Gewondenvervoer
geen somber, maar
wel moeilijk werk
Na het verkeersongeluk
Haarlems burgemeester
boos op minister en
bezorgd over inspraak
Hoofdagent
Visser bracht
vaak slecht
nieuws in
gezinnen
GGD-broeders: we blijven ermee bezig
Jongen overleed
aan tri snuiven
Ontslag dreigt voor
30 Grasso-arbeiders
Nieuwe cao bij Bata-Best
Kans op infectie
na bad in Kanaal
Gent-Terneuzen
ARP Friesland
boos over meedoen
Vietnam-protest
TROUW/KWARTET DONDERDAG 11 JANUARI 197:1
BINNENLAND T11/D8/LH
CADVERTENTIE
Elke dag gebeuren er in ons land een kleine tweehonderd verkeersongelukken,
waarbij iemand min of meer ernstig gewond raakt. Ook vallen er elke dag een
paar doden in het verkeer. Bij bijna al deze ongelukken zijn het steeds weer
twee instanties die hulp moeten bieden: de politie en de GGD (de gemeentelij
ke geneeskundige en gezondheidsdienst). Wij hadden met enkele vertegenwoor
digers van beide diensten een gesprek over hun dagelijkse werk: het steeds op
nieuw betrokken raken bij verkeersongelukken met alles wal daaraan vastzit,
zoals het op de hoogte brengen van de familie, wanneer er iemand is omgeko
men en het vervoeren van gewonden naar ziekenhuizen.
Wij spraken hierover met de heer M. Visser, hoofdagent van gemeentepolitie in
De Bilt en enkele verplegers van de ambulancedienst van de GGD in Utrecht.
'Je gaat in uniform naar het huis van de familie', vertelt de Utrecht
se hoofdagent M. Visser (49 jaar, 22 jaar bij de politie)'Er zijn men
sen die al enorm schrikken als ze je zien aankomen: ze beseffen on
middellijk dat er iets ergs gebeurd is. Anderen zien je wel, maar den
ken nog dat het om een kleinigheidje gaat, een verkeersfout of zo.
Mensen blijven immers altijd hopen'.
Ik vraag dan of ik even binnen kan
komen, omdat ik iets te vertellen heb.
Je zegt nooit direct dat er een famli-
lielid bij een ongeluk gedood is. Stel
dat het een hartpatiënt is; die zou dat
zo ineens niet kunnen verwerken'.
'Trouwens, niémand kan zo'n medede
ling zomaar zonder meer verwerken.
Daarom doe je je verhaal in etappes.
Je zegt dan: uw zoon of uw man heeft
een aanrijding gehad. Inmiddels zijn
we meestal in de kamer gaan zitten.
Ach ja, je probeert het zo zacht
mogelijk te brengen, maar natuurlijk
moet je het één keer toch vertellen,
hoe je het ook inkleedt Wij van de
politie moeten nu eenmaal dit soort
ellendige mededelingen bij de mensen
brengen; het hoort bij ons werk, maar
het is wel een van de moeilijkste
onderdelen ervan.
Wanneer er zo'n mededeling gedaan
moet worden komt het altijd op ons
neer, de dominee voelt er weinig voor
en ook meneer pastoor geeft vaak niet
thuis, wanneer het om iets dergelijks
gaat. Ik heb een keer een dominee
meegenomen in zo'n geval. Hij zat er
bij. maar heeft geen mond open ge
daan. Hij was blij dat ik het woord
deed. Toen we buiten stonden zei hij:
hè. dat hebben we weer gehad. Het is
en blijft natuurlijk moeilijk, voor wie
dan ook. Ik doe het altijd naar mijn
beste weten, maar je denkt toch wel
eens achteraf: heb ik dat nu wel goed
gedaan?'
Vaak dezelfde
Hoofdagent Visser, heeft in zijn loop
baan al heel wat keren familieleden
moeten inlichten over de dood van
een kind, man of vrouw,
'Er zijn voor dit soort zaken natuur
lijk geen speciale mensen bij de poli
tie, maar in de praktijk zijn het toch
vaak dezelfde mensen, die dit werk
doen. Waarom? Och, je stuurt niet
gemakkelijk een piepjonge agent, net
van de opleiding, met zo'n boodschap
weg. Die jongens zijn daar soms ook
erg bang voor. Ze weten niet hoe ze
het moeten zeggen en ze weten geen
raad met de emoties, die op zo'n
mededeling volgen.
Voor jonge mensen, zonder veel erva
ring, is zoiets ook erg moeilijk. Ikzelf
heb het nogal eens bij de hand gehad,
maar je kunt nooit zeggen, dat je aan
dit werk went of het onder de knie
krijgt. Daanoor is het te tragisch en
bovendien is elk geval weer anders.
Het is van geval tot geval verschil
lend hoe je optreedt. Je moet een
beetje aanvoelen met wat voor men
sen je te maken hebt en hoe die
zullen reageren op die afschuwelijke
boodschap.
Meestal dringt het trouwens niet tot
de mensen door, wat je zegt. Ze
hebben gehoord 'dood' en klappen
dan vaak helemaal dicht. De mensen
zijn op zo'n ogenblik eigenlijk ver
doofd. De gevolgen dringen niet tot
hen door. Je laat ze dan ook niet
alleen. Je blijft bij hen, totdat er een
familielid of een buurvrouw gekomen
is. Je praat nog wat met ze; vaak
willen ze weten of hun man of kind
geleden heeft en of hij bij bewustzijn
was, toen hij overleed. Ze vinden het
meestal fijn om te horen, dat het
slachtoffer niet m*%~ geleden heeft en
nauwelijks weet gehmi heeft van wat
er met hem gebeurde.
Soms worden mensen ook vreselijk
opstandig. Een man heeft mij wel
eens beetgepakt. Hij bleef me maar
door elkaar rammelen en zeggen: 'Je
liegt, man, zeg dat je liegt'. Kijk, je
staat hier natuurlijk niet meer als
politieman tegenover het publiek,
maar als mens tegenover mens. Je
bent vaak de laatste strohalm, waar
de mensen zich aan vast grijpen.
Elke keer grijpt het me weer aan. Je
zet zoiets ook niet zomaar van je af.
Je denkt er vaak nog een tijdje over
na. Maar aan de andere kant: het is
voor mij een zaak van een moment,
een paar uur, maar voor de familie is
het anders. Voor hen is het een zaak
van jaren.
Je werk
Ik praat er 's avonds thuis met mijn
gezin bijna nooit over. Ik vind dat
dat niet goed is. Het hoort bij je
werk en ook al schokt een bepaald
geval je misschien wel eens erg, dan
moet je het toch niet thuis gaan
behandelen. Je zou een te grote druk
op je eigen gezinsleven leggen.
Toch is het wel eens moeilijk, dat je
over dit soort zaken maar weinig
praat met anderen. Ook hier onder de
collega's wordt er maar weinig over
gesproken, hoewel we er allemaal wel
eens mee te maken krijgen. De men
sen praten nu eenmaal niet graag
over de dood, dat houden ze zover
mogelijk van zich af. En toch zou je
het wel eens nodig hebben er wat
meer over te praten, want je twijfelt
zelf ook wel eens'.
Van een verslaggever
HAARLEM De burgemeester van Haarlem, mr. dr. L. de
Gou, heeft zijn bezorgdheid uitgesproken over de 'overmaat
van inspraak'. Ook had hij kritiek op adviezen die minister
Udink gegeven heeft in een gesprek over het openbaar stads
vervoer.
In zijn nieuwjaarsrede zei de heer
De Gou dat het teveel aan in
spraak in een aantal gevallen be
leid heeft tot vrijwel onontwarbare
complexen van tegenstellingen en
alternatieven. Duidelijkheid en ka
nalisering zijn geboden, zei de bur
gemeester. Binnenkort krijgt de
gemeenteraad een verordening
voorgelegd over de gekozen wijkra
den, onder meer om te bereiken
dat de 'territoriale inspraak' via
deze wijkraden gekanaliseerd zal
worden.
Over minister Udink zei dr. De
Gou dat deze als waarnemend mi
nister van verkeer en waterstaat B.
en W. van Haarlem advies gegeven
heeft de parkeertarieven zo hoog
op te voeren dat niemand het
meer in zijn hoofd zou halen om
met de auto naar het centrum van
Haarlem te gaan. 'Dat was de bij
drage van de minister in een ge
sprek over het gestegen tekort van
het openbaar stadsvervoer en het
behoud van de binnenstad als win
kelcentrum', aldus de burgemees
ter, die sprak van 'wonderlijke ge
dachten bij sommige bewindslie
den en hun adviseurs over de
financiële planning en mogelijkhe-
Mr. dr. L. de Gou
den van gemeenten'. Minister
Udink deed deze uitspraken toen
een Haarlemse delegatie in Den
Haag sprak over het tekort op het
openbaar stadsvervoer. Er werden
de gemeente geen extra-middelen
ter beschikking gesteld.
'HET BLIJFT AANGRIJPEND'
door Cisca Dresselhuijs
GRONINGEN Het lichaam van e
jongeman, dat dinsdagavond in e
kraakpand in Groningen werd gevi
den, is geïdentificeerd als dat van
19-jarige T. J. R. uit Beverwijk,
jongen is overleden na het snuivi id
van tri. De jongen was een geregi
druggebruiker. Op 19 december
het vorig jaar was hij weggelopen
een inrichting voor geesteszieken
Bloemend aal. Hij heeft sinds die t
op verschillende adressen gewoond
verbleef de laatste paar dagen in 1
pand waar hij dinsdagavond werd
vonden.
DEN BOSCH De directie van Glfc
so's koninklijke machinefabrieken
Den Bosch overweegt op korte tem
dertig man te laten afvloeien uit
produktiesector van 'Grasso Stacon' t
Den Bosch. Bij andere Grasso-ve
gingen in Nederland, onder meer
Nijmegen, zijn vakatures. Gn
hoopt, dat het aantal ontslagen dl i
door uiteindelijk minder zal zijn.
Met de vakbonden en de onder
mingsraad is overleg gepleegd.
;g
UTRECHT De directie van 1
Best en de vakbonden (Unie BI
Industriebond-NVV en Industrieboi
CNV) hebben overeenstemming I
reikt over de cao-1973 voor beambl
en leidinggevend personeel. In het
koord is een procentuele salarisverl
ging 'opgenomen van 2,55 procent
wordt de bijsturing niet gemaximee
De basisvakantie is gebracht op tv
tig dagen. De vakantietoeslag wo
voor het vakantiejaar 1973/1974 ii j,,
procent. De vakantietoeslag over
kinderbijslag komt te vervallen.
Van een verslaggever
GENT Volgens de Belgische h»
leraar prof. dr. ir. J. P. Voets vot de.
het Kanaal van Gent naar Terneu J-'
een ernstig gevaar voor de volb :o"|
zondheid. Mensen die in het kar roi
gaan zwemmen, zeilen of waterski J»i
kunnen ernstige infecties oplopen,
het kanaalwater als spoelwater
gebruikt kan het een besmettingst' J'5
vormen.
rb'j
Dit is gebleken uit een onderzJ b'4
waarvan de hoogleraar gisteren [|i
resultaten bekend maakte. Vol? td(,
prof. Voets is het water dusdai
faecaal verontreinigd dat het
vissen dood water is geworden. Vis
kunnen er zelfs na toevoeging
zuurstof niet meer in leven.
Als mogelijke oplossing voor het ian
bleem deed de professor de suggr M<
dat binnen de EEG normen vast «r
steld zouden moeten worden.
door de bouw van waterzuivering a?
stallaties onontkoombaar wordt Jj
het Kanaal van Gent naar Terneu ld.
zouden die installaties gebouwd
ten worden in Frankrijk en in un
Belgische steden Gent en Zelzaete. a1
'Waarom ga je als verpleger uit een ziekenhuis naar een ambulancedienst van de GGD? Wij zijn al
lemaal als verplegers in een ziekenhuis begonnen. Je moet als broeder op een ambulancewagen na
melijk gediplomeerd zijn.'
'Waarom solliciteer je naar dit werk,
terwijl heel wat mensen het erg moei
lijk en somber werk zullen vinden?
We geloven, dat de vrijheid, het niet
vastzitten tussen vier muren, het di
recte contact met de patiënt en het
belang van jouw eerste hulp voor een
gewonde hier de belangrijkste facto
ren zijn. Overigens is het natuurlijk
zo, dat het rijden met gewonden van
verkeersongelukken maar een klein
deel van ons werk is. Het grootste
deel van onze tijd bestaat uit patiën-
tenvervoer voor de ziekenhuizen, dus
mensen van en naar ziekenhuizen
brengen. Dat is over het algemeen
heel wat rustiger dan het vervoer van
gewonden'.
Voor Peter van lersel komt daar nog
iets bij: 'Ik vind het fijn, dat dit werk
mij in de gelegenheid stelt wat meer
voor de patiënten te doen. In een
ziekenhuis verpleeg je iemand, hij
gaat naar huis en je hoort er meestal
nooit meer iets van. Dat is hier,
althans voor mij, anders. Wanneer ik
iemand naar huis rijd en ik zie. dat
die man of vrouw thuis totaal geen
opvang of verzorging heeft, probeer
ik wat meer voor hem te doen, door
contacten te leggen met het maat
schappelijk werk. Ik zit zelf ook nog
zo'n beetje in de bejaardenzorg in
Utrecht'.
Spanning
Op de vraag of het eigenlijk geen
somber werk is, dat rijden met zie
ken, zwaar gewonden en stervende
mensen zeggen zij, nogal eensgezind:
'Nee, somber is het niet, wel moeilijk
af en toe. Wanneer je weer een
oproep krijgt om naar een verkeerson
geluk te gaan, zit je wel in spanning
over wat je zult aantreffen, zal je nog
iets kunnen doen, is het nog op tijd
om het slachtoffer in leven te hou
den? Maar wanneer je er eenmaal
bent, valt die spanning echt wel van
je af. Dan moet je werken, handelen,
optreden'.
Broeder Orie zegt: 'Nee. het is geen
somber werk. omdat je direct betrok
ken bent bij de hulp aan een ziek of
gewond medemens. Wel word ik soms
kwaad. Wanneer er van die akelige,
slordige fouten gemaakt zijn, waar
door iemand er slecht aan toe is.
Neem bijvoorbeeld het roekeloos rij
den in het verkeer, het niet goed op
de kleine kinderen letten, waardoor
ze de weg op lopen of het doorrijden
van een automobilist na een ongeluk.
Dat zijn allemaal dingen, waar ik
boos om word. Ik blijf bezig met een
geval. Het spreekt mij erg aan, ik
beschouw de mensen niet als materi
aal, dat je naar een ziekenhuis brengt
en dan klaar. Ik informeer later nog
eens hoe het met ze afgelopen is'.
Een andere verpleger zegt: 'Nou, of
het werk somber maakt, kan ik niet
zo zeggen, maar wel weet ik dat ik
soms ellendige dagen heb. Dan zit je
's avonds eigenlijk uitgeteld thuis.
Maar toch gaat het niet zover, dat je
een volgende keer je werk niet zou
kunnen doen. Wanneer er weer een
oproep komt, ga je toch weer, zonder
dat je er erg tegenop ziet of er bang
voor bent. Wanneer dit wel het geval
was. zou je dit werk niet kunnen
doen'.
Reacties
Hoe reageren de gewonden, eenmaal
in de ziekenauto?
J. Duyker (37), hoofdverpleegkundige bij de Utrechtse GGD, Pe*
ter van lersel (30), verpleegkundige en B. Orie (40), eveneens
verpleger op een ambulanceauto, zijn het er 'wél zo'n beetje over
eens waarom ze zo'n twee of drie jaar geleden van een ziekenhuis
zijn overgestapt naar een ambulancedienst van de GGD.
Broeder van lersel: 'Dat is heel ver
schillend, maar over het algemeen
denkt men in de eerste plaats aan
zichzelf, ook al waren er nog anderen
bij het ongeluk betrokken. Dat lijkt
me ook wel logisch trouwens. Het
eerste wat ze willen weten is: hoe sta
ik er voor, ben ik erg gewond, moet
ik lang in het ziekenhuis liggen, word
ik weer beter. Dan vragen ze naar de
tegenpartij, hoe die er is afgekomen
en naar andere inzittenden van de
auto. Wanneer de mensen zo zwaar
gewond zijn, dat ze eigenlijk sterven
de zijn, wordt er niet meer gepraat.
Deze mensen zijn meestal buiten be
wustzijn. Wennen doe je er nooit aan,
wanneer er iemand onder je handen
sterft. Ik krijg er tenminste altijd een
terugslag van. Je gaat erover denken.
Wanneer zoiets gebeurd is, vraag ik
vaak, laat me aistjebliieft een uurtje
hier zitten bijkomen. Er is hier een
groep collega's, die wel met elkaar
over deze zaken praat. Je moet het
toch ergens kwijt kunnen. Thuis pra
ten we er meestal liever niet over.
Soms gebeurt dat praten op een nogal
luidruchtige, stoere manier, soms ook
heel ernstig'.
De dood
Tijdens het gesprek wordt broeder
Van lersel opgeroepen voor een pa
tiënt in Vleuten. Na enige tijd komt
hij terug, teruggeroepen omdat het
niet meer nodig was. Hij verscheurt
het briefje met het adres en zegt:
'Jammer dat ik het niet heb gehaald.
Ik xende de patiënt niet, dus verder
doet het me niet veel, alleen jammer,
dat ik te laat was'.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De grote meerderheid
van het provinciaal bestuur van de
ARP in Friesland heeft bij het dage
lijks bestuur van de ARP geprotes
teerd tegen de procedure die is ge
volgd bij de standpuntbepaling van
deze partij voor de Vietnam-demon-
stratie.
De Friezen vinden dat het dagelijks
bestuur 'onzorgvuldig en ondemocra
tisch heeft gehandeld door de kamer
centrales voor een voldongen feit te
plaatsen.' De afdelingen werd donder
dag een brief geschreven met de me
dedeling dat tot deelname aan de
Vietnambetoging was besloten, nadat
ook het dagelijks bestuur en het par
tijbestuur er schriftelijk van in ken
nis waren gesteld. Ook keurt Friesland
zich tegen de beslissing de leus van
de demonstratie te onderschrijven:
'Nixon teken de vrede nu.' De afde
ling vindt dat daardoor ten onrechte
de suggestie wordt gewekt 'alsof de
oplossing van het probleem alleen bij
de Amerikaanse president zou liggen.'
'Vreemdelingenstop
onmogelijk', .zegt
R'dams burgemeester
Van een verslaggever
ROTTERDAM 'Er is geen enkele
mogelijkheid om mensen die toestem
ming hebben in Nederland te verblij
ven, te verbieden zich in Rotterdam
te vestigen.' Dit zei burgemeester
Thomassen gisteren naar aanleiding
van een nieuwe eis van de Rotter
damse oude wijken de toelating van
buitenlandse arbeiders, Surinamers en
Antillianen in Rotterdam volledig stop
te zetten tot de 'nodige voorzieningen'
zijn getroffen
'Wanneer men in een democratisch
land regulerend wil optreden met be
trekking tot de komst van vreemde
lingen, dan is dat een politieke zaak.
Men moet zich dan tot de regering, in
dit geval de minister van sociale za
ken, wenden,* aldus de heer Thomas
sen
Onderscheiding Mr. P. Meijes, vice-
president van het gerechtshof in Den
Haag, wonende te Leidschendam, is
benoemd tot ridder in de orde van
Oranje Nassau.
Kamerheer De heer J. L. Nysingh
uit De Wijk (Dr.) is benoemd tot ka
merheer in buitengewone dienst van de
koningin.
Ontslag: De burgemeester van Hen
gelo, jhr. mr. L. M. E. von Fisenne,
heeft de kroon verzocht hem met in
gang van 15 mei om gezondheidsrede
nen optslag te verlenen als burgemees
ter van Hengelo. De heer Von Fi
senne was vorig jaar al tijdelijk met
ziekteverlof. Om gezondheidsredenen
heeft hij in het afgelopen jaar boven
dien diverse nevenfuncties moeten
neerleggen. De heer Von Fisenne is
vijftien jaar burgemeester van Hen
gelo geweest. Voordien was hij onder
meer burgemeester van Warmond.
