lowjet-Unie legt Hanoi niet in de watten
oalitie in Bonn zit op
en ingebouwde tijdbom
;ervleugel van SPD wil drastische hervormingen
F/KWARTET ZATERDAG 20 JANUARI 1973
BUITENLAND
T13/K13
J Ferry Versteeg
achter Russisch geschut.
behalve een Amerikaanse
Russische betrokkenheid
Vietnamese kwestie be-
Dmt dezer dagen niet zo
de verf. Wat niet zo ver
is, want de Russische
in Vietnam is niet al-
materieel opzicht onmis-
minderwaardig gebleven
van de Amerikanen, maar
10k steeds een indirecter
karakter behou-
korte terugblik zal dat
wij hopen enigszins
maken.
1945 vond de Viet Minh (de
van de Viet Cong) bij
steun voor zijn streven de
van hun 'koloniale plichten'
te ontslaan. Toch duurde
1950 voordat Josef Stalin be-
destijds nog in embryonale
verkerende Democratische
Vietnam (het latere Noord-
im) te erkennen. De Chinese
van 1949 zal waarschijnlijk
reemd zijn geweest aan deze
lende Russische belangstelling
izië.
Bij de Indo-China-conferentie van
1954 in Genève drongen de Russen er
bij de toenmalige zegevierende
Vietnamese leider Ho Tsji Minh op
aan een akkoord te accepteren, waar
bij werd besloten tot een voorlopige
splitsing van Vietnam "in een noorde
lijk en een zuidelijk deel. Toen de op
de Geneefse conferentie voor 1956
verplicht gestelde algemene verkiezin
gen als inleiding tot een geleidelij
ke hereniging van de beide delen
door Saigon en Washington werden
gesaboteerd, reageerden de Russen
slechts met enkele onderkoelde pro
testen, waar Eisenhower, noch de
toenmalige Zuidvietnamese leider
Diem enige remming van ondervon
den.
Aan deze houding hebben de Noord-
vietnamezen een duurzame argwaan
jegens Moskou overgehouden. Deze
weinig resolute houding van de opvol
gers van de in 1953 overleden Josef
Stalin werd ingegeven door hun ver
langen het Westen gerust te stellen
in het kader van hun nieuwe politiek
van 'vreedzaam naast elkaar bestaan'
van communisten en meer kapitalisti
sche varianten van het verschijnsel
mens. Bovendien had Moskou destijds
de handen vol aan het gistende Oost-
de meer volgens maoïstische lijnen
opererende Noordvietnamezen en
blijft de meeste aandacht schenken
aan bedaarde revolutionairen, zoals de
Egyptische leider Nasser en zijn
vrienden. Zelfs de komst van een
compleet Amerikaans expeditieleger
naar Vietnam wordt door Moskou
slechts begeleid door formele en dis
crete veroordelingen.
Samenhang
Europa, waar in 1956 de Hongaren in
opstand kwamen.
Tot 1960 bedroeg de totale Russische
steun aan Hanoi 350 miljoen dollar.
Wat aanzienlijk minder was dan de
Sowjet-steun aan landen als India en
Egypte, wier gematigde systemen be
ter pasten bij het inmiddels getemper
de revolutionaire elan van Moskou.
Maar in 1960 begint de kentering. De
handen tussen Moskou en Hanoi wor
den nauwer aangehaald; in 1961 be
groet Nikita Chroestsjow de oprich
ting van het Nationale Bevrijdings
front van Zuid-Vietnam (Viet Cong)
als een 'beslissende stap in de bevrij-
dingsstrijd'; in 1963 overtreft de Rus
sische hulp aan het regime van Ho
Tsji Minh voor het eerst die van de
Chinezen.
Als in 1963 de directe Amerikaanse
interventie in Vietnam onder auspi
ciën van John F. Kennedy van de
grond komt, wordt ook de Russische
economische en militaire hulp aan
Hanoi opgevoerd. Toch blijft deze
Russische hulp ver achter bij die van
Amerika aan Saigon. De Russische
partijleider Chroestsjow handhaaft in
die tijd, waarin de splitsing van de
communistische wereldbèweging in
pro-Moskou en pro-Peking-kampen
zich voltrekt, zijn wantrouwen jegens
Na Chroestsjows val brengen zijn op
volgers Breznjew en Kosygin meer
samenhang in de Russische politiek
jegens Hanoi. In oktober 1964 brengt
de Noord Vietnamese premier Pham
Van Dong al een bezoek aan Moskou,
terwijl premier Kosygin een jaar later
afreist naar Hanoi. In datzelfde jaar
steunen de Russen nadrukkelijk de
politieke eisen van Hanoi en het Be
vrijdingsfront om tot een Vietnamese
hereniging te komen.
Volgens het Franse maandblad Le
Monde Diplomatique juni vorig jaar,
bedroeg de totale Russische hulp aan
Hanoi in 1965 een half miljard dollar
om tijdens het hoogtepunt van de
landoorlog in 1969 op te lopen tot één
miljard dollar per jaar. Ter vergelij
king: De Amerikaanse hulp aan Sai
gon bedroeg in 1969, volgens het
conservatieve Amerikaanse weekblad
Time van 6 november 1972, niet min
der dan 21,5 miljard dollar.
Deze aperte wanverhouding weerspie
gelt niet alleen de grotere materiële
mogelijkheden van Amerika, maar
eveneens de dubbelzinnige positie van
de Sowjet-Unie ten aanzien van Viet
nam. Zo is Rusland aan zijn status
van communistische wereldleider ver
plicht Hanoi te steunen. Bij het niet
nakomen van deze 'socialistische broe
derplicht' zou bovendien de aartsvij
and China met aan zekerheid grenzen
de waarschijnlijkheid inspringen en
daarmee de belangrijke Russische in
vloed in Hanoi terugdringen. Maar
tegelijkertijd wenste Moskou de ban
den met het Westen en vooral met
de VS nauwer aan te halen om zo
een sterke uitbreiding van de handel,
een beperking van de strategische be
wapening en een verdere ontspanning
in Europa mogelijk te maken.
Het uiteindelijke resultaat van deze
tegengestelde belangen was, dat Hanoi
weliswaar door de Russen werd be
voorraad. maar slechts in een mate,
die het de Noordvietnamezen onmoge
lijk maakte de vijanden in het Zuiden
een beslissende slag toe te brengen.
Het is bijvoorbeeld kenmerkend, dat
een land als Egypte volgens het
semi-officiële Egyptische blad al
Achram in 1971 voor zo'n 1.8
miljard dollar Russische hulp kreeg,
wat aanzienlijk meer is dan de Sow-
jet-hulp aan Hanoi.
Hypotheek
Dat dieze omsfcamdaglheid een hypo
theek van forse omvang plaatste op
Zuidvietnamees achter Amerikaans ge
schut.
de Russisch-Noordvietnamese verhou-
diimg, valt duidelijk af te lezen uit
enkele gebeurtenissen, die zich vorig
jaar voordeden. Zo ontdekten de Rus
sen, volgens Amerikaanse Kremlinolo-
gen, begin vorig jaar. dat Hanoi een
groot offensief tegen het Zuiden voor
bereidde. Op 11 februari sprak pre
mier Kosygin in Moskou langdurig
met de Noordvietnamese ambassadeur
in een poging Hanoi tot een voorzich
tiger en vreedzamer benadering te
bewegen. Maar na afloop sprak het
persbureau TASS van een 'openharti
ge discussie', een communistisch code
woord voor onenigheid.
Op 5 maart bezocht de naar China
verbannen Cambodjaanse leider Siha-
noek Hanoi. Dit bezoek werd afgeslo
ten met een hard communiqué, waar
in werd gepleit voor 'gewapende broe
derschap' tegen het Zuiden. Later
werd bekend, dat de Chinese premier
Tsjoe En-lai kort voor de publicatie
van dit communiqué een bliksembe
zoek aan Hanoi had gebracht. Waar
mee Hanoi de Russen ongetwijfeld
duidelijk maakte, dat Peking klaar
stond om bij een eventuele beperking
van de Sowjet-hulp in te springen.
Volgens de genoemde kremlinologen
besloten de Russen daarna het offen
sief van Noordvietnamezen en Viet-
Congstrijders, dat vorig jaar eind
maart werd ontketend, maar op z'n
beloop te laten en het tegenover het
Westen te kleineren.
Vandaar de geringe Russische reacties
op het offensief en het hardnekkige
Russische streven de voor mei vastge
stelde topconferentie tussen Nixon en
Breznjew in Moskou te laten door
gaan. Zelfs toen Nixon de luchtoorlog
tegen Noord-Vietnam opvoerde en de
Noordvietnamese havens met mijnen
liet blokkeren, waardoor de Russische
hulpverlening aan Hanoi goeddeels
stagneerde, bleef Moskou de komende
top in Moskou aanprijzen.
Op 21 mei, de dag voordat Nixon in
Moskou arriveerde, meldde het Noord
vietnamese partijblad Nhan Dan, dat
de Amerikaanse president, 'de wreed
ste houwdegen ter wereld', 'overal
waar hij komt anti-revolutionaire acti
viteiten ontplooit'. Tevens werd Rus
land er van beschuldigd 'nationale
belangen' te laten voorgaan boven de
wereldrevolutie.
Waarna de Russische pers enkele da
gen later Hanoi's 'onjuiste en extreem
partijdige uitleg' van Nixons bezoek
aan Moskou fel aanviel. En op 25 mei
wordt Hanoi er in de Vietnamese
uitzending van radio-Moskou aan her
innerd, dat de agressie-oorlog in Viet
nam alleen kan worden beëindigd
door middel van overleg'. Tevens
wordt nog eens benadrukt, dat Noord-
Vietnam zeer veel te danken heeft
aan de 'enorme steun' van de Sowjet-
Unia bij de strijd tegen het Zuiden.
Dat deze steun Inderdaad niet gering
was, staat buiten kijf. Op grond van
enkele schattingen zoals die van
Le Monde Diplomatique van juni vo
rig jaar en van officiële Amerikaanse
bronnen kan men concluderen, dat
de Russische hulp aan Hanoi tussen
1965 en 1973 maximaal ongeveer acht
miljard dollar moet hebben bedragen.
Maar de Amerikanen staken, volgens
Time van 6 november J.I., gedurende
dezelfde periode niet minder dan 108
miljard dollar in de oorlog. En in
een studie van de Cornell-universiteit
van oktober 1971 die regelmatig
wordt geciteerd door de bekende sena
tor Fulhright worden de totale,
dus ook indirecte, kosten van de oor
log voor Amerika geraamd op het
onthutsende bedrag van tweehonderd
miljard dollar.
Vuurkracht
Tegenover de enkele duizenden Russi
sche en Chinese adviseurs in Noord-
Vietnam, die nooit direct aan de
strijd deelnamen, stond een Ameri
kaans expeditieleger van meer dan
een half miljoen man, wier vertrek
sinds 1969 werd gecompenseerd door
de ongeëvenaarde vuurkracht van de
Amerikaanse zevende vloot met z'n
kruisers en vijf reuzen-vliegdeksche
pen, en door het ontstellende vernie
tigingsvermogen van tweehonderd
Amerikaanse reuzenbommenwerpers
van het type B-52. En terwijl de
Noordvietnamezen de afgelopen maan
den massaal werden gebombardeerd
en door een Amerikaanse blokkade
van hun havens goeddeels van hun
bevoorraders werden verstoken, voor
zagen de Amerikanen de Zuidvietna-
mezen op massale wijze van extra
oorlogstuig.
Zo werd de Zuidvietnamese lucht
macht eind vorig jaar in enkele we
ken met zeshonderd vliegtuigen uitge
breid, zodat Saigon nu kan beschik
ken over tweeduizend toestellen en
daarmee na Amerika en Rusland de
grootste luchtmacht ter wereld heeft.
Daarnaast bezitten de Zuidvietname-
zen veertienhonderd tanks en pantser
wagens, 15.000 stukken artillerie en
zeker zevenhonderdduizend M-16-gewe-
ren. 'Al zijn de communisten even
eens goed bewapend', aldus de Britse
Guardian op 22 november vorig jaar,
'ze zijn stukken zwakker'.
Maar al zijn de materieel-militaire
aspecten in Vietnam zeer belangrijk,
ze zijn toch niet allesoverheersend.
Was dit materiële aspect wel doorslag
gevend, dan zouden Thieu en Nixon
zich veel minder zorgen maken, dan
ze nu doen. Dat ze ondanks de mate
riële suprematie van het Zuiden toch
reden tot ernstige bezorgdheid behou
den, vindt zijn oorzaak in het feit, dat
in Vietnam ook strijd wordt geleverd
tussen twee verschillende cultuur-pa
tronen.
Noord-Vietnam is een krachtige, ge
sloten maatschappij, waarin het indi
vidu ondergeschikt is aan de groep,
waar de sociale controle sterk is en
waar de overheid de burgers een
redelijk, maar ook van bovenaf gere
geld leven voorzet Op alle niveaus
treft men ideologische vorming en
politiek onderricht aan, wat mede het
hoge Noordvietnamese moreel ver
klaart. Deze maatschappij wordt ge
voed door een intens nationalisme,
door het onverwoestbare geloof in een
ongedeeld Vietnam en door de noeste
wens de gehate buitenlanders uit te
drijven. Zelfs de meest barbaarse ont
beringen hebben deze vastbesloten
heid nooit kunnen ondermijnen.
Minderwaardig
Zuid-Vietnam heeft aan zijn langduri
ge afhankelijkheid van buitenstaan
ders een gaaf minderwaardigheidsge
voel jegens de communisten overge
houden. Deze maatschappij vertoont
markante overeenkomsten met die
van China vóór Mao's komst in 1949.
Zo is de burgerlijke moraal gebrek
kig, overwoekeren corruptie en grote
welvaartsverschillen het dagelijks le
ven, vormen geld en vriendjespolitiek
de sleutels voor de verwerving van
invloedrijke posities en laat de natio
nale eenheid veel te wensen over.
Zolang de Amerikanen teveel geld
verstrekten en teveel verantwoorde
lijkheden overnamen, waren er onvol
doende prikkels om dit bestel te her
vormen.
Alleen als in Zuid-Vietnam een natio
nale geestdrift en een toenemend zelf
vertrouwen de leemte zullen opvullen,
die de vertrekkende Amerikanen bin
nenkort achterlaten, zal Thieu's broze
politieke creatie in Saigon weerstand
kunnen bieden aan toekomstige mili
taire en vooral ook politieke offensie
ven van de goedgeorganiseerde en
gediscipLkieerd-e Noordvietnamezen en
Viet-Congstrijders. Dat is de kern van
de zaak, die door massale wapenlever
anties van grootmachten slechts ge
deeltelijk kaa worden gecamoufleerd.
ir Jaap den Boef
de regeringsverklaring van
slier Willy Brandt is deze
in de Westduitse Bondsdag
leriode ingeluid, waarin de
aamheid van de coalitie tus-
ociaal-democraten en libera-
(vaar op de proef zal worden
ld. Hoe lang de coalitie tus-
IPD en FDP het kan uithou-
zal worden bepaald door de
waarin Brandt in het eigen
al-democratische huis baas
blijven. Zelfs als hem dat
is het de vraag of de FDP
ille vier jaren samen met de
zal uitdienen.
or de verkiezingen van 19 no-
r was het duidelijk dat voorzet-
an de coalitie in de politieke
jk tot moeilijkheden zou leiden,
'kiezingsbeloften verschilden op
ële punten nogal van elkaar. In
ber was het voornaamste doel
side partijen te voorkomen, dat
isben-democraten (CDU) en haar
e zusterpartij (CSU) de meer-
d in de Bondsdag zouden vero
de FDP was deze 'eenheid in
eidenheid' zelfs geboden om
'oortbestaan als partij te verze-
Nadat de gemeenschappelijke
tander was verslagen, doken de
men echter weer levensgroot
werden zij in de regeringsver-
g van Brandt nog zoveel moge-
srsluierd door welgekozen woor-
ralen
Wilijkheden zijn groter dan vóór
ffiezingen al kon worden aange-
Dat de sociaal-democraten
profiteren van de populariteit
leek voor de hand te
Weinigen echter hadden ge-
dat de liberalen met zulke goe-
fers zouden eindigen: zij behaal-
grootste zetelwinst. Op grond
&n mocht de FDP rekenen op
invloed binnen de coalitie dan
bet begin van de samenwerking
69 het geval was geweest. Met
zou die invloed merkbaar moe-
jn op het gebied van de (al dan
te verhogen belastin-
ie mogelijkheid tot vorming van
het tegengaan van grond-
latie en de medezeggenschap in
Brandt heeft echter niet
te maken met de wensen van
ersterkte FDP, maar ook met de
in omvang toegenomen linkervleugel
van zijn eigen SPD. Stelt hij de
liberalen tevreden, dan loopt hij het
risico, dat ongeveer vijftig leden van
die linkervleugel hem in grote moei
lijkheden brengen. Brandt moet dan
van geval tot geval een oplossing
zoeken, die zowel de liberalen als de
radicale groep binnen de SPD tevre
den kan stellen.
Het komende jaar zal nog geen ernsti
ge spanningen te zien geven omdat de
heetste hangijzers pas het laatst aan
gevat zullen worden. Na verloop van
tijd komen deze problemen echter
onvermijdelijk aan de orde. En de
oplossing die er voor gekozen wordt,
zal beslissend zijn voor het voortbe
staan van de coalitie zeker op
langere termijn.
Stormloop
Over enkele maanden kan misschien
al meer worden gezegd over de hoog
te van de horden die de SPD moet
nemen, wil zij haar liberale coalitie
partner niet van zich vervreemden. In
de tweede week van april houden de
sociaal-democraten in Hannover hun
partijdag. De militante linkervleugel
wil dan al aansturen op grondige wijtzi-
gingen in het partijprogram. Met het
spit- en ploegwerk is al kort na de
verkiezingen begonnen omdat in Han
nover niets aan het toeval mag wor
den overgelaten.
Evenals in 1971 toen zij tegen de
wil van de partijleiding op een belas
ting-partijdag ingrijpende hervormin
gen wisten door te drukken reke
nen de initiatiefnemers niet alleen op
de 'Jonge socialisten' (Jusos) maar
ook op ouderen, die eveneens op snel
le en drastische hervorming van de
maatschappij willen aansturen.
Het initiatief tot deze 'bestorming van
de partij' is voornamelijk uitgegaan
van Jochen Steffen Karsten Voigt,
Wolfgang Roth en Rudi Arndt. Stef
fen probeerde in 1971 in de deelstaat
Sleeswijk-Holstein als 'Roter Jochen'
vergeefs de macht over te nemen van
de christen-democraten. Voigt (die
vergeefs naar een Bondsdagzetel
dong) en Roth zijn leidende Jusos en
Arndt is de jonge 'Oberbtlrgermeister'
van de stad Frankfort en speelde een
belangrijke rol op het belastingcon
gres van de SPD. waar de partijlei
ding haar eerste grote nederlaag leed.
Nu hebben Arndt en de zijnen het
voorzien op een door een partijcom
missie onder leiding van de vroegere
superminister van economische zaken
en financiën Helmut Schmidt opgesteld
SPD-programma voor de komende
dertien jaren. Volgens het weekblad
gen dat Brandt onder zulke omstan
digheden zal aansturen op ook
voor de FDP mogelijk welkome
vervroegde verkiezingen om een SPD-
meerderheid in de Bondsdag achter
zich te krijgen. Zijn afhankelijkheid
van de linkervleugel zou nog groter
worden.
Intussen hebben de christen-democra
ten sinds hun grote nederlaag ook
niet stilgezeten. Zij hebben al een
belangrijke conclusie getrokken uit de
voor hen teleurstellende gang van
zaken. De geleerden in CDU en CSU
zijn het nog wel niet helemaal met
elkaar eens en de strijdbijl is nog
niet begraven. Dat kan pas als vast
staat of de verliezer Rainer Candidus
Barzel zal aanblijven als partijvoorzit
ter met kanseliers-aspiraties. En daar
kan nog wel een jaartje mee heen
gaan.
Dit neemt niet weg dat het resultaat
van de verkiezingen onherroepelijk
tot gevolg zal hebben dat de CDU in
de richting van een 'sociale volkspar
tij' gaat groeien en met of zonder
Barzel zich zal ontdoen van het
verkeerde imago van 'ontdernemers-
partij'. He«t zaJ ndet eenvoudig zijn,
een programma aanvaard te krijgen
dat iedereen in de CDU (laat staan in
de CSU van de Beierse 'stoorzender'
Franz Josef Strauss) kan bevredigen.
De christen-democraten hebben echter
hun lesje geleerd: zij weten nu dat
niet alles bij het oude kan blijven.
Schaduwen
Al deze ontwikkelingen werpen hun
schaduwen reeds vooruit, nu de wet
gevende arbeid van de nieuwe Bonds
dag nog maar net is begonnen. Achter
de zorgvuldig gekozen bewoordingen
van Brandts regeringsverklaring gaan
problemen schuil, die de coalitie van
SPD en FDP in de komende jaren
zwaar op de proef zullen stellen. Veel
zal afhangen van de mate waarin de
SPD van Brandt in een richting
wordt getrokken, die zij vóór de ver
kiezingen heel duidelijk niet heeft
gewild.
Der Spiegel willen zij de inhoud daar
van 'radicaal verscherpen' om de SPD
duidelijk 'in een andere politieke
richting te duwen.' Tijdens de verkie
zingscampagne hebben zij zich op ver
zoek van de partijleiding rustig ge
houden om te vermdjiden dat sympa
thisanten van de schrik hun stem niet
aan Willy Brandt maar aan de chris
ten-democraten zouden geven.
Nu de kanselier op een vrij gematigd
programma zijn persoonlijke winst
heeft binnengehaald, kloppen de le
den van de linkervleugel op de partij
deur om zo mogelijk hun stempel te
drukken op alle SPD-plannen voor de
nabije en verre toekomst. Zij verlan
gen volgens genoemd weekblad een
wezenlijke verandering van de maat
schappelijke machtsverhoudingen, die
vergezeld mpet gaan van verbetering
van de 'levenskwaliteit'. Ook willen
zij instelling van een coördinatiecom
missie voor investeringen en kredie
ten en controle-instanties voor milieu-
bedervende bedrijven.
De linkse hervormers sluiten de 'di
recte overheveling van de produktie-
middelen naar gemeenschappelijke ei
gendom' niet uit en schrikken ook
niet terug voor nationalisatie van de
banken. Als de economische groei ten
koste zou moeten gaan van levenskwa
liteit' mogen naar hun mening econo
mische privileges niet de doorslag
geven. Het onderwijs mag voorts niet
alleen dienen als voorbereiding op de
beroepsarbeid, maar moet .vooral jon
ge mensen bekwamen tot het 'zelf
standig begrijpen van veranderingen,
het zoeken en onderkennen van moge
lijkheden tot verbetering en het actief
daaraan meewerken.'
Veranderingen
Deze eisen gaan vele linkse SPD'ers
niet ver genoeg. Zij houden er echter
rekening mee dat hun groep op de
partijdag in Hannover ten hoogste op
een derde deel van de afgevaardigden
kan rekenen. Van overrompeling kan
al lang geen sprake meer zijn. De
radicale hervormers moeten hun za
ken dan ook in orde hebben voordat
de bijeenkomst begint.
Zij moeten in de komende maanden
hard werken 'aan de basis' om drasti
sche wijzigingen in het programma
van Helmut Schmidt (de 'rechter
hand' van kanselier Brandt) te be
werkstelligen. Zij zullen al reden tot
tevredenheid hebben als enkele van
hun eisen een meerderheid krijgen.
Want na de partijdag in Hannover
zullen zich ongetwijfeld nieuwe moge
lijkheden voordoen.
De linkse hervormers laten zich door
niets afhouden van hun voornemen,
zo snel mogelijk op ingrijpende struc
turele hervormingen aan te sturen.
Dat zij zich vóór de verkiezingen van
november rustig hebben gehouden
ook uit eigen belang viel te begrij
pen. Zij zijn echter niet bereid hun
activiteiten nog langer op te schorten
terwille van de voorlopig onvermijde
lijke samenwerking met de liberalen.
Vastbesloten
Waarschuwende woorden van Herbert
Wehner (de 'linkerhand' van Brandt)
helpen niet meer. Karsten Voigt, die
er zelf niet in slaagde een Bondsdag
zetel te bemachtigen, gaat er zelfs van
uit dat nu al stappen genomen moe
ten worden om te verzekeren dat de
SPD na de volgende verkiezingen
voor de Bondsdag de absolute meer
derheid behaalt en alleen kan rege
ren.
Deze Juso-leider zal echter ook besef
fen dat de SPD in de komende vier
jaren slechts een politiek beleid kan
verwezenlijken, als dat de instemming
heeft van voldoende FDP-ledén in de
Bondsdag. Zo lang de SPD zelf niet
over een meerderheid beschikt kan zij
zich niet veroorloven de liberalen te
gen zich in het harnas te (laten)
jagen. Doet zij dat toch dan kan na
enkele jaren een breuk in de coalitie
onvermijdelijk worden.
In dat geval kan de SPD niet aanstu
ren op vervroegde verkiezingen, als
de FDP er de voorkeur aan zou geven
om met de christen-democraten te
gaan samenwerken. De mogelijkheid
dat in de komende jaren een oplos
sing in deze richting zal worden ge
zocht, wordt al openlijk gesproken.
Voorlopig is deze taktiek van de FDP
vanzelfsprekend voornamelijk bedoeld
om haar onderhandelingspositie te
versterken.
Met een coalitiepartner die als
tussen 1969 en 1972 elke vorm van
samenwerkin g weigert met de enige
andere grote partij waarmee een
meerderheid in de Bondsdag kan wor
den gevormd, zou de SPD nog wel uit
de voeten kunnen. Nu de FDP nog
steeds een loyale partner wil zijn,
maar ook aan andere wegen denkt
voor het geval die loyaliteit niet
wordt gehonoreerd, is voor kanselier
Brandt een moeilijke tijd begonnen.
Tegenstrijdig
De persoonlijke winst die hij op 19
november mocht binnenhalen, leverde
Brandt het bewijs dat de kiezers mèt
hem voortzetting wensten van de coa
litie tussen SPD en FDP. De grote
zege van de liberalen onderstreepte-
deze wens duidelijk. Het verzet van
de linkervleugel van de SPD kan er
echter toe leiden dat wetsvoorstellen,
die de steun van de liberalen mogen
verwachten, in de Bondsdag niet op
een meerderheid kunnen rekenen. Zo
tegenstrijdig zijn de belangen van de
beide politieke groeperingen. De roya
le meerderheid waarmee de coalitie
partijen uit de verkiezingsstrijd te
voorschijn zijn getreden kan daardoor
op de duur in gevaar komen.
Als kanselier Brandt zich tegen de
opmars van de linkse hervormers in
zijn partij zou willen verzetten, zou
hij in uiterste nood voor het verwe
zenlijken van zijn beleid aangewezen
kunnen zijn op de steun van leden
van de linkervleugel van de CDU. Het
ligt niet in de lijn van de verwachtin-
Helmut Schmidtde Westduitse minister van financiënmoet zich
als opsteller van het SPD-programma op langere termijn verdedi
gen tegen de linkervleugel van de SPDdie aangevoerd wordt door
Rudi Arndt (links) en ochen Steffen (rechts).
