Zonden in verkeer
talrijker dan ooit
IflDDCirCDIT IE Al C TIICATCD
ItJVtrvMIlnJC ULO I nCA I Cll
Grondpolitiek blijft strijdpunt
Progessieve drie willen gemeenten meer bevoegdheden geven
SlTW/KWARTET ZATERDAG 28 APRIL 1973 BINNENLAND T15/K17
twee miljoen 'bonnen'
Vorig jaar record: ruim
door Dick Ringlever
kren lachen om de poppenkast, terwijl ze zitten op de met kleden bedekte plavuizen van de kerk- (Foto's Frans Kuypers)
DEN HAAG Het aantal be-
r Frans Janse keerewe* op de bon en voor mis-
drijven in liet verkeer werd bijna
jrokodil in de poppekast vecht op leven en dood met de blauwe
er. De kinderen, gezeten op de met kleden bedekte vloer van
oorspronkelijk aan Maria Magdalena gewijde dorpskerkje van
weide (Wadway, gem. Wognum), vertrekken hun gezicht van
ping over de afloop. Poppenspeler Jan de Noord springt als
Üuivel uit een doosje uit zijn poppenkast vandaan en roept de
eren op om mee te helpen de krokodil te vangen. Dc spanning
|ct, de kinderen springen op, er wordt gelachen, de krokodil
|t uit de poppenkast gesleurd en veilig opgeborgen in een kof
die daarna met riemen stevig wordt dichtgebonden.
ndervoorstelling op tweede paas-
fan de stichting Wadway is een
5 geworden. Vóór de voorstelling
m de kinderen een pannekoek
pn glas limonade gekregen. Er
ir ook die deze heerlijkheden na
iorstelling gaan nuttigen. En dat
aal voor drie gulden vijftig.
1963 is het kerkje, waarvan de
e delen uit de vijftiende eeuw
en, in gebruik bij de Stichting
pay. Deze stichting komt voort
iet Hoornse Zoldertheater, een
ïurtoneelvereniging met niet ge-
pretenties. 'Het Zoldertheater
rnd uit een behoefte via gesproken
1, gespeelde situatie, dichterlijke
lering, duidelijke analyse, te ko-
tot een ontmythologisering, ren
ftskering van ogenschijnlijk nor
zaken en 'vaststaande waarhe-
Dit staat in een publikatie van
Jistorisch genootschap Oud-West-
and, over de tegenwoordige func-
in het kerkje en de wijze waarop
liet meer gebruikt, afbrokkelend
iment uit het verleden tot een
;ertje werd.
amateurverenigingen hebben
ïlijke pretenties en ze worden
al te vaak niet waar gemaakt. In
Wadwayse geval worden ze dat
*n dat heeft niet weinig te maken
het feit dat het eerbiedwaardige
[kerkgebouw het decor is, dat als
irgrond dient.
t niet alleen de voorstellingen
1 het Zoldertheater vinden er
s.
de toren, die eigendom is van de ge
meente, die binnenkort ook dat ge
deelte van het gebouw zal gaan res
taureren. Voorstellingen worden aan
gekondigd met klokgelui. Direct na de
toren komt een tot foyer omgebouwde
ruimte, waar vóór de voorstellingen
koffie (bij de entreeprijs inbegrepen)
wordt geschonken.
Zaterdagavond
De voorstellingen worden over het al
gemeen gegeven op zaterdagavond,
maar op deze regel bestaan vele uit
zonderingen. Inlichtingen over de
voorstellingen zijn verkrijgbaar bij
het vlakbij gelegen café 'De Vriend
schap' (op de suikerzakjes staat 'het
café met de culturele achtergrond'),
tel. 02297-1447. Wognum, de gemeen
te, waartoe Wadway behoort, is gele
gen langs de rijksweg Amsterdam-Af
sluitdijk, even voorbij Hoorn. Er is
een goede treinverbinding Amster
dam-Hoorn en Alkmaar-Hoorn.
De gerestaureerde, nu als theater gebruikte kerk van Wadway.
39.000 maal proces-verbaal op
gemaakt. Dit betekent ten op
zichte van 1971 een stijging van
achtereenvolgens bijna tien en
vier procent.
Hoewel dit nog maar voorlopige cij
fers zijn. gebaseerd op de uitkomsten
van de eerste drie kwartalen, kan aan
genomen worden, dat ze de definitie
ve niet ver zullen ontlopen.
In ieder geval staat al wel duidelijk
vast, dat in 1972 meer dan ooit tevo
ren tegen verkeerswetten en -regels is
gezondigd. Want de groei van het ver
voermiddelenpark en de toepassing
door de politie van doelmatiger tech
nische middelen verklaren maar een
deel van deze vrij rigoreuze stijging.
Behalve voor de politiekorpsen bete
kent deze groeiende stroom processen-
verbaal ook voor het openbaar minis
terie elk jaar meer werk. Dat deze
stijging eveneens problemen lijkt te
kunnen opwerpen voor het gevange
niswezen blijkt uit de recente uitla
tingen van minister Van Agt, die in
de toekomst minder celstraf wil laten
eisen wanneer de wet inzake de ver
plicht bloedproef ('op de bon' als een
half pro mille of meer alcohol in het
bloed wordt aangetroffen) wordt inge
voerd. Dit zal dan gebeuren uit vrees,
dat de strafinrichtingen het aantal
veroordeelden niet meer zullen kunnen
bevatten.
Soepel
Overigens noemt men bij het open- soepel in vergelijking met sommige
baar ministerie het bekeuringsbeleid a"d^e landei1 in
ten opzichte van verkeerszondaars vrij straffen zijn in veel gevallen aanzien-
Drie keer te snel rijden: rijbewijs kwijt
Overtreder kan
weten wat hem
te wachten staat
lijk minder zwaar en de verkeerswet
ten laten de rechters nog vrij veel
speelruimte.
Men zou bij het openbaar ministerie
ook niet graag anders willen zien. Ge
fixeerde straffen voor overtredingen
mogen dan zegt men daar de
duidelijkheid bevorderen, in Neder
land is men over het algemeen wars
van dit soort automatisme en geeft
men verre de voorkeur aan differenti
atie.
Dit neemt niet weg, dat die standaar
disering wél wordt toegepast bij het
stellen van de eis door de officier van
justitie. Die heeft alles keurig op pa
pier en zal meestal niet van de daar
neergelegde richtlijnen afwijken.
Sinds kort is die standaardisering zelfs
landelijk ingevoerd, waardoor niet
meer, zoals vroeger, voor bepaalde
overtredingen in het ene arrondisse
ment meer kan worden geëist dan in
het andere.
Richtlijnen
De verkeerszondaar kan dus haast van
tevoren weten wat hem te wachten
staat, als hij die richtlijnen althans
kent. Als hij als automobilist bijvoor
beeld weet. dat bij overschrijding van
de snelheidslimiet met twintig kilo
meter veertig gulden wordt geëist, bij
vijftig kilometer te snel rijden 150
gulden, dat bij herhaling van die
overtreding binnen een jaar daar nog
eens vijftig procent bovenop komt en
bij herhaling binnen een jaar na die
tweede overtreding zelfs honderd pro
cent, terwijl hij dan tevens voor enke
le maanden voorwaardelijk of onvoor
waardelijk zijn rijbewijs kwijt is
(hierbij wordt dan uiteraard uitge
gaan van normale overtredingen: de
gene, die voor het eerst de limiet
overschrijdt, maar dat doet door als
een dolleman met honderd kilometer
door een drukke binnenstad te racen
hangt een zwaardere straf dan die 150
gulden boven het hoofd).
Als hij om nog wat voorbeelden te
noemen weet, dat bij het rijden
met een niet verzekerde auto een boe
te van tweehonderd gulden en een
voorwaardelijke ontzegging van de rij
bevoegdheid wordt geëist, dat dit de
tweede keer zelfs vierhonderd gulden
kan kosten, terwijl dan tevens ook
nog eens een onvoorwaardelijke ont
zegging en voorlopige hechtenis wordt
gevorderd. Als hij weet dat rijden
zonder rijbewijs een boete van hon
derd gulden kan opleveren en de
tweede keer driehonderd gulden plus
een voorwaardelijke hechtenis: en dat
voor door rood licht rijden zó vijftig
gulden wordt gevraagd, evenals voor
bijvoorbeeld het rijden zonder een op
de juiste naam gesteld kentekenbewijs.
Preventie
Uit de praktijk blijkt echter, dat
maar zeer weinig verkeersdeelnemers
hiervan op de hoogte zijn en in de
meeste gevallen niet weten, welk
zwaard hun boven het hoofd hangt.
Hoewel het uit het oogpunt van pre
ventie wellicht zou zijn aan te beve
len ruimere bekendheid te geven aan
de straf, die bij verkeersovertredingen
te wachten kan staan, is men daarvan
bij het openbaar ministerie geen voor
stander. Niet omdat men preventie
niet zou willen bevorderen, maar
vooral omdat men hiervan een ongun
stig psychologisch effect op de ver
keersdeelnemer verwacht.
Wie weet dat hij na twee keer betrapt
te zijn op te snel rijden bij de volgen
de keer de kans loopt zijn rijbewijs
kwijt te raken, zal meestal onzekerder
rijden dan normaal, met alle mogelij
ke kwalijke gevolgen van dien.
Bij de meeste verkeersdeelnemers
hangt het zwaard er dus onzichtbaar,
maar daarom niet minder feitelijk.
Want dóóraan hoeft de overtreder ze
ker nóóit te twijfelen: het register
van zijn verkeerszonden wordt nauw
keurig en centraal bijgehouden. In
het arrondissement, waar hij geboren
is. staat alles op papier. Waar men de
overtreding ook begaat en door welke
rechter in het land men ook wordt
veroordeeld, alle gegevens komen op
één punt samen. Geen enkele recidi
vist kan daar omheen.
door Rimmer Mulder
AMSTERDAM Grond is in
Nederland schaars en dus duur.
Daarvan profiteren enkelen,
maar voor de meesten is liet
knap vervelend. De lioge grond
prijzen, waarvan enkele toeval
lige eigenaars profiteren, werken
door in de huren van woningen,
de kosten van nieuwe wegen,
scholen, zwembaden en noem
maar op.
De progressieve drie vinden, dat daar
aan snel een einde moet komen en
dat de overheid daarom een actieve
grondpolitiek moet gaan voeren. Dat
is al een oude eis van de PvdA, maar
bij de kabinetsformatie is weer geble
ken. dat de grondpolitiek van de soci
alisten voor veel mensen in de KVP
en de ARP nog steeds moeilijk te
slikken is.
Overigens heeft de PvdA bepaald niet
voor het eerst bedacht, dat de hoge
grondprijzen de gemeenschap veel
geld kosten. Nederlandse politici had
den het daar al over in de vorige
eeuw. De Amsterdamse gemeenteraad
besloot in 1896 al, dat gemeentelijke
bouwterreinen in de regel niet meer
verkocht zouden worden. In 1911 wist
de 'let wel) niet-socialistische wet
houder Treub de Haagse gemeente
raad ervan te overtuigen dat de ge
meente moest proberen tijdig zoveel
mogelijk grond in handen te krijgen.
Als de waarde van die grond door
toekomstige stadsuitbreiding sterk zou
stijgen, zou de stad daarvan zelf kun
nen profiteren. Ter ondersteuning
van zijn betoog kwam Treub met ont
wikkeling van de grondprijzen rond
om het Plein in Den Haag. In het
midden van de negentiende eeuw
werd die verkocht voor zestig tot 180
cent per vierkante meter. Vijftig jaar
later was ze soms twintig keer zoveel
waard.
Nu zijn er eigenlijk in elke plaats,
die behoorlijk uitbreidt, wel mensen
aan te wijzen, die geld hebben ver
diend aan dergelijke prijsontwikkelin
gen, die ze te danken hebben aan het
feit, dat de bevolking steeds meer
grond nodig heeft. Die bevolking
groeit en stelt steeds andere eisen.
Daarvoor heeft ze steeds meer ruimte
nodig. Die ruimte is maar beperkt en
daarom moet men er zorgvuldig mee
omspringen. De overheid doet dat
ook: ze wijst nauwkeurig aan welke
gebieden bestemd zijn voor woning
bouw, voor industrie, welke voor re
creatie, voor wegen, voor landbouw
enzovoorts.
Bij een dergelijk zorgvuldige verde
ling hoort een prijsbeheersing, zoals
een pot hoort bij een deksel, schrijft
dr. Anne Vondeling in zijn boek 'Na
smaak en Voorproef'.
Stijgingen
Totnutoe zijn de grondprijzen echter
ongemoeid gelaten. Dat kan tot op-
Dr. A. Vondeling
merkelijke prijsstijgingen leiden,
waardoor nog steeds speculanten wor
den aangetrokken. Een stuk grond,
dat als landbouwgrond nog geen tien
duizend gulden waard is, kan als het
voor stadsuitbreiding wordt gebruikt
wel vier keer zo duur worden. Na de
beslissing dat Zoetermeer sterk zou
groeien, steeg de grondprijs daar tot
boven de veertigduizend gulden per
hectare. Dat geld moet ergens van
daan komen. Wel daar zijn dan de
huurders van de woningen, die er la
ter opgebouwd worden, goed voor.
Dergelijke hoge grondprijzen werken
nog op andere fronten door. De boer.
die veel te veel heeft gebeurd voor
zijn grond, kan bijvoorbeeld ergens
andere een nieuw bedrijf kopen. Met
een dikke portemonnee op zak durft
hij hoog bieden, zodat hij ook elders
de grondprijs kan opjagen. Zo'n prijs-
opdrijverij is funest voor de boer ter
plaatse, die een paar hectare land let
terlijk broodnodig heeft om zijn be
drijf wat rendabeler te maken.
De gemeente heeft eigenlijk maar een
slecht middel om eventuele grondspe-
culanten de voet dwars te kunnen zet
ten. Zij kan proberen zo lang moge
lijk geheim te houden, waar de nieu
we uitbreiding valt. Uit het oogpunt
van democratie is dat natuurlijk vol
strekt verwerpelijk. De gemeente zou
daarom heel andere middelen moeten
hebben om de grondprijzen aan ban
den te leggen. Ze zou zeer geholpen
zijn met een vooikeursrecht voor de
koop van grond in uitbreidingsgebie
den en dergelijke. Dat wil zeggen, dat
de overheid (dat zal meestal een ge
meente zijn) voorrang heeft boven al
le andere gegadigden.
Kabinet-Cals
De PvdA heeft daarvoor steeds sterk
gepleit. Vooral Vondeling heeft zich
'Links' wil niet
zo schipperen als
in tijd van Cals
er breed voor gemaakt. Bij de start
van het kabinet-Cals-Vondeling leek
hij zijn zin te zullen krijgen. In zijn
regeringsverklaring kondigde Cals
maatregelen aan voor de beheersing
van de grondprijs Bij een groot deel
van de KVP viel dat meteen al niet
gned. In het kabinet zijn de confessio
nele en de socialistische ministers er
zwaar over aan het bakkeleien geweest.
Een eis van de socialisten was, dat de
gemeente b:j gebruik van haar voor
keursrecht of bij onteigening alleen
de gebruikswaarde zou hoeven te be
talen. Dat wil zeggen: de waarde, die
de grond gewoon zou hebben en niet
de waarde, die zij zal krijgen door de
andere bestemming, die de overheid
eraan wil geven. Op die waardestij
ging, d:e wcrdi veroorzaakt door de
overheid, heeft de eigenaar geen en
kel moreel recht, aldus de socialisten.
Ze moesten erg veel water bij de wijn
doen.
Het kabinet-Cals kwam tenslotte wel
met een voorstel, maar dat is nooit wet
geworden. Het kabinet-De Jong bleek
er niets voor te voelen en zette niet
door. Volgens Vondeling is de grond
politiek één van de belangrijkste re
denen geweest voor dc KVP om Cals
en de zijnen naar huis te sturen.
De afgelopen maanden is duidelijk ge
bleken. dat de KVP nog steeds grote
moeite heeft met de socialistische ei
sen cp dit punt. De PvdA houdt vast
aan: 'voorkeursrecht voor overheid 'en
'onteigening tegen gebruikswaarde'.
Deze eisen zijn ook te vinden in het
programma van de CHU en DS'70,
waaruit kan blijken hoe extreem links
de PvdA hier nu wel weer bezig is.
Initiatief
De volgende regering kan deze wen
sen zeer snel inwilligen. In februari
1969 hebben vier socialistische kamer
leden een initiatief-wetsontwerp inge
diend, dat 70 kan worden overgeno
men. In het werkcomité, waarover de
nieuwe ministersploeg eerst zal gaan
praten, is he'. principe van 'onteige
ning tegen gebruikswaarde' onverkort
opgenomen. PvdA-kamerlid Ko Wie-
reng.i (specialist voor grondzaken) is
daarmee erg blij.
Wat het werkdocument verder zegt
over grondpolitiek heeft, niet zijn vol
le .nstemming. Er staat dat gemeen
ten een 'voorkee precht' voor grond in
uitbreidingsgebieden moeten krijgen.
Dat wil zeggen: de gemeente moet het
recht hebben om :n de plaats van de
koper te treden. Als verkoper A en
koper B het eens zijn geworden moet
de gemeente in de rechten van B
kunr.en stappen. Wierenga geeft toe
dat daarmee een aantal speculanten
MS
H. ('Ko') Wierenga
de pas wordt afgesneden, maar heeft
toen liever een voorkeursrecht Daar
kan de overheid veel meer mee berei
ken.
Dat kan hij duidelijk maken aan het
voorbeeld van dc gemeente Nieuwer-
kerk ran de IJsscl. Die gemeente
heeft grond r.tdig voor uitbreiding en
wil daarvoor 2.50 gulden per vierkan
te meter betalen. Geen slechte prijs
voor landbouwgrond, maar het kan
nog beter. Het ondernemende bedrijf
Eurowoningen heeft in datzelfde ge
bied grond gekocht voor 6.50 per me
ter.
Eurnwornngen is natuurlijk niet gek
en zal de hoge grondprijs straks terug
halen via de buien Die zijn daardoor
tien a twintig gulden per maand ho
ger dan nodig. Eovcndien heeft Euro
woningen met zoveel gr«:nd in handen
een machtspositie verworven. Het be
drijf kan de gemeente dwingen in te
st ïmmen met plannen, die ze eigen
lijk niet wil. Blijft de gemeente
dwars, dan l-.an dat veel tijd gaan kos
ten. De bouwprijzen zullen in die tijd
wel blijven stijgen, zodat de huren
weer hoger zullen uitvallen dan de
bedoeling was.
Ais de gemeente een voorkooprecht
gehad zou hebben, dar. had ze de
grond in elk geval in handen gehad.
Maar dan wel legen de door Eurowo
ningen bepaalde prijs van 6.50 gulden.
Had de gemeente een voorkeursrecht
dan had ze kunnen kopen voor haar
eigen prijs "an 2.50. Wierenga zal
daarom blijven vechten voor dat laat
ste: voorkeurskebt. 'Gewoon een eer
lijke vaak', zegt hij.
Of de PvdA-fractie bereid is daarvoor
e?n kabinet-Der Uyl te laten sneuve
len durft l.ij niet te zeggen. Maar de
grcndpolitiek is voor de progressieve
cirie in elk geval een hoofdzaak, waar
over men zeker niet weer zo wil
schipperen '«Is in de tijd van Cals.
impel weg
yay bewijst dat spreiding van to-
kleinkunst, muziekleven, de
pel, die nog voor zeer velen be-
om naar culturele manifestaties
lan, doet verdwijnen. De belang-
og is over het algemeen overwel-
id en het theater voorziet duide-
in een grote behoefte. Er wordt
klleen toneel gebracht, maar ook
kunst en muziek. Neerlands hoop
pge dagen nam er een plaat op.
Floor zong er. Albert van Dal-
jIU fc-as zo geestdriftig over het kerk-
Èrtje, dat hij er begraven wilde
en (wat niet kon omdat de be-
plaats is gesloten). Ook prof.
peim sprak er over zijn reizen
China, en Roel van Duyn discus-
Se er met jongeren. Er wordt ka-
luziek ten gehore gebracht, groe-
-ydie in Mickery optreden, komen
IfMlWadway, terwijl ook de Noorder
^ïagnie voorstellingen in het kerk-
eft, evenals toneelgroep Centrum
Se kleinere produkties.
I gulden
kerkje kwam in 1962 in bezit
Se stichting voor de somma van
lulden. De toren is eigendom van
Imeente Wognum. De restauratie
)et gebouw kwam in 1969 gereed,
provincie en gemeenten droegen
locent van de kosten, maar omdat
net de voorstellingen zo goed was
tn kon de stichting op eigen kos-
entrale verwarming laten aanleg-
Iwaardoor het theatertje nu ook
fters gebruikt kan worden.
lekstoel achter slot
kerkje is nu een redelijk comfor-
gebouw, met oplopende banken,
daarvoor, op de oude plavui-
het 'podium', vlak voor de
die overigens achter een
is. Het is een aparte
om, gezeten op één van de
rijen, door de boogramen
boomgaarden heen te kijken
e verte de torens van Medem-
ontwaren, terwijl op de plavui-
van de kerk een op muziek
jedicht van Louis Aragon ten
wordt gebracht
sterft' van Ionesco. De
mensen vonden het mooi,
de combinatie oud gebouwtje
toneel, de spelers waren en-
Weliswaar woei door een
scheur in de noordoosthoek van
regen naar binnen, maar dit
wonderwel bij de aard van het
van het Zoldertheater weten
wel anders te herinneren. De
s tochtig, de middeleeuwse
waren bepleisterd, toen het ge-
's theater in gebruik werd ge-
'In de herfst van 1963 gaf het
vier voorstellingen van
het niet meer in de kerk van
De ingang is verlegd naar