, al dankbaar voor zijn.
Ook al zou het een kabinet zijn,
tvaar men fel tegen in de oppositie
zou gaan, zou men tevreden kun
nen zijn dat ér tenminste een kabi
net is.
Van het kabinet dat er nu komt,
heeft de heer Burger indertijd
verklaard, dat het er een zou zijn
dat door de Kamer niet gedragen,
maar geduld zou worden. Het is
een kabinet dat zijn ontstaan
dankt aan het simpele feit dat er
geen ander kabinet tot stand te
brengen was. Het is niet een kabi
net dat berust op de bewuste wil
tot samengaan van de partijen die
daarin vertegenwoordigers hebben
zitten. Het is waarschijnlijk wel
zowat een kabinet als de heer
Drees voor ogen stond toen hij in
juni met zijn formatiepoging be
gon'.
Als het woord 'geduld' door 'ge
doogd' wordt vervangen en de
naam Drees door Burger/Ruppert
dan is dit hoofdartikel ook van
daag actueel. Destijds leidde de
formatie tot het laatst e kabinet
Drees.
In de brievenbus van een bijkan
toor van de gemeentelijke sociale
dienst in Amsterdam is een ca
deautje gevonden: een blanco enve
lop, waarin vijfduizend gulden aan
bankbiljetten bleek te zitten. Om
dat er verder helemaal geen naam
of adres van de afzender op of in
de envelop vermeld was. vermoedt
men dat het geld van iemand af
komstig is, die misschien onrecht
matig een uitkering geïnd heeft en
wiens geweten nu zo oorverdovend
is gaan spreken dat hij of zij een
flink bedrag heeft teruggestort.
Stripfiguur Kuifje, ondanks zijn
vierenveertigjarig bestaan nog al
tijd een seksloos, tienerachtig, ra
zend reportertje, dat op middelba
re leeftijd gelukkig wèl eindelijk de
plusfour heeft uitgetrokken en er
een spijkerbroek voor in de plaats
heeft aangeschaft, is nog steeds he
lemaal familieloos, ouderloos zelfs,
al schijnt hij daar geen enkele hin
der van te hebben. In de KRO-gids
Studio, waarin Jan de Werd ver
slag doet van zijn bezoek aan de
Brusselse Kuifje-studio's, legt stu
diochef De Moor uit: 'Kuifje houdt
rijn handen vrij en kan zodoende
gaan en staan waar hij wil'. De
uitgever heeft wel eens gewild dat
tiet kereltje alsnog een vader en
aioeder toebedeeld zou krijgen,
.maar Kuifjes geestelijke vader
Hergé (pseudoniem voor George
Remi) voelde daar niet voor en
had onmiddellijk een meer min
dan meer plausibele verklaring
voor de permanente afwezigheid
van pa en moe Kuifje achter de
hand: moeder zit altijd (ergens ver
weg) te huilen en vader is een zat-
teman die toch nooit thuis komt.
'Ah wel. als zo'n echtpaar toch een
jongen baart die opkomt voor alles
wat rein is en genadeloos het
kwaad straft, dan heeft toch nie
mand te klagen?' Ondanks al die
beweringen is Kuifje, die vermoe
delijk tot op hoge leeftijd over de
ze aardbol zal draven, varen, brom
men en vliegen, de laatste tijd
nogal eens -- in het Belgische dag
blad De Standaard met een
heus vriendinnetje gesignaleerd.
Maar dat zal wel nooit echte verke
ring worden.
'Hij krijgt geen kans om opslag te vragen
