Actie voor 'eenvoudiger'
spelling is doodgelopen
dichtbij
/KJ
Commentaar
Suriname (1)
Wat het hoogtepunt leek te worden werd het begin van het einde
Veel liefs van over de grens
iuriname (2)
iuriname (3)
verhouding
raadsel
andbladen maandbladenmaandblad
personalia
keurig
kleuter
Portugal
BOOT/KWARTET ZATERDAG 3 FEBRUARI 1973
BINNENLAND
T5/K7
Stakingen zijn in Suriname dikwijls
meer dan een sociaal strijdmiddel,
oog°. j[ncjg premjer Pengel in het voorjaar
van 1969 door een staking van onder
ijzers en leraren ten val werd ge
bracht, weten de Surinamers hoe zij
door middel van stakingen directe
politieke druk kunnen uitoefenen; bui-
ten het weinig samenhangende en van
Nm ad hoe- naar ad hoc-beslissing voort-
}|-J itrompelende parlement.
int De situatie lijkt nu nog ernstiger dan
1969. In het hele land is sprake
van apathie en onbehagen. De econo
mie stagneert, de kapitaalvlucht is
groot en er wordt nauwelijks geïnves
teerd.
door Aukje Holtrop
AMSTERDAM 'We hadden het schrikbeeld voor ogen van spelling
vernieuwers als Kollewijn, die dertig, veertig jaar bleven knokken
voor spellingverandering. Dat wilden we niet'.
Dit zegt dr. G. A. Kohnstamm, die de belangrijkste woordvoerder
was van de nu opgeheven Aksiegroep Spellingvereenvaudiging 1972.
Daar komt dan nu nog bij dat in het
arbeidsgeschil met de douane-ambte
naren (waar alles mee begonnen is) de
partijen zich hebben ingegraven op
een wijze, die geen enkele beweging
toelaat. Toen de bond van douane
ambtenaren een staking uitriep, liep
de regering naar de rechter om de
itaking te voorkomen, maar de vak
bond lapte de voor de regering gunsti-
derêi ge uitspraak direct aan de laars.
kind ^at 'S geen en^e' opzicht goed te
ie. Jteuren. Wel is het de vraag die
nog wel achteraf gesteld mag
worden of de regering zelf er wel
.30 1 io verstandig aan heeft gedaan, on-
irF"r*| piddellijk naar de rechter te gaan en
ud' Ie directe onderhandelingen zo te ont
w«i open. Het zijn beslist niet alleen de
wS «verantwoordelijke stuurlui aan de
n ral, die de Surinaamse regering ver-
rijten op het moeilijke en beslissende
ogenblik de verantwoordelijkheid te
In'h ®hopen door de beslissingen aan der-
Hobi jen over te laten of dat nu de
egering in Den Haag is of de rechter
5 D n Paramaribo.
"urm Iet ged ld bij de onderhandelingen
d ras wel erg kort. En door zo korzelig
tn kwasi-kordaat te reageren versnel-
en zri en Sydney en de zijnen of zij dat
b o c-i:e iu bedoelen of niet de toch al in
Je vl ang gezette ontwikkeling waarbij de
icvolking zich niet uitdrukt in het
ïievu larlement en het parlementaire leven,
cnapI naar in de directe actie van de
akbonden.
■j let is opmerkelijk, dat het nu niet de
rmsten zijn, die zich verzetten (de
!n j| rmsten zijn werkloos en naamloos en
unnen zich op geen enkele wijze
iuz. itdrukken), maar juist het relatief
p iet eens zo slecht bedeelde midden-
"scb acier- Wat ^eze Surinamers willen, is
a.oo igenlijk niets anders dan hun portie
rSRd datgene wat de mannen aan de
Jop van de Surinaamse samenleving
Ikaar kennelijk steeds weer toespelen,
i >m dat te veranderen is meer nodig
an alleen heropening van de onder-
andelingen. Om de apathie te door-
se reken heeft Suriname voor alles een
!c,i icuwe mentaliteit nodig een men-
aliteit waaruit politieke leiders naar
Dra» oren kunnen komen, die het volk ten
)i choeve van de toekomst soberheid
ook in het persoonlijk leven) en inte-
us. riteit voorhouden.
toor die mentaliteit is de staatkundi-
00 N e onafhankelijkheid van het land
SOS; oorwaarde, zoals die staatkundige
1 «afhankelijkheid mede voorwaarde is
oor de zozeer gewenste economische
lafhankelijkheid.
De aksiegroep was in de herfst van
1971 door vier organisaties opgericht:
de Algenemen Nederlandse Onderwij
zers Federatie (ANOF), de Vereni
ging voor Onderwijs in het Neder
lands (VON), de Vereniging voor We
tenschappelijke Spelling (VWS) en de
sectie Nederlands van de Vereniging
Levende Talen. De actiegroep begon
zijn werk op basis van een spellings
akkoord van de onderwijsorganisaties.
Bovendien waren er de voorstellen
van de Nederlands-Belgische commis
sie Pée-Wesselings, waar het kabinet-
De Jong niet onwelwillend tegenover
stond. De actiegroep moest bij het
nieuwe kabinet de spellingszaak
nieuw leven inblazen. 'En als 't niet
zou lukken, dan zouden we onszelf
opheffen. Het is niet zo dat het mijn
leven bepaalt'.
En het bleek inderdaad niet te luk
ken. Er kwamen wat televisie-uitzen
dingen, er werden nogal wat krantear
tikelen over de nieuwe spellingsvoor
stellen geschreven en spellingsdebat
ten waren niet van de lucht. De zaak
leek aan te slaan, vooral toen de
economische hogeschool in Rotterdam
besloot alle uitgaande post vanaf 1
januari 1972 in de nieuwe, spelling te
schrijven. Dat leek een hoogtepunt in
de actie te worden. Het werd het
begin van het einde, omdat de over
heid het experiment van de NEH
verbood. 'Als het wél gelukt was,
zouden ongetwijfeld anderen gevolgd
zijn. Nu bleek het het keerpunt in de
actie te worden'.
VEEL TEGENSTAND
Er waren meer negatieve factoren.
'Er was felle tegenstand tegen onze
voorstellen uit sommige hoeken, maar
dat was niet het ergste. Het gebrek
aan respons en enthousiasme was veel
Wat de aksiegroep
wilde bereiken:
De belangrijkste veranderingen
die de Aksiegroep Spellingver
eenvaudiging voorstond waren:
1. Waar je aan het eind van
een werkwoordsvorm of ander
woord een -t- hoort, schrijf jc
alleen een -t-: hij wort, een
hont;
2. Alleen de lange-ij- blijft be
staan, de -ei-vervalt: twee ije-
ren;
3. Alleen de-au-blijft bestaan, de
ou-vervalt, vrauw, faut;
4. In open lettergrepen wordt -
ie- eenvoudig -i: giter. Al
leen aan 't eind van een woord
blijft of wordt het -ie-: januarie.
erger. Dat is ook veel rampzaliger
voor zo'n actiegroep; als re zo lauw
gereageerd wordt. Bij de oprichting
hebben we ons niet zo goed gereali
seerd dat de vier meewerkende orga
nisaties hun achterban nauwelijks of
niet meehadden.
Uit enquêtes bleek dat die achterban
helemaal niet zo positief stond tegen
over onze voorstellen. De vereenvou
digde werkwoordsvormen die eigen
lijk het kernpunt vormden van onze
voorstellen bleek maar bij de helft
van de onderwijzers aan te slaan. En
ze waren tegen de 'i' in plaats van 'ie'
en tegen 'lik' in plaats van 'lijk'. Daar
kwam dan nog bij dat het akoord van
de vier organisaties niet waterdicht
was: er zaten fouten in, zoals de
kwestie van de keuze voor 'au' (in
plaats van 'ou') omdat die combinatie
meer gebruikt zou worden. Het bleek
precies andersom te zijn.
Het was niet alleen moeilijk voor ons
spellingsvereenvoudiging te verdedi
gen toen we merkten dat er maar een
kleine groep achter stond en dat er
geen wetenschappelijke steun was,
maar het was ook teleurstellend te
merken dat je aan iets werkte dat
niet goed in elkaar zat'.
Voor Kohnstamm zelf werd een
enquête in 'De Steiger', het blad van
de katholieke bouwbond doorslagge
vend. Daarin werden geruime tijd
stukjes in de nieuwe spelling afge
drukt, onder het motto, dat je pas de
mening van de mensen over iets kunt
vragen als ze ermee vertrouwd zijn
geraakt. Voordat de enquête in De
Steiger kwam, hadden de redactie van
het blad en Kohnstamm afgesproken
dat er op z'n minst duizend reacties
moesten komen (dat was een procent
van de abonnees). Als dat niet zou
lukken, zou gebleken zijn dat de spel
lingskwestie niet leefde. 'Die duizend
hebben we bij lange na niet gehaald.
En van de ruim honderd die wel
reageerden, was niet eens zo'n erg
grote meerderheid vóór spellingsver
andering. Toen zijn we in dat blad
maar gestopt met die stukjes in de
nieuwe spelling'.
De spelling bleek niet belangrijk te
zijn, al is het gek dat bij het begin
van de actie er zoveel medestanders
waren. Dat zal wel het effect van het
nieuwe geweest zijn, vermoedt Kohn
stamm. 'Als er opnieuw iemand zo
gek zou zijn de spellingsveraiidering
bijvoorbeeld dit voorjaar te propage
ren, dan zou ik benieuwd zijn wat er
zou gebeuren, of het weer zo zou
aanslaan. Nü denk ik alleen maar: als
het zo weinig leeft waarom zou je dan
al die troep overhoop halen, zoals die
breuk in de schrijftraditie'.
HOEVEEL MENSEN?
Maar er moet wel wat gebeuren. 'Ik
vind dat er nu toch wel eens een
ln het Duits-Nederlandse grensgebied,
speciaal in de streek tussen Enschede
en Munster, ontstaat over en weer
steeds meer vriendschappelijke corres
pondentie. Het idee voor deze Brief-
partnerschaft', zoals de Duitsers het
noemen, is gelanceerd op een van de
Hollanddagen, die sinds enige jaren
op de eerste zaterdag van mei in
Munster worden gehouden.
Het initiatief om elkaar meer te gaan
schrijven en op deze manier de relatie
tussen Duitsers en Nederlanders te
verstevigen kwam van Duitse zijde,
maar sloeg aan de Nederlandse kant
meteen goed aan. Zowel bij de VVV
in Enschede als in Munster liggen
lijsten met namen, adressen en leeftij
den van mensen die graag-met elkaar
willen corresponderen. De geïnteres
seerden geven bij de aanmelding ge
lijk hun liefhebberijen op en die
staan dan ookf allemaal op diezelfde
Dr. G. A. Kohnstamm
onderzoek gedaan zou moeten worden.
Hoeveel mensen help je met spellings
wijziging, om wie gaat het? Door het
gebrek aan enthousiasme ben ik over
het aantal te onzeker geworden. Ik
ben er nog steeds wel van overtuigd
dat het vooral voor kinderen die moe
ten leren spellen nuttig zou zijn. al
weet ik ook niet meer of wel-of-niet-
kunnen spellen samenvalt met de se
lectie voor het voortgezet onderwijs.
Maar zo'n onderzoek moet wel. Je
kunt het niet zo laten als het is, met
al die onzekerheden. Alle mensen on
der de dertig, veertig jaar schrijven
progressiever dan de officiële spelling
toestaat. Wat moet je je leerlingen
leren op school? Ik ben dolblij dat ik
geen lts-, of mavoleraar ben of onder
wijzer. want ik zou niet weten wat
voor een gezicht ik zou moeten trek
ken bij de verplichte schrijfwijze van
vreemde bastaardwoorden. De leer
krachten worden onverschilliger, ze
kunnen nu toch onmogelijk enig en-
Overgang
■Is het kabinet-Sedney valt, betekent
at zeker vervroegde algemene verkie-
tingen, want het mandaat van het
bans zittende parlement loopt in ok-
uber af. Er zijn wel plannen geweest
mandaat (nota bene: door het
rittende parlement zelf) te laten ver-
i tngen, maar die plannen hebben het
'sè. i riukkig nooit verder gebracht dan
eerste en prille stadium. En wie
i set iu in deze situatie meent te kunnen
J preken over die plannen speelt met
.45 iuur.
,30 i Zonder twijfel zal bij deze verkiezin-
7?15I 'tn verhouding tot Nederland inzet
j ijn. VH P-leider (en parlementsvoor-
45' j utter Lachmon, die in het najaar van
gju 1969 het kabinet-Sedney formeerde,
beeft in het regeringsprogramma be-
longcn dat bij de discussies in rege-
ing en parlement gedurende deze zit-
"iii ln8sPer'oclc de staatkundige onafhan-
elijkheid een taboe-onderwerp zou
Premier Sedney van de Progressieve
Nationale Partij en zijn partijgenoot
minister Frank Essed zullen zich maar
wat graag van deze belofte laten
cntslaan. Dan valt ook te verwachten,
®at Nederland en het Nederlandse
lijfsleven nog meer zullen horen
[yan de vorige week zo achteloos door
icy in Nederland gelanceerde vcr-
igcn. Hij zei toen dat het Neder-
bedrijfsleven in Suriname
in de grote kapitaalexport uit dat
zich binnenkort goedschiks
iders maar kwaadschiks) zal moe-
melden voor het aangaan van
'e vormen van gezamenlijk Suri-
is-Nederlands ondernemerschap.
Iney is nog voor zijn val zijn
:zingstoerneë al in Nederland be-
inen.
Vrouwen-in-de-overgang hebben het
moeilijk, maar ze hoeven in elk geval
niet in 't onzekere te verkeren waar
om ze het moeilijk hebben: je vindt
her en der verhalen over de overgang,
en nu weer in het februari-nummer
van Spreekuur thuis (f 1,85; dit blad
blijft naar verhouding goedkoop).
Maar nu geen artikel vol met oestro-
genen en zo, het gaat hier om ouders,
dus niet alleen om de vrouw, van
tussen de veertig en de vijftig met
kinderen in de tienerleeftijd (ook een
overgangsperiode). De kinderen vin
den vader en moeder best aardig en
heus niet te streng, maar ze zijn
eigenlijk wel tuttig en saai. En omge
keerd snappen vader en moeder niet
dat die kinderen soms met zulke lan
ge gezichten rondlopen: ze komen
niks te kort, ook aandacht niet, hoor.
Hierover is Sandra Kohenka aan het
woord en wie vindt dat zij in hoofd
zaak beschrijvend aan de gang is,
heeft gelijk, maar moet ook noteren
dat achterin Spreekuur thuis een
vervolgartikel aangekondigd staat.
Verder in deze Spreekuur thuis onder
meer een artikel over gehoorappara
ten, en bijdrage over verhuizen en
wat daaraan te pas komt (kan en
moet komen), en een beschouwing
over witte boordendragers (vooral te
vinden in bankgebouwen e.d.), die
niet gauw de straat opgaan met span
doeken, maar die het vaak allerminst
gemakkelijk hebben. Alweer een ver
geten groep.
Een pop of niet?
Ook in Ouders van nu van februari
(ƒ2,75) iets over de overgang, in de
afdeling Man, vrouw/Samen Leven.
Hier komen de oestrogenen wel aan
bod en het verhaal eindigt met een
aanbeveling van het bekende boek
van dr. L. Jaszman, ook al vind OvN
dat wel eens een beetje betuttelend.
OvN's eigen dr. G. A. Kohnstamm is
bezig met de vraag of we er goed aan
doen onze peuters al direct de beken
de rolverdeling van de sexen mee te
geven: moet je het meisje nu sowieso
een pop geven of niet? Of doe je
beter met haar constructie-speelgoed
aan te reiken? In het radicaal-feminis
tische maandblad Opzij dat hierna een
beurt krijgt) zouden ze zeggen: op z'n
minst proberen. Zie de daar geuite
wensen inzake kinderboeken. Goed.
zegt dr. Kohnstamm, maar als je dat
allemaal niet zo mee kunt maken,
moet je je heus geen schuldgevoel
laten opdringen als je toch die pop
aan de kleine meid geeft. We kunnen
straks ook met OvN op reis, wel niet
zo stoer als met Avenue (zie hierna)
't is meer gericht op ouders met
jonge kinderen. We streepten ook aan
het verhaal over valse babyromantiek
('in werkelijkheid valt een baby heel
vaak een beetje tegen en noteer
den dat de ouderraad van OvN ten
minste één kritisch lid heeft gekre
gen: mevrouw M. Hogerheyde-van
Wijk vraagt zich af of OvN toch niet
een beetje mikt op elite-ouders. Ze
zegt: 'Maar vinden de ouders die drie
hoog achter wonen met vier kinderen
en beiden een baantje hebben omdat
de minimumlonen zo verrèkte laag
zijn en je er toch graag de weekend
op uit gaat in je derderangswagentje,
wel genoeg in dit blad?'
Meisjes die uitvinden
'Wat zouden feministen graag in kin
derboeken zien? Meisjes die moed en
ambitie -tonen; jongens die hun emo
ties niet hoeven te verbergen; meisjes
en moeders die problemen oplossen
zonder dat ze daarbij geholpen wor
den door jongens en vaders; meisjes
die geld verdienen; moeders die in
andere machtsposities dan die van
onderwijzeres of verpleegster voorko
men; meisjes die machines bedienen;
meisjes die uitvinden en lichamelijk
zwaar werk verrichten; meisjes die
reizen; meisjes die groter, verstandi
ger en sterker dan jongens zijn'. Dit
is een citaat uit het verhaal over
'Seksrollen in de kinderliteratuur' dat
Anneke Rooselaar voor het februari
nummer van Opzij (ƒ2,95) schreef. Ze
stuurde haar bijdrage vanuit Was
hington, maar de redactie van Opzij
zocht de plaatjes dichterbij huis: het
betoog wordt namelijk geïllustreerd
door een paar prentjes van Fiep Wes
tendorp uit Jip en Janneke. Eigenlijk
onaardig tegenover ons aller Annie
M. G. Schmidt, want je kunt in Jip
en Janneke ook een plaatje tegenko
men, waarop Jip klungelig zit te brei
en, en zouden feministen dat niet
graag in kinderboeken zien? Verder
in deze Opzij, die beduidend veel
leesbaarder is dan het januari-num-
mer, een artikel van Konrad Boehmer
over: de vrouw in de muziek. Zijn
onderwerp sleept hem zó mee dat hij
tenslotte in een soort van kanselgalm
terecht komt: 'Pas als de vrouw so
ciaal in ieder opzicht volledig bevrijd
is, zal zij ook de haar toekomende
plaats in de muziekcultuur innemen'.
Ja, gemeente, eerst dan!
Door het ijs gezakt
Het omslag van het februari-nummer
van Avenue (ƒ2,95) roept ons toe:
Jan Cremer Dat van die Eskimovrou
wen is waar! Wie nu verlekkerd gaat
bladeren, tot ie tegen Jan Cremers
verhaal over Groenland aanloopt,
komt bedrogen uit: onze J. C. raakt
wel in opwinding, maar niet omdat
zijn gastheer hem z'n vrouw aanbiedt,
maar omdat hij (J.C) door het ijs is
gezakt: 'Het water was verlammend
koud, maar de opwinding maakte me
warm'. Maar voor 'kerngezonde, van
onderneimingsflust blakende Avenue-le
zers ligt er iets moois in het ver
schiet: met Jan Cremer naar Groen
land! Een soort wereldse pendant van:
met Tr./Kw. naar Israël.
Opmerkelijk is het verhaal dat Nico
Polak biedt over de Chinezen in Am
sterdam. Na een wat Panorama-achtig
begin belanden we in een zeer goed
gedocumenteerde reportage, die ons
onder meer ervan op de hoogte brengt
dat de hechte financiële basis van de
onderlinge solidariteit van de Chine
zen het speelhuis is, dat in de laatste
zes jaar het aantal Chinese restau
rants in Amsterdam van tachtig op
honderdtachtig kwam, dat je voor
ƒ3.75 Chinees kunt eten (advies van
Nico Polak: vraag de kok, geen gebak
ken ei over uw bami te doen, Chine
zen kunnen namelijk geen eieren bak
ken. Hij vertelt ook waarom niet), en
dat er van de ruim drieduizend Chi
nezen in Amsterdam er maar een
kleine vijfhonderd officieel bestaan.
De overigen zijn er formeel niet!
Attentie ook voor de foto's van Ab
Koers bij dit verhaal.
Januari
Het is met maandbladen in zoverre
een wonderlijke zaak dat je soms met
het februari-nummer van het éne blad
voor je nog zit te wachten op het
januari-nummer van een ander. Van
daar dat vandaag nog geattendeerd
wordt op het januarinummer van Ge
zond Gezin (ƒ1,75), waarin het ver
haal staat dat de psychiater dr. M.
Zeegers hield ter gereformeerde syno
de bij de bespreking van het rapport
over mensen die homofiel zijn. Ver
der kregen we in huis het januari
nummer van Gezin en samenleving
(ƒ2,-). Onder deze naam wordt het
maandblad Ons Gezin voortgezet, nu
zonder steun van de nationale federa
tie voor huishoudelijke en gezinsvoor
lichting, want deze federatie bestaat
niet meer wegens een subsidie-stop.
Gezin en Samenleving is 'los' alleen
te krijgen in De Beijenkorf; men kan
proefnummers k 2,60 aanvragen bij
het adres: Amstel 75, Amsterdam-1004.
thousiasme voor de spelling overdra
gen? Die algehele onzekerheid is niet
goed'.
OL.en wat er nu gaat gebeuren met"
de spelling, is volkomen onduidelijk.
De voorstellen van de conimissie Pée-
AVesselings-liggen pp tafel; Nederland
gaat er in principe wel mee akkoord,
België alleen óp het onderdeel van de
bastaardwoorden. Dat is een moeilijk
heid en bovendien is er de financiële
kant van de zaak: spellingswijzigingen
kosten erg veel geld.
'Een nieuwe minister van onderwijs
zal de spelling vast wel op de lange
baan schuiven. Die is allang blij als
hij de rust rond de duizend gulden
herstelt. En in België leeft het ook
niet zo. Waarschijnlijk komt het door
een strenger onderwijssysteem, waarin
de spelling veel harder onderwezen
wordt, zodat die niet zoveel moeilijk
heden oplevert'.
Heeft de mislukte actie de spelling
veel kwaad gedaan? 'Sommige mensen
denken wel, dat het als het meer
binnenskamers gebleven was, gelukt
was. De bastaardwoorden waren dan
beter af geweest. Maar ja, zoiets over
denk je toch niet van te voren'.
VERVELEND ANDERS
En is Kohnstamm zelf veranderd tij
dens de discussies? 'Op onderdelen
van het totale akkoord week ik wel af
en dat is me erg kwalijk genomen. Zo
ben ik voor 'ie' en niet voor 'i'. En
door een jaarlang discussiëren heb ik
wel het weerkerende gevoel gekend
van 'hè woord, wat zie je er verve
lend anders uit'. Als je in privécorres-
pondentie en artikelen in de nieuwe
spelling regelmatig van zulke woor
den zag, deed dat onaangenaam aan,
ook mij. Daardoor heb ik meer begrip
gekregen, of nee, ik heb gevoeld dat
die veranderingen voor mensen die
veel met taal omgaan, veel dieper
gaan. Het is niet een zure appel waar
je in één keer doorheen bijt, nee, die
zure stukjes komen steeds terug. En
dat vervelende consequente van zo'n
nieuwe spelling, dat je nooit eens een
woord mag uitsluiten van die regels,
dat is vervelend, dat strenge stoort
me. Zo'n woord als 'creche', dat
schrijf ik dan 'kreche'. Kresj kan niet
vind ik. omdat dat niet de goede
uitspraak is. Met die spellingsregels
kom je niet uit zo'n probleem. En
dan krijg je dat afschuwelijke móeten
toepassen van regels'.
Dr Kohnstamm is inmiddels ook pri-
vé weer 'gewoon' gaan schrijven, ver
gissingen maakt hij er na verloop van
tijd niet meer mee. Is het frustrerend
om als de man van de spellingsmis
lukking op te treden?
'O nee, persoonlijk ben ik niet erg
gefrustreerd. Er zijn wel meer dingen
die mislukken en ik heb zoveel te
doen. Ach, de meeste mensen kennen
me van wel meer dingen en die
vereenzelvigen me niet met de spel
ling. Ik heb wel gemerkt dat mensen
uit de zogeheten nette kringen, uit
het establishment het raar vonden,
niet netjes van me, om te ijveren en
actie te voeren voor een nieuwe spel
ling'.
Ambassadeur Binnenkort is de be
noeming te verwachten van mr. P. W.
H. Schaepman, sinds 1970 consul-gene
raal te Milaan, tot ambassadeur in
Singapore. Sinds 1969 is de heer R. C.
Pekelharing ambassadeur in Singapo
re geweest.
lijsten: muziek, sport, literatuur
dans, politiek of wat dan ook.
En zo vliegen de brieven over en
weer. Over het algemeen zijn het niet
de ouderen, maar scholieren, studen
ten of werkende jongeren die aan
deze briefpartnerschaft meedoen. De
belangstelling is het grootst bij de
dames. In verschillende gevallen
wordt uitdrukkelijk om iemand van
de andere sekse gevraagd, soms zelfs
met het verzoek om een foto in te
sluiten.
Overigens is het daarom nog niet zo,
dat de Briefpartnerschaft een soort
huwelijksbemiddeling zou zijn. De
heer H. Heupers, directeur van de
VVV in Enschede, ontkent dat met
grote stelligheid, al geeft hij toe dat
het best eens zal voorkomen, dat er
meer dan een correspondentievriend
schap tussen de briefschrijvers ont
staat. 'Maar we bekijken het hier',
zegt hij, 'met Twentse nuchterheid'.
Rijk: ainm geen verhouding. Zo is
de tentoonstelling van 5 tot en met
18 februari im 't Paleis Noordeinde in
Den Haag genoemd, waar de rela
tie rijke landen ontwikkelingslan
den aan de kaak gesteld wordt. Dat
gebeurt niet alleen aan de hand van
inkomensverschillen, maar vooral van
de werkelijke welvaartsverschillen.
Wie er na het bezichtigen van die
expositie nog niet alles van begrijpt,
kan zich ter plaatse verdiepen in het
'Wereldhandelsspel', een spel met een
doodserieuze ondergrond, dat ontwik
keld is door het Institute of Social
Studies en verre familie van mono
poly lijkt Tijdens de tentoonstellin
gen zullen stafleden van het instituut
en scholieren regelmatig 'voorstellin
gen' geven. Dertien spelers kunnen er
meedoen, van wie vier de rijke en
negen de arme landen vertegenwoor
digen. Meer dan dertien landen in het
spel zou de echtheid en duidelijkheid
geweld aan doen. maar natuurlijk zijn
er in werkelijkheid veel meer rijke
en nog veel meer arme landen. Elk
land moet zo economisch mogelijk
met de hem toebedeelde grondstoffen
omspringen.
Hoewel het spel nog splinternieuw is,
wordt nu al gedacht aan een uitvoe
ring, waarmee ook scholen aan het
weric kunnen.
De laatste oorlog maakte een eind aan
Ouwehands befaamde krokodillen-
show. Toen de Grebbeberg in 1940
midden in de vuurlinie kwam te lig
gen, kwamen ook de ongeveer duizend
show-krokodillen om in de pod, waar
ze gewoon waren zichzelf en de bezoe
kers te vermaken. Kort daarop zijn ze
ter plaatse begraven.
Die poel lag achter de plek waar nu
het restaurant staat en nu deze uit
spanning wordt uitgebreid, zijn de
bouwvakkers tijdens het graafwerk op
de nog gave fundamenten van de
verdwenen krokodillenvijver gestuit
Destijds is die niet gesloopt, maar
gewoon dichtgeplempt met zand en
aarde. Misschien had niemand er op
gerekend die fundamenten nog in
zo'n goede staat terug te vinden, maar
wél de skeletten van de dieren die er
toen in huisden. Dat er geen enkel
geraamte is aangetroffen, is dan ook
een raadsel dat niemand vermag te
doorgronden.
Hoewel op dit plaatje niet te zien is
om welke huidskleur het gaat, is dit
toch echt de eerste witte neushoorn
die ooit in een Engelse dierentuin is
geboren. Mungo is intussen een fors
uit de kluiten gewassen kleuter van
meer dan veertig kilo, met een lekker
ruim vallend vel zoals het een goeie
rinoceros betaamd, een flinke maat
voeten en een dikke nog neus-hoorn-
lozc kop. Hier mag Mungo zich voor
het eerst aan de bezoekers van zijn
geboorteplaats, de Londcnse dieren
tuin laten zien.
De tieners hebben zich vorig jaar
keurig in de trein gedragen, vinden
bijna duizend NS-conducteurs. En aan
hun oordeel hebben die tieners te
danken dat ze ook dit jaar weer acht
dagen onbeperkt op een 'tienertoer-
kaart' mogen reizen, al is het nog
niet zeker dat dat weer voor dertig
gulden kan. Een kleine vierhonderd
conducteurs, die net als die duizend
aan een enquête meededen, hadden
wel iets te klagen, de meesten over
'ordeverstoring'. Daarmee bedoelden
ze dat de jeugdige reizigers met de
voeten op de banken gingen zitten,
zich luidruchtig gedroegen of hun
radio's te hard lieten spelen. Een
paar van die klagende conducteurs
suggereerden om een merkje op een
tienertoerkaart te zetten als er iets
zou gebeuren dat volgens hen niet
door de beugel kan om 'bij herhaald
wangedrag gefundeerd te kunnen in
grijpen'.
Overigens hebben de Spoorwegen niet
minder dan vijftien acties op het
programma voor dit jaar, allemaal om
steeds meer reizigers in de treinen te
lokken. Daar zit de voorjaarsactie
'lentefris' bij, waarbij het accent ligt
op service en sfeer in de hallen en
aan de loketten en op schone treinrui-
ten en lentefrisse toiletten. Dan is er
nog een najaarsactie 'Alle hens', de
showtrein gaat weer rijden, er komt
bovendien een showbus en behalve
het goedkope zaterdagretour is er nu
ook de 'meer-manskaart': hoe meer
mensen samen op stap gaan. hoe
goedkoper de treinreis wordt.
Portugal heeft, vergeleken met de
rest van Europa, het hoogste aantal
sterfgevallen door tuberculose, het
kleinste aantal ziekenhuizen en dokto
ren, de meeste analfabeten, de kortste
leerplicht, het kleinste aantal auto's,
het laagste verbruik van melk en
vlees, de laagste lonen en he?t grootste
aantal politieke gevangenen.
Dat is zomaar een greep uit het
Portugal-bulletin, het eerste nummer
van een nieuwe uitgave van de nu
ruim anderhalf jaar oude werkgroep
Tulipa Vermelha (rode tulp). 'Dd be
doeling van dit bulletin is in de
eerste plaats: meer bekendheid geven
aan wat er zich in Portugal afspeelt',
aldus de redactie, die in dit eerste
exemplaar dan ook o.a. schrijft over
politidke gevangenen in Portugal en
hoe zij geholpen kunnen worden, over
de economie van het land en over de
voor tweederde deel bevrijde 'overzee
se provincie' Guinée-Bissau. Verder
bevat het bulletin de rubriek 'Kort
nieuws uit Portugal' en een uitvoerig
artikel over de ontwikkeling van de
vakbonden van vakbondsleider José
Vitoriano, die zelf vele jaren in de
gt'vangenis is opgesloten en de marte
lingen van het regime aan den lijve
heeft ondervonden.
Het gestencilde bulletin kost een gul
den (postgiro 2465235). Wie meer wil
weten kan schrijven naar Tulipa Ver
melha. postbus 12039 in Amsterdam.
Werkloos Wat betekent een
werkloze voor de kerk en wat kan de
kerk diakonaal en pastoraal voor hem
doen? Over deze werklozen- en wer
kloosheidsproblemen kunnen diake
nen. ouderlingen en predikanten uit
plaatsen die met werkloosheid te ma
ken hebben of krijgen (zo er tenmin
ste nog werklozen-loze plaatsen be
staan) samen denken en praten in het
Toerustingscentrum in Baam van de
gereformeerde kerken. Voor ouderlin
gen en diakenen begint er zo'n sa
menspraak op vrijdag februari om
zeven uur 's avonds, die tot half één
de zaterdagmiddag daarop duurt en
voor predikanten op donderdag 1
maart, van half elf tothalf vijf. Inlich
tingen en opgaven bij het Toerus
tingscentrum, postbus 177 in Baara
tel. 02154-7636.
'Ik heb nog nooit iemand gezien, die zo dorstig is
