OPTIMISME OVER KANSEN
OM GROEI TE OEHEERSEN
1
Jd
1
dichtbij
ommentaar
lislukt overleg
Technici
over
het milieu
Bestrijding van water- en luchtvervuiling moet anders
IQ
Geen aanwijzing
voor heroïnesmokkel
Geen tragedie
De wereld
van morgen
Zonder naam en toch bekend
omgeving
stichter
eregast
DUW/KWARTET WOENSDAG 4 APRIL 1973
BINNENLAND/COMMENTAAR
T5/K7
iet ziet ernaar uit, dat de werkgevers
"n de metaal ten volle bereid zijn, de
fitputtingsslag die ze de industriebon
den in bet vooruitzicht hebben gesteld,
Ijit te vechten. Geef je de actievoeren-
5 bonden een vinger, dan vragen ze
olgend jaar de hele hand, en daar
i we voor, zo schijnen de werk-
te redeneren. Deze onverzette
lijke houding, met name waar het de
erverdeling van inkomens betreft,
eeft opnieuw tot een impasse in het
jnetaaloverleg geleid.
Peigerden de werkgevers aanvankelijk
jlfs maar te praten over een maxi-
oum in de prijscompensatie en moest
)f. Goudzwaard eraan te pas komen
a ze over deze drempel heen te
:lpen, nu blijkt, dat de werkgeversde-
atie van de FME (Federatie He-
rfpBl- en Elektrotechnische Industrie) in
.het geheel geen behoefte meer heeft
fetóian overleg met de industriebonden.
Als gevolg daarvan staat er een coh-
I (]ict voor de deur, dat qua omvang
1 |He na-oorlogse stakingen dreigt te
kvertreffen.
kennelijk menen de werkgevers, dat
He bonden over onvoldoende geld be-
Schikken om in vele bedrijven tegelijk
Icties te voeren. Voor het geval de
enden erin zouden slagen, door mid-
lel van selectieve stakingen toch een.'
antal bedrijven lam te leggen, zullen
- e werkgevers teruggrijpen naar het
c joroorlogse wapen van de uitsluiting.
let andere woorden: ze zullen aan
B erkwilligen die als gevolg van een
n aking niet kunnen werken, geen loon
"P itbetalen. Of de werkwilligen hun
'M roede over een dergelijke maatregel
- ip de bonden of op de werkgevers
p uilen richten, interesseert ons minder
r lan het vooruitzicht, dat in zo'n. geval
v e sociale verhoudingen binnen het
drijf voor jaren verstoord zijn. 1
,ok op nationaal niveau zullen de
erhoudingen er niet beter op worden.
heren De Boon (NW), Mertens
.:V) en Lanser (CNV) hebben zich
Dte inspanningen getroost om de
ren Bakkenist en Van Boven ertoe
bewegen, bij de werkgevers in de
netaal aan te dringen op soepelheid.
)at heeft niet mogen baten. Ook van
of. Goudzwaard kan worden ge-
gd, dat hij intensief heeft gezocht
ïr een formule om uit het conflict
,ei_. komen.
'ujOp een gegeven moment heeft er een
goeioorstel op tafel gelegen, inhoudend,
ragehat de inkomensgroepen boven de
28.000 gulden niet meer de volledige
«ïjscompensatic zouden ontvangen,
daar deze regeling kende geen maxU
num en eerst de inkomensgroepen
yanaf 50.000 gulden zouden maximaal
éér. procent van de prijsstijgingen niet
gecompenseerd krijgen. (Per 31 de
cember zou dat eventueel een half
procent worden.) Dit voorstel door
de industriebonden als niet serieus van
tafel geveegd is ook door de
beambtenbonden van de hand gewe
ien. Zij hebben de werkgevers zelfs
onduit de schuld gegeven van het
nislukte overleg.
Rest de vraag, hoe er nu nog een
oplossing kan worden bereikt. Op de
ze plaats is al eerder de instelling van
een verplichte arbitrage geopperd. De
standpunten zijn nu zodanig verhard,
dat geen der partijen daar veel voor
zal voelen. Toch zal er in deze rich-
lV!ting moeten worden gezocht. Er kan
ójten slotte niet tot St. Juttemis worden
staakt.
U3 ak wordt het langzamerhand tijd, de
huidige methode van het vrije loono-
ockp verleg eens onder de loep te nemen.
.aavrfMen hoeft zich niet direct als pleitbe-
shoi zorger voor een herstel van het
dnfgi systeem der geleide loonpolitiek op te
""ta werpen om toch te constateren, dat de
invloed van de overheid node wordt
i.ici gemist. Een Centraal Akkoord alleen
Jj-Jis kennelijk onvoldoende om tot af-
radi spraken te komen in elk geval op
gebied van de inkomenspolitiek.
'Blauwdruk voor overleving'
zou een-goede titel zijn geweest
voor een zojuist door de stich
ting Toekomstbeeld der tech
niek uitgegeven studie in de se
rie Mens en milieu. Maar die ti
tel was vorig jaar al eens ge
bruikt door een groep Engelsen
die de bevolking van hun land
in eeuueüw tijd tot de helft wil
de tetugbrengen en die mensen
dan id dorpen wilden laten le
ven van wat het land opbracht.
Én daarom heeft de nieuwe stu
die gewoon 'Beheerste groei'.
Dat geeft meteen een heel ver-
schil in denkwereld aan met die
Britse groep, de Club van Rome
die daaraan vooraf ging, en een
heleboel andere denkers en
schrijvers over milieu, uitgeput
te grondstoffen en bevolkings
explosies. Voor hen is groei iets
dat uiteindelijk tot rampen
moet leiden.
Toch zijn er overeenkomsten.
Net als de blauwdruk-makers
weten de samenstellers van Be
heerste groei dat je niet onbe
perkt olie en andere dingen uit
de grond kunt halen. Ook zij
trekken de conclusie dat we
naar een kringloop-economie
moeten, waarin materialen op
nieuw gebruikt worden. Zij blij
ven alleen wat dichter bij huis
met hun plannen.
Het zijn de nuchtere technici
van het Koninklijk instituut van
ingenieurs, die zich twee jaar
geleden op hun congres afvroe
gen wat er nu toch met het mi
lieu aan de hand was. Zij zagen
dat er veel gegevens waren,
maar niet genoeg. En ze gingen
in werkgroepen uiteen om het
ontbrekende te vinden. Zij bren
gen nu hun eerste rapport uit.
door Rob Foppema
De manier waarop wij water
verontreiniging te lijf gaan, met
heffingen op geloosd vuil, zal niet
3iet gAwëUste, resultaat opleveren.
Nööig is bovendien eén systeem
dat het gebruik van veel water
(en dps het ontstaan van veel af-
valw^tèrjF.ontmoedigt.
Overigens is ons waterbeheer
r~ Nederiahds grootste milieupro
bleem r zo versnipperd dat er
gëéri samenhangend beleid be
dacht! kén^ worden. Voorgesteld
wordtéeji structuur waarin dat
wé! moet kunnen, -waarin ieder
een bovendien kan zien wat er
gebeuri en niemandzich gepas
seerd voélt.
Een beleid tegen luchtveront
reiniging kén beginnen met het
overal neerzetten van snuffelpa-
len, maar het tienmaal zo goed
koop om na te gaan wat er aan
kwalijke dampen uit schoorste
nen, uitlaatpijpen en fabrieken
komt. Daaruit kan worden uitge
rekend wat die snuffelpalen zou
den meten.
De bestrijding van luchtvervui
ling door het wegverkeer kan
zich niet beperken tot personen
auto's. Bromfietsen stoten bijna
evenveel koolwaterstoffen uit als
auto's; van het stikstofoxide komt
ruim eenderde uit de dieselmoto
ren van vrachtauto's. Koolwater
stoffen plus stikstofoxiden geven
smog.
Dat zijn enkele van de meer alledaag
se bevindingen van de werkgroepen
die het Koninklijk Instituut van inge
nieurs (KIvI) na zijn milieucongres
var. juni 1971 opzette. Hun werk werd
gecoördineerd door een stuurgroep
Milieuzorg onder voorzitterschap van
dr. 'ir. W. J. Beek.
Begonnea met hét overzichtelijke pro
bleem 'wat kan de techniek bijdragen
om het' milieu ,-s.choon te houden?',
kwamen, die groepen in steeds inge
wikkelder vaarwater terecht. Het mi
lieu bleek maatschappelijke, economi
sche 'en zelfs ethische kanten te heb-
hen* waar je als technicus niet om
heen kon.
Ze zijn er ook niet omheen gegaan,
én zo ontstond de nu verschenen
eerste :deelstudie, Beheerste groei.
Met een origineel en verstrekkend eco
nomisch hoofdstuk over hoe het zou
kunnen. Met een heldere ethische ver
handeling van prof. dr. J. de Graaf
over waarom het moet. En met een
voorzichtig gepresenteerd maar ver
rassend toekomstbeeld van Beek zelf
Dr. ir. W. J. Beek
over 'de ontwikkeling van de geïndus
trialiseerde samenleving'. Op dat 'sce
nario' wordt verder ingegaan in de
rubriek 'Wetenschap en techniek.
Aangetast
Het economische hoofdstuk begint
met vast te stellen hoe de milieukwes
tie de traditionele economie heeft
aangetast. Die hield zich bezig met
het gebruik van schaarse middelen
voor de bevrediging van onze materië
le behoeften. Dat gebeurde in een
marktmechanisme, waarin die midde
len een prijs kregen dié hoger was
naarmate ze schaarser waren en de
bevrediging van. onze materiële, be
hoeften dus duurder werd naarmate
ze moeilijker te stillen waren.
Daar is op twee manieren de klad
ingekomen. Ten eerste begint het mi
lieu onder onze activiteiten zo te
lijden dat we „doorkrijgen dat dat óök
een schaars goed is. Maar daar heeft
nog niemand eén,..prijs voor kunnen
vaststellen en dus trèkt het marktme
chanisme zich er niets van aan. Ten
tweede beseffen we dat sommige mid
delen niet- alleen maar een beetje
schaars zijn, maar helemaal op kun
nen raken. Ook jnet die 'absolute'
schaarste weet het marktmechanisme
niet goed raad. Het reageert kortzich
tig (met een blikveld van tien, hoog
uit vijftien jaar). En als het de
bodem van dé pan ziet, en* dlis de
prijs verhoogt kan liet te laat zijn om
nog verantwoorde verVangirigsmidde-
lér. te vinden: -
Kleinkinderen
Dat probleem hebben de schrijvers
van het economische hoofdstukken
willen aanpakken met twee centrale
gedachten in het achterhoofd: de be
staansmogelijkheden van onze klein
kinderen en hun kleinkinderen enzo
voorts moeten zekergesteld worden,
dus onmisbare hulpbronnen mogen
niet op raken. En in de te ontwikke
len oplossing moet de keuzevrijheid
voor individuele mensen zo groot mo
gelijk blijven.
Dat eerste principebetekent dat we
moeten overgaan naar een kringloop-
economie, waarin materialen niet meer
worden weggegooid of geloosd, maar
opnieuw gebruikt. Dat betekent een
forse revolutie, maar we moeten ge
woon vaststellen dat dat het eindoel
is en dat we in ieder geval in die
richting moeten werken.
Nu heeft de wereld eeuwen lang als
kringloop-economie gewerkt, namelijk
tot de opkomst van de industrie, in
de achttiende eeuw. Naar die samenle
ving. aldus de heren Van den Belt,
Smit en Van der Straaten kunnen we
niet terug. Zelfs als we het geleidelijk
proberen, betekent dat barre hongers
nood. (Het Britse idee om daarom de
bvolking ook geleidelijk te verminde
ren,* wordt in een ander hoofdstuk
door ir. R. van Hasselt onmogelijk
verklaard. Als we erg ons best doen
kunnen we bereiken dat de bevolking
over -tachtig jaar niet meer groeit. We
zijn .dan. in Nederland met zijn zeven
tien-miljoenen. Proberen we sneller
af te remmen dan. gaan er dingen
heel erg mis).
Maar er is een ander soort kringloop
economie, waarin we de industriële
grondstoffen, die er tenslotte toch
zijn, gebruiken als 'werkkapitaal', en
telkens opnieuw gebruiken. Dat zal de
produktiekosten wel verhogen en
dat is vervelend maar dat helpt
juist wel weer om de industriële
produktie, en dus het grondstoffen
verbruik waar het om begonnen was,
te matigen. En naar mate we tech
nisch slimmer worden, gaat het beter.
Rechtbreien
Die visie op de verre toekomst is
natuurlijk belangrijk, maar wel zo
interessant is de vraag wat we nu
moeten doen. De drie economische
auteurs willen de onvolkomenheden in
het marktmechanisme voornamelijk
recht breien door het schaarse milieu
en de eindigheid van grondstoffen-
voorraden wèl tot uitdrukking te
brengen in de prijzen. De andere
mogelijkheid is dat de overheid direct
gaat ingrijpen in de verdeling va
goederen en diensten, en dat laat
minder over van de individuele keuze
vrijheid. Door met milieu-heffingen
de prijzen bij te stellen lukt dat
beter.
Tot zover zijn de geluiden nog niet zo
erg nieuw, maar over de praktische
haalbaarheid van hun ideeën zijn Van
den Belt. Smit en Van der Straaten
verrassend optimistisch. Het gebruike
lijke argument tegen doeltreffende
milieuheffingen is dat. als Nederland
ze wel toepast en de rest van de
wereld niet. onze economische concur
rentiepositie ten opzichte van het bui
tenland slechter wordt. Dat argument
noemen de drie zonder aarzeling kort
zichtig.
We kunnen niet zover gaan dat de
betalingsbalans uit zijn voegen raakt
of de werkgelegenheid wordt aange
tast. Maar binnen die beperkingen
kunnen we internationaal wel dege
lijk voorop lopen met een houtsnij
dend milieubeleid. Zij verwachten dat
zo'n beleid, juist op het gebied van
internationale concurrentie, op iets
langere termijn grote voordelen heeft:
'Wanneer ons land eerder dan onze
handelspartners de consequenties van
de milieuproblemen aanvaardt, dan
zal de aanpassing van onze samenle
ving die te zijner tijd toch nodig is,
eerder zijn voltooid dan elders.
Bi; wijze van illustratie wijzen zij op
de modernisering van de landbouw in
de tweede helft van de vorige eeuw.
Mede door een snelle reactie op de
gewijzigde omstandigheden heeft Ne
derland toen op dat terrein een grote
internationale voorsprong verkregen.
(Daarmee willen de heren trouwens
niet pleiten voor het bij wijze van
speculatie snel invoeren van een straf
milieubeleid).
Het rapport Mens cn Milieu I, Be
heerste groei, is voor 18 te bestellen
bij de stichting Toekomstbeeld der
techniek In Den Haag, giro 1 60 99 00
(en voor 16 af te halen: Prinsesse-
gracht 23).
DEN HAAG Minister Van Agt
(justitie) kan de juistheid van de ver
klaring van twee leden van het Ame
rikaanse congres, dat via de havens
van Amsterdam en Rotterdam heroïne
wordt gesmokkeld naar Amerikaanse
militairen in Duitsland, niet onder
schrijven. Dit blijkt uit het antwoord
van de bewindsman op schriftelijke
vragen van het Tweede-Kamerlid Van
Zeil (KVP).
Een paar storende zetfouten hebben
enige onduidelijkheden veroorzaakt in
het artikel over het voorstel van prof.
dr. P. J. Roscam Abbing aan de drie
:rote confessionele partijen op de
rerkpagina van gisteren. In de voor
laatste vraag aan de hoogleraar werd
gesproken van kiezers die sinds jaar
en dag 'uit tragedie' op een van de
bekende drie confessionele partijen
stemmen. Uiteraard is hier 'uit tradi
tie' bedoeld.
Verder is een zinsfragment bij het
maken van de pagina gaan dwalen.
Daarom herhalen we die hele zin nog
even (hij begon onder aan het tweede
kolommetje): 'De drie genoemde par
tijen hebben een bepaalde achter
grond, respectievelijk in de hervorm
de kerk, in de gereformeerde kerken
en in de roomskatholieke kerk, maar
het wordt steeds minder duidelijk dat
het belijden dier kerken tot verschil
lende partijpolitieke programmapun
ten moet leiden.
Het scenario voor de ontwikkeling
van de geïndustrialiseerde samenle
ving' dat dr ir. W. J. Beek onder de
titel 'De wereld van morgen bijdroeg
aan de hieboven heschreven studie
Beheerste groei, heeft een angstig
eenzijdige voorgeschiedenis. Het is
het resultaat, schrijft de auteur, "van
een lange reeks discussies en studie
weken voor het Verbond van Neder
landse Ondernemingen (VNO), Ka
mers van koophandel en handelsbe
vordering, de Nederlandse maatschap
pij voor nijverheid en handel, en
instellingen als Rotary Clubs. 'Alleen
de confessionele werkgevers ontbre
ken nog.
Des te boeiender is het, te lezen dat de
auteur in zijn toekomstwereld de be
lastingdruk zonder morren nog verder
ziet stijgen, de overheid haar invloed
tot binnen het beleid van de onderne
ming ziet uitbreiden, de mogelijkheid
van staatscontrole op investeringen
binnen bereik ziet komen. Het be
drijfsleven krijgt gevoelige vegen uit
de pan en wordt bijna hartstochtelijk
opgeroepen zijn rol in de samenleving
drastisch te veranderen.
Het lijkt haast of Beek zijn 'lange
reeks discussies' alleen nodig had om
zijn ideeën tegen krachtige tegenstan
ders te beproeven. En ook dat is weer
niet helemaal waar, want de maat
schappelijke rol die hij voor het be
drijfsleven bepleit, lijkt er een waar
mee. een ondernemer best kan leven.
Nog twee noodzakelijke punten ter
informatie. Dr. Beek is zelf research-
directeur bij Unilever (en ex-hoogle
raar in Delft), Zijn 'scenario' Is geen
toekomstvoorspelling, maar een 'po
ging om de koers van de samenleving
in het vizier te krijgen om de coficre-
te suggesties en aanbevelingen uit
milieustudies te kunnen wegen'.
Die samenleving zal meer en meer
geïndustrialiseerd zijn', in de zin dat
men zal werken in grote werkorgani
saties', ook in. de dienstverlenende
sector (die iri omvang 'zal toenemen).
Dit zal leiden tot behoefte aan centra
lisatie, 'zelfs tot een roep om sterke
mannén'. Daar staat tegenover de
voortgaande deelname van bredere la
gen van de bevolking aan het onder
wijs. 'De kiezer en de consument
worden mondiger. Buitenparlementai
re acties en actios van consumenten
zullen meer dan tot nu toe aan de
vorming van de publieke mening gaan
bijdragen.Dat proces moet worden
bevorderd. Het is het natuurlijke te
genwicht tegen de tendens naar bu
reaucratische en centraal geleide gro
te werkverbanden.
'Wellicht is het leren leven met deze
spanning tussen de basis en de top de
grootste opdracht aan de huidige sa
menlevingen'.
De belangrijkste eis voor de technolo
gische ontwikkeling is verbetering
van de rendementen. Voor tal van pro
cessen is het gebruik van energie,
materiaal en water nog te verkleinen.
Hogere prijzen voor energie en water
bij groter verbruik, kan die ontwikke
ling stimuleren.
De wetgeving (waren-, milieu- en hin
derwetten) zal strenger worden, Har
monisatie in de EEG. zal ons aan de
ene kant verlossen van verouderde
juridische erfenissen, anderzijds gaan
in de richting van de meest verstrek
kende regelingen die bij de lidstaten
bestaan. 'Dat behoeft niet remmend te
werken'.
Openbaar bestuur en ondememingsbe-
stuur zullen, dichter bij elkaar komen
te staan. Konden wetgeving en belas
tingregelingen nog worden gezien als
uitwendige factoren die op de onder
neming werkten, 'zaken als prijscon
trole, produktievergunningen en een
toewijzingsbeleid van energie, water
en grond zijn dat al veel minder. Zij
vragen een continu overleg en uitein
delijk zelfs gezamenlijke planning'.
Het staatsapparaat, vooral voor con
trole en planning, wordt nog uitge
bouwd. De neiging bestaat, deskundig
heid op deze gebieden op te bouwen
met A'oorbijgaan van de ervaring die
bijvoorbeeld in de grote industrieën
aanwezig is. Als Beek de onervaren
lieden ziet die veel nieuwe milieu
functies bemannen, vreest hij dat de
bestaande achterstand er nog groter
van zal worden.
Rijnmond
Dat is natuurlijk erg jammer. Elders
in Beheerste groei, doet hij de vol
gende oplossing aan de hand, bijvoor
beeld voor Rijnmond. De industrie
heeft wèl de specifieke kennis om
snel tot een uitgewerkt, zinvol plan te
komen, 'maar kan om redenen van
gerechtvaardigd eigenbelang vaak niet
voorlopen in normstelling. De samen
leving zou er goed aan doen, die
specifieke industriële kennis in haar
belang te mobiliseren, en de industrie
per bedrijfstak en/of per gebied ver
antwoordelijk te houden. De verant
woordelijke overheid stelt vast op
welke punten de samenleving verbete
ring wenst, en bepaalt de norm en de
tijd waarin die norm bereikt dient te
worden. De industrie maakt aan de
hand daarvan een plan 'en geeft aan
hoe dit openlijk kan worden ver
volgd'.
Het probleem is natuurlijk, aldus dr.
Beek, dat de ongeorganiseerde consu
ment gevraagd wordt, in deze aanpak
te vertrouwen. Dat kan alleen lukken
bij voldoende openbaarheid vóór de
beslissingen vallen.
Deze tactiek drijft de industrie op een
hoop, en dat is precies waar Beek het
naar toe wil hebben (we zijn terug in
zijn 'scenario') 'Zij dient zich te
organiseren om verantwoordelijkheid
per regio en per bedrijfstak te kun
nen dragen. Het is in haar eigen
belang dat haar deskundigheid ook
inderdaad maatschappelijk wordt ge
bruikt.
De industrie dient haar sociale rol,
die nu pover is, te versterken. Meer
duidelijkheid over haar produkten,
haar werkwijze en haar werkgelegen
heidsbeleid zijn nodig om een werke
lijk sociale partner te kunnen zijn. De
huidige vorm van reclame bijvoor
beeld, draagt ertoe bij dat de consu
ment de industrie ziet zoals de indus
trie haar klant ziet dat wil zeggen als
kortzichtig en egoïstisch'.
'Intern dient de industrie de democra
tie aan de basis te verstevigen indien
men werkelijke loyaliteit aan de doel
stellingen van de onderneming van
haar medewerkers verwacht. Dat ver
eist opvoeding van alle zijden, reden
om het in stappen te doen. De eerste
stap, nu gezet met de ondernemings
raden, is nog maar een begin van
participatie. De eerste ervaringen in
ons land zijn echter nog zo weinig
gunstig, dat men als volgende stap
een stap terug moet verwachten'.
De veertig appartementen van ho
tel Sin Nombre in het Spaanse
kustplaatsje Cubellas zien er bijna
net zo uit als elk Spaans toeristen-
apparatement: je kunt er zitten,
slapen, desgewenst zelf koken en
een bad nemen, maar in deze 'ap
partementen zonder naam' vind je
geen drempels, wèl rails en hand
grepen om je vast te houden, huis
telefoon en alarmbellen voor het
geval dat, zoals ook op veel andere
plekjes in dit hotel van de Bond
zonder Naam. Maandag is het ho
tel voor Nederlandse bejaarden en
minder validen zoals gisteren
hier te lezen was officieel geo
pend, ook al duurt het zeker nog
een iveek en misschien wel langer
voordat de eerste gasten er echt
kunnen wonen. Tot zolang zijn ze
ondergebracht in een hotel in het
naburige Sitges.
Waarom heeft de bond dit hotel
gebouwd? Voorzitter pater Corbey
zegt: 'Om maatschappijkritische re
denen, zoals alles wat de Bond
zonder Naam probeert te doen.
Wij vinden dat bejaarden en min
der validen in ons land maatschap
pelijk ivorden achtergesteld'. Er
wordt, zegt hij, wel een hoop voor
hen gedaan, maar desondanks le
ven ze in een sociaal isolement,
omdat ze alleen als verzorgingsob
ject gezien worden. En daar schiet
ons land dan in tekort, want 'ook
een bejaarde voelt zich honderd
procent mens en wil als zodanig
gerespecteerd worden. De Bond
zonder Naam wil ieder mens tege
moet treden als een volwaardig lid
van de maatschappij'.
En daarom vinden die bejaarden
en invaliden in dit hotel als alles
af is) personeel dat altijd voor
Zon, zee, palmen en veel frisse
lucht zijn de ingrediënten waar de
vakantiegangers in hotel Sin Nom
bre in elk geval op kunnen reke
nen. Alle apartementen kijken uit
op de blauwe Middellandse Zee en
het glooiende landschap dat het
bijna Hollandse zandstrand van het
hotel scheidt. De bewoonde wereld,
hft dorp Cubellas. is vlakbij, bo
vendien is er gratis busvervoer
heen en wie daar geen zin in
heeft, kan nog in de hotelwinkel
tjes terecht ook (supermarkt, da
meskapper, wasserette en souvenir
winkel). Pal voor de deur is een
zwembad aangelegd, geschikt voor
jong en oud, goede of slechte
zwemmers of alleen maar pootjes
baders. Het ligt in het hotelplein
tje, dat naar de stichter van de
bond genoemd is: Plaza Henri de
Greeve. Er is een terras, waar
's avonds verlichte fonteinen zullen
spuiten en er is nog ruimte genoeg
naast om een palmdnpark aan te
leggen.
Cubellas ligt zo'n vijftig kilometer
bezuiden Barcelona, tussen Sitges
en Calafell in. Wie nog nooit in
een vreemd land geweest is, zal
zich hier best op z'n gemak voeldn:
in de richting van Calafell kom je
eerst door een Nederlands-Duitse
'nederzetting', volgebouwd met
door toeristen bewoonde bunga
lows en appartementen. En daar is
zowaar ook het duidelijk zichtbare
en makkelijk te vinden 'Hollandse
eethuisje van Hanny'. Iets verder
op zijn voornamelijk Belgen geze
ten, wat inhoudt dat daar patates
gegeten worden. Langs de kant
van de weg staat dan ook een
groene kraam, waarop in grote let
ters 'pommes frites' geschreven is.
En als je goed kijkt, zie je er nog
Spanjaarden ook.
hen klaarstaat, liften waar je ook
makkelijk met een rolstoel in kunt,
een dokter, een verpleegster, ge
noeg Nederlanders in de buurt om
niet in angst behoeven te zitten
dat je met de vreemde taal in de
knoop komt, merendeels Neder
lands eten en zo nodig dieetmaal-
tijden, recreatiezalen met een kleu-
ren-tv, waarop zelfs op gezette tij
den via een videorecorder Neder
landse programma's te zien zijn,
een bibliotheek en een medisch
centrum, en hobbyruimten. En dan
is er natuurlijk een kapel, waar je
naar je 'eigen' kerk kunt. Niet
alleen naar de mis dus, want de
Bond zonder Naam is niet, zoals
vaak hardnekkig ivordt. volgehou
den, een specifiek rooms-katholieke
instelling. Het is een bond 'voor
alle mensen en van alle mensen
die een betere wereld beogen door
middel van de naastenliefde' en de
secretaris is dan ook een hervorm
de predikant, dr. C. Snijders uit
Haarlem.
Van september tot half mei staat
het hotel open voor bejaarde en
minder valide gasten, die er
eventueel met man of vrouw
vier weken voor 555 de man een
volledig verzorgde vakantie kun
nen houden. Die minder validen
hoeven nog helemaal niet bejaard
te zijn: van 21 jaar af en ouder
kunnen ze al in Sin Nombre te
recht, maar wel en dat geldt
ook voor de oudere mensen
onder voorwaarde dat ze om welke
reden dan ook anders niet met
vakantie kunnen en bovendien niet
elke dag hulp van een ander dan
man of vrouw nodig hebben. Na
half mei wordt het, vindt de bond,
in Spanje te heet voor deze groe
pen gasten en daarom is het de
bedoeling dat in de zomermaanden
gewone toeristen in de apparte
menten komen wonen tegen gewo
ne tarieven, zodat én de onkosten
van de goedkope maanden én mis
schien het miljoen schuld een
kwart van de totale stichtingskos-
ten een beetje ingelopen kun
nen worden.
De nu tachtigjarige pater Henrl de
Greeve heeft de Bond zonder
Naam gesticht. Bij de opening van
het Spaanse hotel met de naam
van zijn bond mocht hij natuurlijk
niet ontbreken en dus vloog de
bejaarde pater een dagje over. Hij
vond zichzelf daar helemaal niet te
oud voor. 'Je bent pas oud, vind
ik, als Je begint te zeveren', zei
hij, demonstratief met een zakdoek
langs zijn mond vegend.
jarig
'Op een zaterdagavond kreeg een
klein mannetje een ideetje: verbe
ter de wereld ■e'n begin met jezelf'.
Die zelfbedachte spreuk, die pater
Henri de Greeve in een van zijn
eerste 'lichtbakens' in 1938 de Ne
derlandse huiskamers in slingerde,
kwam aan. Toen hij thuiskwam,
vertelt hij, lagen er al <i?n paar
brieven van luisteraars die schre
ven dat ze dat ook zo voelden en
met hem mee wilden doen. Dat
was het begin van de Bond zonder
Naam. 'Het werk groeide uit en na
een tijdje kwamen er zelfs honderd
vijftigduizend brieven per maand
binnen', aldus pater De Greeve,
die stilstond bij de honderden vrij
willige medewerkers van weleer,
'aan wie we het voortbestaan van
de bond te danken hebben'.
De bejaarde pater had bij de ope
ning van het hotel een speciale
taak te vervullen. Hij was naar
Cubellas gekomen om zijn eigen
borstbeeld te onthullen, in ruwe
vorm, want het definitieve afgiet
sel lag op dat moment nog bij de
Spaanse douane.
De opening van hotel Sin Nombre
is niet het enige heuglijke feit
waarop de driehonderdduizend le
den en de staf van de Bond zonder
Naam kunnen terugzien. Op exact
dezelfde tweede april was het vij
fendertig jaar geleden dat pater
Henri de Greeve min of meer
toevallig door een van zijn toen
alom bekende 'lichtbakens' (zijn
wekelijkse radiopraatjes) de bond
oprichtte. Daarom waren er ook
cadeautjes. Zo gaf het ministerie
van erm een schilderij weg ('wat
het voorstelt is me niet bekend,
je kunt er alle kanten mee uit'),
directeur F. van Essen kreeg uit
dankbaarheid van de algemene Ne
derlandse invalidenbond ANIB een
erespeld op de revers en een verte
genwoordiger van de bejaarden
overhandigde de oude pater een
enveloppe met inhoud.
Sinds de oprichting heeft de bond,
die inmiddels in een stichting is
omgezet, nooit een cent subsidie
gehad. Het geld, nodig om de ta
ken van de bond te financieren, is
altijd opgebracht door de honderd
duizend leden met hun vrijwillige
bijdragen.
'Simpkins zal het lang volhouden. HIJ heeft weinig bewegende delen.'
