MBFR-conferentie begint in Wenen In Cambodja laait de strijd op na eenzijdig bestand Praag zoekt toenadering tot Bonn, Washington en Wenen Israël verontrust over stap Jordanië Acht veroordelingen in Atheens proces I Troepenvermindering in Midden-Europa Egyptische lljoesjin verongelukt op Cyprus Moskou waarschuwt- tegen inmenging t in Indo-China Onderhandelingen beginnen dit voorjaar No TROUW/KWARTET DINSDAG 30 JANUARI 1973 BUITENLAND T7/K^ BRUSSEL, WENEN, HELSINKI (AP, Reuter, UPI, UPA) Met uitzondering van Frankrijk, Por tugal en IJsland hebben de NAVO-landen gisteren in Brussel besloten, morgen in Wenen met de landen van hei Warschaupact besprekingen te beginnen over wederzijdse en evenwichtige verminde ring van troepen in Midden-Europa. De Sowjet-Unie heeft volgens diplo maten in Londen laten weten dat alle leden van het Warschaupact morgen in Wenen vertegenwoordigd zullen zijn. maar dat aan de eigenlijke MBFR-conferentie (genoemd naar de beginletters van de woorden Mutual Balanced Forces Reduction) slechts de Oosteuropese landen zullen deelne men, wier grondgebied direct bij de troepenvermindering betrokken zal zijn. Vorig jaar hadden NAVO-landen met de Sowjet-Unie ook Polen, Tsjechoslo- wakije. Hongarije en de DDR uitgeno digd. Rusland liet echter weten, dat JERUZALEM, CAIRO (UPI, AP, Reuter) Israël meent dat een ernstig situatie kan ontstaan nu Jordanië volgens berichten uit Cairo besloten heeft, zijn troepen onder Egyptisch bevel te plaatsen. De Jordaanse beslissing is volgens Is raëlische regeringskringen niet bemoe digend voor het Midden-Oosten en werpt een merkwaardig licht op de Jordaanse verklaringen betreffende de zinloosheid van de oorlog. Naar aanleiding van het bericht uit Cairo dat Jordanië met Egypte en Syrië een verenigd front tegen Israël voorbereidt, onder een gemeenschap pelijk opperbevel, vraagt Israël zich af. of Jordanië de Arabische comman do's opnieuw zal toelaten om hen in staat te stellen hun activiteiten te hervatten. Tot 1971 opereerden de commando's van Jordanië uit tegen Israël, maar na zware vergeldingsac ties werden zij gedwongen, naar Syrië en Libanon uit te wijken. Israël vreest dat Jordanië zal worden meegesleept door Egypte en Syrië en dat er een eind zal komen aan de vreedzame houding ten opzichte van Israël, die Jordanië in de afgelopen jaren in acht heeft genomen. Het meent dat Jordanië wil loskomen uit haar geïsoleerde positie in de Arabi sche wereld, veroorzaakt door de anti- Palestijnse campagne van 1971 en ook weer in de gunst wil komen van rijke landen als Libië door een krachtiger anti-Israël-beleid. Intussen is de frontvorming van Egypte, Syrië en Jordanië nog geen feit. Er doen zich nog allerlei proble men voor. Eén ervan is het verzet van de Palestijnse commando's tegen een regeling, waarin Jordanië zich niet verplicht, de commando-organisa ties opnieuw op haar grondgebied toe te laten. Generaal Saad Eidin el Sjazly, de Egyptische stafchef, gaf te genover verslaggevers toe, dat er ver schil van inzicht is gebleven. De Israëlische veiligheidsdienst heeft vijf bombrieven onderschept en on schadelijk gemaakt, die op 25 januari in Istanboel waren gepost, bestemd voor enige particulieren en onderne mingen in Israël. In Madrid wordt beweerd dat de 36-jarige Israëli die vrijdag in de Spaanse hoofdstad werd neergeschoten, vlak voor zijn dood aan de politie naam en adres van zijn moordenaar heeft meegedeeld. Na een langdurige ziekte is lt. gene raal Jacob Dori, de man die het Israëlische leger leidde in de onafhan kelijkheidsoorlog van 25 jaar geleden, op 73-jarige leeftijd in Haifa overle den. ATHENE (Reuter, AP, UPI, AFP) Een burgerlijke rechtbank in Athene heeft gisteren zeven mannen en een (Westduitse) vrouw schuldig bevonden aan opruiing en hen veroordeeld tot gevangenis straffen, uiteenlopend van een tot twaalf jaar. Negen anderen wer den vrijgesproken. Hannelore Runft, een 27-jarige advo cate uit Stuttgart, kreeg een jaar. Zij zou een andere beklaagde, de promi nente communist Charalambos Draka- poulos. voor de politie hebben verbor gen. De 55-jarige Drakapoulos hoorde het zwaarste vonnis over zich uitspre ken: 12 jaar en 4 maanden. De zes overigen kregen straffen tussen de 1 en 3 jaar. Allen waren al in oktober 1971 gearresteerd op de beschuldiging, de sociale en politieke orde in Grie kenland omver te willen werpen. De Westduitse ontkende de beschuldi gingen en verklaarde niets te hebben afgeweten van Drakapoulos commu nistische verleden tijdens zijn korte verblijf bij haar. Drakapoulos, die sinds de coup in 1961 voornamelijk in Rusland en Oosteuropese landen heeft gewoond, werd al lang door de Griek se autoriteiten gezocht Het proces werd bijgewoond door bui tenlandse juridische waarnemers, on der wie de Zwitserse hoogleraar dr. Otto Triffterer van de Internationale commissie van juristen, de pro-com munistische Italiaanse senator Giusep pe Branca en de Belgische advocaat Jacques Bourgaux van de Internatio nale associatie van democratische ju risten. Gisteren is ook de 30-jarige Italiaanse Lorna Caviglia-Briffa, die tot 20 maanden werd veroordeeld, naar haar land uitgewezen. Roemenië en Buarije eveneens aan de besprekingen wilden deelnemen en dat de voorkeur aan Wenen werd gegeven boven Genève, dat door de NAVO-landen was voorgesteld. Deze landen hebben geen bezwaar tegen de aanwezigheid van Roemenië en Bulgarije (die geen buitenlandse troepen-contingenten op hun grondge bied hebben), als zij eenzelfde status krijgen als de zogenaamde flanklan- den van de NAVO: Italië, Grieken land, Turkije, Noorwegen en Dene marken, die bij toerbeurt vertegen woordigd zijn en niet de status van volledig deelnemer bezitten. Op de komende besprekingen zullen eerst procedure-kwesties aan de orde worden gesteld, alsmede de kwestie van de deelnemende landen en hun status. De NAVO is van oordeel, dat Amerika, Engeland, Canada, West- Duitsland, Nederland, België en Luxemburg als volledig lid moeten deelnemen. Voorlopig zal slechts wor den onderzocht of een MBFR-confe rentie tot de mogeijkheden behoort. De delegaties werden geleid door di plomaten. De voor de herfst verwach te 'echte' conferentie zal als zij mogelijk blijkt door ministers wor den gehouden. Deze conferentie zou een begin kun nen maken met onderhandelingen over specifieke vermindering van troepen en wapentuig. Men verwacht dat de besprekingen lang en moei zaam zullen zijn. Het feit dat men het eens kon worden over de morgen te beginnen voorbereidende MBFR-be- sprekingen maakt ook de weg vrij voor de Europese conferentie voor veiligheid en samenwerking, die al enige tijd in Helsinki wordt voorbe reid. De Verenigde Staten en hun bondgenoten hebben duidelijk de voorwaarde gesteld, dat besprekingen over beide onderwerpen parallel zul len lopen. De conferentie in Helsinki, waaraan 32 Europese landen plus Amerika en Canada deelnemen, is een lang door de Sowjet-Unie nagestreefd doel. Mos kou wil ook de MBFR-conferentie openstellen voor alle landen, die er aan willen deelnemen, maar de invite rende NAVO-landen willen het aan tal deelnemers zo beperkt mogelijk houden en daarom alleen de direct betrokken landen toelaten. Naar zich laat aanzien valt over dit verschil van benadering overeenstemming te ver wachten. Zwitserland heeft gisteren in Helsinki een lange catalogus ingediend van aile voorgestelde agendapunten, die in vier hoofdstukken zijn ingedeeld. Zij gaan over kwesties van veiligheid, economie, cultuur en een permanent orgaan dat na de conferentie zou moeten voortbestaan. De catalogus moet nu worden 'gezeefd', zodat een hanteerbare kern voor een ontwerp agenda overblijft. De Russische ambassadeur. Viktor Maltsew, bood de conferentie 'ont- werp-beginselen' aan voor de vesti ging van betrekkingen tussen staten. Hij deed er aanbevelingen bij voor toepassing van die beginselen. Confe rentiekringen vinden het Russische gebaar wat mager uitgevallen, maar niettemin een stap in de goede rich ting. Men verwacht dat de aan de gang zijnde tweede ronde van het voorbereidend overleg, die op 15 janu ari begon, nog twee weken zal duren. Na een korte pauze zou men dan eind februari aan de derde ronde kunnen beginnen, vermoedelijk ook weer in Helsinki. Na het ingaan van het eenzijdig afge kondigde bestand werd melding ge maakt van gevechten en schermutse lingen op 24 km ten zuiden van Phnom Penh langs hoofdweg-twee, bij de provincie-hoofdstad Kompong Speu, 50 km ten zuidwesten van de hoofdstad en eveneens langs hoofdweg drie. Bij het bekendmaken van de offensieve acties behield de Cambod jaanse president Lon Nol zich het recht voor, 'de 'defensieve operaties' voort te zetten. De Amerikaanse en Zuidvietnamese luchtmacht hebben, sinds zondagmorgen het bestand in Vietnam van kracht werd, ook alle activiteiten boven Cambodja gestaakt. Gevangenen Noord-Vietnam heeft de Verenigde Staten laten weten, dat er 555 Ameri kaanse militairen in leven zijn in gevangenkampen van het Bevrijdings front cn in Noordvietnamese kampen. Onzekerheid bestaat nog over het lot van 1347 andere Amerikanen. Velen van hen. zijn, naar moet worden aan genomen, gesneuveld. De Noordviet- namezen hebben nog geen lijst met namen vrijgegeven van Amèrikanen, die in Laos worden vastgehouden, aldus het Amerikaanse ministerie van defensie. Maar volgens een woordvoer der wordt een dergelijke lijst wel verwacht Voor het bestand zondagmorgen van kracht werd, verklaarde Wash ington te weten, dat er 591 Amerikaanse gevangenen werden vastgehouden in Noord- en Zuid-Viet- nam. Maar men verwachtte dat een aantal van hen dood zou zijn. In Laos zo meent men, zijn 317 Amerikaanse militairen gevangen genomen of ver mist. Alle Amerikaanse krijgsgevange nen moeten, krachtens de bestandso vereenkomst, binnen de komende zes tig dagen worden vrijgelaten. In Was hington wordt verwacht, dat de eerste honderd Amerikanen het aanstaande weekeinde vrij zullen komen. Volgens het Amerikaanse weekblad Newsweek zullen de VS in de komen de vijf jaar voor 2,5 miljard dollar bijstand aan Noord-Vietnam geven. Amerika's bondgenoten in Europa en Japan zouden in dezelfde tijd vier miljard dollar bijdragen. De Internationale Commissie van toe zicht op het Vietnamese bestand, dij dezer dagen aan de slag gaat, neemt het werk over van een orgaan, waarin drie landen zijn vertegenwoordigd en dat 18 jaar lang in Vietnam weinig of geen toezicht heeft uitgeoefend. Hoe- NICOSIA (Reuter, UPI) Een Egyp tische lljoesjin met 38 inzittenden aan boord is gisteren verongelukt in de bergen bij de noordkust van Cyprus. Reddingsploegen stelden gisteravond vast, dat niemand de ramp heeft over leefd. Inwoners van het dorp Caravas horden een knal en zagen in de sche mer de vlammen van het verongelukte vliegtuig. Door het ongeluk ontstond een bosbrand op de 960 meter hoge berg, waartegen het toestel te pletter vloog. Er zouden veertien Britten, ze ven Amerikanen, twee Zweden, een Ier en enkele Egyptenaren aan boord heb ben gezeten. ANKARA (AP) De voorzitter van de Republikeinse volkspartij in Tur kije, Bulent Ecevit, heeft gepleit voor beëindiging van de staat van beleg in het land en herstel van een democrat tisch bewind. Ecevit verklaarde in het parlement dat hij zich grote zorgen maakt over de berichten over marteling van poli tieke delinquenten MOSKOU (Reuter) De Sowjet-UniW heeft opnieuw gewaarschuwd tegen ii menging van buitenaf in Vïcttnam tij dens de diplomatieke strijd, die na d gevechten zal volgen. Er werden gee landen genoemd, maar volgens waai nemers zou dit zowel op China als o niet-communistische landen slaan. Ti gelijkertijd werd in een commentaa gezegd, dat de beëindiging van h( Vietnamese conflict vooruitzicht» bood voor verdere vermindering internationale spanningen. ia Het congres-centrum Hofburg, dat dienst zal doen als plaats van bijeenkomst voor de NAVO- en War- schaupactlanden, die over troepenvermindering in Midden-Europa gaan praten. PHNOM PENH (Reuter, UPI, AFP) Nog geen uur nadat de Cambodjaanse regeringstroepen hun offensieve acties hadden gestaakt, is gisteren de guerilla-activiteit in liet zuiden en zuid-westen van het land belangrijk toegenomen, zo werd gisteren uit Phnom Penh vernomen. wel de nieuwe commissie groter is en meer bevoegdheden heeft voor de handhaving van de vreöe, lijkt haar mandaat dezelfde manco's te hebben, die haar voorgangster tot een on bruikbaar orgaan maakten. In de oude internationale controle commissie waren India, Polen en Cana da vertegenwoordigd. Dat zijn drie landen met een verschillende ideologi sche oriëntatie, die te allen tijde unaniem besluiten moesten nemen, voordat zij officieel een schending van de Geneefse akkoorden konden veroordelen. En zelfs als zij overeen stemming bereikten wat zelden ge beurde konden zij weinig meer doen dan rapporteren. De autoriteiten in Noord- en Zuid-Vietnam legden de bewegingen van de commissieleden dik wijls aan banden of verstrekten de gevraagde informatie niet. De nieuwe commissie, waarin Polen, Canada, Hongarije en Indonesië verte genwoordigd zijn. zal eveneens una niem besluiten moeten nemen. Deze commissie heeft evenmin andere poli- tiebevoegdheden dan het blazen op een fluitje. Verschillen Er zijn echter enige belangrijke ver schillen. Terwijl de oude commissie in Vietnam 14 basispunten hid krijgt de nieuwe commissie alleen in het Zuiden 45 inspectiepunten en bu reaus. De kleine staf van de oude commissie mocht in theorie overal heen, maar zij moest daarvoor ge bruik maken van soms gebrekkig ver voer en terughoudendheid van de zij de van de gastheren. De nieuwe com missie heeft 1160 officieren en man schappen, die kunnen reizen met Amerikaanse helikopters, die zijn voorzien van witte strepen. En de leden van de- nieuwe commissie kun nen schendingen constateren en daar over met minder formaliteiten rappor teren PRAAG (Reuter) Het ziet er naar uit, dat Tsjechoslawakije zijn betrekkingen met drie weste lijke landen belangrijk wil verbe teren. Die landen zijn West-Duits- land, de Verenigde Staten en Oostenrijk. In de afgelopen maan den heeft een aantal diplomatieke aktiviteiten de verwachting ge wekt, dat dit jaar de langdurige geschillen die de betrekkingen tussen Tsjechoslowakije en deze landen sinds de koude oorlog heb ben vertroebeld, geregeld zullen worden. De meest spectaculaire ontwikkeling zou de normalisering van de betrek kingen met West-Duitsland zijn. De Tsjechoslowaakse premier, Loebomir Stroegal, heeft in een recent inter view voospeld dat dit in de eerste helft van dit jaar zal gebeuren. Tsjechoslowakije en West-Duitsland onderhouden geen diplomatieke be trekkingen en onderhandelingen tus sen de twee landen liepen vorig jaar juni vast wegens onenigheid over het verdrag van MUnchen van 1938, waarbij Engeland, Frankrijk, Italië en Duitsland het Tsjechoslowaakse Sude- tenland aan Duitsland toewezen. Re cente verklaringen van Praag en zijn bondgenoten hebben duidelijk gemaakt, dat Tsjechoslowakije er niet langer op staat dat Bonn moet verkla ren het verdrag van München van het begin af aan ongeldig te achten. Sinds midden vorige maand verlangen de communistische landen alleen nog een bevredigende regeling van de kwestie- Mlinchen. Diplomaten geloven, dat deze soepele re houding het voor beide partijen mogelijk moet maken een compromis te bereiken. Ofschoon Bonn heeft ge weigerd het verdrag van München vanaf het begin ongeldig te verklaren, is het wel bereid te onderschrijven dat het verdrag altijd immoreel en verkeerd is geweest en niet langer geldig is. Volgens Tsjechoslowaakse bronnen zullen de onderhandelingen tussen de twee landen spoedig worden hervat. INITIATIEF Het initiatief voor het verbeteren van de betrekkingen met de Verenigde Staten is uitgegaan van de Tsjechoslo waakse minister van buitenlandse za ken, Bohoeslaw Tsnoepek, toen hij in de herfst van vorig jaar de algemene vergadering van de VN bezocht. Hij heeft toen zijn Amerikaanse collega William Rogers gesproken en heeft hem toen een breed geschakeerd aan tal voorstellen gedaan voor het rege len van de problemen die al lange tijd tussen hun twee landen bestaan. Het grootste probleem dat opgelost moet worden is de Amerikaanse claim voor compensatie van bezit voor het merendeel aandelen in de indus trie dat genaast is nadat de com munisten in 1948 in Praag aan de macht kwamen. De Amerikanen zouden in totaal 75 miljoen dollar claimen en Tsjechoslo wakije zou tot nu toe minder dan de helft van dit bedrag aangeboden heb ben. In ruil voor een hoger bod wil Tsjechoslowakije de status van meest- begunstigde-natie krijgen met betrek king tot zijn handel met Amerika, waardoor het aanzienlijke tarief-voor delen zou krijgen. Van het communis tische blok genieten op dit moment alleen Polen en Joegoslavië deze voor delen in hun handel met Amerika. Volgens sommige Amerikaanse bron nen zou het Amerikaanse congres overwegen dit jaar aan alle landen van het Oostblok de status van meest- begunstigde-natie te geven. De Tsje- choslowaken vragen ook de teruggave van 18 ton Tsjechoslo waaks goud die Amerika na de oorlog van de nazi bezetters van Tsjechoslowakije in be slag nam. Washington heeft gewei gerd dit goud terug te geven zolang de kwestie van de compensatie niet geregeld is. Dit goud is ongeveer 22 miljoen dollar waard op de officiële goudmarkt en ongeveer twee maal zoveel op de vrije markt. De twee landen zullen ook gaan pra ten over samenwerking op weten schappelijk en cultureel terrein. Vol gens goed ingelichte kringen zullen de onderhandelingen tussen Amerika en Tsjechoslowakije in het voorjaar beginnen. Eerste onderwerp van ge sprek zou zijn het uitbreiden van de bevoegdheden van de consuls die de twee partijen in eikaars landen heb ben. Verder zou Amerika zijn consu laat in Bratislawa, dat in 1950 werd gesloten willen heropenen en Praag zou graag een consul in Chicago vesti gen waar veel Tsjechen en Slowaken wonen. VRIENDELIJK Dat het klimaat al verbeterd is, bleek in november vorig jaar toen een groep Amerikaanse senatoren vriende- Premier Stroegal Joe Cahill mij rust als Eeuwenoud hakenkruis3e JERUZALEM (Reuter) Israëlisc oudheidkundigen hebben in een ou synagoge in het dorp Ein Gedi aan Dode Zee een 1.700 jaar oud mozai met afbeelding van een swastika (i kenkruis) gevonden. Swastika's zijn versieringen in synagoges eerder vonden, maar ze waren nooit zo si kend als die welke men nu heeft bl< gelegd. De vondst werd gedaan d.. dr. Dan Barag van de Hebreeuw universiteit van Jeruzalem en Ja Porath van dd dienst voor oudheidki an de en musea van de Israëlische re|»eJ£ ring. staa ^fieli. scha is: v.ed lijk ontvangen werd door de Praa? leiders en uit een aantal intervie Ten lang nen PAI Indi wil sect dat onlangs bezoekende Amerikaai journalisten werd toegestaan. De toenadering tussen Oostenrijk Praag bleek deze maand toen de 0 tenrijkse minister van buitenlani zaken op het vliegveld van Praag onverwachte ontmoeting had met Tsjechoslowaakse collega Tsnoepjevei Het officiële Tsjechoslowaakse pers reau CETEKA beschreef deze ontm ovci ting als 'vriendschappelijke besprek stai gen in een hartelijke sfeer'. J De betrekkingen tussen Oostenrijk Tsjechoslowakije werden vorig ji ln8e gespannen toen Tsjechslowaal grenswachten de grens overstaken een Tsjechoslowaakse vluchteling arresteren. Maar dit incident is tevredenheid van beide partijen op lost toen de autoriteiten in Praag man begin december toestemming ven het land toch te verlaten. Nadi hebben beide landen laten weten ze de betrekkingen wilden verbeten Een van de problemen die opgei moeten worden, is de Oostenrijkse voor schadevergoeding van genaa bezittingen. Ook met Wenen h<x Praag komende lente onderhandel gen te openen. gen hjdi VOI Van LEE de opdi heef DRIE REDENEN Politieke waarnemers noemen drie denen voor Tsjechoslowakije's dui en I 1974 30.0' vooi lijke wens snel met deze drie landf ,97£ tot een akkoord te komen. In eerste plaats past deze ontwikkel in de toenaderingspolitiek van Sowjet-Unie tot West-Europa. In de tweede plaats hoopt Praag nomische voordelen te behalen meer ontspannen contacten met 1 ^ra; Westen en in de derde plaats wil» In 1 de Praagse leiders hun slechte in» in het westen verbeteren. Sinds Gc taw Hoesak in april 1969 in Praag de macht kwam en er een eind kvu aan de pogingen van AlexanJ Doebtsek een 'socialisme met menselijk gezicht' in Tsjechoslowatf in te voeren, is nog geen enki Tsjechoslowaakse leider uitgenod voor een officieel bezoek aan Westen. Inw een De I nin: I tOtc I bad rcial I spor Priesters klagen MEXICOSTAD (EFE) Drie roomi katholieke priesters, die onlangs doo bisschop Pedro Arlondo Aparicio va het bisdom San Vicente in El Salvado zijn ontslagen, omdat zij waren wegg£ 2 bleven van recepties van het staat le hoofd kolonel Armando Molina, hebbeh-jg de regering van hun land beschuldig van onderdrukking. Bij een bezoek aa de Stad-Mexico verklaarden zij: 'Z lte willen de priesters en de godsdien! gebruiken als instrumenten voor pol tieke propaganda. De regering is ni» oprecht en probeert onrecht te verdo zelen. Daarom steunt zij de godsdienst Idi Amin alarmeert NAIROBI (AFP) Het Oegandeie 1 leger is in staat van paraatheid g jr( bracht om Zambia te kunnen helpe wanneer het door Rhodesië zou woe den aangevallen, verklaarde dd Oegaiee dese president Idi Amin, gisteren i oe Kampala, in een interview voor ei plaatselijke radio. 'Rhodesië moet dot alle leden van de Organisatie van Afi e kaanse Eenheid militair worden bjno; vrijd', zei hij. IRA driehoofdig (,nd BELFAST (Reuter) Een drijtj^ hoofdige raad heeft het commant i-y overgenomen van de militante vleug van het illegale Ierse Republikein |U Leger (IRA), zo is gisteren in Belfa ioi vernomen. Als de leiders van de provisionele vleugel worden genoen let David O'Connell, een leidende po 'lei tieke takticus, Joe Cahill, een repub too kein van het oude stempel en Jer iaa Adams, de jonge aanvoerder van h oe IRA in de Noordierse hoofdstad B< eer fast. De vroegere provisionele leide uec Sean MacStiofain, die momenteel 2 e 1 opgesloten in de Ierse Curragh-geva 'et genis, zou niet meer in aanmerk» for komen voor een plaats aan de top, a Tot hij wordt vrijgelaten. an akt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1973 | | pagina 8