BEELDEN VAN EEN BELEG
ZENUWENOORLOG EN
UITPUTTINGSSLAG
^Laagstbetaalden in een tandheelkundig vacuüm'
Beleg in Deil duurde ruim 24 uur
300 inzendingen op
huisvlijtexpositie
Actiegroep: dijken
langs Oosterschelde
zijn nog gevaarlijk
Orgels in Delft
in gevaar
lOUW/KWARTET WOENSDAG 31 JANUARI 1973
BINNENLAND K9
'Kritiek vanNVV-bond:
Van onze sociaal-economische redactie
"I AMSTERDAM De NW-bond Mercurius vindt dat de laagstbetaal-
jt, den in een tandheelkundig vacuüm leven. 'Het is ontstellend dat zes-
tig jaar nadat de wet op de tandheelkunde van kracht werd autori
teiten nog steeds menen dat de tandheelkundige verzorging er hope
loos voorstaat'. De bond schrijft dit naar aanleiding van de door de
Consumentenbond gesignaleerde hoge tandartsentarieven.
lercurius meent dat de tandheelkun-
n iige verzorging vooral duur is, door-
agr lat de tandarts van oudsher nog aller-
'ani e' wei"kzaamheden aan de stoel zelf
,an loet. Karweitjes als het schoonmaken
an het gebit en het wegkrabben van
tandsteen, het leggen van eenvoudige
Ruilingen en het aanmeten en plaat-
Ij en van kunstgebitten worden in di-
'erse landen overgelaten aan hulp-
i,. trachten met een middelbare beroeps-
Jpleiding.
n Nederland is men nog niet verder
dan het sporadisch inschakelen van
em,
op<
angi
t
mei
vfi
gevestigde eenmansbedrijf van de tand
arts niet meer in deze tijd past. Van
de werkzaamheden kan zeker tweeder
de door daarvoor opgeleide hulpkrach
ten worden gedaan mits de tandarts
bereid is mee te werken in efficiënt
werkende teams, waarin tandartsen,
tandheelkundige assistenten (met
boor) tandtechnici en tandarts-assis
tenten samenwerken.
mondhygiënistes, die alleen maar mo
gen schoonmaken, tandsteen verwijde
ren en röntgenopnamen maken. Wie
méér doet riskeert een fikse geldboete
en zelfs vrijheidsstraffen. 'De bescher
ming door de wet op de tandheelkun
de heeft in wezen geen bescherming
van de patiënt opgeleverd, aldus Mer
curius. 'Daarom is het beter dat die
wet verdwijnt en dat naar nieuwe
wegen wordt gezocht om de tandheel
kundige voorziening op een redelijk
peil te brengen'.
Mercurius meent dat het aan huis
YERSEKE 'Van de alom gepropa
geerde optimale veiligheid is niets
terechtgekomen'. Aldus de actiegroep
'Oosterschelde open', die ter gelegen
heid van de herdenking van de wa
tersnood in 1953 een manifest aan de
fractievoorzitters van de beide Ka
mers heeft gezonden. In dit manifest
wordt betoogd dat ook nu nog de
langs de Oosterschelde gelegen gebie
den gevaar lopen te overstromen bij
een springvloed als in 1953. De actie
groep bepleit verzwaring van de dij
ken op zo kort mogelijke termijn Op
die manier, zo meent 'Oosterschelde
open' hoeft deze zeearm niet afge
damd te worden.
Ir. G. D. Kloosterboer van het water
schap Schouwen-Duiveland heeft giste
ren in Haamstede verklaard dat ge
deelten van de duinenrij van het
eiland te laag zijn om een stormvloed
te keren.
oern
d6
pri
4 L
10.
Df
I Pb
Pf
3-e2
l Tb
b5
7 L
ep
1 prt
De7
De moeder van overvaller D. D. staat aan de deur van de belegerde woning van de familie Smits. Achter haar staan politiemannen
de zaak gade te slaan. Mevrouw D. ging even later naar binnen om met haar zoon te praten. Kort daarop werd een compromis bereikt
en verlieten de overvallers het pand.
De Haagse advocaat mr. N. A.
M. Schipper, die het contact
i met de overvallers in de boer-
1 derij onderhield, in een auto op
weg naar de boerderij
De door de overvallers gegijzelde boer Smits voor zijn woning, kort nadat de overvallers vertrokken
waren.
De moeder van D. op het terrein bij het huis van de heer Smits. Naast haar de advocaat van haar
zoon, mr. Schippers, die in de periode van de gijzeling enige malen als bemiddelaar is opgetreden.
Een broer van een van de over
vallers is naar het gemeentehuis
van Deil gekomen om een
bemiddelingspoging te wagen
door Rudie van Meurs
DEIL Dinsdagmiddag vier uur. Het beleg rond boerderij van P. Smits in de Enspijkse polder bij
Deil duurt precies 24 uur. Binnen houden twee jonge mannen, die verdacht worden van een overval
op een postagentschap in Den Bosch, liet gezin van de boer in gijzeling. Beurtelings wisselen ze el
kaar af bij het bewaken van man, vrouw en dochter. Hun laatste houvast met de vrijheid.
Twee gevechtswagens werden gistermorgen ingeschakeld bij de 'belegering' van
de boerderij, waarin de gijzelaars opgesloten waren.
De boer heeft roodomrande ogen. Hij
is vermoeid en gespannen. Door de
verrekijker zie je hem zo nu en dan
door de bijkeuken van het huis naar
de schuur gaan. De mannen die hem
als gijzelaar gevangen houden, vinden
het goed dat hij zijn vee verzorgt.
Vanmorgen heeft hij net als andere
dagen gemolken. Om half tien is hij
even met de auto naar het dorp
geweest om eten te kopen. Mevrouw
Smits verblijft met haar dochter in de
voorkamer. Ze zijn op de rand van
een zenuwinstorting. Uit telefoonge
sprekken, die ze regelmatig voeren,
valt op te maken dat de beide man
nen, van wie ze de gevangenen zijn,
het goed met hen voor hebben. Maar
de spanning, veroorzaakt door de
voortdurende aanwezigheid van wa
pens, drukt zwaar.
Wonder
Het is een wonder dat er nog niet
geschoten is. Want net als de familie
Smits staan de twee mannen, de 26-
jarige Daan D. uit Den Haag en de
24-jarige Jan B. uit Den Bosch, onder
zware druk. Buiten de boerderij staan
in een straal van misschien tachtig
meter, veertig zwaarbewapende poli
tiemannen. Ze hebben karabijnen in
de aanslag. Politiehonden rukken ze
nuwachtig aan de riemen. Binnen die
cirkel staat meer dan een dozijn poli-
tie-auto's. De hele nacht lang hebben
ze heen en weer gereden langs de
boerderij, evenals een groot aantal
politiemotoren.
Buiten die eerste, nauwsluitende cir
kel, is een tweede cirkel gevormd.
Een veelvoud van politiemannen, poli-
tie-auto's, politiemotoren, politiebus-
jes controleert elk weggetje dat het
ruilverkavelingsgebied van de En
spijkse polder doorsnijdt. Drie pant
serwagens met daarin tot de tanden
toe gewapende militairen crossen
heen en weer en maken wegen die
nog niet eerder bestonden. Door de
lucht cirkelt permanent een politie-
vliegtuigje met infrarood-camera's om
ook in de donkere uren de situatie te
kunnen overzien. Door de mobilo
foons, die in alle politie-auto's en op
de motoren aanstaan, komen luide
stemmen. Er dienen 'omtrekkende be
wegingen te worden gemaakt' zo is te
horen. Ook moeten de agenten 'uit de
vuurlinie' blijven. Ordonnansen dra
ven heen en weer tussen de centrale
post op het gemeentehuis van Deil en
de subcentrale post op de boerderij
naast die van Piet Smits.
Hermetisch
De Enspijkse polder lijkt oorlogs- of
rampgebied, maar het gaat om twee
mannen die verdacht worden van een
roofoverval en drie mensen die gegij
zeld worden gehouden. De polder valt
onder de gemeente Deil. Aan de ene
kant wordt ze afgesloten door de
rijksweg Utrecht—Den Bosch, aan de
andere kant door de provinciale weg
LeerdamGeldermalsen. Vierentwin
tig uur heeft de politie dit gebied
met grote boerderijen en weidse land
schappen hermetisch afgesloten ge
houden. Buiten de twee barricades
staat het publiek. Honderden auto's
en soms enkele duizenden mensen
hebben hier een avond, een nacht en
een dag gestaan. Wachtend op dingen
die niet gebeurden. Kijkend naar tafe
relen die zich niet voordeden.
Ze hadden ze trouwens ook niet kun
nen zien. De belegerde boerderij van
Piet Smits staat hemelsbreed ander
halve kilometer ver weg en ligt ver
scholen achter kleine bossages. Op het
gemeentehuis in Deil zijn de commis
saris van de koningin, de procureur-
generaal uit Arnhem, de officier van
justitie uit Nijmegen, de groeps-, ray
on- en districtscommandanten van de
rijkspolitie, een Rode Kruis-delegatie
en militaire autoriteiten.
In de wachtkamer van de secretarie,
waar slechts een houten bank het
meubilair vormt, zit de moeder van
Daan D. Ze zit hier al zestien uur. Ze
heeft een paar koppen koffie gedron
ken en wat eten gehad van het ge-
meentehuispersoneel. Ze is moe. ze
heeft niet geslapen en er is niemand
om haar een behoorlijke stoel aan te
NAALDWIJK De 15e huisvlijt-
toonstelling, georganiseerd door de
Stichting Culturele Raad Naaldwijk,
werd dinsdagmiddag bij de officiële
opening omlijst door de aanbieding
van een fraai bewerkt herinnerings
bord door de arrangeur van de ten
toonstelling de heer Verbruggen aan
de culturele raad. De voorzitter van
de culturele raad. de heer A. J. A.
Ammerlaan, sprak in 'De Binnenhof'
een welkomstwoord tot de talrijke
gasten. Burgemeester Hordijk wees
vervolgens in een toespraak op de
betekenis van de handenarbeid, vooral
ook als vrijetijdsbesteding. Daarvan
zijn talrijke en fraaie resultaten op de
tentoonstelling te zien. Vervolgens
werd de tentoonstelling bezichtigd,
die in de grote zaal is ingericht en
ook de hal en het toneel vult.
bieden. In de nachtelijke uren heeft
ze met haar zoon gebeld en hem
gevraagd het op te geven. Maar Daan
heeft weinig te verliezen. De laatste
keer ontsnapte hij uit de strafgevan
genis in Scheveningen. Hij moest toen
nog veertien dagen uitzitten voor een
roofoverval op een postagentschap aan
het Hildebrandplein in Den Haag.
Getekend
Wie is Daan? Zijn broer Laurens
vertelt in het gemeentehuis in Deil
dit verhaal: Daan komt uit een Haags
gezin van dertien kinderen. Zijn va
der overleed toen hij twaalf jaar oud
was. Tot dat ogenblik had Daan een
tamelijk stabiel leven. Goed, maat
schappelijk was het gezin bij voorbaat
'getekend' omdat het uit een woonwa
genmilieu kwam. Maar de vader van
Daan had alles gedaan om zich 'aan te
passen' en het leek de goede kant uit
te gaan. Toen kwam zijn vroege dood.
Daan pleegde zijn eerste kleine dief
stalletjes op twaalfjarige leeftijd. Een
groot aantal kinderen van het gezin
D. onder wie Daan, kwam in kinderte
huizen. 'We werden daar opgevoed als
inbrekers', zegt Laurens, die Daan
zijn bloedbroer noemt. 'We werden
regelmatig geslagen, we liepen weg.
We werden teruggehaald, weer gesla
gen. Toen is het steeds verder bergaf
waarts gegaan. Daan pleegde een flin
ke kraak en ging voor een aanzienlijke
tijd de lik in. Daan kwam er weer uit
en zette weer een kraak of pleegde
een roofoverval. We houden van spel
en avontuur', zegt Laurens. 'Op een
keer zijn we een wagon binnengegaan
op het station in Den Haag. We
gingen er slapen. Toen we wakker
werden waren we in Duitsland.'
In 1968 trouwde Daan. terwijl hij
gedetineerd was. Een tijdje ging het
goed. 'Daan werd altijd door de justi
tie achternagezeten. Ook als hij niets
gedaan had, kwam de politie hem
vaak arresteren en moest hij op het
bureau bewijzen dat hij ergens anders
was geweest De justitie heeft dc pik
op ons. Daan kon daar niet tegenop.'
Daan ging stuff gebruiken. Daans
vrouw ging mee doen. De laatste
werd opgenomen in een psychiatri
sche inrichting. Uit het huwelijk
werd Daniëlle geboren, die nu drie
jaar oud is. Ze is nu bij de moeder
van Daan in Den Haag en Daan houdt
zielsveel van het kind', zegt Laurens.
Daarom wilde hij gisteren zo graag
naar zijn ouderlijk huis in Den Haag,
om Daniëlle te zien en om zich daar
na te laten arresteren.
Verdriet
'Onze moeder heeft verschrikkelijk
veel verdriet van ons gehad. Ze heeft
echt haar best gedaan, maar de politie
moet ons altijd weer hebben', zegt
Laurens. Hij zat de laatste keer sa
men met Daan en Jan B. in de
Koepel van Breda. Dat was zijn ken
nismaking met Jan, de andere man.
Een bijzondere stand geeft een over
zicht van de oogstfeesten in de afgelo
pen jaren. Deze bestaat vrijwel uit
sluitend uit een groot aantal foto's uit
een verzameling van honderden foto's
gekozen. Ook uit het fotomateriaal
blijkt de oogstfeesten sfeer aan het
Westland gaven waartoe het Wilhel-
minaplein zich wel bijzonder goed
leende. De tentoonstelling bevat ver
der een grote variëteit van werkstuk
ken van 3-jarige kinderen tot bejaar
den. Er zijn tekeningen, schilderijen
en miniatuurdraaiorgels, speelgoed
enz. Op het podium geven zilversme
den uit Schoonhoven een demonstra
tie van hun vakbekwaamheid. Door 60
inzenders zijn in totaal 300 werkstuk
ken ingezonden. De tentoonstelling is
tot en met zaterdag 3 uur geopend.
die verdacht wordt van de overval op
het postagentschap in Den Bosch.
'In de gevangenis kom je nog eens
iemand tegen. Daar maak je plannen.'
Laurens rekent uit dat Daan in totaal
zo'n tien jaar in de gevangenis heeft
doorgebracht. 'Maar hij heeft nog
nooit echt geweld gebruikt. Hij heeft
nog nooit op iemand geschoten.'
Het beleg in de Betuwe, naast Hol-
landscheveld en de Maagdenhuisbezet
ting in Amsterdam, misschien wel de
meest intensieve na-oorlogse belege
ring, ging de afgelopen 24 uur om
deze Daan, zijn kornuit Jan en om de
drie gijzelaars. Laurens zegt er steeds
niet aan getwijfeld te hebben, dat de
gijzelaars nooit werkelijk gevaar lie
pen. 'Dat doet mijn broer niet. Hij
zou wel op een agent schieten, maar
niet op een burger. De politie is onze
vijand.'
Een zenuwenoorlog en een uitput
tingsslag, zo heet het beleg in de
Betuwe. Om half tien in de morgen
komt boer Piet Smits met zijn auto
het erf af. De twee mannen hebben
hem laten gaan om eten te halen.
Piet Smits doet geagiteerd tegen de
agenten, die onmiddellijk een kring
om hem trekken en hem half aan de
schouder meenemen naar het huis
van de buren. Later moet hij de
achterbak van zijn auto openmaken
en er staat een agent met getrokken
pistool naast hem; misschien dat er
wel een man in die bak zit Maar de
bak is leeg. Het nummerbord van
Piets auto wordt op last van de
bevelvoerende luitenant opgeschreven.
De kilometerstand van de auto wordt
genoteerd en de stand van de benzine
tank opgeschreven.
Eerder heeft Piet Smits geïrriteerd in
een telefoongesprek zijn ongenoegen
laten horen over 'die hoge heren' die
'de jongens een auto beloven, maar
dan hun belofte intrekken'. Op het
gemeentehuis in Deil wordt intussen
gedelibereerd over de oplossingen. De
voorstellen van de twee mannen in de
boerderij worden niet ingewilligd, wel
ingewilligd, niet ingewilligd en stui
ten dan in herziene versie weer op de
twee mannen af. In het gemeentehuis
lopen journalisten storm, die zo graag
willen bemiddelen en zich als gijze
laars presenteren. Respectievelijk die
nen een Telegraaf-verslaggever, een
Haagse Courant-journalist, en de radio
verslaggevers Peter Dillen en Ben
Smits, (geen familie van de boer),
zich aan. Hoewel hun gijzelaarschap
niet wordt aanvaard, krijgen zij als
dank voor de door hen aangeboden
hulp faciliteiten van de politie.
In hun vocabulaire heten Daan D. en
Jan B. later dan ook 'rovers en over
vallers'. Zij lijken de enigen, die niet
het slachtoffer zijn van het totale
communicatiegebrek dat zich ook de
afgelopen 24 uur heeft gemanifes
teerd. De politie is met honderden
mensen op de been, maar heeft er
niet één kunnen aanwijzen, die uit de
verwarde verhalen en feiten een zin
nig commentaar kan geven. Daarmee
had tenminste iets van het beleg in
de Betuwe verklaard kunnen worden.
DELFT De orgels van de Oude en
Nieuwe Kerk in Delft zijn sterk aan
een restauratie toe. Het orgel in de
Nieuwe Kerk verkeert in een zodani
ge staat (o.a. gescheurde windladen)
dat er voor ruim twee ton aan geres
taureerd moet worden.
Het orgel in de Oude Kerk heeft ook
zoveel gebreken, dat er voor 75.000
aan gedokterd moet worden.
Voor beide orgels zijn subsidie-aan
vragen ingediend bij het rijk, maar
tot op heden heeft men daarover nog
geen beslissing genomen.
Trouwens de Nieuwe Kerk (een natio
naal monument!) moet bovendien een
nieuwe electrische installatie krijgen.
De huidige is een veertig jaar oud en
nieuwe bedrading is wel het minst
Ook dit kost meer dan een ton.
Tenslotte is het pas vorig jaar geres
taureerde orgel in de Bethlehemkapel
in de Floresstraat tijdelijk buiten ge
bruik, omdat er waterschade is opge
lopen door een gat in het dak.
i
