Jesluit over CBS valt
aarschijnlijk vandaag
eoeo
1
Willem Nijholt en
Toneelgroep Theater
Haitink met Londens
orkest in ons land
Knip dit briefje uit
en plak't op uw wek! - r
Nieu e VVV i 'cc kSarscr
Stille Vietnamwacht
voor Gevangenpoort
Jongens bestelen
blinde winkelier
OUW/K.WARTET VRIJDAG 19 JANUARI 1973
BINNENLAND/KUNST
T11/K9
eel beswaren tegen verhuising - maar ook voorstanders
lor
Nico Kussendrager
HAAG Waarschijnlijk
ivond neemt het kabinet een :i
iing over het al dan niet g
luizen van het Centraal bu-
iu voor de statistiek (CBS)
Heerlen. 'Wanneer de ver-
latsing doorgaat zal Langman ||j
geschiedenis ingaan als de mi-
iter die het CBS heeft ver- u
»ord'. Aldus een anonieme zegs- r
bij de centrale commissie g|
jr de statistiek. En met deze
spraak is de emotionele sfeer
arin de discussie over het al of ra
lt overhevelen van het CBS ge- 1 'i
erd is, duidelijk getypeerd.
en de verhuizing zijn nogal wat
waren gerezen, in de eerste plaats
de kant van de CBS-ambtenaren
Zij vrezen om te beginnen een
e desorganisatie van het werk om-
veel medewerkers in grote getale
goed heenkomen gaan zoeken. Dit
ces is nu al, nog voordat de beslag
genomen, op gang gekomen,
ral vakspecialisten blijken bijzon
welkom bij de beleids- en plan-
sorganen waarmee zij uit hoofde
hun CBS-functie altijd intensieve
acten hebben onderhouden. Na de
luizing zal dan het kader zijn
cimeerd, waardoor zeker twintig
vijftig procent van de statistieken
wegvallen en andere sterk ver-
Igd raken. Bovendien zal het in
•len moeilijk worden hoger ge-
ificeerd personeel aan te trekken
at het werk bij het CBS teveel
'produktie' en te weinig 'beleid'
planning' te maken krijgt,
alve de funeste gevolgen van de
rloeiing van personeel en de pro-
Hen om nieuwe medewerkers aan
rekken noemen de CBS-ambtena-
ook het verschralen van de con-
unten in de Randstad, waardoor
statistieken verstarren en een
deel van hun functie verliezen,
wetenschappelijke basis ontvalt
het bureau omdat het geïsoleerd
te staan van wat in het rege-
icentrum Den Haag wordt over-
:n en voorbereid. Hetzelfde geldt
andere contacten die vooral in
andstad zijn geconcentreerd. Het
zal, zo vrezen de medewerkers,
ideren tot een cijferfabriek, zon-
wetenschappelijk ontwikkelings-
t alleen
un bezwaren tegen de verhuizing
het CBS staan de ambtenaren
.een. Ook 120 hoogleraren wij
verplaatsing af omdat het
lelijk is het CBS in het zenuw
van de regering te laten
leren. Het CBS kan niet pas-
aan zijn taak voldoen zonder
nt mondeling, formeel en infor-
contact met overheidsorganen,
'ïappelijke instellingen, orga-
en het bedrijfsleven. De con-
iit van het CBS is een levens-
larde voor het bureau omdat
theoretische- en ervarings
kan worden gebundeld. Door
•laatsing zou het patroon voor
worden verstoord, aldus de
•en.
komt ook uit een geheel ande-
die van het Landelijk werk-
md huisvestingsnood. 'Een ver-
ring tussen het regeringscen-
en het CBS zal fnuikend zijn
de verdere strijd tegen de wo-
ïood', aldus het werkverband,
ng van de woningnood vergt
ier per jaar betrouwbare statis-
e informatie en de verhuizing
Heerlen maakt dit onmogelijk.
.APSfhet ministerie van volkshuisves-
zelf statistische informatie gaat
enz.lmelen kan dit nooit zo objectief
rreest het LWH.
iet kamp der tegenstanders beho-
cerder ook nog de Ambtenaren-
j en, de Centrale commissie voor
b tatistiek, die de democratische
Het in aanbouw zijnde gebouw van het CBS in Voorburg.
controle op het bureau uitoefent en
de gemeente Den Haag.
Voorstanders
Voorstanders voor de verhuizing zijn
er echter ook te vinden en niet alleen
in Limburg. Hun beweegredenen ko
men voor een deel neer op ontzenu
wing van de argumenten tégen de
verplaatsing, maar verdienen zeker
meer aandacht dan thans het geval is.
Zo wordt gezegd dat de noodzaak van
centralisatie van belangrijke rijksdien
sten in het buitenland kennelijk niet
bestaat. West-Duitsland heeft zijn cen
trale arbeidsbureau in Neurenberg ge
vestigd, het Federale Hof bevindt zich
in Karlsruhe en een belangrijk deel
van de 'toekomstplanning' wordt ge
pleegd in Allensbach aan de Boden-
sêe.'In Zweden is het landelijk bu
reau voor de statistiek zelfs in tweeën
gesplitst.
Een ander argument vóór verplaat
sing is dat thans de 'buitengewesten'
bij de statistische informatie zouden
worden verwaarloosd. De gegevens
voor een goede en evenwichtige regio
nale ontwikkeling zijn niet of niet
tijdig beschikbaar. Vestiging van het
CBS in, Heerlen zou hieraan wellicht
een einde kunnen maken. Verder
wordt gesteld dat de techniek tegen
woordig een goed en snel oontact
tussen Den Haag en Heerlen mogelijk
maakt.
Spreiding
ekai
Het belangrijkste argument voor de
vestiging in Heerlen is echter dat
deze past in het beleid van spreiding
der rijksdiensten. Met zijn 1600 werk
nemers is het CBS een organisatie die
zoden aan de dijk zet in herstructure
rend Limburg. De provincie kent na
de mijnsluitingen een groot 'beamb
ten-probleem' en een fors brok 'witte-
boorden-werkgelegenheid' zou dit pro
bleem enigermate kunnen oplossen.
Hoewel de mogelijkheden van het
CBS, met zijn hooggekwalificeerde ar
beid, niet mogen worden overschat en
de groeimogelijkheden zeer beperkt
zijn.
Het geloofwaardig zijn van het sprei-
dingsbeleid speelt ook in het kabinet
i\
>edk
H
64
ickl
.RU!
267
oud
?dko
ADVERTENTIE
een belangrijke rol. Met name minis
ter Langman (economische zaken) is
een fervent voorstander omdat naar
zijn mening anders dit hele beleid op
de tocht zou komen te staan. Lang
man kan ook moeilijk anders. Tijdens
de verkiezingstijd heeft hij de Lim
burgse kiezers toegezegd dat 'een be
langrijke en hoogwaardige rijksdienst'
naar Limburg zou worden overge
plaatst. In het overleg met de Mijnim-
dustrieraad heeft de minister zich
formeel aan deze belofte gebonden. In
het kabinet staan alleen de KVP-
ministers aan zijn zijde.
Langmans WD-collega Geertsema van
binnenlandse zaken (zij zijn samen
voor de verhuizing verantwoordelijk)
is weinig enthousiast, zo heet het.
Of door deze verdeeldheid de -beslis
sing kan worden tegen gehouden is
de vraag. Maar er zijn voor uitstel
nog andere gronden te vinden. Zo
moet de tweede kamer-commissie voor
economische zaken zich nog over de
zaak beraden. Dat gebeurt binnen
veertien dagen. Ook is nog steeds niet
de vraag beantwoord of het CBS be
hoort tot de organisaties die in Den
Haag moeten blijven.
Het is duidelijk een punt van kabi
netsbeleid dat alleen niet aan Den
Haag gebonden afdelingen (zoals bijv.
het algemeen burgerlijk pensioen
fonds) in het kader van het sprei-
dingsbeleid kunnen worden overge
plaatst.
Verder zal de regerimgy als besloten
wordt to.t overheveling, 'n hard conflict
krijgen met de ambtenarenbonden die
menen buiten spel te zijn gezet en
DEN HAAG Morgen zal in Den
Haag een landelijke stille wacht v.oor
de vrede in Vietnam worden gehou
den. Groepen uit elf steden, waar
dergelijke stille wachten maandelijks
een jaar lang plaatsvinden, zullen ge
zamenlijk één uur zwijgend demon
streren (van half twaalf tot half één)
tegenover de Gevangenpoort.
Doel is de mensen stil te laten staan
bij de totale vernietiging van het
Vietnamese volk.
In een brief aan de Kamerleden vra
gen de stille wachters onder andere
ex-tra aandacht te besteden aan neu
tralisten, boeddhisten en katholieken,
die zonder vorm van geweld zoeken
naar een oplossing voor de vrede
'Wij vragen de Kamerleden gehoor te
geven aan de oproep van Amnesty
International, zich het lot van dezo
mensen aan te trekken. De elf steden
zijn: Utrecht, Amersfoort, Arnhem.
Haarlem, Groningen, Leiden, Amster
dam, Deventer. Zwolle, Den Haag en
Enschede.
Kruiswoord-puzzel
Oplossing van gisteren.
1. p. 2. mos, 3. basis, 4. ratel, 5.
antenne. 6. malie. 7. agent. 8. lip. 9.
Reisbeurzen en stipendia
RIJSWIJK Op Je begroting 1973
van het ministerie van CRM is een
bedrag uitgetrokken voor toelagen
aan beeldende kunstenaars en archi
tecten in de vorm van een stipendium
of reisbeurs. De stipendia zijn be
stemd om kunstenaars iri staat te
stellen zich gedurende enige tijd te
wijden aan voortzetting en ontwikke
ling van hun werk of aan de uitwer
king van bepaalde projecten. Zij die
nen niet om materiaalkosten te dek
ken voor de uitvoering van een pro
ject of de inrichting van ateliers e.d.
Aanvragen hiervoor kunnen tot 15
februari 1973 worden toegezonden aan
het ministerie van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk, afdeling
Beeldende Kunsten en Bouwkunst,
Steenvoordelaan 370 te Rijswijk (ZH).
Voor de toekenning van de toelagen
wordt het advies ingewonnen van een
commissie, die hiertoe op voordracht
van de Raad voor de Kunst, de Be
roepsvereniging van Beeldende Kun
stenaars en de BBK '69 is ingesteld.
Het beschikbare bedrag laat de verle
ning van slechts een beperkt aantal
toelagen toe.
Voorzitter schrijversbond
legt functie neer
AMSTERDAM Een conflict binnen
het bestuur van de Vereniging van
Letterkundigen heeft ertoe geleid dat
de voorzitter Daniël de Lange zijn
functie als zodanig in dat bestuur
heeft neergelegd. Ongeveer een jaar
geleden volgde De Lange prof. G.
Stuiveling als voorzitter op. Het con
flict komt ter bespreking aan de orde
op de buitengewone ledenvergadering
die morgen in Amsterdam wordt ge
houden.
De heer H. Cannegieter, perschef van
de Toneelgroep Theater, schrijft ons
n.a.v. het interview met Willem Nij
holt (Trouw 13 januari): Het stemt
natuurlijk een beetje triest als een
krant een interview publiceert waarin
een acteur (Willem Nijholt) zich be
klaagt over de begeleiding van het
gezelschap (Toneelgroep Theater)
waaraan hij verbonden is. Vooral als
het komt van een acteur die bij dat
gezelschap en zeker bij mij zo'n grote
sympathie had en heeft en met wie zo
fijn is samengewerkt. In zekere zin
heeft Willem Nijholt met zijn kritiek
op de Toneelgroep Theater gelijk. Als
je vergelijkt wat hij ongetwijfeld
zal doen wat vrije produkties aan
geld en mogelijkheden hebben voor
de begeleiding, dan is hetgeen een
gesubsidieerd gezelschap kan doen in
derdaad wat schriel. Een gezelschap
heeft vele produkties per jaar. Thea
ter dit jaar tien. Dan komen er nog
de vele neven-activiteiten bij. En ge
zien het budget raak je wat de bege
leiding betreft snel in een soort vi
cieuze cirkel. Maar met uitgerekend
'Kwartet voor Twee' het stuk met
Willem heeft Theater, vooral ge
zien die hele maand in de Kleine
Komedie te Amsterdam, deze vicieuze
cirkel willen doorbreken. En dat is
ook gebeurd. Zo is er speciaal voor
'Kwarter voor Twee' een volstrekt
afwijkend affiche gemaakt. Er zijn in
de Amsterdamse kranten speciale
beeldadvertenties geplaatst. Ongeveer
130 afdrukken van de affiches zijn op
de bekende Publex-aanplakborden in
Amsterdam gehangen voor de hele
nieuw overleg willen. Tot slot speelt
dat het huidige kabinet demissionair
is: mag het een zo belangrijke beslis
sing nog wel nemen, zeker als het
parlement minstens zo verdeeld is als
de ministerraad zelf.
Aan de andere kant: eenmaal zal de
knoop toch doorgehakt moeten wor
den. Al sinds 1957 wordt over de
verhuizing gepraat, tien jaar later
bleek zij voorgoed van de baan door
uitspraken van de toenmalige minis
ter De Block en de aanbesteding van
een groot kantoorgebouw in Voorburg
dat bijna is voltooid.en nu blijkt
de verhuizing weer bijna onontkoom
baar. Of niet.
EVEN PUZZELEN
Horizontaal: 2. verdieping, 6. in het
jaar der wereld (afk. Lat.) 8. muziek
noot, 10. wereldtaal, 11. plaatsje onder
Gramsbergen, 12. water in Utrecht,
14. afschuring, 16. slag, 17. hetzelfde,
18. wandversiering, 19. meisjesnaam,
21. keukengerei, 23. stok, 25 telwoord,
26. kurk, 27. plaats in N. Br. 29. eer,
30. werktuig van de goudsmid, 31.
peulvrucht, 33. afk. van Dyne, 34.
stoomturbine (afk) 35. wijze. Verti
caal: 1. insekt, 3. scheik. element, 4.
vaarwel, 5. riem, 6. bijrivier van de
Tiber, 7. honingdrank, 9. verharde
huid, 11. Myth, figuur, 13. stopverf
(Z.N.), 15. afstammeling, 19. ginds,
20. insektenverterende plant. 22. tel
woord (24). plaats. 25. kraam 27.
tussenzetsel 28. tijdrekening, 32. ten
name (Afk.).
AMSTERDAM Het London
Philharmonic Orchesta, dat nu al
weer vijf jaar wordt gedirigeerd
door Bernard Haitink, komt twee
concerten in Nederland geven:
vanavond (vrijdag) in de Rotter
damse Doelen, en morgenmiddag
het hetzelfde programma (Liszt,
Vaughan Williams en Mahler) in
het Amsterdamse Concertge
bouw.
Het is een van de vijf grote orkesten
die regelmatig in Londen concerteren,
en wat het L.Ph.O .betreft steeds voor
nagenoeg uitverkochte zalen. De in
tense belangstelling van de Britten
voor dit orkest kan voor een deel
worden toegeschreven aan de in dit
opzicht verstandige programmering
waarin maar heel spaarzaam een 'mo
dern' werk wordt opgenomen; en als
dat dan al wordt gedaan dan is het
een stuk van een Engelsman. Het
L.Ph.O. kan zich in dit opzicht geen
risico's permitteren.
Van het totale seizoenbudget van on
geveer 600.000 pond (ongeveer vijf
miljoen gulden) komt maar 15 pet uit
subsidies. De rest wordt geheel met
spelen 'verdiend', Inclusief de talloze
grammofoonopnamen die het orkest
maakt. De toeloop van het publiek
wordt mede gestimuleerd door de be
trekkelijk lage toegangsprijzen (van
ongeveer 3 tot 15 gulden, omgere
kend) die steeds per concert betaald
worden. Want een abonnementen
systeem als bij ons is in Londen
onbekend; voor elk concert moet men
afzonderlijk een kaartje kopen.
Het meest oorspronkelijk aan het
L.Ph.O. is zijn democratische organi
satie. Na de tweede wereldoorlog (het
orkest werd in 1932 door Sir Thomas
Beecham opgericht en grotendeels
door hem uit eigen middelen gefinan
cierd) namen de orkestleden zelf het
beheer in handen. In de beginjaren
verkochten ze zelf de kaartjes en
deelden na afloop de opbrengst. Nog
DOESBURG In Doesburg heeft, de
rijkspolitie vier scholieren (van 14 en
15 jaar) gearresteerd, omdat zij de
blinde sigarenwinkelier C. Merkus ve
le malen zouden hebben bestolen. Ge
regeld miste de man rookartikelen en
aanstekers. Op zijn verzoek hield de
politie een oogje in het zeil, met als
gevolg dat het viertal op heterdaad
kon worden betrapt. In de loop van
de tijd is voor vele honderden gul
dens verdwenen.
Bernard Haitink.
steeds kent het L.Ph.O. deze (ook
voor Engeland) unieke organisatie
vorm; directie en voorzitter worden
geheel gekozen door de leden van het
orkest. Dit bezoek aan Nederland
wordt het eerste sinds 22 jaar; voor
het laatst was het orkest hier in 1950
onder Eduard van Beinum die er van
1949 tot 1951 als vaste dirigent aan
verbonden was. In die tijd zijn ook
diverse grammofoonopnamen onder
Van Beinum gemaakt. Haitink zet
deze traditie voort. Reeds verschenen
zijn opnamen van de Symfonische Ge
dichten van Liszt en The Planets van
Holst. Op een zojuist ter gelegenheid
van het bezoek uitgebrachte Philips
(promotie-) plaat zijn Les Preludes
van Liszt en een deel van The Planets
ter kennismaking vastgelegd (plus
een paar oudere opnamen met het
Concertgebouworkest). Binnenkort ko
men (ook op Philips) de twee ^iano-
concerten van Liszt (solist Alfred
Brendel) en Shéhérazadevan Rimsky
Korsakoff.
Wim
Gijzen
bezocht
alle
gemeenten
maand. Als er geen winkelaffiches
zijn verspreid dan komt dat omdat de
directie van de Kleine Komedie, die
wat dit betreft veel meer autoriteit is
dan het Arnhemse Theater, dit nutte
loos oordeelde op grond van door
haar opgedane ervaringen in het ver
leden.
Al met al moet ik stellen, dat de
aandacht en het geld dat in de bege
leiding van 'Kwartet voor Twee' is
gestopt een veelvoud is van dat van
alle andere produkties van Theater,
inclusief 'Luther, Mllnzer of de dub
bele boekhouding', dat door Willem
wordt genoemd, maar dat niet anders
is behandeld dan de overige. Dat
'Luther' zo'n geweldige publiciteit
krijgt, ligt dan ook vooral aan het
karakter en de inhoud van het stuk.
Het is begrijpelijk dat Willem naar
oorzaken zoekt waarom de Kleine Ko
medie niet avond aan avond is uitver
kocht. Dat hij de schuld na zijn
ervaringen in vrije produkties zoekt
bij het 'produktieegzelschap' is ook be
grijpelijk, maar gezien de enorme ex
tra bemoeienissen en gemaakte kos
ten, die in de begeleiding van alléén
en juist deze produktie zijn gestopt,
is zijn kritiek onjuist en onterecht.
Wat allemaal niet wegneemt dat ook
wij niet helemaal begrijpen waarom het
publiek niet in grote getalen naar de
Kleine Komedie trekt, omdat 'Kwartet
voor Twee' gewoon geweldig fijn to
neel is een Willem Nijholt en Marjan
Berk in dit stuk topprestaties leveren.!
Dat mag toch ook nog even gezegd'
zijn.
Typografieprijs
voor Ben Bos en
Jan van Toorn
AMSTERDAM Het bestuur van de
stichting Amsterdams Fonds voor de
Kunst heeft de H. N. Werkmanprijs
1972 (ƒ3.000) toegekend aan Jan van
Toorn voor zijn gehele typografische
oeuvre en de Frans Duwaerprijs 1972
1.500) aan Ben Bos voor zijn grote
gevarieerde serie werkstukken.
Er waren weinig inzendingen voor
mededinging naar deze prijzen. Daar
om heeft de adviescommissie gebruik
gemaakt van haar recht een bekro-
ning op eigen initiatief buiten de
kring van inzenders toe te kennen.
Als gevolg hiervan heeft de commis
sie het werk van Jan van Toorn voor
de Werkmanprijs voorgedragen; met
de overweging dat dit werk zich on-
derscheidt door een grote mate van
eigenheid en het aangeven van nieu-
we richtingen. De door Ben Bos inge-
leverde werkstukken, variërend van
tijdschriften tot verpakkingen, en van
simpele brochures tot kostbaar recla
medrukwerk, gaven door de daaruit
blijkende 'krachtige eigen visie op de
typografie' de commisie aanleiding tot
het toekennen van de Duwaerprijs.
De adviescommissie werd gevormd
door de heren G. Escher, W. van der
Mark en F. de Winter.
En dan nog....
Op veler verzoek: tot 5 maart in
het Haags Gemeentemuseum 'Neder
landse tegels', een tentoonstelling die
een overzicht geeft van de soorten
tegels, die hier van (ca.) 1600 tot 1800
zijn gemaakt.
'Bommen Berend', is de titel van
een bijzondere tentoonstelling, die
van 27 januari tot 5 maart in het
Rijksmuseum Twenthe te Enschede
gehouden wordt en die aandacht be
steedt aan de persoon en de gewelda-
dige handelingen van Christoph Bern-
hard von Galen, die van 1650 tot 1678
bisschop van Münster was.
P»
1
ittaf
EN
-60
P- ochtend is altijd een' mooi moment om
een aa dingen na te denken.
Paar overwegingen; Roxy Filtm
net zo lekker als uw eigen merk. Mis -
Alleen: u moet er even aan wennen.
Dat kost pakweg een week. Eén luttel vveekie
en u rookt werkelijk nicotine-ann. Is dat iets om héél even
over na te denken of niet.
Roxy Dual Filter Nlcotine-arm.
WOLFSBURG Volkswagen zal in september een nieuwe middenklasse-auto uitbrengen, waarvan hel onderstel sterk
zal overeenkomen niet de Audi-80. Het nieuwe model, dat In het ontwikkelingsstadium de naam EA-400 draagt, krijgt
een watergekoelrlc motor in de anderhalve-Iilerklassc en voorwielaandrijving. Opvallend In de vormgeving Is de schuin
aflopende achterzijde van de carrosserie. De nieuwe, compacte middenklasser wordt duurder dan de kever en zal aan
hel VW-programma toe-.--.oegd worden, zo is in Wolfsburg meegedeeld. Of de VW-1600 dan gehandhaafd blijft, is niet
precies bekend gemaakt
Een van de 864
gemeente-tableaux
van Wim Gijzen
ROTTERDAM In het prentenkabi
net van de nieuwe vleugel van het
museum Boymans-Van Beuningen te
Rotterdam wordt van 27 januaritot
25 februari het 'Bezoek aan alle 864
gemeenten van Nederland' van Wim
Gijzen tentoongesteld. Ruim een jaar
lang reisde de Rotterdamse kunste
naar Wim Gijzen alle gemeenten van
Nederland af. Elk bezoek aan elke
gemeente werd door hem gedocumen
teerd: hij nam een foto van het
gemeentenaambord, hij kocht een an
sichtkaart in een winkel, maakte een
foto van die winkel, adresseerde de
kaart aan de Rotterdamse Kunststich
ting (die het project gefinancie-d
heeft) en fotografeerde tenslotte de
.brievenbus, waarin hij de kaart post
te.
De drie foto's plus de voor- en achter
zijde van de ansichtkaart werden in
één lijst geplaatst. Zo ontstonden 846
tableaux. De 864 gemeenten worden
voor het eerst bij elkaar getoond, 't
Blijkt dat Gijzen niet te stuiten is
wat dit soort projecten betreft. Al
eerder in Boymans in 1970 'Op
naar Oude water' waarbij er een sup
poost namens Wim aan de bezoekers
u tnodigingskaarten overhandigde
voor een bezoek aan de omgeving van
Oudewater. En in hot Lijnbaans-
centrum in 1971 zijn Amsterdam-
Rotterdamproject, dat ook aandacht
kreeg in Jan Donia's 'Atlas voor een
nieuwe metropool'. In Rotterdam en
Amsterdam komen 240 straten voor
met dezelfde naam. Gijzen fotografeer
de apart naambordje en een overzicht
van de straat in kwestie. Vier foto's
per straatnaam dus. in totaal 960
foto's.
