'Laat Amsterdam geen .Fri,ese k,lehie scholen tweede Stockholm worden'1" bestaan bedreigd) AM vd Scheur GARAGE b.v ZWOLLE of méér te vervoeren UcjyA^v£weedse actiegroep waarschuwt voor metro: Opel Manta sportiviteit waargemaakt. volwaardige onderwij seenheden vanaf f11.240,- Confectiefabriek Coutura failliet Brand verwoest^ oliegroothandel te; Huurders: geen huurharmonisatie Pauzediensten in Alle-dag-kerk spelen met kinderen CEINTUURBAAN 50 - TELEFOON fei 05200-311221 TROUW/KWARTET WOENSDAG 25 APRIL 1973 BINNENLAND TP06/D1: ■W/K Rapport noemt ook voordelen van plattelandsscholen wrt Ice door Einar Herlitz Al dertig jaar geleden werd de koers voor de Stockholmse stadsont wikkeling uitgezet. De binnenstad moest de vestigingsplaats worden van de hoofdkantoren en bedrijfsleven. Verder moesten daar alle grotere hotels en de kantoren van de grote banken worden geconcen treerd. De city van Stockholm moest de city van heel Zweden wor den, opdat de stad zijn concurrentiepositie met de Europese hoofd steden in stand kon houden. Belangrijk was dat de topfiguren van overheid en bedrijfsleven hun bureaus dicht bij elkaar zouden heb ben. Men zou dan snel en efficient de beleidslijnen kunnen uitzet ten voor Zwedens economische en bestuurlijke ontwikkeling. De bevolking zou voornamelijk buiten de city worden gehuisvest, in slaapste den die snel en rationeel uit de grond gestampt konden worden. Hier moest ook de werkgelegenheid komen die niet direct met het centrale bestuur te maken heeft, zoals industrie en de directe dienstverlening: ziekenhuizen, scholen e.d. Een deel van de bevol king zou niet te ver van het werk af wonen, maar de meerderheid zou moeten forensen naar het centrale werkgebied. In de City moest ook een belangrijk deel van het winkelappa raat en de warenhuizen worden ge concentreerd; door de nabijheid van de werkgebieden was hier ook de grootste verzamelde koopkracht bij een. Attractief Voor de praktijk van deze centralisa tie-ideologie bleek de metro een effec tief werktuig. De metro heeft een grote capaciteit, 40.000 passagiers per uur per richting, terwijl alle lijnen in de city bij elkaar komen. Hierdoor werd de city attractief voor de vesti ging van grote kantoren en warenhui zen, terwijl het kleine citygebied het best bereikbaar werd van alle punten in het gewest Maar de metro had nog een voordeel. Het openbaar vervoer kwam onder de grond te liggen (in de buitenwijken op viaducten), de trams maakten plaats voor een slechte kwaliteit busvervoer met lage fre quenties en grote loopafstanden naar de haltes. Zo werd straatruimte vrij gemaakt voor het snel toenemende autoverkeer. Goede bereikbaarheid van de city kantoren voor auto's was nl: een krachtige eis van bedrijfsleven en overheid. Niet alle werknemers zou den per auto naar hun bureau gaan: daarvoor ontbrak de ruimte. De goede auto-bereikbaarheid was dus hoofdza kelijk ten gerieve van het topkader. Chefs en andere hooggeplaatsten zou den elkaar gemakkelijk moeten berei ken, terwijl zij tevens hun onderge schikten in de perifere produktie-een- heden comfortabel zouden kunnen op zoeken. huren van woningen in de city onbe taalbaar worden. Voortzetting Winkels Voor de middenstand was een goede bereikbaarheid voor de auto eveneens een eis waaraan niet getornd mocht worden. Autobezitters hebben vaak een hoger inkomen en zijn dus koop krachtiger. Een goede gelegenheid om per auto inkopen te doen schept ook de mogelijkheid om grote hoeveelhe den ineens in te slaan. Ondanks de 'beperking* van het autoverkeer in en naar de city v/as er nog heel wat geld en ruimte nodig omdat arbeidsplaat sen en winkels zo enorm geconcen treerd waren. In en bij de city begon men brede straten en complete stads autowegen aan te leggen. Grote par keergarages kwamen tussen de kanto ren en de warenhuizen in te staan. Het resultaat van deze centralisatie ideologie was vernietigend voor het stedelijk milieu en het welzijn van de bewoners. Hele architectonisch en cul tuurhistorisch waardevolle gebieden zijn tegen de grond gegaan; in plaats ervan kwamen sterotype bank- en kantoorpaleizen. Nabij de city zijn talrijke woningen gesloopt voor kan toorgebouwen, of ze hebben enkel een kantoorfunctie gekregen. De binnenstadsbevolking werd verdre ven naar de troosteloze betonnen bui tenwijken en voorsteden. Steeds gro ter wordt de afstand die men dage lijks van huis naar werk moet afleg gen. Wie het 'geluk' had in de bin nenstad te kunnen blijven zag zijn milieu en zijn gezondheid bedreigd door lawaai en uitlaatgassen van het steeds intensiever wordende verkeer. De metro, het middel tot realisering van een bewuste centralisatiepolitiek, dwingt nu dus ook tot voortzetting van de cityvorming, en tot voortzet ting van de bouw van slaapsteden zonder werkgelegenheid buiten de stad. Dit zg. Manhattan-effect ziet men overigens in alle steden, zowel groot als klein, waar het openbaar vervoer eenzijdig op het centrum is gericht. Nieuwe noodlottige ontwikkelingen beginnen zichtbaar te worden. Omdat het geld voor het openbaar vervoer werd opgemaakt voor een kostbaar en eenzijdig op de city gericht metrosy steem waren er geen middelen meer voor het openbaar vervoer in en tus sen de buitenwijken. Maar door het toenemende autobezit werden voor tallozen plotseling die buitenwijken en voorsteden even gemakkelijk be reikbaar als de city voor passagiers van het openbaar vervoer. De eis van goede bereikbaarheid voor het openbaar vervoer, een conditio sine qua non voor de city, kan opeens vervallen. Kantoorpanden en waren huizen kunnen worden neergezet op de aanmerkelijk goedkopere grond buiten het centrale stadgebied. De meest winstgevende bevolkingsgroe pen voor het bedrijfsleven zijn im mers degenen met een behoorlijk in komen, jong of van middelbare leef tijd, fysiek gezond. Je kunt erop reke nen dat dezen over een auto (gaan) beschikken. Kinderen, bejaarden, be- handicapten en de laagstbetaalden zul len zelden of nooit van een auto gebruik kunnen maken. Maar zij zijn commercieel niet interessant; zij zijn immers niet de produktiefste arbeids krachten of de koopkrachtigste klan ten. Inderdaad is deze tendens zichtbaar: concentraties van arbeidsplaatsen ko men tot stand op plaatsen in het gewest die per openbaar vervoer bij zonder slecht bereikbaar zijn. Hetzelf de zien we gebeuren bij de detailhan del. De afgelopen jaren is een reeks van superstores, d.w.z. grote waren huizen op goedkope grond en geheel op de gemotoriseerde klant afgestemd, neergezet langs de grote autowegen in de buitenwijken. tie tussen en binnen de perifere stadsdelen. De toekomst voor Stock holm ziet er somber uit. In Amsterdam is het stadshart nog niet in stukken geslagen voor kanto ren en warenhuizen. Nog steeds wo nen velen in de binnenstad. Het open baar vervoer bestaat uit een wijdver takt net van bus- en tramlijnen. Het moet daarom mogelijk zijn dat Am sterdam de noodlottige ontwikkeling van Stockholm vermijdt. Door het autoverkeer van de straten te weren kan de ruimte worden benut door het openbaar vervoer. Stoplich ten kunnen zo worden afgesteld dat tram en bus voorrang krijgen. In en tussen de buitenwijken en randge meenten kunnen eigen banen voor bussen en trams tot stand komen. Deze zijn aanmerkelijk goedkoper dan grote stations- en baanconstructies voor de metro. Voor hetzelfde geld als nu nodig voor een grofmazig me tronet kan een aanzienlijk groter en meer vertakt bus- en tramnet worden gerealiseerd. Met openbaar vervoer, gebaseerd op vele en kleinere eenhe den kunnen er veel meer keuzemoge lijkheden en verschillende lijnen zijn rADVERTENTIE dan wanneer iedereen gedwongen is met een relatief klein aantal massale treinen te reizen. Wachten en over stappen komt dan minder voor, en dit zijn juist de belangrijkste factoren bij de keuze tussen openbaar vervoer en auto. Waar er veel kleine eenheden zijn kunnen ook sneldiensten gereali seerd worden, waarbij b.v. tussen een woon- en werkgebied zonder stoppen kan worden gereden. Bij een metrosy steem zijn sneltreinen niet mogelijk: ze zijn allemaal gedwongen aan ieder station te stoppen. LEEUWARDEN Aan het eind van liet lopende schooljaar zullen drie van de negen leerlindf openbare basisschool te Nes (gemeente Westdongeradeel) verlaten. Er komen geen nieuwe vl de plaats. Met zes leerlingen zou deze school één van de kleinste, zo niet dé kleinste van Nei verder moeten, maar het lijkt er veel op dat dat gebeuren zal en dat de school opgeheven z; den. Acht leerlingen is namelijk het minimum dat een school moet hebben. 1 Positie kiezen incI.BTW en ex General Mt i Üliüa-Bpel showrooms: Overtoom 197-tel. 182525/126797 J. Hukingalaan 91 tel. 153257 Sloterweg 1337-tel. 175819 Middenweg 109-113-tel. 353236 Meeuwcnlaan 116-tel. 61153 Door niet alle middelen aan te wen den voor een heel nieuw metrosy steem, maar in plaats daarvan het bestaande vervoer te verbeteren, daar door kunnen de meeste stadsdelen goed bereikbaar worden en niet al leen maar de binnenstad. Hierdoor worden weer betere voorwaarden ge schapen voor een stedelijke structuur waar wonen en wérken overal ge mengd zijn. De verwoesting van Am sterdams fraaie binnenstad zou verme den kunnen worden, en de mensen zouden minder gedwongen zijn zich over grote afstanden te verplaatsen. De auto-ontwikkeling zou beteugeld kunnen worden, met alle bekende heilzame gevolgen voor het leefkli maat. Men moet echter niet vergeten dat een vervoersbeleid niet het enige mid del is om tot menging van functies en een beter leefklimaat te komen. Naast krachtige maatregelen om het auto verkeer te beperken men denke hier ook aan beperking van de wegen bouw dient het stadsbestuur zich ook de bestuurlijke instrumenten te verschaffen om ook inderdaad een ruimtelijk welzijnsbeleid te kunnen voeren. Dat laatste is wellicht het belangrijkste. Het wordt hoog tijd dat de Amster damse bestuurders duidelijk positie kiezen. De keuze, voorzover het om het vervoer gaat, is die tussen een metro- en autostad enerzijds en tussen een autovrije stad met trams en bus sen anderzijds. Bezoek Stockholm eens en zie hoe het daar is geworden. Luister eens niet alleen naar onze conservatieve door prestige verblinde bestuurders en planners, maar neem ook eens contact op met de gewone mensen die in de slaapsteden wonen. Bij ons hebben we geleerd hoe een stad er beslist niet moet uitzien. Einar Herlitz is actief lid van de wijkvergadering van Kungsholmen (een buurt in het centrum van Stock holm) en is bovendien lid van de actiegroep Alernativ Stad. Tóch leggen de oudercommissie en het schoolhoofd, de heer J. J. van Kammen, zich niet bij dit dreigende* *Rpc/»Tinilwpn qIc onheil neer. Reeds het volgend jaar LlCOLllUU W C1I dlo zal het aantal leerlingen weer acht zijn en in de daarop volgende jaren zal het met kleine sprongetjes toene men. Bovendien is deze school een zogenaamde 'vluchtheuvelschool' waar van het voortbestaan niet om de drie jaar behoeft te worden bekeken. Ou dercommissie en schoolhoofd hebben zich daarom tot de Tweede Kamer fracties gewend en er in een uitvoerig schrijven onder meer op gewezen dat opheffing van de school daar de vrije schoolkeuze in gevaar brengt. Uit .een juist door de Provinciale Onderwijsraad uitgebracht rapport blijkt dat het probleem van de kleine scholen op veel plaatsen in Friesland speelt. Het aantal kleine scholen neemt toe en bovendien wordt een aantal van deze kleine scholen steeds kleiner. Ook wordt geconstateerd, dat kleine scholen in hun bestaan be dreigd worden door voortgaande ont volking van de kleine dorpen en de roep om efficiency in het onderwijs bestel. gens het rapport ligt in het respectievelijk terugdringen nadelen het program van act?1 on5 ten om de kleinere scholen L doen functioneren. Zo zou ntAAX In de inspectie Heerenveen hebben van de 143 scholen 75 één, twee of drie drie leerkrachten. In de inspectie Dokkum zijn dat 64 van de 160, in de inspectie Sneek 75 van de 129 en in de inspectie Leeuwarden 43 van de 123. In totaal zijn er in Friesland 14 éénmansscholen. Weinig drempels Kleine scholen moeten gehandhaafd en als volwaardige onderwijseenheden beschouwd worden. Tot deze conclusie komt het rapport van de Provinciale Onderwijsraad. Ieder kind, zo wordt gesteld, heeft recht op onderwijs dat met zo weinig mogelijk drempels toe gankelijk dient te zijn en dat zoveel mogelijk gedifferentieerd aandacht schenkt aan de leerling, rekening houdend met aanleg en milieu. De overheid is verantwoordelijk voor het scheppen van voorwaarden waaronder de onderwijsvoorzieningen gestalte kunnen krijgen. Onderwijs dient in verband te staan met de maatschappe lijke omgeving, met een nadruk op het geheel van lokale en regionale gegevenheden en de participatiemoge lijkheden van de ouders. In het on derwijs zal men flexibel en vinding rijk moeten blijven zoeken naar de beste vormen en inhouden die tege moetkomen aan de ontwikkelingskan sen van de leerling. In het rapport worden zowel voor- als nadelen van de kleine scholen ge noemd. Een voordeel is, dat de kleine plattelandsschool een veelvoudige so ciaal-culturele functie in de samenle ving vervult. Deze school inspireert tot experimenten met de bestaande onderwijsmethoden en is als zodanig aanleiding tot onderwijsvernieuwing. De klassen zijn klein en de onderwij zer leert daardoor de kinderen beter kennen. Een ander voordeel is, dat er aanlei ding en mogelijkheden zijn om het onderwijs meer op het individuele kind te richten. Door het meer geïn dividualiseerde en derhalve gediffe rentieerde onderwijs is de mogelijk heid aanwezig het zittenblijven af te schaffen. De entree van leerlingen op school is gemakkelijker door de gerin gere sociale afstand tussen school en gezin. Tenslotte is de verbondenheid tussen school en ouders groter, waar door grotere mogelijkheden voor o"- dersparticipatie aan het schoolgebeu ren bestaan. Meer geïsoleerd Als nadeel staat daar onder meer tegënover dat de kleine school meer geïspleerd is. De eisen ten aanzien van flexibiliteit van de leerkracht door vooropleiding zijn niet gegaran deerd. Bepaalde groepsactiviteiten blijven achterwege door het geringe aantal kinderen per leeftijdscategorie. De staf van de kleinere school omvat te weinig specialiteiten. De leerling is voor meerdere jaren van één leer kracht afhankelijk. Bovendien is de kwaliteit van het personeel aan de kleine scholen gemiddeld minder dan dat van de grotere en het bestuur is minder deskundig. De voorraad leer- en hulpmiddelen is geringer. Over blijf- en vervoersvoorzieningen zijn vaak noodzakelijk. En wat de financiën betreft: kleinere eenheden van onder wijs zijn meer kapitaalsintensief. Zo staan dus verschillende voor- en nadelen tegenover elkaar. Maar vol- nen aangeven in hoeverre de de dienstverlenende instanP schoolbegeleidingsdienst op fieke problemen van de kleif len kunnen ingaan. Er kan i gram van actie worden met als doel concrete voon te ontwerpen ten behoeve kleine school, waarbij samen! uitwisseling en bijscholing den krijgen. Vorming van een 'dienstverlening kleine scholLam dient volgens het rapport aam roep "ilm; optie ïidom: cploit fi (EI ilace :ze j zijr laatsi AMSTERDAM De confectiP Coutura in Amsterdam, die1 eens oord, ts gei ellers ingen wei ig, d februari besloot haar activite:f 31 mei te beëindigen wegens turele moeilijkheden binnen drijfstak, heeft een verzoek;, rechtbank ingediend om het ment uit te spreken. Het productiebedrijf in Rijsetf - tQ{ daarmede het gehele produkf tot neel werd al overgenomen da het ger-confectie. Zeer intensief fjs h directie, naar zij mededeelt, l jate alsnog een samenwerking i^m^e' collega-fabrikant tot stand te^e om het Coutura-product zekewrjjj len, doch zonder succes. De b we acht het tegenover crediteur 00t verder verantwoord het bedry0jgei te zetten. e vijJ rordei euwb ealist izet v Van een verslaggever jdien HARDERWIJK Een felle heeft gistermorgen in Harderf^™ groothandel in olie, vetten, j en scheepsbenodigdheden in[I0 gelegd. Van de voorraden ging het l0Sl deel verloren. Wel kon eeiT gasflessen in veiligheid won yr bracht, waardoor een groteï kon worden voorkomen. Hf1 vei greep zo snel om zich heen^^/- hulp moest worden ingeroepeft^gj. tij geli 4 verc brandweerkorpsen Hierden. Protestacties Maar de bewoners van de stad Stock holm en het gewest zijn niet van plan deze ontwikkelingen verder lijdzaam te ondergaan. Sinds een jaar of vier, vijf komen er voortdurend spontane protestacties op, zowel in de binnen stad als in de buitenwijken en de voorsteden. Internationale bekendheid kregen de demonstraties tegen het kappen van iepen voor een metrostati on (1971), maar dit was slechts één geval uit vele. De mensen zijn zich gaan organiseren: in huurdersvereni gingen in 'Byalag') in actiegroepen zoals Altemativ Stad. Deze organisa ties verschillen fundamenteel van de partijpolitieke apparaten en hun le den houden er heel andere principes op na. Voor de binnenstad eist mea stopzet ting van de ontwikkeling naar meer kantoren en meer cityvorming. Voor de buitenwijken en voorsteden ver langt men meer werkgelegenheid en een betere dienstverlening, zowel commercieel, sociaal als cultureel. Het stadsontwikkelingsbeleid, waar de na druk ligt op bedrijfsleven, overheid en warenhuizen, is dus niet meer in overeenstemming met de verlangens van de Stockholmse bevolking. Bij menige bestuurder is het begon nen te dagen. Plannen worden gewij zigd ten gunste van het behoud van woningen, terwijl ook versterking van de woonfunctie van de city wordt overwogen. Maar grote delen van de binnenstad zijn al volgebouwd met woningen en kantoren. Het centrum- gerichte metronet heeft het relatief kleine citytfebiéd' het gemakkelijkst bereikbaar gemaakt vatf5h#o$«rte .ge west gevolg dat grondprij zen enorm zijn gestegen en dat de Grofmazig Het nieuwe structuurplan voor het gewest rekent ook met een geleidelij ke stagnatie van kantoorvestigingen in de binnenstad, en met een sprei ding van werkgelegenheid en dienst verlening over het gewest. En de plannen gaan uit van bijna 100 pet. verplaatsing met de auto! De plan nenmakers hebben dan ook een om vangrijk autowegennet over het ge west geprojecteerd. Een eenzijdige nadruk op een kost baar en grofmazig centralistisch me tronet heeft dus de voorwaarden ge schapen voor de omvorming van Stockholm in een autostad, een Zweeds Los Angeles. Steeds meer Stockholmers zijn vraag tekens gaan zetten bij de ontwikke ling van het autoverkeer. Dit blijkt uit de vele protestacties van 'byalag', huurdersverenigingen, actiegroepen en andere organisaties uit de burge rij. Voortdurend wordt de wens ge hoord naar een wijdvertakt openbaar vervoer (bv. expresbussen op eigen baan) in plaats van het zetten van alle kaarten op autovoorzieningen. Ie der deel van het gewest zou even goed bereikbaar moeten zijn. De haalbaarheid van dit alles is twij felachtig; mogelijk is de ontwikkeling al te ver voortgeschreden. Volgens de autoriteiten is er de komende 15 jaar alleen maar geld voor uitbreiding van de metro, en niet voor investeringen in andere systemen van openbaar ver voer zoals een vorm van busexploita- 40ton7 bij de vervoer-expert is alles mogelijk -r [heid DATSUN-SHOw WOENSDAG 25 APRIL 10.00 uur -18.00 uur DONDERDAG 26 APRIL 10.00 uur - 18.00 uur VRIJDAG 27 APRIL 10.00 uur-21.00 uur ZATERDAG 28 APRIL 10.00 uur - 18.00 uur Chir vrouw hun igega; ree van zijl ;nons iinees Katei t on< •dam chin je er nogel (naar- Apeldoorn,Vlijtseweg 32,tel05760-13109 Van een onzer verslaggeefsters AMSTERDAM Vijftien Amsterdam se huurdersverenigingen en achttien huurderscomité's, samen vertegen woordigende enkele tienduizenden huurders in Amsterdam, hebben de informateurs Van Agt en Albeda ge wezen op het grote verzet tegen het huurbeleid in het algemeen en de huurharmonisatie in het bijzonder. In een brief aan de kabinetsinforma teurs schrijven de huurders-vertegen woordigers dat zij verlangen dat de huurharmonisatie en liberalisatie on gedaan worden gemaakt. Gewezen wordt daarbij op het protest van vele duizenden huurders, woningbouwvere nigingen en de Amsterdamse gemeen teraad en op het feit dat meerdere politieke partijen de stopzetting van de harmonisatie en liberalisatie in hun programma's hebben opgenomen. Hotel Lemelerberg PANORAMA'S. PARTIJEN PRACHT OMGEVING RECEPTIES. DINERS NATUURRESERVAAT Telefoon 05723-213 AMSTERDAM Woensdag 25 april spreekt ds. J. G. W. van 't Hoff. Haarlem, in de pauzediensten in de Alle-dag-kerk Engels -hervormde kerk aan het Begijnhof, over: 'Leeft Jezus werkelijk?'. Aan het orgel Piet van Egmond. Aanvang 12.40 en 13.10 uur. HET GEZELLIGE BOEK voor plezier in huis en buiten DOOR RUTH DIRX Aardig speelgoed ma ken van eenvoudig ma teriaal. boelende spel letjes en toverkunstjes, vouw-, knip- en plak werk, het voorbereiden van feest Jee. enz. Een overvloed ven prak tische tips voor gezel lige uren met kinderen van 4 tot 14 Jaar. Een bron van genoegen voor de kleintjes; een boek vol Inspiratie voor Jonge denera, die er telkens wear nieuwe vrfe tiJd-plezJertJes In zullen ontdekken. Met een groot aantal tekeningen, geb. 9.95 Verkrijgbaar In de boekhandel U BENT VAN HARTE WELKOM TIJDEN** DE SHOWDAGEN IN ONS BEDRIJF, fca lootsl WAAR U KENNIS KUNT MAKEN MET DE stra VELE AANTREKKELIJKE DATSUN MODELLEN. tU! :rd7 1 in 9 be te b moe lit t( ïduc Jde 1 erd fecti nj |ch et t

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 10