Roscam Abbing pleit
voor hergroepering
confessionele partijen
Het piëtisme in het liedboek
J
i
r
n
Open brief aan ARPCHU en KVP
Beroepings-
vverk
Trouw
K wartet
Controle op
hulp kerken
in India
Eén bij belrooster
voor kerk en school
Ge
na:
On
Nog méér doden in
het verkeer
tijdens weekeinde
Bockesietalage
TROUW/KWARTET DINSDAG 3 APRIL 1973
KERK
T2/K
TR01
Van een onzer redacteuren
Prof. dr. P. J. Roscam Abbing, hoog
leraar christelijke ethiek vanwege de
hervormde kerk aan de rijksuniversi
teit in Groningen, heeft aan de bestu
ren der confessionele partijen een
open brief geschreven waarin hij deze
voorstelt een eind te maken aan de
onduidelijkheid door tot een hergroe
pering over te gaan. 'De drie partijen^
kunnen het best worden tot twee
partijen, beide confessioneel maar de
één meer 'rechts', de ander meer
'links'. Als een dergelijke hergroepe
ring zich voltrokken heeft zullen bei
de groepen zich intern veel gemakke
lijker en veel helderder kunnen op
stellen en praktische politiek kunnen
voeren', aldus de hoogleraar, die zich
als ethicus naam heeft verworven
door zijn boek 'De ethiek van de
geldbesteding' niet lang geleden op
schudding veroorzaakte met zijn stel
ling dat vandaag het vormen van
grote gezinnen in strijd is met de
christelijke verantwoordelijkheid. Hij
is ook de man van het minderheidsrap
port over 'Sex en de moderne moraal',
dat een meerderheid vond in de her
vormde senode en ook als handrei
king aan de gemeenten is aanvaard.
Prof. Roscam Abbing is ook advisrtir
van het CNV. Bij zijn suggestie aan
de confessionele partijen geeft de
hoogleraar ook de weg aan via welke
men op het ontstaan van deze twee
partijen aan zou kunnen sturen. Zo
wel de observaties van prof. Roscam
Abbing als zijn voorstel waren voor
ons aanleiding deze brief met hem
door te lopen.
Wat heeft u ertoe geleid, zich met
deze gedachten tot de confessionele
partijen te wenden?
Als men tegen de politieke situatie
aankijkt ziet men dat de christenen
het op politiek terrein niet met el
kaar eens zijn.
Ten eerste blijkt dat door het al dan
niet kiezen voor een confessionele
partij. Zij die bewust voor het een of
ander kiezen, zullen toch erkennen
dat er schaduwkanten aan hun keus
verbonden zijn. Zij, die op een chris-
teijke partij stemmen, zijn ervan
overtuigd, dat in de gegeven omstan
digheden het meer vóór dan tegen
heeft om dat te doen. Zij, die bijvoor
beeld op de WD of de PvdA stem
men, zijn daarmee als christenen ook
nooit helemaal gelukkig, alvinden zij
dat in de gegeven omstandigheden
toch het beste.
De meeste kerken hebben het van
hun leden aanvaard, dat sommigen
kiezen voor een confessionele partij,
anderen voor een algemene partij.
Ten tweede is het zo dat zij die
kiezen voor een confessioneel bepaal
de partij, het op sommige punten ook
niet met elkaar eens zijn. De gemeen
schappelijke C van Christelijk is wel
een gemeenschappelijk uitgangspunt,
maar is in de toepassing blijkbaar
niet zo duidelijk of dwingend, dat op
tal van politieke vragen én gemeen
schappelijk antwoord wordt gegeven.
De verschillen zijn blijkbaar zo groot,
dat sinds jaar en dag er meerdere
confessionele partijen bestaan.
De drie grote confessionele partijen
hebben sinds jaren het besef, dat, wat
hen officieel van elkander scheidt,
meer historisch dan principieel be
paald is. De drie genoemde partijen
hebben een bepaalde achtergrond res-
Dc redactie bchuudt ïlch hel recht voor ons
ter opname ln deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publlkntic wordt met dc naam van de Inzen
der ondertekend Brieven kunnen worden
gestuurd aan het secretariaat hoofdredactie
Trouw/Kwartet, postbus XS9. Amsterdam.
Kernreactor
Het is verwonderlijk hoe de mens uit
het vele kwade o.a. Hirosjima en
Nagasaki, het goede weet te trekken,
namelijk de snelle kweekreactor te
Kalkar, hier 25 kilometer vandaan.
Volgens minister Langman mag ver
wacht worden dat in de toekomst
geen ernstige gevolgen voor de omge
ving zullen voorkomen, omdat nog
nergens ter wereld een ernstig kern
ongeval heeft plaatsgehad. We mo
gen dankbaar zijn voor zijn heldere
bijdrage aan de discussie over de
zegeningen en gevaren van kernener
giecentrales. Eerst als er zich een
nucleaire vredesramp heeft voorge
daan weten we meer en kunnen we
verder praten. In Amerika is wel
aangetoond dat de uiterst kleine hoe
veelheid radioactieve stoffen uit de
kernenergieschoorstenen zich, net als
DDT, zeer economisch opstapelen in
levende weefsels. Maar hoe dat moge
lijk is weten we niet, dus mondje
dicht daarover. Wat we wel weten is
dat onze concurrentiepositie verste
vigd wordt, wat behoud van werkgele
genheid betekent. Waaraan we nu
eigenlijk werken? Och. dat zien we
morgen dan wel weer.
Zevenaar
F. Stam
Hart en vetten
Graag zou ik dr. E. H. Groot, die zich
in Trouw/Kwartet van 27 maart uit
sprak voor meer linolzuur in ons vet,
op feiten willen attenderen, die erop
wijzen dat er wel verband bestaat
tussen een hoog margarineverbruik
en hart- en vaatziekten.
Weet dr. Groot dat:
De Fransen 9,9 kilo boter per
hoofd van de bevolking gebruiken en
de Nederlanders 1,9 kg., terwijl het
aantal hartinfarcten op de 100.000 per
sonen in Frankrijk 78,9 is en in
Nederland 190,2? Als roomboter
met het geringe linolzuurgehalte
hart- en vaatziekten zou bevorderen,
zou Frankrijk tenminste 500 hartin
farcten op de 100/100 moeten hebben;
dat, om dichter bij huis te blijven,
in de IJsselmeerpolders geen hartin
farcten voorkomen, terwijl daar boe-
renboter. verse melk en vette kost
wordt gegeten. Met andere woorden:
hoe blijven die boeren zonder linol
zuur in leven?
Linolzuur wordt in andere landen
gevaarlijk genoemd omdat het kanker
verwekkend is, maar dr. Groot vindt
dat dit niet zo is. Hij zal het wel zien
nis de ziekenhuizen vol liggen, en kan
dan zijn standpunt wijzigen. Als dr.
Groot meer van het menselijk lichaam
wist zou hij zijn uitspraken in het
betreffende interview achterwege la
ten. Hij heeft zich hiermee als ondes
kundig bestempeld.
J. den Os Amsterdam
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
Drs. J. Tamminga.
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280.
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Verontrusten
Ik las dat er van de zijde der veront
rusting een appèl komt aan alle kerk
leden om hen wakker te schudden.
Nu kan men op verschillende manie
ren worden wakker geschud. Het is
ook mij overkomen en wel in de
jaren veertig. Door de felheid, waar
mee de toenmalige kerkelijke strijd
werd gestreden. Aan de eis van Pe
trus de broeders lief te hebben, vol
deed helaas toen zowat niemand. Alle
maal vanwege de zuiverheid in de
leer! (gelooft u het nog?) Als men nu
daarop terug ziet was het een storm
in een glas water. De storm, die nu
dreigt op te steken is een broertje
van de toenmalige. Zouden wij niet
verstandiger doen met een weinig ge
duld op te brengen en aan de tijd een
oordeel laten over deze kerkelijke ver
schillen? Per saldo is het toch maar
een dispuut tussen vak-theologen. Dat
zij hun inzichten met verve verdedi
gen is natuurlijk hun goed recht.
Alleen, het is hoofdzakelijk retoriek,
wel heel mooi om te horen, maar het
snijdt helaas geen hout van broeder
liefde en saamhorigheid. Mag ik op
mijn manier u ook wakker schudden?
Rotterdam
C. P. van Renssen
Graham
De oproep van Billy Graham in Jo
hannesburg komt over als een sick
joke. 'Gaat heen', zegt hij. 'en maak
vrienden onder de mensen van het
andere ras en hebt hen lief', zonder
maar met een woord te reppen over
een overheid, die juist deze 'liefde' te
vuur en te zwaard vervolgt. Ook heeft
hij niets gezegd over de armen van
Zuid-Afrika, namelijk de onderbetaal
de arbeiders uit Johannesburg! Ook
sprak hij niet over zijn collegae die
huisarrest hebben, precies zoals hij
Martin Luther King doodzweeg.
We mogen echter niet oordelen. Wèl
weten we uit datzelfde evangelie, dat
B.i'y Graham predikt, dat hij die een
beker koud water geeft aan een disci
pel het loon van een discipel zal
ontvangen, maar dat prediken in de
tegenwoordigheid van de Heer nog
geen garantie geeft voor de hemel.
Een hemel, die Billy Graham, pas
na zijn sight-seeing in Zuid-Afrika wil
betreden, volgens zijn eigen woorden.
Teerwerd (Fr)
Jo van Dorp-IJpma
pectievelijk in de hervormde kerk, in
de gereformeerde kerken en ln de
rooms katholieke kerk, maar het
wordt steeds minder duidelijk, dat
het belijden dier kerken tot verschil
lende partijpolitieke prograamapunten
moet leiden. Daarom ontstond het
verlangen om te komen tot één geza
menlijke Christelijke Democratische
Unie, en wordt aan de samenvoeging
van de drie tot én al jaren gewerkt.
Toch wil die éénwording maar niet
lukken. En juist in onze dagen ont
staat een mij ernstige verwijdering
tussen enerzijds de CH en anderzijds
de AR en KVP.
Het is dus toch irreëel om te veron
derstellen, dat christenen het op poli
tiek terrein zo eens met elkaar zijn.
dat zij samen één grote partij kunnen
vormen?
Inderdaad. Wèl zijn oude geschilpun
ten verbleekt. Hoe men bijvoorbeeld
denkt over artikel 36 van de Ned.
Geloofsbelijdenis, is van weinig be
lang bij het voeren van praktische
politiek in ons tegenwoordige Neder
land. Maar nieuwe geschilpunten zijn
opgekomen. In ons land zoals in
vele andere landen wordt de feite
lijke politiek hoofdzakelijk bepaald
door een meer liberalistisch of meer
socialistisch denken.
En mijn vraag is nu: kunnen de
confessionele partijen het zich veroor
loven in dit geschil niet te kiezen?
Kunnen zij het zich permitteren om
de. geschilpunten op dit punt tussen
hun eigen kiezers, hun eigen bestuur
ders en hun eigen fractieleden te
verbloemen? Wordt het niet de hoog
ste tijd, dat zij zonder schaamte heel
nuchter en reëel erkennen, dat op dit
punt verschillend wordt gedacht tus
sen de drie partijen en vooral binnen
elk van deze drie partijen?
Velen zeggen, dat zij nu juist christe
lijk zijn in het verwerpen van uiter
sten, in dit geval van liberalistisch of
socialistisch denken. Zij stellen name
lijk. dat die uitersten voortkomen uit
een individualistisch of collectivis
tisch denken.
Als dat waar zou zijn. hebben zij
gelijk. Maar is het waar? Treft men
liberalen door te zeggen, dat zij indi
vidualisten zijn, en treft men socialis
ten door te zeggen, dat zij collectivis-
ten zijn? Naar ik meen, maakt men
het zich dan veel en veel te eenvou
dig. Bovendien, zelfs al zou er een
kern van waarheid in zitten, dan nog
wil het niet zeggen, dat men als
christen bij voorbaat precies in het
midden moet zitten. In feite zal men
toch practische beslissingen moeten
nemen, waarmee men dichter bij óf
de liberalen óf cle socialisten komt te
staan. Wat je ook vaak hoort is dat
christenen nu juist niet kunnen kie
zen voor één bepaalde bevolkings
groep, bijvoorbeeld de groep van
werkgevers of de groep van werkne
mers, omdat ze er net als de
Gemeente van Jezus Christusvoor
beiden zijn en het algemeen belang
voor ogen hebben. Maar het christen
zijn garandeert natuurlijk niet dat
men niet hoeft te kiezen. Een feit is.
dat de christelijke werkgeversorgani
saties en de christelijke werknemers
organisaties vaak fel tegenover elkan
der staan. Het CNV staat practisch
dichterbij het NVV dan bij de Christe
lijke werkgeversorganisatie (waarin
protestanten en rooms-katholieken nu
geheel samengaan). Bovendien mag
men niet doen alsof liberalen en soci
alisten niet het nationaal belang voor
Prof. P. J. Roscam Abbing.
ogen hebben en alleen maar een
groepsbelang vertegenwoordigen.
Er zijn óók christenen, die zeggen:
wij laten ons die tegenstelling tussen
liberalistisch en socialistisch denken
niet opdringen. Men wil ons wel aan
praten dat die tegenstelling het aller
belangrijkste is. maar voor ons zijn er
belangrijker tegenstellingen.
Dat standpunt kan ik me wel voor
stellen. Als belangrijker tegenstellin
gen zouden zij bijvoorbeeld kunnen
zien het wel of niet bevorderen van
christelijk onderwijs of andere zaken
waarbij het Evangelie rechtstreeks in
het geding kan zijn. Als dat waar is
maakt dat het bestaan van confessio
nele partijen noodzakelijk of wense
lijk.
Maar zelfs dan nog blijft de vraag of
men mag doen alsof het verschil tus
sen liberalistisch en socialistisch den
ken niet ook belangrijk is en men
daarin niet hoeft te kiezen. Naar ik
met velen meen, is het ronduit
irreëel en zelfs fataal om niet te zien,
dat men zich nu eenmaal moet oriën
teren in de richting van meer libera
listisch denken of meer socialistisch
denken. Wie die keuze-noodzaak ont
kent. bewerkt een grote onduidelijk
heid. Die onduidelijkheid is er intern,
in zoverrre kiezers niet weten in
welke richting zij nu gestemd hebben,
en besturen niet weten of de kandi
daat-stelling overeenkomstig de wens
van de kiezers is. De onduidelijkheid
is er ook extern, omdat andere poli
tieke partijen onvoldoende weten wat
zij aan de confessionele partijen heb
ben. Het totale resultaat is een soort
verlamming, die duidelijk aan de dag
treedt bij het huidige zoeken naar
een nieuwe regering. Het is boven
dien mijn vaste overtuiging dat deze
onduidelijkheid aan de confessionele
partijen tal van stemmen kost. Velen
willen niet meer stemmen op een
partij, die zich zo onduidelijk opstelt.
Maar hoe zou nu die politieke her
groepering, waar u heen w«lt. moge
lijk kunnen worden? Drie partijen
moeten tot twee worden, beide confes
sioneel, maar de één meer rechts en
de ander nicer links. Dat lijkt ons een
hele operatic.
Bij de ontwikkelingen rond de forma
tie kon je op een gegeven moment al
zeggen dat de CHU meer rdchts stond
en de ARP en de KVP meer links,
maar dat is toch pen wat oppervlakki
ge waarneming, dat geef ik toe. Tn
feite hebben alle drie partijen rech
ter- en linker vleugels. Dit is onlangs
al duidelijk gebleken toen enerzijds
een brief werd geschreven door leden
van alle partijen, die er bij de politie
ke partijen op aandrongen om forma
teur Burger te helpen te slagen, ter
wijl daarna een tweede brief kwam,
ook met ondertekenaars uit alle drie
partijen, die er op aandrong om niet
door de knieën te gaan voor de heer
Burger. Beide groepen briefschrijvers
zouden het eens moeten zijn met mijn
voorstel om te komen tot twee chris
telijke partijen, die over en weer
weten wat zij aan elkaar hebben. De
kiezers kunnen dan uitmaken welke
van beide partijen de grootste zal
worden.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Woerden: toez. W. Ver
boom te Benschop: te Pijnacker; G,
Juckema te Enschede; te Goedereede:
J, Wieman te Alblasserdam; te Drie
bergen: J. Vroegindeweij te Emmel-
oord.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Zaandam: J. van
den Brink, wonende te Laren, v.h,
missionair pred. op Soemba die be
dankte voor Hollum op Ameland;
naar Soest: J. Rinzema te Leeuwar
den.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen: te Kornhorn/Marum: J.
Kruidhof cand. te Zwolle.
CIIR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Rotterdam-W: B. Bijle-
veld te Bussum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Wolphaartsdijk: J. Ka
rens te Opheusden die bedankt voor
Zwolle; te Hoogvliet: N. W. Schreuder
te Goes;
Bedankt voor RillandBath: J. Mijn-
ders te Rijssen.
GEREF. GEMEENTEN IN NED.
Bedankt voor Hilversum: M. van Beek
te Opheusden.
Maar door de vorming van die twee
confessionele groeperingen confor
meer je je geheel aan de maatschap
pelijke indeling 'liberaal' of 'socialis
tisch'. Raken andere mogelijke tegen
stellingen waarvan daarnet sprake was
dan niet onder de tafel?
Als men meent, dat liberalen en soci
alisten te extreme standpunten inne
men, dan kan men daarop vanuit
eigen confessionele partij toch kritiek
houden? Als de ene partij zich meer
rechts oriënteert, mag men kritiek
houden op de l'berale partij, en als
de andere partij zich meer links op
stelt. mag men correcties willen aan
brengen op het partij-programma van
de socialisten. Eigen identiteit kan
men geheel bewaren. En als men
meent, dat liberalen en socialisten te
zeer belangen van eenzijdige bevol
kingsgroepen vertegenwoordigen, be
hoeft men niet zondermeer met hen
mee te doen. Misschien dat christenen
meer behoefte hebben aan het accen
tueren van het harmonie-denken in-
plaats van het confict-denken, al zal
men wel zo reëel zijn om te erken
nen. dat men het conflict-denken en
het feitelijke conflict nooit bij voor
baat geheel kan uitsluiten. Tenslotte
kunnen confessionele partijen samen
een verband vormen, dat het mogelijk
maakt om als eenheid op te treden, in
geheel andere tegenstellingen, waarbij
het Evangelie meer direct en duide
lijk in het geding zou zijn. De door
ons voorgestelde tweedeling forceert
dus niemand en laat ruimte aan elk
specifiek streven van confessionele po
litici.
Maar is <?r geen reden om te vrezen,
dat vele kiezers, die sinds jaar en dag
uit tragedie stemmen op één van de
bekende drie confessionele partijen,
na een hergroepering het niet meer
zien en afhaken?
Ik geloof dat. niet. maar zelfs dat
bezwaar hoeft niet onoverkomenlijk
te zijn. Men zou bijvoorbeeld als over-
eang van de drie partijen zes subpar
tijen kunnen maken, doordat elke
part'.j eigen twee vleugels organiseert.
Wie op CH stemt, kan dan stemmen
op de A-vleugel of op de B-vleugel
van die partij. In de AR moet het dan
mogelijk worden, dat men stemt bij
voorbeeld op de heer Biesheuvel of
op de heer Boersma. De drie A-
vleugels kunnen dan onderling samen
werken en de drie B-vleugels ook. Op
de duur kan mer dan van de drie A-
vleugels één partij maken en van de
drie B-vleugels ook. Het is vanzelf
sprekend dat. als deze herformatie
plaatsvindt, de ene partij liever zal
samenwerken met de VVD en de
andere met de PvdA. Men heeft dan
veel ergernis bij de niet-confessionele
partijen weggenomen. Er kunnen
weer regeringen gevormd worden en
er kan weer geregeerd worden. En
wie stemt, weet dat hij doet en wat
het gevolg ervan zal zijn.
Afgezien van de vraag of zoiets zich
Iaat organiseren, heeft u werkelijk rle
gedachte, dat we daarmee ln de poli
tiek verder komen?
Naar mijn overtuiging kunnen de
confessionele partijen, op deze wijze
geherstructureerd, stemmenwinst ver
wachten, hoeven ze althans minder
stemmen verlies te vrezen. Zoals de
drie partijen nu voortleven en zich
moeten opstellen, heeft haast niemand
daar vrede mee. Het forceren van een
eenheid tussen de drie is onmogelijk
en zal de onduidelijkheid alleen maar
vergroten, en zal maken dat nog
meer stemmers zich afwenden. Wel is
het een feit, dat zij die traditioneel
stemmen op één van deze drie partij
en. zich voortaan moeten afvragen of
zij willen, dat hun partij meer naar
rechts of naar links kijkt. De nood
zaak om daarover zelf na te denken
kan gevolgen hebben. Maar ik kan me
niet indenken, dat de partijleidingen
het niet aandurven om hun kiezers
aan te spreken op hun mondigheid,
opdat zij inderdaad nok hierin welbe
wust kiezen
Van een onzer vèrslaggeefstersó
NEW DELHI Binnenkort zal bij het
parlement van India een wetsvoorstel
worden ingediend met de bedoeling
controle uit te oefenen op de fondsen,
die kerk en zehdirf| iri India uit het
buitenland ontvangen. Het Indiase mi
nisterie van binnenlandse zaken schat,
dat deze fondsen in 1970 een omvang
hadden van 130 miljoen gulden en in
1971 van 18Ó miljoen.
Een gemengde commissie van rooms-
katholieken en protestanten heeft in
verband met het wetsvoorstel een me
morandum aan de regering overhan
digd. De commissie stemt in met het
idee om regelend op te treden tegen
over buitenlandse fondsen met het oog
op de soevereiniteit van India en het
nationale beleid. Maar zij vreest, dat de
wet zou kunnen worden aangegrepen
om het werk van de kerken aan banden
te leggen.
In antwoord op de bezorgdheid der
christenen heeft minister Mirda van
binnenlandse zaken laten weten, dat
de regering waardering heeft voor het
werk der kerken en niet van plan is.
daarin beperkingen aan te brengen.
Minister Mirda gaf echter toe, dat er
ook een vleugel* in de regering is, die
de buitenlandse hulp helemaal aan ban
den wil leggen. Wanneer deze groep
haar zin zou krijgen, zou dit betekenen,
dat de kerken eerst toestemming zou
den moeten krijgen, voordat zij buiten
landse hulp zouden kunnen aanvaar
den. Aangezien die toestemmiing steed
afhankelijk zou zijn van de plaatselijke
autoriteiten, bestaat er dan grote kans
op voortdurend geharrewar tussen de
kerken en de plaatselijke autoriteiten.
Kerkinformatie, het officiële blad van de gerefor
meerde kerken, biedt een vraaggesprek met de
dichter Ad den Besten over het nieuwe liedboek,
dat 19 mei aan de kerken zal worden aangeboden.
Hier volgt een fragment uit het gesprek:
Wat voor maatstaven zijn aangelegd bij de samen
stelling van het liedboek?
Ad den Besten: Het ging vooral om wat ik zou
willen noemen de tóólkracht van een lied. Wat
doet die taal? Hoe brengt de taal van het lied
zo'n bijbelse motie over. Daarnaast heb je wat ik
aanduid als de zielskracht van een lied. Die kan
er zijn, ook al is de taalkracht niet groot. Maar
dan is er een ongelooflijke èchtheid, die door alle
overwegingen heenslaat. Ik denk hier speciaal aan
de liederen van de Boheemse broeders, de voor
gangers van de Hernhutters. Ik heb er een paar
van vertaald. Je vind ze al in de (proef)bundel
102 gezangen, de nummers 34 en 35: 'O H
Jezus, lang verbeid', en: 'lof zij God in de hoogste
troon'.
Je hoort soms de klacht dat etr te weinig piëtisti
sche liederen zijn opgenomen
Ad den Besten: De mensen bedoelen dan waar
schijnlijk het opwekkingslied of het nó-piëtistisch
lied. Maar in het liedboek vind je juist veel
teksten uit de bloeitijd van het piëtisme, en die
plaats ik eind zeventiende eeuw, begin achttiende
eeuw. Als grote naam valt dan natuurlijk meteen
die van Gerhard Tersteegen. In dit klimaat kom
je liederen tegen van een grote innigheid en van
een grote hartstocht. Ik denk nu aan lied 55 uit
de bundel 102 gezangen, van Christian Friedrich
Richter: 'Hoe glanst bij Gods kindren het innerlij
ke leven'. Het laatste vers begint aldus: 'O Jezus,
o schat die in 't hart is geborgen Je bent hier
op de rand van het kerklied, we zitten dicht in de
buurt van het conventikel. Toch zullen we de
liederen van het piëtisme steeds meer nodig
hebben. Het piëtisme is onmisbaar. Ons christen
dom wordt zo extravert, het verschraalt tot een
levensbeschouwing, zowel bij rechts als bij links.
Je hebt mensen, die druk doende zijn in allerlei
maatschappelijke domeinen. Prachtig, dat moet
ook. maar als je vraagt wat er nu werkelijk aan
gelóóf achter zitJe ziet de brön niet,je komt
ai'ecn overtuigingen tegen. En dan meen ik dat
het piëtisme, dat het piëtistisch lied je bewaren
kan voor die veruiterlijking van je geloof tot een
levensbeschouwing. Ik hoef niet van die 'God
roept ons broeders tot de daad'-achtige liederen,
ik hou niet van die oproepen, we hoeven geen
c
Vit de kerkbladen
berijmde actieprogramma's! Wel hebben we na
tuurlijk nodig liederen die verwijzen naar de
funktie van de gemeente in de wereld, en van dat
type dichtten wij er vele'.
In Militia Christi, het blad van Kerk en Vrede,
gaat prof. dr. Kr. Strijd in oj> de discussie over de
kindercommunie. Hij betreurt het, dat nergens in
de stukken ernsti gemaakt is met het feit, 'dat
wij leven in een neo-kapitalistische samenleving
en dat wij in ons politieke denken en handelen
geheel onder invloed staan van de nato-politiek'.
Prof. Strijd:
De hervormde synode heeft, om aan de menings
vorming in de kerkeraden en in de classicale
vergaderingen aangaande de kindercommunie eni
ge leiding te geven, 7 vragen gesteld. De vierde
daarvan luidt aldus: 'Bent u van oordeel, dat men
van jongeren kan en mag verwachten, dat zij het
VLISSINGEN In de hervormde ge
meente van Vli^siingen is besloten, voor
het bijbelonderricht in school en kerk
de komende maanden één lijn te trek
ken, dezelfde leidraad te gebruiken én
hetzelfde rooster voor bijbellezingen.
De te lezen en toe te lichten schnftge:
deelten worden in 'Hervormd Vlissin-
gen' afgedrukt. Besloten is, het rooster
van 'Kind en Zondag', het maandblad
van de Nederlandse zondagsschoolver-
eniging, te volgen. Een veertiendaagse
trainingsavond voor de leiding van de
kinderdiensten is opengesteld voor de
leerkrachten, die met de schoolkinde
ren met dezelfde bijbelgedeelten bezig
zijn, en voor de ouders, die in hun ge
zin daarbij willen aansluiten. Er wordt
naar gestreefd, in alle zondagochtend-
diensten aan dezelfde orde vast te hou
den.
Van
LEU
gewt
het
lage:
den
Bij d
se at
guide
Ooste
om t<
stel 1
met t
rug t
tureb
gemii
ders?
de L
aan c
werk
voors
gezie:
van
(25 i
plaar
Ooste
LEID
denkr
ven c
voorn
gamir
tratie'
Hamt
ren i
wen
lande:
bevon
ders.
Voor
nazisl
achtij
ting
exem]
schikl
ter ir
theek
LEID
maan
onder
de Si
14.00
uur.
In d
woen;
17.30-
Van een verslaggever
AMSTERDAM In het weekeindi
blijken méér dan 22 mensen (eer
voorlopig getal dat wij gisteren noemji'-ad-
den) in het verkeer omgekomen te®-""~
zijn. De 26-jarige J. G. van Dam uitlag
Tegelen kwam zondagavond laat omj"-"
toen hij met zijn auto tegen eenl—
boom reed. In Nieuwe Ginneken bi,
Breda kwam mevrouw J. M. Witlox-
Martens (36) om toén de auto waarin"1"
zij zat achterop een andere auto reed
die op een vluchtstrook stond. Viel
inzittenden werden gewond.
Op de Admiraal de Ruyterweg ii
Amsterdam overleed de 46-jarige me
vrouw J. H. Stam-Schrederhof gister
nacht toen een 21-jarige Luxemburgei
met zijn auto tegen een abri op een
verkeersheuvel botste. Omstreeks de
zelfde tijd kwam de 28-jarige hoofd
agent van politie R. A. Heshof om hel
leven toen hij met zijn privé-auto op
de Kattenburgergracht in een slijj
raakte en tegen een lichtmast botste..
ROEI
Alk
0171
Promoties Gepromoveerd tot doe
tor in de wiskunde en natuurwetep
schappen: J. G. M. van der Lindei
(K.U. Nijmegen).
Gepromoveerd tot doctor in de
neeskunde: P. M. H. G. Buytaer
(K.U. Nijmegen), I. van der Waa
(Vrije Universiteit) en J. Heijlmai
(Vrije Universiteit).
Burgemeester De burgemeeste
van Purmerend, mr. R. Kooiman, za
op 1 augustus van dit jaar met pensi;
oen gaan. Voordat een nieuwe burge
meester wordt benoemd zal de raai
wensen daarover naar voren kunne:
brengen. Dat zal gebeuren op vrijda
27 april. Men wil proberen tot eeil
'profielschets' te komen.
Lichaam van de Heer onderscheiden op een wijze
die bij hun leeftijd past?' Dit is een alleszins
legitieme vraag (vgl. I Korinthiërs 11 29). Maar
deze vraag is nooit door de kerk gesteld met
betrekking tot jonge mannen, die soms dadelijk
na hun openbare belijdenis en de eerste viering
van het avondmaal de militaire dienst in moesten
om opgeleid te worden voor een mogelijke verdel
ging van mede-mensen, mede-christenen, mede
leden van het Lichaam van de Heer (die door de
overheid tot vijanden verklaard waren). Nooit is,
ondanks alle aandrang van Kerk en Vrede, door
de hervormde synode gevraagd (en ik gebruik nu
het model van vraag 4 over de kindercommunie):
Bent u van oordeel, dat men van jonge lidmaten,
die deelnemen aan de militaire opleiding (die een
technisch en een ideologisch aspect heeft) kan en
mag verwachten dat zij het Lichaam van de Heer
onderscheiden op een wijze die bij hun leeftijd
(en hun soldaten-beroep) past?
Mijn laatste vraag geldt hen die erop aandringen
dat kinderen het avondmaal mogen mee-vieren.
Wat wil men eigenlijk met, en van hen? Wil men
dat zij Jezus ook volgen? Rekent men ermee wat
dit kan betekenen? In de eerste Petrusbrief lezen
we van de Christus, dat als Hij gescholden werd,
niet terugschold en als Hij leed niet dreigde
(2 23). Willen de ouders dit van hun kinderen?
Ik bemerk eigenlijk nergens in de stukken, dat
men met dit soort vragen heeft gerekend. Dit
zwijgen past in het ontbreken van de relatie
avondmaal-ethos-ethiek-maatschappij-politiek. Maar
wat zou het via het avondmaal ernst maken met
de woorden uit de eerste Petrusbrief kunnen
betekenen voor het jonge en opgroeiende kind in
onze prestatie- en prestigemaatschappij, waarin
geld. winst, status, geweld alles te zeggen hebben?
De zaak van de kindercommunie is een
revolutionaire en risico-volle aangelegenheid.
Ivan Potrc - Bloed cn nodem. Uitga
vc: Zuid-Hollandschc Uitgeversmij
Den Haag. Prijs 12,90
Onder de voor oudere Nederlander
minder sympathiek klinkende tite
verwoordt de schrijver een dramati
sche episode uit het leven van boeren
families op het platteland van Joegö
slavië. Het verhaal dat destijds is ver
filmd, is tot stand gekomen in cel
gevangenis, waar de hoofdpersoon, dj
jonge boerenknecht Hedl, z'n veronge
lukte leven aan de schrijver heef
verteld. Het harde leven van klein
boeren, taaie mannen en zinnelijk
vrouwen, betekent de ondergang voo
de boerenjongen, die werkt op de
boerderij van een door driften beze
ten jonge weduwe en haar twee doch
ters, van wie een de hartstocht val
haar moeder evenaart. Hedl is tegel
wil en dank de centrale fifuur in dez
vrouwengemeenschap, met vele tragi
sche gevolgen van dien. Deze tragiel
bereikt haar climax, wanneer de tot
wanhoop gebrachte jongen de weduwl
in haar eigen haarstrengen wurgt
Geen opwekkend boek, maar wel ge
schreven met een groot indringen!
vermogen, sober van stijl en getut
gend van scherpe waarnemingen.
Rfi
