Alleen Piet Reckman bleef over...
Van oecumenische actiegroep
tot maatschappij-kritische beweging
Gluren en afluisteren
Trouw
Kwartet
TROUW/KWARTET ZATERDAG 7 APRIL 1973
KERK
T2/10L
door Kees de Leeuw
Tien jaar Sjaloom is in feite ook tien jaar Piet Reckman. Van de
oorspronkelijke kerngroep uit 1963 is hij samen met Simon Jelsma
en Ton v.d. Does een van de weinigen, die zich hebben weten staande
te houden temidden van de stormachtige ontwikkeling, die Sjaloom
heeft doorgemaakt.
Piet Reckman (43), docent aan de
sociale academie De Horst, schrijver
van onder meer de boeken 'Sociale
Aktie' en 'Schijngestalten van de
macht' is zo goed als van het begin
secretaris van de beweging geweest.
Tegenwoordig heet dat coördinator.
Als zodanig werd hij dermate vereen
zelvigd met de Sjaloomgroep, dat een
beetje ingewijde genoeg had aan de
woorden 'Piet Sjaloom' om te weten,
wie daarmee werd bedoeld.
Reckman is via de Pleingroep. een uit
1954 daterende groep rooms-katholie-
ken in Den Haag, die hun kerk wil
den openbreken naar de wereld, bij
Sjaloom terechtgekomen en daar
sindsdien gebleven, terwijl hij om
zich heen in de loop van de tijd de
meeste mensen van het eerste uur zag
afhaken. Piet Reckman: 'In de Plein-
groep was al een sterk 'wereldse'
tendens aanwezig, die met name tot
uitdrukking kwam in de aandacht
voor de Derde Wereld en ook de sfeer
van het congres 'Vijf broden en twee
vissen' was er een van samen delen.
Het is inderdaad een feit, dat die
oecumene, die aanvankelijk sterk op
de voorgrond aanwezig was, gaande
weg belangrijk minder is geworden.
Sommigen hebben dat als een breuk
ervaren en anderen als een ontwikke
lingsproces'.
Reckman zelf noemt de intercommu
nie, de agapèviering als het punt. dat
een overgang betekende van de oecu
mene naar de politiek. 'Het heeft er
wel van het begin af aan ingezeten,
maar toen trad het pas naar buiten.
Het liep parallel met de studentenbe
wegingen, die zich in de jaren 67/68
overal roerden. Je kreeg twee dingen:
A. het verder afstand nemen van het
instituut kerk (mede door de bemoei
enissen van het Vaticaan met de in
tercommunie) en B. het zich maat
schappij-kritisch opstellen, mede on
der invloed van de golf van actie, die
toen door Europa trok. Neem bijvoor
beeld Provo. Met name de term Kos-
mopolitiek stamt uit die tijd.
Breuk
Het was ook in die tijd. dat een
groepje vooraanstaande kernleden van
Sjaloom, onder wie figuren als ds.
Alje Klamer, Eimert Pruim en Bruno
de Roeck braken met de Sjaloombewe-
ging. Een breuk, die volgens Piet
Reckman veroorzaakt werd door de
overgang van oecumene naar politiek.
Hij zegt: 'Bij Eimert lag het mptief
duidelijk op het oecumenische vlak.
Klamer vond het te politiek en te
macro d.w.z. te veel op de wereldsitu
atie en te weinig op de micro-situatie
van gezin en jezelf persoonlijk betrok
ken. Ik zou niet willen zeggen, dat
het een kwestie was van het tempo
niet te kunnen bijhouden. Je moet
niet vergeten, dat ambtsdragers over
het algemeen mensen zijn, die sterker
hun binding met de kerk hebben en
van daaruit gezien is het logisch, dat
de theologische argumenten zwaarder
wegen'.
Ds. Klamer
Ds. Alje Klamer, gevraagd naar
zijn beweegredenen om af te
haken: 'ik ben naar deze beslis
sing toegegroeid. Het groepskarakter
was aanvankelijk erg sterk, maar door
de verhuizing van Den Haag naar
Odijk met daaraan verbonden het ex
periment om als groep bij elkaar te
wonen kreeg je een binnen- en een
buitencirkel. De Sjaloomgroep begon
oorspronkelijk vanuit de gedachte van
de eenheid van christenen als dienst
betoon aan de samenleving met onder
meer de agapèvieringen. Eerst in het
groot (vijfduizend mensen in de
Haagse Dierentuin), maar later klei
ner door het toeristische gedoe erom
heen en de grote publiciteit, die het
kreeg'.
'Er kwam een ontwikkeling van: 'bid
den is doen doen is bidden
doen; God is liefde - liefde is God -
liefde'. Op deze manier werd duidelijk
afstand genomen van een bewust
evangelische bezinning. We juichten
een duidelijke opstelling van Sjaloom
toe. maar het ging steeds meer ten
koste van die bezinning. Daar wilde
men niet meer aan. Kritiek vanuit de
medeverantwoordelijkheid ten opzich
te van de kerk was er niet meer bij.
Ook het groepsverband verpieterde.
Men had het idee. dat de Sjaloombe-
weging Piet Reckman was, dat het
een supportersclub van hem was. En
dat was ook zo, naar mijn idee. Daarbij
kreeg men het gevoel, dat de beslis
singen allang waren genomen. Een we
zenlijke stem hadden we niet meer'.
Ds. Klamer betreurt zijn uittreden
helemaal niet Voor experimenten op
het gebied van geloof en liturgie
hoeft hij niet meer naar Sjaloom.
'Daarvoor kan ik ook in Hilversum
terecht of bij de Kritische IJmond-
gemeente of bij de Studentenecclesia
in Amsterdam'. Vanuit die achter
grond gezien betreurt hij het ook, dat
Sjaloom tien jaar bestaat. 'Dat is heel
triest', aldus ds. Klamer. 'De Sjaloom
groep heeft haar tijd gehad en dan
Sjaloom bestaat tien jaar. Deze
beweging begon aanvankelijk met
in en rondom kerken te attenderen
op wat er gebenrde en meer nog op
wat niet gebeurde, maar toch wel zou
moeten gebeuren.
Langzamerhand verplaatste Sjaloom
haar aandacht naar de wereld en
signaleert nu op maatschappij
kritische manier wat er daar gaande
is. Over deze ont-yikkeling - van
kerkelijke problematiek naar kosmo-
politiek - sprak Kees de Leeuw met
Sjaloom-secretaris Piet Reckman. Hij
had verder ook nog gesprekken met
dominee Alje Klamer, vormingsleider
Eimert Pruim en groepstherapeut
Bruno de Roeck over hun uittocht
uit Sjaloom (wat overigens niet
betekent, dat zij Sjaloom volledig de
rug hebben toegekeerd). Naast dit
min of meer 'persoonlijke' verhaal
over Sjaloom op deze pagina ook
iets meer over de geschiedenis van
dit tien-jarige Sjaloom.
moet men dat ook durven zeggen.
Persoonlijk voel ik me er niet meer
bij betrokken. Ik heb wel waardering
voor wat er momenteel gedaan wordt,
maar het heeft weinig om het lijf.
Het is een beetje elitair allemaal, zo
van wij van Sjaloom hebben de waar
heid in pacht'.
Piet Reckman: 'ja, elitair tegenover
wie en wat. Wie is de criticus. Wij
vinden onszelf nog te elitair, maar
daarmee bedoelen we. dat de bewe
ging sterker een midden- en een ar-
h«jdt ook verband met het feit, dat
het nooit een hechte groep is geweest.
Het was meer een evolutie van de
ideoloog Piet Reckman dan van de
Sjaloomgroep. Als de groep echt als
groep had gefunctioneerd, dan was lnj6Ctl6S
het er ook wel uitgekomen, maar niet
zo fanatiek. De breuk zat hem niet in
het te linkse, maar in het dynamische
groepsproces, dat finaal de mist in
ging'.
relaties. Dat laatste miste ik bij Sja
loom. Met alle sympathie, die ik voor
Piet Reckman heb. vind ik hem in
feite een eenzame figuur'.
beidersklasse-element kent. En dat be
doel ik dan sociaal gezien. Als je het
zo bekijkt, zeg ik, ja, we zijn nog
steeds elitair. We moeten betere con
tacten krijgen met de wereld van de
arbeid'.
Eimert Pruim, die jarenlang naast
Piet Reckman (part-time) secretaris
van de Sjaloomgroep is geweest en
die nu cursusleider is op Den Aler-
dinck, wil voordat hij een analyse wil
geven van zijn uittreden, vooropstel
len, dat Piet Reckman een ideoloog
van het beste soort is. 'Maar', voegt
hij er meteen achteraan, 'hij is aller
minst een democratisch leider.
Ik zou hem een charismatisch leider
willen noemen. Terwille van de Grote
Zaak werden de persoonlijke dingen
nog weieens opzijgezet. Dat gebeurde
zo fanatiek met voorbijgaan aan alles,
dat het op den duur niet meer ging.
Meer dan 75 procent heeft dan ook
afgehaakt. In feite bleef alleen Piet
Reckman over en die verzamelde dan
weer nieuwe mensen om zich heen,
maar het werd wel steeds meer een
eenmanszaak'.
Eimert Pruim, die ruiterlijk toegeeft,
dat hij geen partij voor Reckman was.
verklaart verder, dat 'de afhakers wil
den vasthouden aan de joods-christe
lijke inspiratie en daarmee ook in
liturgische vormen wilden experimen
teren. De indruk werd gewekt, dat de
overgang (van oecumene naar kosmo-
politiek) vrij natuurlijk verliep. Ver
geet het echter maar. Wie het er niet
mee eens was, had nauwelijks meer
een stem in het capittel. Dat laatste
Bruno de Roeck
Ik sta niet gereserveerd ten opzichte
van Sjaloom'. aldus Pruim. 'Ik voel
me er emotioneel nog bij betrokken.
Ik ben niet rancuneus, maar heb er
wel verdriet over dat het allemaal zo
is gelopen. Voc* een psycholoog zou
het een interessante kluif zijn om
eens te onderzoeken, hoeveel mensen,
die zijn weggegaan, daar eigenlijk lie
ver niet meer over praten'.
Dat gebrek aan persoonlijke aandacht
komt ook in het relaas van Bruno de
Roeck naar voren. De Roeck, die nu
directeur is van het Centrum voor
Zelfbezinning in Hilversum: 'van be
gin af aan heb ik in Sjaloom ervoor
gevochten om toch niet over de hoof
den van de mensen heen met maat
schappelijke veranderingen bezig te
zijn. Het gaat inderdaad om stmetu-
ren, maar aan de andere kant is die
persoonlijke aandacht ook belangrijk.
Daar was geen ruimte voor. Als men
sen maatschappelijk stuk lopen, zit
daar ook een persoonlijke kant aan en
voor mij was het belangrijk ook daar
mee bezig te zijn'.
Bruno de Roeck karakteriseert het
Sjaloom van nu als een uitgeverij van
linkse boekjes; als een soort actiecen
trum voor linkse activiteiten. 'Ik mis
daarin de ruimte voor mensen. Alleen
al het feit, dat al die mensen die zijn
weggegaan, dat bijna allemaal deden
wegens persoonlijke conflicten. Die
conflicten zijn nooit opgelost, want er
was werk aan de winkel. Er zijn
zoveel actiegroepen menselijk gezien
over de kop gegaan'. 'Ik sta voor
honderd procent achter de zaak, waar
het om gaat en ook het stuk ideologie
ondersteun ik', aldus De Roeck. die
verder niet het gevoel heeft Sjaloom
te missen. 'Ik ben nu met groepsthe
rapie bezig en wel op twee vlakken:
politiek-maatschappelijk en daarnaast
het functioneren van mensen in
Het begon allemaal in september 1963,
toen in Utrecht rondom het thema
'Vijf broden en twee vissen' een oecu
menisch congres werd gehouden, dat
door ruim vijfduizend jongeren van
vele christelijke groeperingen werd
bezocht. Die gebeurtenis werkte als
een soort katalysator in het proces
tot vorming van de Sjaloomgroep. Het
congres betekende in die tijd een
openbare doorbraak van de 'kleine
oekumene' de eenheid van de
christelijke kerken naar de 'grote
oekumene'het heil. De Sjaloom voor
de hele bewoonde wereld en de dienst
van de christenen daaraan, samen met
ieder ander die wil' meedoen.
Eenheid
Na het congres kivam er een geweldi
ge vraag naar follow-up. De congres-
werkgroep, beslaande uit mensen van
de werkgemeenschap Jeugd en Evan
gelie, de oecumenische jeugdraad in
Nederland, de Essai-groep en niet te
vergeten de Pleingroep, moest wel
blijven bestaan. En daarmee was de
Sjaloomgroep een feit.
Al vrij snel kwam de groep in een
sterke confrontatie met de kerken.
Zo'n beweging icas immers onmoge
lijk: 'zij was of een nieuwe sekte of
een gewoon samenwerkingsverband op
het gebied van sociale aktie'. Het
gedrag van de groep echter voldeed
aan geen van beide voorstellingen. In
hun samenzijn v;erd geregeld een aga-
pè, liefdemaaltijd gevierd, die naar
vorm en inhoud associaties opriep met
eucharistie en avondmaal en mede
door onder meer publicaties in bladen
als Paris Match tot ver over de
grenzen bekend werd Er kwamen
veel bezorgde reacties uit de verschil
lende kerken op deze vieringen en
zelfs Rome ging zich ermee bemoeien.
Rondom de oecumenische leergangen
werden gespreksgroepen opgericht,
waarin gediscussieerd werd over ge
loofsbeleving, ambt en kerkorde, lid
maatschap van een kerk en secularisa
tie. Het was een tijd van transforma
tie: 'de oude geloofswoorden die in de
kerk versleten waren geraakt, omvor
men tot werkiooorden uit de sieer
VIJF BRODEN EN TWEE VISSEN
en groepen, die iets zichtbaar maken,
vooruitgrijpen door vandaag te doen
wat morgen mag. Er kwam meer aan
dacht voor de problemen van de we
reldhandel en de plaats, die de Derde
Wereld hierin inneemt.
De acties ten bate van de Derde
Wereld en het denken daarover waren
er vooral de oorzaak van dat men ont
dekte, dat uitbuiting en geweld uitingen
zijn van een systeem, waarin een on
rechtvaardige opeenhoping van de eco
nomische macht, gekoppeld aan auto
ritaire structuren voortduurt. Dat
houdt in, dat acties hierin hun ver
trekpunt moeten vinden en dat idea
listische blauwdrukken voor de toe
komst het veld moeten ruimen voor
een voortgaande analyse van de hui
dige machtstructuren in onze eigen
wereld.
Piet Reckman, geconfronteerd met de
uitspraken van wat eens zijn mede
strijders waren, voelt niet zo de drang
in zich om zich daartegen te verdedi
gen. 'Dat gebrek aan persoonlijke aan
dacht, daar zit wel iets in. Voor hun
gevoel is dat zeker waar geweest. Aan
de andere kant echter ben ik erg
tegen het ontkoppelen van die dingen.
Voor mij vallen actie en contemplatie
samen. Zo iets kan je moeilijk in dis
cussies overbrengen. Een conflict doet
zich altijd scherper voor dan het in
feite is.
Die liturgie-vernieuwende injecties
hoeven inderdaad ook niet meer door
Sjaloom te worden gegeven. Dat ge
beurt nu elders overal. De beweging
is echter dusdanig veranderd, dat op
heffing niet nodig is. Sjaloom vervult
mijns inziens nog duidelijk een func
tie en dan ga je niet opheffen'.
'Op het ogenblik kun je Sjaloom niet
meer bezig treffen met oecumene,
maar meer met socialisme, zij het
niet in PvdA-zin. ik bedoel sociaal
democratisch. Binnen Sjaloom tende
ren de discussies meer in de richting
van het socialistisch experiment van
Allende in Chili. Binnen de Derde-
Wereldbeweging nemen we duidelijk
positie, maar dan teruggekoppeld naar
de eigen situatie hier. De macht over
de produktiemiddelen is doorslagge
vend voor de vraag of al dan niet de
maatschappij kan worden veranderd.
Filosofisch gesproken wordt dan terug
gegrepen op het dialektisch materia
lisme'.
'Je moet je houden aan de historische
krachten, die zich aan de werkelijk
heid voordoen en deze niet met dro
men te lijf gaan. Onvermijdelijk komt
men dan bij de grondtegenstelling
kapitaal-arbeid terecht en de vele an
dere tegenstellingen, die daarmee te
maken hebben of daarvan zijn afge
leid, zoals bijvoorbeeld het onderwijs,
dat zich steeds meer ontwikkelt in de
richting van het sneller afleveren van
produktieve krachten. Als je vindt,
dat de maatschappij grondig moet
worden veranderd, dan moet je' juist
binnen deze tegenstellingen werken
aan bewustwordingsprocessen. Bij mij
staat dat niet haaks op de Rechten
van de Mens, de Bijbel en welke
andere inspiratiebron je ook wilt noe
men, maar geeft mij dat meer metho
dische werkelijkheidszin'.
'Ik moet toegeven, dat men in Europa
veel minder christendom en marxisme
op elkaar kent dan bijvoorbeeld in
Latijns-Amerika. Het lijkt er hier
meer op, dat je eerst de kerk vaarwel
moet zeggen, wil je je echt socialis
tisch in de maatschappij aandienen.
In Chili echter vind ie bij de marxis
tische arbeider Che Guevara naast het
Heilig Hart-beeld hangen en dan denk
je onwillekeurig bij jezelf: hoe kan
dat nou?'
Energie
Aansluiting
van het sacrale teruggaan naar de
realiteit van elke dag'. De wereld is
de heilszaak. De eer van God is het
heil van de wereld. Deze vertaling
betekent voor christenen een andere
verantwoordelijkheid, namelijk mee
doen in het sociaal-politiek gebeuren.
Dat is: pressie uitoefenen op alle
gezagsdragers, die niet handelen in
het perspectief van 'de hele bewoonde
wereld'.
Kerkbouw
De Sjaloomgroep, nog altijd gehuis
vest in het pand Ade.lheid.straat 74,
verhuisde in oktober 1965 naar Odijk.
een plaatsje in de gemeente Bunnik
en centraal in het land gelegen. Het
secretariaat werd gevestigd in een
paar naast elkaar gelegen huizen aan
de Drie Jofferengaarde om vandaar
uit efficiënter te kunnen werken. En
kele kerngrocpleden gingen er ook
wonen.
In maart 1966 ontvouwde zich de
tendens tot kosmopolitiek denken (en
handelen). Twee acties, die kenmer
kend waren voor de ontwikkeling van
die tijd waren: 'Niet goed, geld te
rug', waarmee geprotesteerd werd te
gen het verlagen van de loon- en in
komstenbelasting en de actie 'Luns-
tiihe is over'.
Herverkaveling
Op de laatste actie kwam veel kritiek
van Sjaloom-lezers, maar de groep
raakte steeds meer overtuigd van het
feit, dat wereldkwesties niet op te
'ossen zijn lungs de weg van het
persoonlijk goed-doen, maar door het
veranderen van structuren, waarvoor
politieke beslissingen genomen moeten
worden. Als God in de bijbel kiest
voor de arme en de rijke vervloekt
totdat leer! delen, betekent her-
verd ng geen liefdadigheid, maar po
litiek die de radikale verandering van
bestaande verhoudingen bewerkstel
ligt. Geen tegenstelling tussen evange
lie en revolutie: de revolutie is een
durende opdracht net zolang tot nie
mand meer van de honger hoeft om te
komen.
In 196R wijzigt Sjaloom haar oecume
nische doelsteling in een praktisch en
theoretisch gerichte mondiale doelstel
ling. De oecumenische leergang werd
voortaan studio Kosmopolitiek en de
belangstelling ging uit naar mensen
De laatste twee jaar Sjaloom heeft
inmiddels al de beschikking gekregen
over de boerderij aan De Vork in Odijk
die helemaal is opgeknapt en ingericht
als actiecentruni annex werkplaats
stonden meer in het teken van studie
en analyse. Op grond van de derde
Unctadconferentie in Chili verander
de de strategie definitief.' Het ver
schil tussen rijk en arm is geen
geografisch verschil, maar in ieder
systeem zijn weinig rijken en veel
armen. Bijna overal qaahet om een
herverdeling vn de macht en zeggen-
schap. Op dez" wijze s er een paral
lel te trekken tussen de sociaal-econo
mische situatie in zon. arme en rijke
landen: enkele revolutionaire uitzon^
deringen (China, Cuba) daargelaten'.
Deze inzichten brachten de groep er
toe meer aansluiting te zoeken b:j
bestaande organisaties, met name bij
de vakbond en politieke partijen Sja
loom begon actiegroepen te trainen,
deze te helpen bij het opzetten van
een ac'ie en ervaringen uit te wisse
len In die ontwikkelingsfase bevindt
Sjaloom zich momenteel met op de
achtergrond de gedachte: 'de macht
moet zakken van de top naar de basis,
"een concentratie van .macht, maar
verdunning'.
door A. J. Klei
Je bent klaar met je werk, je
poetsen en het licht uitdoen en
de televisie; es kijken of er wat
Er wés wat. Op het scherm zag je
een huiskamer, waarin een moeder
met haar ongelukkig kindje rond
sjouwde. Ik probeerde prompt het
andere net en daar viel ik (ik praat
over een paar weken terug) midden
in fraaie verhalen van en over de
heer Burger: en z'n moeder was
zó christelijk-historisch dat de stuk
ken er af vlogen!' Enfin, dat
hebben we allemaal al in de krant
gehad.
De avond daarop draaide ik tijdens
een wat verlate afwas de radio aan
(jaja, we geven de moderne commu
nicatiemiddelen volop hun kans!) en
ik kwam terecht in vraaggesprekken
met de nabestaanden van een jong
gestorven meisje. Haar vriend kreeg
ook een beurt: zeg Piet, hadden
jullie ook contact op het gebied van
het geloof? Ik zocht een vrolijk
muziekje op.
Waarom wou je die t.v.-uitzending
wilt nog niet meteen je tanden
daarom druk je op de knop van
is.
niet bekijken en waarom zette je die
radioreportage af? Omdat ik me an
ders in het eerste geval een brutale
gluurder en in het tweede geval een
miezerige afluisteraar gevonden zou
hebben. Ik vraag me steeds meer af
of dat nu allemaal moet en mag: dat
we andermans intimiteiten breeduit
voorgeschoteld krijgen.
Er zijn mensen die va.i slag raken
van blote borsten of billen op de
beeldbuis of een lelijk woord door
de microfoon. Best, maar ik raak
van slag wanneer we. hangend in
een luie stoel en met koffie of pils
binnen handbereik, in staat gesteld
worden om met onze neus boven op
de problematiek van ouders met een
gehandicapt kind te zitten. En ik
raak van slag wanneer je, druk in
de weer met vloeibaar afwasspul, in
je oor getetterd krijgt hoe het stond
met het geloofsleven van Piet en z'n
overleden meisje.
'Ik ben Billy Graham niet
,el dat ik zo'n teerhartig persoon
tje ben en ik doe ook m'n best, mijn
ogen niet voor de werkelijkheid te
sluiten. Ik dwing me soms de jour
naalbeelden te bekijken die laten
zien wat voor afgrijselijke dingen de
mensheid zich tot vandaag toe aan
doet. Maar wat moet dat gluren
naar en afluisteren van de privé-
bedoening van je medemens?
Je wordt geconfronteerd met vraag
stukken die je anders niet of nauwe
lijks in de gaten zou hebben, zegt
iemand ter verdediging van dat tele
visie-programma. Ik ben zo vrij, van
die confrontatie geen zier te gelo
ven. We lopen de dag daarop nog
net zo schuw als anders langs dat
vrouwtje met dat enge kindje, je
weet wel, heen. Kijken naar een
dergelijke uitzending wekt mis
schien de illusie dat we ons ergens
in verdiept hebben, maar we hebben
alleen maar tjonge-tjonge gezegd.
We gaan tevreden verder, we zijn
immers geen oppervlakkige kijker
tjes cn we hebben die hele uitzen
ding met al die narigheid er in,
uitgezeten, en we hebben niet in
de gaten dat we op die manier
alleen maar in onze toeschouwers
houding versterkt zijn.
Ja maar, mensen die het aangaat
leren zo veel van zo'n uitzending,
hoor ik. Dat kan best waar wezen,
maar zij en wij kunnen ook veel
leren uit artikelen in tijdschriften
als Gezond gezin, Ouders van nu en
Spreekuur thuis (dat tegenwoordig
Mensen nu heet): bijdragen waarin
openhartig en ernstig geschreven
wordt over de loodzware vragen
waar mensen met een gehandicapt
kind (ik houd dit voorbeeld nu
maar aan) dagelijks tegenaan lopen.
Er zijn adressen, waar deze ouders
elkaar kunnen ontmoeten en, even
tueel, naar filmopnamen kunnen kij
ken. Wij hoeven niet over hun
schouders mee te kijken, we hoeven
niet in hun kamers rond te neuzen,
wij kunnen proberen via dezelfde,
voor iedereen toegankelijke lectuur,
ons een beetje écht in die zorgen en
raadsels te verdiepen.
Dan die radio-uitzending nog: gaat
daar dan geen getuigenis van uit? O
ja? Ik heb anders niet gehoord dat
iemand na afloop de straat opholde
om op een zeepkist zelf te gaan
getuigen. Maar dit daargelaten, we
hebben een boek met een wólk van
getuigen. Naar dit boek willen be
paalde radio-uitzendingen wijzen, ze
willen er ook van uitgaan, maar alle
kiesheid èn nuchterheid zijn zoek,
wanneer we als we door middel van
opdringerige vraagjes de allerindivi
dueelste manier, waarop iemand iets
verwerkt, de aether in smijten en
aldus op de troon zetten.
Daarover gesproken, ik meen een
toenemende tendens te bespeuren,
allerlei opgewekte en 'warme' ge
loofsuitingen zó nadrukkelijk te eta
leren, dat een anders geaard mens
er ademnood van zou krijgen. Ik
moet, als ik weer zo'n blije toestand
te verwerken krijg, altijd, denken
aan dat plaatje in Punch, waarop
een uitermate saai uitziende predi
ker zuchtend zegt: Ik ben geen Billy
Graham. Ik zou de goede man wil
len toevoegen: precies, en dat hoef
je ook niet te zijn.
IIARTBETROKKENHEID
Er zijr. nog al wat verhalen in Gi t
sis die sterk op elkaar lijken,
zagen dat b.v. bij Abraham in Eg\
en in Gerar. Het verhaal van Jak i
aankomst in het land van Laban <Splgen<
denken aan die van de knecht ar
Jacob toen hij er voor het wetf>et«]
van Isaaks toekomstige vrouw op
gestuurd werd. Ook nu vindt de
moeting bij een put plaats. Is
dezelfde put? De lezers worden
bekend geacht met put-gebrui ?ft-
want de verteller informeert uitvq
over het drenken van kudden. Ti;
het gesprek met een aantal he:
nadert het meisje Rachel. Wil Ja
daarom de herders weg hebben
spoort hij ze aan om het vee
weiden om daarna te vertrekken?
kob is.als Rachel eenmaal aanw
is hij ziet intussen ook wel di
lijk 'het kleinvee van Laban'
en al gedienstigheid. Hij neemt
steen van de put weg. Hij kan
ontroering niet meester worden,
zijn nichtje en vergiet er tranen
Hij zal wel eerst verteld hebben
hij was, mag worden aangenomen.
eerdt
w.)
t PI
•ft
or d
hoe
da
wegi
tend
s h<
op;
n d
nd z
atie
«anl
tral
sta
dn
dspl
de begroeting gaat hij dieper in op
reden van zijn komst en dat breTkol
het meisje ertoe om naar haar va ize
te snellen. Laban haast zich evera nee;
om de onbekende neef te begrot
en Jakob wordt hartelijk ontvanjM,euI
Hij blijft voorlopig een maand
hem, zonder dat er verder over
zaken gesproken wordt. Een oud ts |^eij
reel van ontroering en gastvrijhi or
Wat vreemd in onze ogen en oi|et t
waar wij zo vaak 'afgemeten' ei
Een handdruk op afstand, het drifts,
noemen van de naam je weet
nooit. We hebben 't moeilijk i
hartelijkheid. We zitten dicht op
kaar. beschikken over alle mogelifos
en onmogelijke communicatiemid 5 ht
len opnieuw wordt er een ka n d
voor mijn deur bij gelegd maar rdt
kunnen niet zeggen dat ons de traiijd,
in de ogen springen bij het zien
elkaar. Goed, dat hoeft misschien i idse
niet. Maar het is wel een evangelis uw;
'deugd' om ook hartelijkheid, hart litic
trokkenheid te betrachten. (Gene ge
29.1 - 14).
;alvi
1
Mij
Beroepings-
werk
>c.
Piet Reckman, die Sjaloom duidelijk
ziet als een beweging, die stunt en
iets wil zeggen, zegt, dat de groep
niet bij voorbaat altijd op integratie
uit is. Dat brengt inderdaad een air
met zich van 'ze weten het'. De wer
kelijkheid is echter anders. Er wor
den enorme discussies met elkaar ge
voerd en er word; gevochten om eruit
te komen d.w.z. om er met de goeie
strategie en analyse uit te komen. Als
beweging hebben we veel te veel
processen en veranderingen meege
maakt om te zeggen: we zijn er: Sja
loom is wat het moet zijn'.
'Als het gesprek op hemzelf en zijn
inzet voor Sjaloom komt. zegt Piet
Reckman haast verontschuldigend: 'ik
heb nu eenmaal veel energie. Je moet
ook niet tc zwak zijn om dit werk te
kunnen doen. Daarnaast zie je gewoon
effecten, als je grof-globaal kijkt. Er
begint toch wel iets te veranderen. Er
is niet meer. sprake van die vormloze
situatie van tien jaar geleden'.
Zijn 'heilige vuur" krijgt Reckman
van de geschiedenis. Dat hele vallen
en opstaan van mensen door alles
heen. De onderdrukten staan altijd
weer op. En voor wie dat wil mag
daaraan ook religieuze termen verbin
den. Sjaloom zal altijd een stukje
ethische gemotiveerdheid houden,
maar niet meer van bovenaf opgelegd.
Er zit in mii ook de dynamische
drang om met een groot aantal zaken,
zoals die reilen en zeilen in de ge
schiedenis bezig te zijn. De moeilijk
heid is echter, dat ik beter weet wat
ik niet wil dan wat ik wel wil. Ten
aanzien van de ulopie sta ik altijd te
stamelen. In ae bewering echter, dat
kritiek alleen maar mag als die op
bouwend is. trap ik niet meer in. Dat
geeft een zekere spanning. Als groe
pen echter zich teveel met de utop-e
gaan bezig houden, zijn ze voor de
samenleving verloren. En daar wil ik
niet meer intrappen'.
Beroepen te Den Helder: D. Drieb
gen te Sellingen; te Ede: J. dhool
Besten te Huizen; te Honselersdipidt
G. van Asselt te Schipluiden.
Aangenomen naar Waddinxveen:
Verboom te Benschop.
Beroepbaar: K. Pruysén, hulppri
Zwelloseweg 17 te Deventer; B. J.
Jonker, Markt 1, Cuyk (N.B.) (1
ingang van 1 mei a.s.).
Bedankt voor Amsterdam-West,
nevel-Ede en Putten: H. Binneka
te Hardinxveld; voor Oudewater:
Schipper te Dordrecht; voor Bodeg lkh
ven en Woerden: W. Verboom
Benschop.
GEREF. KERKEN
U IP
t d
ied
a v
vo
IOZI
die!
Bd i
Beroepen te Nijeveen: camd. J. RfcJcti
kema te Kampen.
Aangenomen naar Maartensdijk:
Verhoef te Rotterdam-Heijplaat.
GEREF. KERK (VRIJG.)
Beroepen te Beverwijk B. Gratz
Steenwijk
GEREF. KERKEN (VRIJG. B.V.)
Beroepen te Zaandam: M. Bakker
Maastricht
CHR. GEREF. KERKEN
Préparatoir geëxamineerd en beroi ,ei.
baar verklaard: P. J. Madern, Malfcf.
straat 13b, te Rotterdam.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te 's-Gravenzande: A. H
man te Scheveningen: te Nieuw
kerk: J. C. Weststrate te Meliskerke
Emeritaat: verleend aan H. van Kl.
ten te Emmeloord.
nni
stig
10k
lijk
acti
(ADVERTENTIE)
Belijdenisgeschenken
Lindenbergs Bockhandel
heeft tie grooNtc keuze
Slaak 48 Rottordam-16
Tel. 128934
Uw Spe'i- '.lzaak voor theologie
en chr. leesboeken.
'at
eeft
aan
>gr<
ing:
au
oud
et
e f
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
Drs. J. Tamminga.
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.glro
X 500.
H;
n
•EII
lx
heli
ied
er
Ihri
ist)
Hai
