Aeidse brandbestrijding door
/ele eeuwen heen beschreven
Chr. schoolgemeenschap
helpt zending Suriname
Woonschepen dobberen
in onzekerheid
ze
zeggen.
Agenda voor Leiden
Bar-centrum van Duyn
in Rijnsburg gesloten
Nergens een ligplaats te vinden
Orgel Vredeskerk
komt omstreeks
Pinksteren klaar
Noordwijk verkoopt
hotelruimte
Nieuwe kosters
voor Marekerk
en voor de
Maranathakerk
Lff/JCWARTET DONDERDAG 12 APlRIL 1973
J. Henderik legt nadruk op de sociale functie
'®S>rTHUS JANSEN
[TOEN 'Het is eigenlijk opmerkelijk dat er nog niemand anders is geweest die de geschiedenis van de Leidse brandbestrijding op
lieeft gezet'. Aldus brandmeester PI. J. Hederik, die vorig jaar is begonnen om hierin verandering te brengen. Binnen niet al te
ige tijd zal hij een boekwerk uitbrengen die deze lacune in de Leidse geschiedschrijving zal opvullen. 'Het is toch al te gek dat je bij-
orbeeld over de Universiteit de complete geschiedenis in boekvor m hebt, terwijl van de illustere historie van de brandbestrijding in
«ij. Ik l|Pier
op de
'dager? »>'beeId
ioneel [den moeilijk gegevens zijn te verkrijgen',
de zw
gerefoi ndmeester Hederoik (52) begon
elkaar, loopbaan als brandweerman even
i een de oorlog, toen hij was inge-
najid bij de luchtbescherming. Na de
rt erbi log werd hij persfotograaf en in
is na. 3 kwam hij bij de Leidse beroeps-
waar ndweer. De geschiedenis van de
.lister: ndbestrijding begint in Leiden al
De wij mei 1306. Uit een privilege van die
ïinder j i van ene WdUlem de Goede blijkt,
h in de in de stad vier raadsmannen wer-
maar j i aangesteld, die zich o.a. met bran-
ngen bezig moesten houden. Hoewel
logsbed e taak toen nog vrij onduidelijk
r nog vfrd omschreven, kwam er in 1445
i moettjer licht in de zaak. De stad werd
dan Ipdeeld in kwartieren en 'bonnen'
r>g zelf i over iedere bon een bonmeester.
at we je hadden tot taak toezicht te hou-
p.issc.hte» over straten, pleinen, brandlad-
indruk s, -haken en ovens. Tevens moes-
erontru ze erop toezien dat bijten en
n en ;er werden schoongehouden.
st zijn.
i beetj, eventief
taal rr,
i bezmi gens Hederik was er toen dus ook
f ik n sprake van preventieve brandbe-
ibben i ijding. In zijn boek laat hij ook
andere delijk tot uitdrukking komen dat
aan he burgerzin in die tijd heel wat
Gijst er was dan nu. ('De brandweer
lestaan tond toen nog uit burgers'),
view n deze dingen over de brandbestrij-
hir. te weten komen, geeft een hoop
t er g blemen omdat alles wat er aan
1 zijn. chreven materiaal is, verspreid is
!ere m r allerlei instanties. Dat er nog
;rk ma 1 is te vertellen over het begin van
make brandhistorie is volgens Hederik te
tan ds iken aan burgemeester Jan Jansz.
rden i ers, die in de vijftiende eeuw
en aan [de. 'Hij heeft veel over dit onder
ten kei p geschreven. Ook over de midde-
elubs t waarmee men het vuur te lijf
maar g'. Dit ging veelal door middel van
t mikiji menselijke keten waarin emmers
water werden doorgegeven.
'Wij zijn de weesjongens. We hebben
de brand geblus etc.) willen ho
ren. Ook andere gegevens over brand
bestrijding die in particulier bezit
zijn, zou ik nog graag willen inzien'.
Rampen
ii. j. Hederik: in de 15e eeuw al sprake van preventieve brandbestrijding.
/an d
;king
iet It
ereidh
igen
tuurlijk vergeet de brandmeester
sPectacula're Leidse branden niet:
Stadhuisbrand, de brand in de
Uil*] truskerk en het verwoestende vuur
111 u 1 aan de Hoogstraat in 1766 drie
carisAnnen dakloos maakte. Aan elk ge
wordt een hoofdstuk gewijd. 'Van
brand aan de Hoogstraat herinnert
gevel nog aan de hulp van de
Diking, die daarna op gang kwam.
i i inzameling leverde het voor die
vikkeli 1 formidabele bedrag van 15.000
i well Mm op'.
ook fesshuis
jd het
atikaa weesjongens van het Heilige Geest
'ius Sfceshuis beslaan weer een geheel
meideöer hoofdstuk. Deze geschiedenis
hmesekt terug tot 1767 toen de regenten
ewerkfl
•tij e—
et imjL t
ne h^eek gevangenisstraf
gingen onderhandelen met de gemeen
telijke overheden om een brandspuit
in het weeshuis te krijgen. Zoals
bekend hebben de weesjongens die
spuit gekregen en zijn er in de loop
der tijden heel wat verhalen over de
jongens losgekomen.
'Ware en onware', volgens Hederik.
'Uit rapporten blijkt dat de knapen
zich wel eens bij een brand hebben
misdragen, maar dit moet worden ge
zien liegen de achtergrond van jeugdi
ge overmoed in een tijd van grote
armoede'. Over deze weesjongens deed
o.a. het verhaal de ronde, dat ze de
slangen van' andere instellingen door
sneden of loskoppelden omdat degene
die het eerst water gaf een premie
kreeg. 'Het liedje dat deze jongens na
een brand zongen, dat ken ik, maar
voordat het te laat is zou ik graag de
melodie van het versje, (dat luidt:
Het boek, dat hoofdzakelijk over Lei
den zal gaan, zal voor vele geschied
vorsers interessante gegevens opleve
ren. Zo heeft Leiden, in tegenstelling
tot andere steden, nooit echte grote
branden gekend. 'Als je bijvoorbeeld
kijflot naar Amsterdam in de vijftien
de eeuw, dat tweemaal door een brand
ramp werd getroffen, en Arnhem
waar in die tijd tijdens een brand 200
huizen werden verwoest. En Delft,
dat na een brand in 1536 met de
verkoolde resten van 2300 huizen
bleef zitten, dan komt Leiden vrij
ongeschonden uit de geschiedenis te
voorschijn'.
Volgens de brandmeester is dit de
reden dat pas in 1865 een vrijwillige
brandweer in Leiden werd opgericht,
terwijl andere grote steden direct met
een beroepsbrandweer begonnen. Pas
in 1870 kwam de zaak goed van de
grond. Hier komt de heer Hederik
voor een raadsel te staan. 'Hoe komt
het dat pas in dót jaar de brandbe
strijding goed werd aangepakt? Het
gebeurde niet alleen in Leiden, maar
ook landelijk, zelfs internationaal.
Op deze vraag hoopt hij tijdens speur
werk in de toekomst een antwoord te
krijgen.
Het boek. waarvan de beschrijving
ophoudt bij de oprichting van de
beroepsbrandweer in Leiden, legt vol
gens de schrijver de nadruk op de
sociale functie van het brandweerwe
zen. 'De brandweer doet dit werk, al
is zij nu beroeps, vooral om mensen
die in nood zitten te helpen'.
Als brandmeester Hederik het boek
klaar heeft, wil hij aan het tweede
deel gaan beginnen. Dat zal gaan over
de huidige brandweerwezen vanaf
1943, toen er een beroepscorps werd
geïnstalleerd. 'Ik hoop dat ik het
tweede deel zal kunnen besluiten
door de opening van de nieuwe kazer
ne te beschrijven'.
icafégevecht
1IDEN 'U gaat nogal gemakke-
k op de vuist', vond de Haagse
litierechter met betrekking tot de
jarige bijrijder uit Leiden die te-
:ht stond, omdat hij er fors op los
1 geslagen. In een café zei iemand
s, dat de jongeman niet aanstond
meteen was het raak.
'e zijn hier niet in het wilde wes-
n', zei de officier; 'we kunnen hier
café's nog rustig zitten, tenminste
inneer dat behoorlijker lieden zijn
Dg.
vuist van de verdachte was al eens
rder uitgeschoten, hetgeen toen een
idboete had opgeleverd, doch de
j gifficier was van oordeel, dat het nu
e Scb rangenisstraf moest worden. 'Ze
Deten me altijd hebben', klaagde
ndachte. 'Blijf dan uit het café van
adviseerde de rechter,
rs. B. et vonnis werd conform de eis, een
'die, pek gevangenisstraf,
te W
Ra pi e
inkte
ISSE Ook deze week zijn de
Riei rijzen van alle soorten snijbloemen
aCj. de Vrije Bloemenveiling H.B.G.
)or'scJ?ed geweest.
e narcissen van buiten brengen na
e storm goed geld op. De verwach-
r |ng voor Pasen zijn gunstig, daar de
'ree j rote aanvoer van snijbloemen niet
i «neemt, doch iets krimpt, mede in
trband met het feit dat de Paasda-
in te vroeg zijn om tulpen van de
"ude grond te trekken,
ndere soorten snijbloemen zoals
irysanten, anjers, trosanjers en ro-
A. 1 !n brengen eveneens goede prijzen
Tal van acties leverden cheque van f5.000 op
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN Een zeer geslaagd project van scholieren in Leiden ten bate van Suriname werd
gistermiddag afgerond. In de Christelijke Scholengemeenschap Leiden Zuid-West vond de over
handiging plaats van een cheque van maar liefst 5000 gulden aan vertegenwoordigers van de
Suriname-zcnding. De opbrengst van de diverse acties die gevoerd zijn, is bestemd voor een Ja
vaans internaat in Paramaribo, Siswotoma.
De heren Grims en Vos van het
Zeister zendingsgenootschap de Her
nhutters, die zich van oudsher op
Suriname richten, lichtten deze actie
toe: 'Het is een internaat voor kinde
ren die if Paramaribo op school gaan
(kweek, MULO etc.), van wie de ou
ders niet zo draagkrachzig zijn en
meestal ver in de districten wonen.
We zijn erg blij dat er via deze
school nu een rechtstreeks contact
hulp maar ook menselijk contact
tot stand gekomen is tussen leerlin
gen en hun Surinaamse medestuden
ten'.
Actie-dag
Na de opening door de rector sprak
dc heer Vis, leraar en voorzitter van
het organisatiecomité. Hij schetste if
korte trekken het verloop van de
actie, die gevolgd is op een actie ten
bate van de UNCTAD III, vorig jaar.
Daarvóór was de school ook al actief
in allerlei sociale activiteiten onder
het motto 'Actie klein project'.
Hoe verliep het dit jaar? Via aller
hande kleinigheden (voetbaltoto, auto-
wassen etc.) was er op 16 maart, de
grote actiedag, al 650 gulden bij el
kaar gebracht. Toen kwam de grote
klap. Er vond van alles plaats die
dag: kermis, markt, doorlopende film
voorstellingen. spelen, bloemenstallen,
Suriname-stand, schoenpoetsers, si-
multaanscijaak. tv, discobar en nog
veel meer. De school, normaal op die
middag gesloten, werd overstroomd
door vele enthousiaste mensen en dat
leverde nog heel wat op ook. De
thermometer met de ge'dstand schoot
omhoog, en in dit geval was dat de
goede richting De ene buis (3000
gulden) bleek ontoereikend, de eind
stand wercl zo'n 3700 gulden en dat
was ver boven verwachting.
Als klap op de vuurpijl kwamen'toen
de toezeggingen van het schoolbestuur
om daar 1000 gulden boven op te
doen, en zeer recent nog van de
leraren om het bedrag af te ronden
tot de prachtige som van 5000. De
leerlingen bleken die gestes ook wel
te waarderen getuige het luide ap
plaus.
Na veel woorden van dank en beharti
genswaardige opmerkingen over het
belang van iets te doen naast overal
voor of tegen te zijn, werd de cheque
aan de heer Grims overhandigd. Deze
vertelde tenslotte nog wat over de
activiteiten van de Suriname-zending
en over de grote waardering van de
mensen daar voor dit soort acties, die
overigens op verschillende scholen in
het land gevoerd worden. 'Gelukkig is
de zending tegenwoordig vooral iets
doen, concreet helpen'. De actie van
deze school in Leiden is daar een
waardevolle bijdrage aan.
(ADVERTENTIE)
dat Waals mode-spionnen
heeft in Parijs
-anderen zeggen Londen -
weer anderen Rome
Haarlemmerstraat 114-120
tegenover donkersteeg
REGIO L3
De brandspuit, die in 1775 werd aangeschaft ten behoeve van het Heilige Geest Weeshuis in Leiden. Het ding bergt
tal van anekdoten in zich en zal een plaatsje krijgen in de toekomstige nieuwe kazerne.
Van onze rechtbankverslaggever
WAMOND/DEN HAAG Het feit. dat enkele jaren geleden het R.k. Armenkantoor te War
mond werd benadeeld voor ruim een ton is de directe aanleiding geworden voor problemen,
waar vijftien eigenaren van woonboten gemeerd langs land van genoemd kantoor, nu mee tobben.
Zij moeten die ligplaats ook tenge
volge van een gerechtelijk bevel ont
ruimen, doch in heel de provincie
Zuid-Holland is geen andere ligplaats
voor deze recreatie-boten te ontdek
ken. De politie kan zelfs met het
rechtbankvonnis in de hand om die
reden niets beginnen, men kan de
schepen niet los gooien en laten rond
drijven. Het genoemde kantoor had
indertijd ligplaatsvergunning ver
leend, doch toen als gevolg van de
verduistering, de grond moest worden
verkocht en daarop woningen ge
bouwd werden, wensten de nieuwe
eigenaren verwijdering van de boten.
De eigenaren van de woonschepen
proberen nu middels een kort geding,
dat woensdag voor de president van
de Haagse rechtbank diende, uitstel
van executie te verkrijgen, maar de
eigenaren wensen de verwijdering uit
het Achtergat. Drie eigenaren van
woonboten hebben inmiddels elders
een ligplaats verkregen, doch mr. M.
J. Broekhuijsen jr. zette uiteen, dat
hier een beruep kan worden gedaan
op overmacht. Niet alleen omdat eige
naren van jachthavens bedoelde boten
een ligplaats waigeren, ook omdat
hierdoor het aanzien van een jachtha
ven afbreuk zou worden gedaan, geen
voldoende faciliteiten enz. aanwezig
zijn, maar ook omdat alle havens vol
zijn.
Er is getracht in Alkemade, De Kaag,
Rijp-Wetering enz. ligplaats te ver
krijgen, alles tevergeefs.
In 1971 bemoeide de rechtbank zich
met de gebeurtenissen, verwierp we
liswaar het beroep op overmacht doch
gaf in het vonnis te kennen, dat
indien iedere oplossing onmogelijk
zou zijn, niet aan het vonnis behoefde
te worden voldaan, zodat ook de
dwangsom werd geweigerd.
Op grond van het vonnis, werd op 13
maart jl. een woonboot vanwege ge
noemd kantoor naar de overkant ge
sleept. doch de politie bracht die
weer terug, omdat er geen ligplaats
was. Betrokkenen beschikken (nog)
over vergunningen van Rijnland en
Ged. Staten, doch uiteraard alleen
voor de huidige plaats. De gemeente
Warmond weigert eveneens elders een
'Koninginnedag' samen
met Oranjevereniging
LEIDEN De Leidse vereniging Ko
ninginnedag heeft maandagavond af
scheid genomen van voorzitter w. van
Gast, die is opgevolgd door mr. P. de
Clercq. Tijdens de vergadering werd
meegedeeld dat de vereniging in be
spreking is met de Leidse Oranje
Vereniging aangaande een eventueel
samengaan, dat reeds zijn beslag zou
moeten krijgen met het zilveren rege
ringsjubileum van koningin Juliana
op 5, september a.s. Dit jaar zal op
Koninginnedag geen aubade meer
worden gehouden. Ook de muzikale
rondgang komt te vervallen, omdat de
verschillende korpsen hun activiteiten
meer naar de wijken gaan verleggen.
LEIDEN In d eVredeskerk aan de
Burggravenlaan is de orgelbouwer
Van der Linden te Leiderdorp begon
nen met de opbouw van het nieuwe
kerkorgel, dat het elektronische in
strument dat daar al enige jaren
dienst doet zal vervangen.
De kerkvoogdij van de Hervormde
Gemeente kocijt het huidige orgel aan
ten tijde van de restauratie van het
orgel van de Marekerk. Toen het daar
niet meer nodig was, werd het naar
de Vredeskerk overgebracht.
Bouwer Van der Linden en adviseur
Hanegraaff verwachten, dat het nieu
we orgel tegen Pinksteren bespeelbaar
is. Na de opbouw volgt nog een
periode voor de juiste intonering van
het instrument. Het orgel zal tijdens
een dienst, waaraan het Vredeskerk-
koor zijn medewerking verleent, in
gebruik worden genomen. Organist
van de Vredeskerk is en blijft de
heer H. Binnendijk.
vergunning voor ligplaats.
In de Zwanenburgerpolder wordt ech
ter door de gemeente een woonsche
penhaven ingericht en daar wil men
trachten een ligplaats te krijgen, zo
dat aan de president wordt gevraagd
de vonnisexecutie op te schorten
Mr. T. G. Scheer, namens gedaagden,
opperde, dat er desnoods buiten deze
provincie wel gelegenheid zal zijn
voor de woonschepen, doch meerdere
eigenaren in de rechtszaal aanwezig,
ontkenden zulks. Bovendien zijn er
bejaarde eigenaren bij, die moeilijk
naar Limburg of zo kunnen gaan.
In Waddinxveen en bij Leidschendam
zou wel meer gelegenheid zijn. 'Al
leen voor deportatie-gevallen', aldus
mr. Broekhuijsen.
De eisers willen wel weg, maar kun
nen niet, het is niet zo leuk om
ongewenste gasten te zijn.
'Opleggen' van de schepen op het
land is eveneens verboden ingevolge
de bouwverordening.
De president van de rechtbank, zal op
2 mei in dit moeilijke probleem uit
spraak doen.
DONDERDAG 12 APRIL
Zaal Bevrijdingskerk. 8 uur: afdeling Zuid-
West Christenvrouwenbond, M. W. J. Men
ken over 'De gehandicapte, wij en zij'.
Stadhuis, 6 tot 8 uur: spreekuur soc.
raadsvrouw.
VRIJDAG 13 APRIL
Rijnlands Lyceum Oegstgeest: 8.15 uur: Wlm
Kan.
Vestestraat 40, 8.30 uur: Imperium met
'Fantastische vertellingen'.
Jazz-zolder Hot House, Rapenburg 24, 22
uur: Lex Cohen Kwartet.
Zaal Bevrijdingskerk. 7 tot 10 uur: ruilbeurs
voor verzamelaars
Kleine Burcht, Nieuwe Rijn 19. 8 uur:
jaarbijeenkomst Friese Vereniging.
Mil. tehuis Korte Mare, hoek Oude Singel, 8 I
uur: 'Het Mobilisatiekruis'. schietavond.
ZATERDAG 14 APRIL
Oegstgeest: Rijnlands Lvceum. 8.15 uur:
Wim Kan.
Rijksmuseum Volkenkunde, Steenstraat 1,
2 30 uur: kinderfilm 'De dief van Bagdad'.
Vestestraat 40, 8.30 uur: Imperium met
'Fantastlschesvcrtelllngen'.
KINDEROPVANG LEIDEN
Haarlemmerstraat 73b, dinsdag cn vrijdag
half 10 tot 12 uur. woensdag van 2 tot 4
uur en donderdag van 7 tot 9 uur.
BIOSCOPEN IN LEIDEN TOT 19 APRIL
L1DO: Turks Fruit. 18 jr. dag. 2.30, 7.00 en
19.15 uur, zo. 2.30, 4.45, 7.00 en 9.15 uur
STUDIO: Fellini Roma. 18 jr. zie tijden van
Lido.
TRIANON: Charlie Chaplin in Modern Ti
mes. a.l. zie tijden Lido.
REX: Meisjes die graag naar bed willen. 18
Jr. zie tijden Lido LUXOR: de Vier vuisten
de lucht in. Zie tijden Lido.
APOTHEKEN LEIDEN
Van 6 tot 13 april: apotheek Tot Hulp der
Mensheid, Hooigracht 48. en apotheek
Oegstgeest.
Van cên onzer verslaggevers
RIJNSBURG De klap is gevallen.
Gisteren kreeg Leo van Duyn, die een
bar-centrum in Rijnsburg exploiteert,
en aangetekend schrijven van de ge
meente, waarin hem werd meegedeeld
dat zijn bedrijf terstond moest wor
den gesloten.
In totaal heeft deze zaak nu tien
maanden de gemoederen in Rijnsburg
beziggehouden. Ds. A. G. Baayen be
woont de pastorie, die naast het cen
trum is gelegen. Ondanks maatregelen
die Van Duyn nam, hij verplaatste
ondermeer de bar, bleef het predikan
tengezin klagen over de aanwezigheid
van het bar-centrum. Gisteravond was
de zaak al gesloten. Dat betekent ook
dat de bedrijfsleider op staande voet
ontslagen moet worden.
'Toch blijf ik hopen op redding. Het-
sis in deze tijd toch te gèk dat een
gemeente zo maar alle horecavergun-
ningen kan intrekken? Ik kan er
ewoon niet aan denken dat mijn bar-
centrum voorgoed zal zijn gesloten. Ik
wacht nog even af. Volgens de brief
moet ik binnen vier weken in beroep
gaan bij G.S., als ik het met de
beslissing niet eens ben. Ik laat het
allemaal eerst even op mij inwerken.
Dan beslis ik of ik een advokaat in de
arm neem. De jeugd heeft er recht
op. Ze nemen mij nu het brood uit de
mond'. Aldus Leo van Duyn.
Academische examens
LEIDEN 9 april Geslaagd voor:
Doet. ex. wijsbegeerte de heer G. A.
den Hartigh c.l. Kampen. Doet. ex.
Gesciedenis mevrouw A. V. Mazgani-
Niessink c.l. Voorschoten.
LEIDEN Geslaagd aan de Universiteit:
Seml.artsex. de heren K. H Hagemans.
Lelden H. M. Hueting. Katwijk: H. J. van
der Rhee. Katwijk aan den Rijn: H. R.
Vrijland. Enschede: W. N. P. Willem-en.
Arnhem; raej. A. M. Miedema. Schevenln-
gen.
Familieberichten
uit andere bladen
Overleden: Johan Carel ten Donke
laar, 59 jaar, Os- en Paardenlaan 19,
begrafenis vrijdag 13 apjil op Rhijn-
hof na rouwdienst in aula die om 4
uur begint.
Isaac Verhoeven, 74 jaar. Apollolaan
326 Leiden, rouwdienst op vrijdag 13
april 2 uur in Groene Kerk te Oegst
geest, waarna begrafenis.
Joyce Granneman, 10 jaar, Meerlaan
39, Stompwijk begrafenis op rk be-
graafplaazs aldaar na kerkdienst op
donderdag 12 april om 11 uur.
Verloofd: Hans van den Assem en
Roberta Pollman.
NOORDWIJK De WV in Noord-
wijk kreeg als enige Nederlandse
kustplaats de uitnodiging met enkele
hotels onee te doen aan een Free
Easy Hotel Scheme. Dit is een aktie
op de Engelse en Zweedse markt,
waaraan wordt deelgenomen door het
N.B.Z. te Den Haag. Londen en Stock
holm en door de VW's van Twente,
Limburg, Breda en het Belgische
Blankenberge.
De opzet is om via Engelse en Zweed
se trein- en scheepvaartondernemin
gen hotelruimte te verkopen, die de
gast de gelegenheid geeft naar keuze
in één van de aangesloten hotels te
logeren.
In Noordwijk hebben de hotels Zee-
rust. Noordzee, Astoria en Zonne in
geschreven. De eerste Engelse Free
Easy-gasten zijn intussen in de bad
plaats gearriveerd.
LEIDEN De heer G. P. de Gunst
zal zijn functie van koster van dc
Marekerk met ingang van 1 mei neer
leggen. Hij is 28 jaar koster van deze
kerk geweest en gaat wonen in het
bejaardenhuis Lorentzhof. dat binnen
kort wordt geopend.
Tot zijn opvolger is de heer J. van
Driesum benoemd, nu koster van de
Maranathakerk aan de Lage Morsweg.
De kerkvoogdij van de Hervormde
Gemeente benoemde de heer H. van
Oosten te Leiden tot koster van de
Maranathakerk. als opvolger van de
heer Van Driesum. De heer Van Oos
ten is ook concierge van de Louise de
Colignij-scholengemeenschap.
