:eoeo
Confessionelen willen
uitsluitend gezamenlijk
met Burger overleggen
Nederlands toneel ook
naar het buitenland
efeo
Metaal
Voorzitter NCBO
waarschuwt regering
Kaartje met plaatje
Kmom
A1 op derde jaar
naar school jr.
onderzoek gelast
Onrust gevreesd
Kamperen in
Zwitserland
erg in trek
Nederlands-in-twee-weken
Gruyters stelt
vragen over metro
Bezettingsactie ih
Monnickendam
levert resultaten op
van Dessanges
CiTÜ TOEGANGSBEWIJS PRIJS f 0.50
JTRECHT 'De regering dient goed te beseffen dat niet het salaris-
«leid of de pensioenregeling voor ambtenaren de tijdbom is, die
iet overheidsbeleid kan bedreigen, maar dat een conflictsituatie
net de centrales van overheidspersoneel een bom kan blijken te zijn
net een grote verwoestende kracht'.
ze uitspraak deed de voorzitter van
Nederlandse Christelijke Bond van
(verheidspersoneel, de heer W. Wie-
nga gisteren op de bondsraadsverga-
ering van zijn bond in Utrecht. Vol-
ens de NCBO-voorzitter zou een
ieuw Centraal Akkoord voor 1974
«leeps een onhaalbare zaak kunnen
indien de overheid voor eigen
lm de cijfers te beginnen bij en in
e richting van de pijltjes, woorden
«vullen die betekenen: 1. klaar. 2. op
nige plaats, 3. gevat, 4. hetzelfde, 5.
ijs eerwaardig grijsaard, 6. grap
raeerv.), 7. de een of ander persoon,
stormram, 9. een der Ver. Staten.
van gisteren: Hor. 1. map,
melodie ,10. oker, 12. sein,
eer, 15. rem, 17. Kea, 18. Aaron,
emelt, 21. telle, 22. ketel, 24. ark,
lot. 27. ank, 29. skol, 31. Edda, 32.
33. lak, 34. sap.
Amer, 3. per, 4. loper, 5. dis
reek, 7. moe, 9. ana, 11. kenmerk,
Ierland, 15 ratel, 16. motet 18.
19. nel, 23. toets, 24. ast, 25
27. Adda, 28. kam, 30. lek 31.
personeel een ander beleid zou willen
voeren.
Met nadruk zei de heer Wieringa dat
tijdens een kabinetsformatie, waarbij
een toekomstig regeringsprogram
moet worden opgesteld, geen beslis
singen mogen worden genomen over
belangrijke rechtspositionele aanspra
ken van het overheidspersoneel, zoals
het salarisbeleid, het pensioenbeleid
of andere onderdelen van de rechtspo
sitie. Gezien het voornemen van de
regering de pensioenpremies voor de
ambtenaren te verhogen, herhaalde de
NCBO-voorzitter dat eventuele beslis
singen slechts genomen kunnen wor
den nadat hierover door de minister
met de ambtenarenorganisaties over
leg is gepleegd. Hij waarschuwde een
toekomstig kabinet geen pogingen te
ondernemen wijzigingen aan te bren
gen in het salarisbeleid voor het over
heidspersoneel (het zogenaamde
trendbeleid, waarbij het overheidsper
soneel de gemiddelde verhoging van
de CAO-lonen volgt).
In het trendbeleid zit volgens de heer
Wieringa al een zekere matiging. Het
aanvankelijke voorschot op de te ver
wachten loonontwikkeling wordt aan
de lage kant gehouden, omdat het nu
eenmaal gemakkelijker is later bij te
betalen, dan terug te vorderen. Bo
vendien is in het verleden een en
andermaal met opzet een laag voor
schot gegeven om een matigende in
vloed op de CAO-lonen uit te oefenen.
De redenering dat de overheid de
ambtenarensalarissen extra zou moe
ten matigen om dreigende begrotings
tekorten kleiner te maken, noemde
hij begrotingstechnisch onjuist. De
salarissen worden voor een evenredige
deel uit de groei van de belastingen
betaald en blijven buiten de bereke
ning van het begrotingstekort.
Tenslotte bepleitte de heer Wieringa
het instellen van een recht van ver
weer of een recht van beroep voor de
organisaties van overheids- en onder
wijzend personeel. 'Er moet ter bevre
diging van het rechtsgevoel' in een
bepaalde conflictsituatie een onafhan
kelijke instantie worden geschapen,
waarbij mijn gedachten uitgaan naar
een bepaalde vorm van arbitrage', al
dus de NCBO-voorzitter.
DUW/KWARTET DINSDAG 6 FEBRUARI 1973
BINNENLAND/KUNST Kil
rfrr
DEN HAAG Staatssecretaris
Schelfhout van onderwijs heeft de
stichting voor onderzoek van het on
derwijs (SVO) gevraagd te onderzoe
ken wat de gevolgen zijn van het
toelaten van kinderen van drie jaar
op de kleuterschool.
De SVO, die zelf geen onderzoek doet
maar met subsidies van het ministerie
onderzoeken uitzet bij instituten, zou
moeten proberen dit onderzoek bin
nen een half jaar te voltooien. Op
grond van de resultaten van dit on
derzoek kan de staatssecretaris dan
beslissen of er experimenten met
driejarige kinderen op de kleuter
school gedaan zullen worden en wie
die experimenten zullen uitvoeren.
Achtergrond van het verzoek van mr.
Schelfhout is de motie die de Tweede
Kamer vorig jaar aannam (van het
VVD-kamerlid mevr. N. Smit-Kroes)
om de toelatingsleeftijd van kleuters
tot de kleuterschool te verlagen van
vier naar drie jaar.
Tegen deze motie kwamen kleuterleid
sters in het geweer, die het pedago
gisch" niet verantwoord vonden om
driejarige onder te brengen in dezelf
de school als oudere kleuters.
In de eerste kwame r ondersteunde
een motie van D'66-kamerlid mevr. P.
Wassen-van Schaveren deze protesten.
Staatssecretaris Schelfhout besloot
toen eerst onderzoek te doen alvorens
met experimenten te beginnen.
Voor de SVO is de genoemde termijn
van vier tot zes maanden bezwaarlijk.
De Stichting probeert nu instituten te
vinden die een dergelijk onderzoek
zouden kunnen uitvoeren. Maar zelfs
al wordt zo'n instituut op korte ter
mijn gevonden, dan nóg betwijfelt
SVO het of er vóór het najaar resulta
ten van te verwachten zijn. Een ge
volg daarvan is weer, dat staatssecre
taris Schelfhout niet al het volgende
cursusjaar met het toewijzen van ex-
perimentscholen zal kunnen beginnen.
Vervolg van pag. 1
De werkgevers noemen het ronduit
onaanvaardbaar dat de industriebon
den de prijscompensatie boven een
bepaalde inkomensgrens aan een
maximum willen binden van 250 gul
den per procent. Dit betekent dat het
inkomen boven de 25.000 gulden per
jaar niet meer gecompenseerd zal wor
den. 'Discriminatie op dit punt vinden
we onaanvaardbaar', aldus staat in de
verklaring. Zij achten het voorts vol
ledig in strijd met de beginselen van
inspraak 'dat het hoger personeel ge
bonden zou moeten zijn aan afspraken
waarbij zij geen rol hebben gespeeld'.
De werkgevers staan voorts op het
standpunt dat 'elementen als vakbe
kwaamheid, presentatie en verant
woordelijkheid een rol van betekenis
moeten vervullen bij de beloning'. Zij
wijzen er tenslotte op dat in het
centraal akkoord nergens wordt ge
sproken over andere dan procentuele
verhogingen. Wat de prijscompensatie
betreft zegt het centraal akkoord uit
drukkelijk dat de bestaande indexe
ringsmethoden kunnen worden ge
handhaafd. 'Als de vakbeweging het
anders had gewild, dan had zij dat
moeten zeggen. Dan was er geen cen
traal akkoord tot stand gekomen', al
dus de werkgevers
Op de spoedvergaderingen die de In
dustriebonden gisteren voor het Hoog
oven-personeel uitschreven, verklaarde
vakbondsbestuurder J. de Jong na
mens de drie Industriebonden dat 'we
aan de vooravond van een nieuwe
loonpolitiek staan.' 'In het metaalover-
leg en in het overleg bij Hoogovens
zal er richting moeten worden gege
ven aan de loonpolitiek voor 1973',
aldus de heer De Jong. 'Bakkenist mag
dan wel zeggen,' zo vervolgde hij, 'dat
de CAO-onderhandelingen niet voor
de herverdeling van de inkomens ge
bruikt mogen worden, maar wij staan
dan ook op het standpunt, dat de
regering uiteindelijk de instrumenten
voor een rechtvaardiger verdeling zal
moeten aandragen.' Namens de Indus
triebond CNV verklaarde vakbondsbe
stuurder A. J. Molendijk, dat de vak
bonden in ieder geval niet zullen ac
cepteren dat in het matigingsjaar 1973
de laagstbetaalden opnieuw het slach
toffer van de matiging zullen worden.
De bonden houden vast aan hun eis
dat de matiging door het hoger perso
neel ten goede zal moeten komen aan
de laagstbetaalden. Met name met be
hulp van de maximum prijscompensa
tie van 250 gulden per procent prijs
stijging willen de bonden bewerkstel
ligen dat er vanaf de groep, die 25.000
gulden per jaar verdient, ten behoeve
van de laagstbetaalden extra gematigd
wordt.
Vanuit de ledenvergadering werd gis
teravond opgemerkt, dat dit keer niet
de afdeling railvervoer gevraagd
mocht worden de kastanjes uit het
vuur te halen. 'Indien wij dit gevecht
beginnen, zullen de voorbereidende
commissies moeten uitmaken, waar de
slagen moeten vallen', aldus bestuur
der J. de Jong (Industriebond NVV).
Ook vakbondsbestuurder H. de Bode
(Industriebond NKV) betoogde dat
het personeel zich moet voorbereiden
om 'tot het uiterste' (de werkstaking)
te gaan, indien de Hoogoven-directie
dé vakbondseisen blijft afwijzen. 'We
zullen daarbij ons verstand moeten
gebruiken, zei De Bode, want het gaat
er niet om een stuk werkgelegenheid
te verliezen, maar om na gebruikma
king van het stakingsmiddel en na
inwilliging van onze eisen, weer aan
de slag te kunnen gaan
UTRECHT De vakbonden vrezen
dat er in de zuivelindustrie (28.000
werknemers) grote onrust zal ont
staan nu werkgevers en werknemers
maandag geen overeenstemming heb
ben bereikt over een tijdelijke toeslag
op de lonen gedurende de eerste drie
maanden van dit jaar.
De vakbonden hadden deze verhoging
gevraagd om een achteruitgang in het
nettoloon per 1 januari jl van 2,75
tot 6,per week op te vangen. Die
achteruitgang was voornamelijk ver
oorzaakt door de sterke stijging van
de sociale verzekeringspremies. De
nieuwe zuivelcao gaat pas op 1 april in
en de bonden hadden een tijdelijke
toeslag gevraagd van twee procent,
een voorstel dat de werkgevers echter
maandag afwezen.
jVan onze parlementsredactie
DEN HAAG Op uitdrukkelijk verzoek van de fractievoorzitters van de drie confessionele partijen
ial formateur Burger vandaag niet met hen afzonderlijk spreken. Andriessen (KVP), Biesheuvel
(ARP) en Tilanus (CHU) zijn alleen maar bereid om gezamenlijk over de mogelijkheden van de
rorming van een kabinet in overleg te treden.
Hoewel deze procedure niet strookt
met de bedoeling van de formateur, is
nr. Burger daarmee akkoord gegaan.
Hij zei zich 'daartegen niet te willen
rerzetten' een formulering die vol
gens waarnemers de bedoeling heeft
e laten blijken, dat de heer Burger
rerstoord is over het feit, dat zijn
procedure van de formatie hiermee
doorkruist is.
Geen breuk
De formateur had immers aanvanke
lijk het plan een kabinet te vormen
van progressieven en anti-revolutio
nairen. Nu mr. Biesheuvel te kennen
heeft gegeven, dat hij alleen met
Andriessen en Tilanus gezamenlijk
overleg wil ingaan, laat hij zien dat
hij daar een breuk in de christen
democratische samenwerking niet
voor wil riskeren.
Het is te verwachten dat de drie
confessionele fractievoorzitters van
daag eerst een duidelijk antwoord
eisen op de vraag waar precies het
programma van de progressieve drie
op zal uitdraaien, nu Den Uyl heeft
aangekondigd het te willen aanpassen
aan de nieuwe financieel-economische
situatie.
Hom of kuit
Formateur Burger daarentegen zou er
geen genoegen mee nemen, als de
drie confessionele fractieleiders geen
standpunt zouden innemen tegenover
een minderheidskabinets-Den Uyl al
of niet aangevuld met figuren uit
confessionele kring of mensen die
niet partijgebonden zijn. De heer Bur
ger zou ingewijden hebben laten we
ten, dat hij vandaag wel eens hom of
kuit wil hebben.
Van onze sociaal-economische redactie
Van een onzer verslaagevers
AMSTERDAM Voor het eerst heeft
Zwitserland gegevens bekend gemaakt
over kampeerders in dit Alpenland.
Volgens de Zwitserse statistiek over
1971 en 1972 wijkt niet beduidend
af vertegenwoordigt het aantal
kampeerders ruim vijf miljoen van
het totale aantal van meer dan 64
miljoen overnachtingen door toeris
ten. Ten aanzien van het aantal totale
overnachtingen neemt Nederland met
bijna drie miljoen een prominente
plaats in. Het aantal personen, dat
jaarlijks gebruik maakt van chalets en
vakantiewoningen in Zwitserland
vormt met bijna achttien miljoen
overnachtingen het leeuwendeel van
het internationale toerisme. Het tota
le aantal overnachtingen van Neder
landse toeristen in Zwitserland be
weegt zich rondom de drie miljoen.
Zwitserland heeft zich lange tijd ge
distantieerd van het sociaal toerisme
(kamperen). Nu blijkt dat deze sector
een groeiend potentieel van het inter
nationaal toerisme is gaan vertegen
woordigen.
Helmuth Klee, directeur van het Nati
onaal Zwitsers Verkeersbureau in de
hoofdstad, maakte deze cijfers giste
ren bekend. Het blijkt onder meer,
dat Nederlanders intensief gebruik
maken van de inmiddels tot een aan
tal van 480 gegroeide kampeerterrei
nen in Zwitserland. De meest door
Nederland bezochte gebieden in Zwit
serland zijn Graubtlnden, het Berner
Oberland, Tessin en de omgeving
van het meer van Gèneve. De meeste
kampeerterreinen liggen in de meren
gebieden. De Zwitserse vakantiepas
vergelijkbaar met het Nederlands
Kris-Kras-abonnement is vorig jaar
aan meer dan tweeduizend Nederlan
ders verkocht. Dat betekent, dat iede
re vijfde in Europa verkochte 'Vakan
tiepas' in Nederlandse handen terecht
is gekomen.
DEN HAAG Het Tweede Kamerlid
Gruyters (D'66) heeft de minister van
verkeer en waterstaat gevraagd het
parlement zo spoedig mogelijk op de
hoogte te stellen van de uitkomsten
van het onderzoek naar mogelijke fi
nanciële onregelmatigheden bij de
bouw van de metro in Amsterdam.
Gruyters wijst op de persberichten
over fraude bij de bouw van de
oostlijn van de Amsterdamse metro.
Voorts wil het Kamerlid weten of het
mogelijk is naast de gemeentelijke
accountantsdienst van Amsterdam ook
de centrale accountantsdienst bij het
onderzoek in te schakelen met het
oog op de grote financiële betrokken
heid van de rijksoverheid.
Van een onzer verslaggevers
MONNICKENDAM -r De bezettings
actie die de leerlingen van de Christe
lijke MAVO in Monnickendam gedu
rende een week hebben uitgevoerd,
heeft het een en ander opgeleverd. In
de eerste plaats zullen twee noodloka-
len geplaatst worden om de bovenver
dieping van het voormalige Weeshuis
te vervangen. Deze ruimte is namelijk
na een inspectie als schoollokaliteit
afgekeurd. Het Ministerie van Onder
wijs zorgt nu voor noodaccommodatie.
In de tweede plaats hebben ambtena
ren van het ministerie, die vorige
week een gesprek hebben gehad met
B en W. van Monnickendam beloofd
dat de bouw van een nieuwe, defini
tieve school zo goed als zeker in 1974
een aanvang zal nemen. Oorspronke
lijk was dit pas in 1976 gepland.
Centrum voor Proloog
Toneelgroep Centrum zond een brief
aan minister P. J. Engels van C.R.M.
over Proloog, waarin onder meer
staat: 'Het is ons bekend dat Proloog
is voortgekomen uit een plaatselijk
initiatief en als zodanig de instelling
nogal eens genoemd wordt in de plei
dooien van de voorstanders van de
centralisatie van het kunstbeleid. Wij
vragen uw aandacht voor de ongeluk
ken die blijkbaar kunnen gebeuren
als een lagere overheid weigert of
niet in staat is het nationaal of inter
nationaal belang van een bepaalde
kunstinstelling te erkennen.
Proloog is slechts in schijn een stede
lijke aangelegenheid.' In de brief
staat ook dat de meeste legere overhe
den nog niet zo ver zijn als de
discussienota Kunstbeleid, waarin de
minister opmerkte dat de samenleving
van de kunst moet accepteren dat zij
maatschappelijke verschijnselen kri
tisch becommentarieert. Centrum
dringt er op aan dat het rijk het
voortbestaan van Proloog mogelijk zal
maken, en beveelt de vorming van
een soort 'rampenfonds' aan voor (an
dere) mogelijke slachtoffers van de
decentralisatietendens.
Sara Heyblom (80) gaat donderdaga
vond, van half negen, zestig jaar na
har debuut Is Armnde in Geleerde
Vrouwen, in de Haarlemse Stads
schouwburg vertellen over haar to-
neelcarrièe en haa weken met Roy-
aards, Verkade, van Dalsum en iedee
belangstellende is welkom.
Gisteren sloot een aantal Aziaten, dat uit Oeganda moesten uitwijken en thans in in een kamp in Nieuw
Millingen verblijft, een stoomcursus Nederlands in twee weken af. Ze kregen van de heer F. Koote, oud-
voorzitter van het Algemeen Nederlands Verbond woordenboeken Engels-Nederlands en Nederlands-En
gels.
UTRECHT Het Nederlandse Spoorwegmuseum heeft iets aardigs bedacht om
het bezoek te stimuleren. Sinds kort is er een nieuw toegangsbewijs in gebruik
waarop aan de voorzijde een afbeelding staat van een belangrijk stuk uit de
collectie van het museum: de locomotief 'De Arend'. Op de achterzijde is een
korte tekst met informatie over het museum afgedrukt. Het biljet is al ver
zamelobject geworden. In de toekomst zullen, wegens het grote succes, ver
moedelijk nog andere unieke stoomlocomotieven op de biljetten worden afge
drukt. Misschien zou het ook een goede gedachte zijn posters met stoomloco
motieven uit te geven, met wat uitvoeriger gegevens over het Spoorwegmuseum,
dat ook over een aantrekkelijke collectie beeldende kunst beschikt, die uiteraard
op het spoorwegwezen betrekking heeft. De nieuwste aanwinst voor deze col
lectie is een schilderij van de 19e-eeuwsc schilder Nicolaas Johannes Roosen
boom, voorstellende een trein bij maanlicht
kapsels van de Fransman Jacques Dessanges zijn merendeels kort
poney. Het kapsel op de foto laat een poney zien waarvan de
ten van het haar zijn opgelicht.
Sara Heyblom vertelt
Nederlandse toneelstukken werden maar hoogst zelden in een andere taal gespeeld. Heijermans was
lang de enige die hét buitenland haalde.
Voor een deel lag het aan de stukken. Wij zaten vaak slecht in de opzienbarende toneelschrijvers.
Maar het lag ook aan het onbekend blijven.
Waar in vreemde landen zijn toneelleiders die Nederlands lezen, of het Nederlandse toneel goed in
de gaten hielden? Wil een Nederlands stuk elders een kans krijgen dan moet het daar, alvast ver
taald, onder de ogen van de toneelmensen komen.
Een collectief van onze toneel-, televi
sie-, radio- en filmauteurs, United
Dutch Dramatist, met dramaturg, re
gisseur, theatercriticus Hemmo B.
Drexhage als artistiek en zakelijk lei
der, heeft dat ingezien en eerst, van 1
mei 1972 af, naar vertalers gezocht.
Zes voor Engels, twee voor Frans,
twee voor Duits, een voor Noors, een
voor Spaans, hadden zich op 1 januari
1973 al aangesloten bij de dochteror
ganisatie United Dutch Drama Trans
lators. Zij krijgen behalve een hono
rarium ook een percentage van de
opbrengst in het buitenland. De twee
de taak van de United Dutch Drama
tist is: een stuk in het buitenland
gespeeld en, of, gepubliceerd te krij
gen.
In nog geen jaar is het al aardig
gelukt. Van Lodewijk de Boer gaat
Darts in Ljubljana bij het Glej-thea-
ter, Lijkensynode zal gespeeld worden
door La Cantina in Triëst, Zeven
Manieren on een Rivier over te Ste
ken gaat op 1 maart in première in
het Thé&tre Méchanique te Parijs,
voor The Family hebben het Bochu-
mer Schauspielhaus, Frankfurter
Stadtische Bühne en Berlijns Forum
Theater belangstelling.
Dimiitri Frenkel Franks In de Holte
van je Arm is al bekend in acht
landen. Voor zijn televisiesketches
voor Hadiimassa, en ook voor de sket
ches uit dit programma is belangstel
ling in Duitsland en Engeland.
Gerben Hellinga's Kees de Jongen is
vertaald in het Engels, het Noors en
in het Spaans voor Mexico. Voor de
Duitse vertaling is een subsidie aan
gevraagd aan de Culturele Raad van
Noord Holland. Zijn Ajax-Feijenoord
zal van 't Jaar in Oost-Duitsland wor
den opgevoerd. Erich Schneiders The-
odoor, a total Loss is gespeeld in het
Habimah-theater in Tel Aviv. Het
stuk wordt uitgegeven in het Zweeds
en het Duits. Zijn Rinkelrooien is als
Ringelpiez al gespeeld in Aachen, en
komt vermoedelijk in het Weense
Theater in der Josefstadt. De Stadti
sche Bühnen Frankfurt, en de Konin
klijke Vlaamse Schouwburg hebben
belangstellLing voor Theodoor.
Erik Vos, Mies Bouhuys en Albert
Maurits, waarvan kinder- en jeugdto
neel al eerder in verschillende landen
werd gespeeld, stellen een aantal
stukken beschikbaar voor een geza
menlijk Kinderprojekt.
Chiem van Houweninges televisiespel
Bobo Bobo, en Yvonne Keuls'
bewerking van De Boeken der Kleine
Zielen zijn uitgezonden in België.
Tot zover de gegevens die wij van
Hemmo B. Drexhage kregen. In zeven
maanden ging er al meer de grenzen
over, dan in jaren en jaren daarvoor.
Het is een hoopvol begin.
Nieuwe serie met
eigentijdse muziek
AMSTERDAM In een serie van
drie concerten, te geven op 9 februa
ri, 9 maart en 6 april gaat Ton
Hartsuiker, die de serie samenstelde,
mondelinge toelichtingen geven. Te-
wijl ook bij sommige werken de ge
projecteerde partituur kan worden
meegelezen. Hartsuiker heeft er in
zijn programmering naar gestreefd
een zo veelzijdig mogelijk beeld van
de muziek van deze eeuw te geven. Er
worden werken uitgevoerd van o.a.
Strawinsky en Xenakis en van Eisler
en Stockhausen, en natuurlijk ontbre
ken Berio, Messiaen en Webern niet.
Een uitgebreide schare van Neder
landse musici - teveel om op te noe
men - werkt aan deze concerten mee.
STICHTING
NEDERLANDS
UTRECHT
Sl'OORWEG MUSEUM
