Zonden in verkeer talrijker dan ooit IflDDCirCDIT IE Al C TIICATCD ItJVtrvMIlnJC ULO I nCA I Cll Grondpolitiek blijft strijdpunt Progessieve drie willen gemeenten meer bevoegdheden geven SlTW/KWARTET ZATERDAG 28 APRIL 1973 BINNENLAND T15/K17 twee miljoen 'bonnen' Vorig jaar record: ruim door Dick Ringlever kren lachen om de poppenkast, terwijl ze zitten op de met kleden bedekte plavuizen van de kerk- (Foto's Frans Kuypers) DEN HAAG Het aantal be- r Frans Janse keerewe* op de bon en voor mis- drijven in liet verkeer werd bijna jrokodil in de poppekast vecht op leven en dood met de blauwe er. De kinderen, gezeten op de met kleden bedekte vloer van oorspronkelijk aan Maria Magdalena gewijde dorpskerkje van weide (Wadway, gem. Wognum), vertrekken hun gezicht van ping over de afloop. Poppenspeler Jan de Noord springt als Üuivel uit een doosje uit zijn poppenkast vandaan en roept de eren op om mee te helpen de krokodil te vangen. Dc spanning |ct, de kinderen springen op, er wordt gelachen, de krokodil |t uit de poppenkast gesleurd en veilig opgeborgen in een kof die daarna met riemen stevig wordt dichtgebonden. ndervoorstelling op tweede paas- fan de stichting Wadway is een 5 geworden. Vóór de voorstelling m de kinderen een pannekoek pn glas limonade gekregen. Er ir ook die deze heerlijkheden na iorstelling gaan nuttigen. En dat aal voor drie gulden vijftig. 1963 is het kerkje, waarvan de e delen uit de vijftiende eeuw en, in gebruik bij de Stichting pay. Deze stichting komt voort iet Hoornse Zoldertheater, een ïurtoneelvereniging met niet ge- pretenties. 'Het Zoldertheater rnd uit een behoefte via gesproken 1, gespeelde situatie, dichterlijke lering, duidelijke analyse, te ko- tot een ontmythologisering, ren ftskering van ogenschijnlijk nor zaken en 'vaststaande waarhe- Dit staat in een publikatie van Jistorisch genootschap Oud-West- and, over de tegenwoordige func- in het kerkje en de wijze waarop liet meer gebruikt, afbrokkelend iment uit het verleden tot een ;ertje werd. amateurverenigingen hebben ïlijke pretenties en ze worden al te vaak niet waar gemaakt. In Wadwayse geval worden ze dat *n dat heeft niet weinig te maken het feit dat het eerbiedwaardige [kerkgebouw het decor is, dat als irgrond dient. t niet alleen de voorstellingen 1 het Zoldertheater vinden er s. de toren, die eigendom is van de ge meente, die binnenkort ook dat ge deelte van het gebouw zal gaan res taureren. Voorstellingen worden aan gekondigd met klokgelui. Direct na de toren komt een tot foyer omgebouwde ruimte, waar vóór de voorstellingen koffie (bij de entreeprijs inbegrepen) wordt geschonken. Zaterdagavond De voorstellingen worden over het al gemeen gegeven op zaterdagavond, maar op deze regel bestaan vele uit zonderingen. Inlichtingen over de voorstellingen zijn verkrijgbaar bij het vlakbij gelegen café 'De Vriend schap' (op de suikerzakjes staat 'het café met de culturele achtergrond'), tel. 02297-1447. Wognum, de gemeen te, waartoe Wadway behoort, is gele gen langs de rijksweg Amsterdam-Af sluitdijk, even voorbij Hoorn. Er is een goede treinverbinding Amster dam-Hoorn en Alkmaar-Hoorn. De gerestaureerde, nu als theater gebruikte kerk van Wadway. 39.000 maal proces-verbaal op gemaakt. Dit betekent ten op zichte van 1971 een stijging van achtereenvolgens bijna tien en vier procent. Hoewel dit nog maar voorlopige cij fers zijn. gebaseerd op de uitkomsten van de eerste drie kwartalen, kan aan genomen worden, dat ze de definitie ve niet ver zullen ontlopen. In ieder geval staat al wel duidelijk vast, dat in 1972 meer dan ooit tevo ren tegen verkeerswetten en -regels is gezondigd. Want de groei van het ver voermiddelenpark en de toepassing door de politie van doelmatiger tech nische middelen verklaren maar een deel van deze vrij rigoreuze stijging. Behalve voor de politiekorpsen bete kent deze groeiende stroom processen- verbaal ook voor het openbaar minis terie elk jaar meer werk. Dat deze stijging eveneens problemen lijkt te kunnen opwerpen voor het gevange niswezen blijkt uit de recente uitla tingen van minister Van Agt, die in de toekomst minder celstraf wil laten eisen wanneer de wet inzake de ver plicht bloedproef ('op de bon' als een half pro mille of meer alcohol in het bloed wordt aangetroffen) wordt inge voerd. Dit zal dan gebeuren uit vrees, dat de strafinrichtingen het aantal veroordeelden niet meer zullen kunnen bevatten. Soepel Overigens noemt men bij het open- soepel in vergelijking met sommige baar ministerie het bekeuringsbeleid a"d^e landei1 in ten opzichte van verkeerszondaars vrij straffen zijn in veel gevallen aanzien- Drie keer te snel rijden: rijbewijs kwijt Overtreder kan weten wat hem te wachten staat lijk minder zwaar en de verkeerswet ten laten de rechters nog vrij veel speelruimte. Men zou bij het openbaar ministerie ook niet graag anders willen zien. Ge fixeerde straffen voor overtredingen mogen dan zegt men daar de duidelijkheid bevorderen, in Neder land is men over het algemeen wars van dit soort automatisme en geeft men verre de voorkeur aan differenti atie. Dit neemt niet weg, dat die standaar disering wél wordt toegepast bij het stellen van de eis door de officier van justitie. Die heeft alles keurig op pa pier en zal meestal niet van de daar neergelegde richtlijnen afwijken. Sinds kort is die standaardisering zelfs landelijk ingevoerd, waardoor niet meer, zoals vroeger, voor bepaalde overtredingen in het ene arrondisse ment meer kan worden geëist dan in het andere. Richtlijnen De verkeerszondaar kan dus haast van tevoren weten wat hem te wachten staat, als hij die richtlijnen althans kent. Als hij als automobilist bijvoor beeld weet. dat bij overschrijding van de snelheidslimiet met twintig kilo meter veertig gulden wordt geëist, bij vijftig kilometer te snel rijden 150 gulden, dat bij herhaling van die overtreding binnen een jaar daar nog eens vijftig procent bovenop komt en bij herhaling binnen een jaar na die tweede overtreding zelfs honderd pro cent, terwijl hij dan tevens voor enke le maanden voorwaardelijk of onvoor waardelijk zijn rijbewijs kwijt is (hierbij wordt dan uiteraard uitge gaan van normale overtredingen: de gene, die voor het eerst de limiet overschrijdt, maar dat doet door als een dolleman met honderd kilometer door een drukke binnenstad te racen hangt een zwaardere straf dan die 150 gulden boven het hoofd). Als hij om nog wat voorbeelden te noemen weet, dat bij het rijden met een niet verzekerde auto een boe te van tweehonderd gulden en een voorwaardelijke ontzegging van de rij bevoegdheid wordt geëist, dat dit de tweede keer zelfs vierhonderd gulden kan kosten, terwijl dan tevens ook nog eens een onvoorwaardelijke ont zegging en voorlopige hechtenis wordt gevorderd. Als hij weet dat rijden zonder rijbewijs een boete van hon derd gulden kan opleveren en de tweede keer driehonderd gulden plus een voorwaardelijke hechtenis: en dat voor door rood licht rijden zó vijftig gulden wordt gevraagd, evenals voor bijvoorbeeld het rijden zonder een op de juiste naam gesteld kentekenbewijs. Preventie Uit de praktijk blijkt echter, dat maar zeer weinig verkeersdeelnemers hiervan op de hoogte zijn en in de meeste gevallen niet weten, welk zwaard hun boven het hoofd hangt. Hoewel het uit het oogpunt van pre ventie wellicht zou zijn aan te beve len ruimere bekendheid te geven aan de straf, die bij verkeersovertredingen te wachten kan staan, is men daarvan bij het openbaar ministerie geen voor stander. Niet omdat men preventie niet zou willen bevorderen, maar vooral omdat men hiervan een ongun stig psychologisch effect op de ver keersdeelnemer verwacht. Wie weet dat hij na twee keer betrapt te zijn op te snel rijden bij de volgen de keer de kans loopt zijn rijbewijs kwijt te raken, zal meestal onzekerder rijden dan normaal, met alle mogelij ke kwalijke gevolgen van dien. Bij de meeste verkeersdeelnemers hangt het zwaard er dus onzichtbaar, maar daarom niet minder feitelijk. Want dóóraan hoeft de overtreder ze ker nóóit te twijfelen: het register van zijn verkeerszonden wordt nauw keurig en centraal bijgehouden. In het arrondissement, waar hij geboren is. staat alles op papier. Waar men de overtreding ook begaat en door welke rechter in het land men ook wordt veroordeeld, alle gegevens komen op één punt samen. Geen enkele recidi vist kan daar omheen. door Rimmer Mulder AMSTERDAM Grond is in Nederland schaars en dus duur. Daarvan profiteren enkelen, maar voor de meesten is liet knap vervelend. De lioge grond prijzen, waarvan enkele toeval lige eigenaars profiteren, werken door in de huren van woningen, de kosten van nieuwe wegen, scholen, zwembaden en noem maar op. De progressieve drie vinden, dat daar aan snel een einde moet komen en dat de overheid daarom een actieve grondpolitiek moet gaan voeren. Dat is al een oude eis van de PvdA, maar bij de kabinetsformatie is weer geble ken. dat de grondpolitiek van de soci alisten voor veel mensen in de KVP en de ARP nog steeds moeilijk te slikken is. Overigens heeft de PvdA bepaald niet voor het eerst bedacht, dat de hoge grondprijzen de gemeenschap veel geld kosten. Nederlandse politici had den het daar al over in de vorige eeuw. De Amsterdamse gemeenteraad besloot in 1896 al, dat gemeentelijke bouwterreinen in de regel niet meer verkocht zouden worden. In 1911 wist de 'let wel) niet-socialistische wet houder Treub de Haagse gemeente raad ervan te overtuigen dat de ge meente moest proberen tijdig zoveel mogelijk grond in handen te krijgen. Als de waarde van die grond door toekomstige stadsuitbreiding sterk zou stijgen, zou de stad daarvan zelf kun nen profiteren. Ter ondersteuning van zijn betoog kwam Treub met ont wikkeling van de grondprijzen rond om het Plein in Den Haag. In het midden van de negentiende eeuw werd die verkocht voor zestig tot 180 cent per vierkante meter. Vijftig jaar later was ze soms twintig keer zoveel waard. Nu zijn er eigenlijk in elke plaats, die behoorlijk uitbreidt, wel mensen aan te wijzen, die geld hebben ver diend aan dergelijke prijsontwikkelin gen, die ze te danken hebben aan het feit, dat de bevolking steeds meer grond nodig heeft. Die bevolking groeit en stelt steeds andere eisen. Daarvoor heeft ze steeds meer ruimte nodig. Die ruimte is maar beperkt en daarom moet men er zorgvuldig mee omspringen. De overheid doet dat ook: ze wijst nauwkeurig aan welke gebieden bestemd zijn voor woning bouw, voor industrie, welke voor re creatie, voor wegen, voor landbouw enzovoorts. Bij een dergelijk zorgvuldige verde ling hoort een prijsbeheersing, zoals een pot hoort bij een deksel, schrijft dr. Anne Vondeling in zijn boek 'Na smaak en Voorproef'. Stijgingen Totnutoe zijn de grondprijzen echter ongemoeid gelaten. Dat kan tot op- Dr. A. Vondeling merkelijke prijsstijgingen leiden, waardoor nog steeds speculanten wor den aangetrokken. Een stuk grond, dat als landbouwgrond nog geen tien duizend gulden waard is, kan als het voor stadsuitbreiding wordt gebruikt wel vier keer zo duur worden. Na de beslissing dat Zoetermeer sterk zou groeien, steeg de grondprijs daar tot boven de veertigduizend gulden per hectare. Dat geld moet ergens van daan komen. Wel daar zijn dan de huurders van de woningen, die er la ter opgebouwd worden, goed voor. Dergelijke hoge grondprijzen werken nog op andere fronten door. De boer. die veel te veel heeft gebeurd voor zijn grond, kan bijvoorbeeld ergens andere een nieuw bedrijf kopen. Met een dikke portemonnee op zak durft hij hoog bieden, zodat hij ook elders de grondprijs kan opjagen. Zo'n prijs- opdrijverij is funest voor de boer ter plaatse, die een paar hectare land let terlijk broodnodig heeft om zijn be drijf wat rendabeler te maken. De gemeente heeft eigenlijk maar een slecht middel om eventuele grondspe- culanten de voet dwars te kunnen zet ten. Zij kan proberen zo lang moge lijk geheim te houden, waar de nieu we uitbreiding valt. Uit het oogpunt van democratie is dat natuurlijk vol strekt verwerpelijk. De gemeente zou daarom heel andere middelen moeten hebben om de grondprijzen aan ban den te leggen. Ze zou zeer geholpen zijn met een vooikeursrecht voor de koop van grond in uitbreidingsgebie den en dergelijke. Dat wil zeggen, dat de overheid (dat zal meestal een ge meente zijn) voorrang heeft boven al le andere gegadigden. Kabinet-Cals De PvdA heeft daarvoor steeds sterk gepleit. Vooral Vondeling heeft zich 'Links' wil niet zo schipperen als in tijd van Cals er breed voor gemaakt. Bij de start van het kabinet-Cals-Vondeling leek hij zijn zin te zullen krijgen. In zijn regeringsverklaring kondigde Cals maatregelen aan voor de beheersing van de grondprijs Bij een groot deel van de KVP viel dat meteen al niet gned. In het kabinet zijn de confessio nele en de socialistische ministers er zwaar over aan het bakkeleien geweest. Een eis van de socialisten was, dat de gemeente b:j gebruik van haar voor keursrecht of bij onteigening alleen de gebruikswaarde zou hoeven te be talen. Dat wil zeggen: de waarde, die de grond gewoon zou hebben en niet de waarde, die zij zal krijgen door de andere bestemming, die de overheid eraan wil geven. Op die waardestij ging, d:e wcrdi veroorzaakt door de overheid, heeft de eigenaar geen en kel moreel recht, aldus de socialisten. Ze moesten erg veel water bij de wijn doen. Het kabinet-Cals kwam tenslotte wel met een voorstel, maar dat is nooit wet geworden. Het kabinet-De Jong bleek er niets voor te voelen en zette niet door. Volgens Vondeling is de grond politiek één van de belangrijkste re denen geweest voor dc KVP om Cals en de zijnen naar huis te sturen. De afgelopen maanden is duidelijk ge bleken. dat de KVP nog steeds grote moeite heeft met de socialistische ei sen cp dit punt. De PvdA houdt vast aan: 'voorkeursrecht voor overheid 'en 'onteigening tegen gebruikswaarde'. Deze eisen zijn ook te vinden in het programma van de CHU en DS'70, waaruit kan blijken hoe extreem links de PvdA hier nu wel weer bezig is. Initiatief De volgende regering kan deze wen sen zeer snel inwilligen. In februari 1969 hebben vier socialistische kamer leden een initiatief-wetsontwerp inge diend, dat 70 kan worden overgeno men. In het werkcomité, waarover de nieuwe ministersploeg eerst zal gaan praten, is he'. principe van 'onteige ning tegen gebruikswaarde' onverkort opgenomen. PvdA-kamerlid Ko Wie- reng.i (specialist voor grondzaken) is daarmee erg blij. Wat het werkdocument verder zegt over grondpolitiek heeft, niet zijn vol le .nstemming. Er staat dat gemeen ten een 'voorkee precht' voor grond in uitbreidingsgebieden moeten krijgen. Dat wil zeggen: de gemeente moet het recht hebben om :n de plaats van de koper te treden. Als verkoper A en koper B het eens zijn geworden moet de gemeente in de rechten van B kunr.en stappen. Wierenga geeft toe dat daarmee een aantal speculanten MS H. ('Ko') Wierenga de pas wordt afgesneden, maar heeft toen liever een voorkeursrecht Daar kan de overheid veel meer mee berei ken. Dat kan hij duidelijk maken aan het voorbeeld van dc gemeente Nieuwer- kerk ran de IJsscl. Die gemeente heeft grond r.tdig voor uitbreiding en wil daarvoor 2.50 gulden per vierkan te meter betalen. Geen slechte prijs voor landbouwgrond, maar het kan nog beter. Het ondernemende bedrijf Eurowoningen heeft in datzelfde ge bied grond gekocht voor 6.50 per me ter. Eurnwornngen is natuurlijk niet gek en zal de hoge grondprijs straks terug halen via de buien Die zijn daardoor tien a twintig gulden per maand ho ger dan nodig. Eovcndien heeft Euro woningen met zoveel gr«:nd in handen een machtspositie verworven. Het be drijf kan de gemeente dwingen in te st ïmmen met plannen, die ze eigen lijk niet wil. Blijft de gemeente dwars, dan l-.an dat veel tijd gaan kos ten. De bouwprijzen zullen in die tijd wel blijven stijgen, zodat de huren weer hoger zullen uitvallen dan de bedoeling was. Ais de gemeente een voorkooprecht gehad zou hebben, dar. had ze de grond in elk geval in handen gehad. Maar dan wel legen de door Eurowo ningen bepaalde prijs van 6.50 gulden. Had de gemeente een voorkeursrecht dan had ze kunnen kopen voor haar eigen prijs "an 2.50. Wierenga zal daarom blijven vechten voor dat laat ste: voorkeurskebt. 'Gewoon een eer lijke vaak', zegt hij. Of de PvdA-fractie bereid is daarvoor e?n kabinet-Der Uyl te laten sneuve len durft l.ij niet te zeggen. Maar de grcndpolitiek is voor de progressieve cirie in elk geval een hoofdzaak, waar over men zeker niet weer zo wil schipperen '«Is in de tijd van Cals. impel weg yay bewijst dat spreiding van to- kleinkunst, muziekleven, de pel, die nog voor zeer velen be- om naar culturele manifestaties lan, doet verdwijnen. De belang- og is over het algemeen overwel- id en het theater voorziet duide- in een grote behoefte. Er wordt klleen toneel gebracht, maar ook kunst en muziek. Neerlands hoop pge dagen nam er een plaat op. Floor zong er. Albert van Dal- jIU fc-as zo geestdriftig over het kerk- Èrtje, dat hij er begraven wilde en (wat niet kon omdat de be- plaats is gesloten). Ook prof. peim sprak er over zijn reizen China, en Roel van Duyn discus- Se er met jongeren. Er wordt ka- luziek ten gehore gebracht, groe- -ydie in Mickery optreden, komen IfMlWadway, terwijl ook de Noorder ^ïagnie voorstellingen in het kerk- eft, evenals toneelgroep Centrum Se kleinere produkties. I gulden kerkje kwam in 1962 in bezit Se stichting voor de somma van lulden. De toren is eigendom van Imeente Wognum. De restauratie )et gebouw kwam in 1969 gereed, provincie en gemeenten droegen locent van de kosten, maar omdat net de voorstellingen zo goed was tn kon de stichting op eigen kos- entrale verwarming laten aanleg- Iwaardoor het theatertje nu ook fters gebruikt kan worden. lekstoel achter slot kerkje is nu een redelijk comfor- gebouw, met oplopende banken, daarvoor, op de oude plavui- het 'podium', vlak voor de die overigens achter een is. Het is een aparte om, gezeten op één van de rijen, door de boogramen boomgaarden heen te kijken e verte de torens van Medem- ontwaren, terwijl op de plavui- van de kerk een op muziek jedicht van Louis Aragon ten wordt gebracht sterft' van Ionesco. De mensen vonden het mooi, de combinatie oud gebouwtje toneel, de spelers waren en- Weliswaar woei door een scheur in de noordoosthoek van regen naar binnen, maar dit wonderwel bij de aard van het van het Zoldertheater weten wel anders te herinneren. De s tochtig, de middeleeuwse waren bepleisterd, toen het ge- 's theater in gebruik werd ge- 'In de herfst van 1963 gaf het vier voorstellingen van het niet meer in de kerk van De ingang is verlegd naar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 17