Karl Barth en
de sociale revolutie
Geref. bond: dienende taak
voor héle hervormde kerk
Kerken in Japan
IX men schrijft ons I
Trouw
K wartet
Nieuwe functie
voor Blake
Man gepakt voor
bedrijfsspionage
Lardinois droeg
portefeuilles over
groeien niet meer
Berlijnse kerk beroept
Afrikaanse dominee
Aardgas
Groot aantal
Amerikanen kan
nauwelijks lezen
vandaag
Beroeplngs-
werk
Demonstranten
uiten klacht
over politie
Boekenetalage
TROUW/KWARTET DONDERDAG 4 JANUARI 1973
KERK/BINNENLAND T2/K2
door ds. Frits Kuiper
Met bekwame spoed heeft uitgeverij Ten Have te Baarn een goed leesbare vertaling door T. Noor
man op de markt gebracht van H. Gollwitzer's laatste geschrift 'Rijk Gods en socialisme bij Karl
Barth'.
Dank zij het beknopte formaat zul
len velen, die tegen het omvangrijke
werk van Marquardt 'Theologie und
Sozialismus. das Vorbild Karl
Barths' opzien, hier een goede inlei
ding in deze problematiek kunnen
vinden. Voor wie Marquardts boek
kennen, biedt het een waardevolle,
kritische aanvulling.
Het boekje eindigt met een verwij
zing naar het in augustus 1932 ver
schenen voorwoord van het eerste
deel van Barths 'Kirchliche Dogma-
tik'. Gollwitzer zegt dan: 'Wat hier
verstaan moet worden onder de
woorden 'politiek' en 'duitse bevrij
ding' wordtnog het beste samen
gevat door het versleten en veel
misbruikte, maar toch nog zoals
blijkt uit de felle reakties ertegen
bruikbare woord: SOCIALISME'
(blz. 59).
Niet geëigend
Persoonlijk heeft dit belangrijke
boekje mij nu juist ervan overtuigd,
dat dit woord niet voor dit doel
geëigend is. Niet omdat ik het eens
zou zijn met de ook in ons land
merkbare reacties tegen Marquardts
bewering, dat Barth socialist was en
ook bleef. Integendeel: ik meen, dat
er reden zou zijn tot een dieper
verontrusting en veel feller tegen
spraak, indien nog beter duidelijk
werd gemaakt, hoe Barth op politiek
terrein positie had willen kiezen.
Het was hem namelijk niet te doen
om een socialistische idee of pro
gram, maar hij wilde werkelijk mee
doen in het zich in onze eeuw
voltrekkende politiek-maatschappe-
lijk gebeuren. Daarom plaatste ik
als titel hierboven niet 'Karl Barth
en het socialisme', maar 'Karei
Barth en de sociale revolutie'. Daar
mee bedoel ik dan behalve de revo
lutie in Rusland en China ook de
nog niet voltooide de-kolonisatie in
Azië en Afrika en de pogingen in
Zuid-Amerika en elders om de over
macht van een stel internationale
ondernemingen te breken.
Om goed te begrijpen hoe de theo
loog Barth 'ja' heeft willen zeggen
tegen dit gehele proces van ontvoog
ding, dat hij door zijn dogmatiek
wilde rechtvaardigen en ondersteu
nen, moeten wij de grote lijn, die in
zijn levenswerk duidelijk zichtbaar
werd, naar beide kanten dóórtrek
ken. Wat Gollwitzer op de laatste
paar bladzijden van zijn boekje over
Barths vertwijfeling in Bonn in het
voorjaar van 1933 vertelt, is aangrij
pend. Onmiskenbaar blijkt daar, hoe
zeer Barth de noodzaak besefte, ook
de rechtstreeks sociaal-politieke
strekking van zijn theoloog-zijn naar
voren te brengen. Juist nu, veertig
jaar later, ligt hier voor Barths
leerlingen en voor degenen, die
thans door hèn leren theologie te
bedrijven, een taak in twee richtin
gen.
Doorstoten
Enerzijds moeten wij met Barth
ons strenger houden aan de ver
kondiging van de bijbel, dan zowel
de grote hervormers als de oude
kerkvaders hebben gedaan. Het gaat
er niet om, binnen de kerk wat
meer ruimte te maken voor de geest
van de tijd (die trouwens meestal
beter als geesteloosheid kan worden
gekenmerkt). Neen, Barth leert ons
dóórstoten naar het uitgangspunt
Daarom trachtte hij de doop op
nieuw te verstaan in de zin, die hij
voor Johannes de Doper moet heb
ben gehad. En herbezinning op de
avondmaalsleer zal moeten leiden
tot een algehele verzoening met het
volk der Joden, omdat Jezus in
aansluiting bij de viering van hun
bevrijdingsfeest zichzelf ten offer
gegeven heeft. Voorts zien wij in
Barths hele dogmatische arbeid
steeds duidelijker de eenheid van
'Evangelie' met 'Mozes en de profe
ten' naar voren komen. Barth wijst
in de richting van strengere 'ortho
doxie', dan in de gangbare katholie
ke en protestantse stelsels te vinden
is.
Anderzijds leidt Barth ons op een
weg. waarop wij meer fundamenteel
kritisch komen te staan tegenover
staat en maatschappij dan Lenin. de
centrale figuur van de sociale revo
lutie in deze eeuw. De jonge Barth
wilde daarbij niet vervallen in wat
Lenin terecht bij Herman Gorter en
andere nobele karakters als 'de kin
derziekte van het communisme' di
agnosticeerde. Barth besefte zeer
wel, dat voor hem en zijn vrienden
het gevaar bestond van een of ande
re vorm van 'edel'-communisme (dat
dan meestal erg veel op 'salon'-
socialisme lijkt). Hij wilde gewoon
met de sociale revolutie van deze
eeuw méédoen.
Als ongeveer dertigjarige deed hij
dat ook als 'rode' dominee van het
Zwitserse industrieplaatsje Safenwil.
Hij wilde dat echter niet blijven
doen als individu, als min of meer
losgeslagen intellectueel, maar als
bijbels gelovige namens de kerk! Hij
riep de kerk daarom niet op om óók
een beetje rood te zijn, althans wat
meer progressief, maar echt bijbels-
gelovig. Daaraan wijdde hij vervol
gens een halve eeuw lang zijn enor
me werk- en denkkracht, in vast
vertrouwen, dat zijn leerlingen dan
óók maatschappelijk en staatkundig
de lijn zouden weten dóór te trek
ken.
Herbezinning
Karl Barth in de periode dat hij ('rode') predikant van Safenwil
was.
Gollwitzer noemt het 'merkwaardig',
dat Barthzo weinig aandacht
schenkt aan de klasse-bepaaldheid'
van de kerk (blz. 54). Daarin ben ik
het wel met hem eens. Maar zelf
ontkom ik, evenals Gollwitzer en
zijn jongere vriend Marquardt. daar
eenvoudig door ons geringere
formaat nog minder aan dan hun
en mijn leermeester. De grote vraag
is: wat moeten wij doen? Ik meen:
voortgaan met herbezinning op de
historische uitgangspunten èn op de
doelstellingen van het leven met
God in onze dagen. Zoals in de
geloofsbelijdenissen uit de hervor
mingstijd een zeer positieve passage
over 'het ambt der overheid' placht
voor te komen, zou thans juist de
beperkte betekenis daarvan in het
licht moeten worden gesteld. Ons
aller verplichting tot mede-arbeid
voor de opbouw van de levensge
meenschap van de menselijke- en
andere aardbewoners behoort thans
daarentegen met veel meer nadruk
naar voren te worden gebracht. De
daarmee samenhangende problemen
zijn óók voor Lenins opvolgers en
voor Mao en zijn medewerkers zeer
nijpend. Zowel zij als wij hier in
onze zogenaamde 'welvaartsstaat'
hebben op dit terrein met het
huidige Israel nog enorm veel
van Mozes en de profeten te leren.
Want wat 'sociale revolutie' bete
kent, hebben zij beter dan wie ook
geweten en uitgesproken. Voor theo
logen uit de school van Barth is er
zeker nog werk genoeg te doen,
want de meester kwam niet klaar
met zijn fundamentele herbezinning.
Ds. Frits Kuiper, emeritus doopsge
zind predikant, bespreekt: 'Rijk
Gods en socialisme bij Karl Barth'
door H. Gollwitzer, uitg. Ten Have.
Baarn (64 blz., 6,50; de Duitse
uitgave kost DM 6).
De rednctft behoudt Tlch het recht voor om
ter opname in deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publikatie wordt met do naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de lieer Joh. C. Francken.
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam.
Minderheidskabinet
In Nederland bestaat in het algemeen
weinig enthousiasme voor de vorming
van een minderheidskabinet. Velen
zien dit als een laatste noodoplossing.
Een meerderheidskabinet lijkt nauwer
verweven te zijn met het parlementai
re stelsel. Zo schreef prof. dr. P. J.
Boukema in Tr/Kw. van 14 dec. j.l.
'Ons parlementaire systeem is immers
gebaseerd op de gedachte aan meer
derheidskabinetten. Pas als vorming
van een dgl kabinet niet mogelijk
blijkt, is het gerechtvaardigd naar
andere oplossingen te zoeken'. Deze
visie wordt ogenschijnlijk bevestigd
door wat wij waarnemen in onze
buurlanden, voorai Engeland maar
ook West Duitsland en het huidige
Frankrijk. Hier brengen de verkiezin
gen in de regel een parlementaire
meerderheid voort, tiie daarna als het
ware automatisch ook een meerder
heidskabinet oplevert. Kenmerk bij
deze landen is het kleine aantal par
tijen of partijblokken. Voor ons land
echter ligt een vergelijking met Scan
dinavische landen, die een veel-partij-
enstelsel kennen als wij, bepaald
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
Drs. J. Tamminga.
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: NZ.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
meer voor de hand. Welnu, landen als
Noorwegen, Zweden en Denemarken,
waarvan zowel de democratie als de
stabiliteit wordt geprezen, kenden tal
loze minderheidskabinetten. Vooral in
de periode tussen de beide wereldoor
logen was een minderheidskabinet
eerder regel dan uitzondering. Dat dit
systeem in Scandinavië werkte, kwam
omdat naast de partijen die in de
regering waren vertegenwoordigd an
dere partijen voorhanden bleken te
zijn die hoewel zelf buiten de
regering staande de regering niet
ten val brachten. Deze partijen, als
het ware een derde weg volgend tus
sen oppositie en regeringspartijen,
waren niet op directe wijze verant
woordelijk voor de (minderheids) re
gering, al droegen zij uiteraard wel
medeverantwoordelijkheid voor de
keuze, welke minderheid aan bod
kwam. Deze derde weg kan, dunkt mij
meer duidelijkheid geven dan het
compromissen sluiten ter wille van de
facade van een schijnbaar eensgezind
meerderheidskabinet. Anders dan bij
een meerderheidskabinet ls bij een
complex van minderheden natuurlijk
de vraag, welke minderheid speciaal
tot regeren is aangewezen. Hier kan
m.i. geen theoretisch antwoord uit
sluitsel geven. In de gegeven situatie
echter van Nederland na 29 november
j.l. lijkt het progressieve minderheids-
blok bij uitstek bestemd, de regeer-
taak over te nemen. Niet zozeer omdat
dit blok de grootste minderheid is,
die zich programmatisch als eenheid
presenteerde, doch vooral omdat ik
meen dat het dood laten lopen van de
herhaalde stembuszegen van de pro
gressieven frustrerend zou kunnen
werken op het politieke bewustzijn in
Nederland. Bij deze opzet zou een of
meer der confessionele partijen de
'derde weg' kunnen inslaan, daarmee
een uiterst belangrijke bijdrage leve
rend voor de juist door hen zo verde
digde regeerbaarheid van het land.
Den Haag
drs. W. G. F. van Vliet
Drie lagen (2)
Mijn vrouw en ik hebben de laatste
tien jaren verschillende perioden in
ziekenhuizen moeten doorbrengen. In
al deze ziekenhuizen zijn wij nergens
als debiel en seniel behandeld. De
behandelende artsen en verpleegsters
alsook het laboratorlumpersoneel en
de mensen van de huishouding waren
zeer zorgzaam en deden voor ons en
voor de overige patiënten dikwijls
veel meer dan waartoe ze verplicht
waren. Wij hadden de ervaring, dat
de ziekenhuisartsen ook als raadsle
den optraden. Alle klachten en moei
lijkheden werden serieus genomen.
Die situatie was er tijdens de behan
deling in het ziekenhuis en is er ook
nu nog bij de nazorg. Het spijt mij
voor de heer De Groot dat hij zulke
slechte ervaringen heeft opgedaan,
maar hetgeen hij in Tr/Kw vertelde
kan echt niet als algemeen beeld
gelden. Ik heb ook wel eens gemerkt,
dat patiënten weinig begrip hadden
voor de moeilijkheden van de verzor
gers en ook, dat voor dikwijls zeer
goede behandeling en vezorging maar
weinig erkentelijkheid werd opge
bracht.
Utrecht
K. Dijkstra
Drie lagen (3)
Na bijna drie weken in een zieken
huis te zijn verpleegd, werden de
artsen mijn vrienden. En ook werd ik
door het verplegend personeel met de
meeste voorkomendheid behandeld.
En als het gebeurde dat ik driemaal
in een nacht belde, werd er nooit iets
over gezegd, zodat ik mij nooit als
onderste laag gevoeld heb. Ere wie ere
toekomt. En zou het ook wel eens aan
de patiënten zelf kunnen liggen?
Rotterdam
D. Ph. Schouten sr.
Drie lagen (4)
Blijkbaar heeft de heer De Groot nare
ervaringen gehad toen hij in een
ziekenhuis was opgenomen. Hij zal de
enige niet zijn, want het ziekenhuis
van nu lijkt verdacht veel op de
maatschappij van nu. Wie is nog echt
mens in een grote fabriek? Alleen hij
die steeds tracht mens te zijn en zijn
medemensen ook als mensen ziet. Wie
dit niet.kan, heeft het niet altijd even
gemakkelijk, of hij nu in het zieken
huis verblijft of zijn werk kan doen.
Zowel in de ziekenhuizen als in de
maatschappij bevinden zich mensen,
die zich als halve godheden gedragen.
Maar overal zijn mensen die zich als
medemens openbaren. Ook in de zie
kenhuizen. Ik kan n.l. niet anders dan
met dankbaarheid terugzien op wat
artsen en verplegend personeel aan
openheid en medemenselijkheid heb
ben getoond in de verschillende ma
len dat wij vorig jaar met hen te
maken hebben gehad. Daarom laat ik
de halve godheden maar rustig in
hun halve hemel, hoog boven de aar
de. Een ziekenhuis is geen hemel op
aarde, maar zowel artsen als verple-
genden zijn vaak reddende engelen.
Hoogvliet
mevr. M. Snikkers-Vermaas
Eenheid
In een commentar in Trouw/Kwartet
werd onlangs de wens geuit, dat
DS'70 mét het anti-communisme waar
aan het bij monde van jhr. De
Brauw in een recent Kamerdebat over
Vietnam uiting gaf. zo spoedig moge
lijk definitief van het politieke toneel
zal verdwijnen. Ik kan deze wens
begrijpen: alle partijen van één gevoe
len, dan is er tenminste een kolossale
eenheid. Een heilsstaat, en de zaak is
klaar. Geen bombardementen meer.
geen werkloosheid, geen stakingen,
geen demonstraties, geen welvaart en
geen godsdienst meer. Zie naar de
communistische landen in het Oosten.
Hazerswoude
A. Harkes
Waarzeggen
Onder het hoofdje 'Het derde oog van
Willeke' werd gemeld dat veel men
sen naar een waarzegger gaan, maar
dat dit voor Willeke's man niet nodig
is, omdat Willeke zelf zich wel met
zulke zaken bezighoudt. De bijbel
spreekt heel duidelijk over waarzegge
rij (Deut. 18:9-15). Het is God een
gruwel. Dit gold vroeger, maar nu
nog net zo goed. Laten we Gods
Woord toch ernstig nemen. Waarzeg
gerij is een reëel gevaar, dat men niet
als een spelletje moet beschouwen,
want dit is het terrein van de duivel.
Door volledige overgave aan Hem,
m.a.w. ons denken en doen laten
beheersen door het verlangen Chris
tus te volgen, wil Hij ieder bevrijden,
die deze macht, de toekomst te voor
spellen, bezit.
Dedemsvaart
J. J. de Vries
Blij met dooie mus
In Trouw/Kwartet werd onlangs door
kerkredacteur A. J. Klei een boekje
van ds. Hans Bouma met tekeningen
van Bert Bouman ('Blij met een
dooie mus') besproken. Ik heb me
vooral geërgerd aan dat tekeningetje
van die aap. met daaronder: 'Arme
apen, verre voorouders van ons'. De
evolutietheorie wordt hier wel heel
duidelijk door een geref. predikant
gepropageerd. Als het deze kant op
gaat, ziet het er treurig uit met de
verkondiging.
Rotterdam
Mevr. C. Bos
Van een onzer verslaggevers
NEW YORK De vroegere secreta
ris-generaal van de wereldraad van
kerken, dr. Eugene Carson Blake,
heeft zich kandidaat laten stellen voor
het moderatorschap (praesidiaat) van
de verenigde presbyteriaanse kerk in
dp Verenigde Staten.
Blake was secretaris-generaal van deze
kerk van 1951 tot 1966, toen hij dr.
W. A. Visser 't Hooft opvolgde als
secretaris-generaal van de wereldraad.
In 1960 lanceerde hij samen met de
episcopaalse bisschop James Pike het
COCU-plan, dat vereniging beoogt van
de belangrijkste protestantse kerken.
COCU. waaraan de baptisten en de
lutherse kerken zich van meetaf ont
trokken. geraakte de laatste jaren in
een steeds diepere impasse. Vorig jaar
trad Blake's eigen kerk uit COCU en
de verwachting is dan ook. dat Blake
moderator wil worden, om de presby
terianen in COCU terug te brengen,
of om met een alternatief te komen
voor de eenheid van de protestantse
kerken in de Verenigde Staten. De
algemene vergadering van de verenig
de presbyteriaanse kerk komt in mei
in Omaha bijeen.
Wij hebben een dienende taak voor
de broeders, waar ze zijn en wie ze
zijn, voor de hele hervormde kerk,
maar ook voor de andere kerken.
Want het past onze kerk een moeder
lijke gezindheid aan de dag te leggen
jegens de andere reformatorische ker
ken als haar dochters. Hun kommer
moet ook ons ter harte gaan. Het
behoort tot de kracht van het her
vormd-zijn oog te hebben voor wat
eens tot ons behoorde, aldus ds. Tuk
ker.
Ds. Tukker constateerde in de her
vormde kerk de laatste jaren een
andere houding tegenover de gere
formeerde bond. Beschouwde men ons
vroeger als een binnenkerkelijke af
scheiding. nu erkent men althans in
de kop van de kerk ons hervormd-
zijn. Ook de theologische faculteit te
Utrecht erkent een royalere inbreng
van onze kant.
Van onze correspondente
THORN (L) Verdacht van bedrijfs
spionage heeft de politie van Thorn
de 34-jarige tekenaar-constructeur P.
G. uit Valkenswaard aangehouden. De
man zou ten nadele van zijn baas, de
heer J. H. H. Tonnaer van de gelijk
namige machinefabriek in Thorn, te
keningen van meng- en kneedmachi
nes hebben gestolen en deze in het
buitenland te koop hebben aangebo
den. De man heeft inmiddels enkele
dagen in hechtenis doorgebracht, doch
is hangende het onderzoek in voorlo
pige vrijheid gesteld.
De bedrijfsspionage kwam aan het
licht, toen een relatie van de heer
Tonnaer in Stuttgart informeerde
naar de man uit Valkenswaard. Vol
gens de Duitse fabrikant waren de
tekeningen van de machines, die hem
door G. werden aangeboden, bijna of
geheel gelijk aan die welke in Thorn
worden geproduceerd.
Bij een onderzoek ten huize van G. in
Valkenswaard trof de politie grote
hoeveelheden gekopieerde constructie
tekeningen van de meng- en kneedma
chines bestemd voor kunststoffen aan.
Verder bevonden zich in de woning
een groot aantal offertes en folders in
verschillende talen.
DEN HAAG Wegens zijn benoeming
tot lid van de Europese Commissie
heeft ir. P. J. Lardinois gisteren zijn
beide ministersportefeuilles overge
dragen. De overdracht van de porte
feuille van landbouw en visserij aan
drs. J. Boersma, die deze zal beheren
naast die van sociale zaken, vond
plaats in het gebouw van het departe
ment van landbouw. De portefeuille
van Surinaamse en Antilliaanse zaken
wordt vanaf heden waargenomen door
minister Geertsema (binnenlandse za
ken).
In dit verband sprak ds. Tukker zijn
zorg uit over het tekort aan gedocto
reerde theologen in confessionele en
gereformeerde bondskringen, vooral
nu kort na elkaar drie confessionele
hoogleraars (Van Ruler, Van Niftrik
en Lekkerkerker zijn overleden en
één geëmeriteerd (Van Itterzon). Ge
zien de groei van de gereformeerde
bond noemde ds. Tukker de afvaardi
ging naar de kerkelijke vergaderingen
niet naar evenredigheid. zo zij dat
al 'ooit geweest is. Daarom was de
toenemende invloed van de bond ook
het afgelopen jaar niet te merken in
de principiële besluitsvorming, al zijn
de stukken ook in de synode anders
komen te liggen.
Ds. Tukker riep op om te meer te
staan voor het belijden der kerk nu
de aanvallen steeds zwaarder worden.
Hij noemde in dit verband de laatste
publikatie van mevrouw Flesseman-
TOKIO (LWI) De groei van de
kerken in Japan is gestokt. Volgens
de nieuwste statistische gegevens zijn
er thans 1.094.730 christenen (op een
totaal van 108 miljoen Japanners),
dat betekent een toename van slechts
640 in het laatste jaar. De grootste
protestantse kerk, de Kyodan, ging de
laatste twee jaar enkele duizenden
leden achteruit en telt er nu nog
200.800. Men schrijft deze achteruit
gang vooral toe aan de verwarrende
situatie binnen het protestantisme. Ja
pan telt 119 protestantse kerken en
groepen.
BERLIJN (LWI) De zwarte predi
kant C. M. Molele uit Zuid-Afrika is
beroepen door de evangelische kerk
van West-Berlijn. Dit beroep is be
doeld als een eerste paktische stap tot
verwerkelijking van de op veel inter
nationale conferenties van de laatste
tijd gehoorde leus 'Twee-richtingsver-
keer in de zending', waarbij men
ervan uitgaat, dat de kerken in Euro
pa en Noord-Amerika voor hun zen
dingswerk in eigen omgeving heilza
me impulsen kunnen ontvangen van
christenen uit de Derde Wereld.
Vervolg van pagina 1
dus de woordvoerder, die verder ont
kende. dat er verschil van mening zou
bestaan tussen de ministers Van Agt
(justitie) en Langman over de inter
pretatie van dit verdrag, zoals in de
Duitse pers is beweerd. Die berichten
zouden hierop neerkomen, dat minis
ter Van Agt zich op het standpunt
zou hebben gesteld, dat Nederland op
juridische gronden niet kan weigeren
het aardgas uit de Noordzee te expor
teren.
Van De Placid International heeft het
ministerie geen protest ontvangen op
zijn mededeling aan deze maatschap
pij. dat zij gehouden is 140 miljard
kubieke meter aardgas uit haar
Noordzee-veld. of zoveel minder als er
gewonnen kan worden, te leveren aan
de Nederlandse Gasunie voor distribu
tie in Nederland. De geschatte om
vang van de winbare reserve van de
Placid Oil is 140 miljard kubieke
meter.
Een woordvoerder van de Ruhrgas
AG. een van de leden van het Duitse
consortium, dat van het Nederlandse
Noordzeegas verstoken zal blijven,
heeft gezegd niet te begrijpen, waar
om de Nederlandse regering zich zor
gen maakt. Volgens zijn maatschappij
heeft Nederland gas in overvloed, om
dat er nog aanzienlijke reserves op
het Nederlandse deel van het Conti
nentaal Plat zijn die nog niet zijn
geëxploiteerd.
Van de zijde van het ministerie van
economische zaken werd dit niet ont
kend. 'Er zijn inderdaad nog andere
gasvelden in het Nederlandse deel
van de Noordzee, die zeker de moeite
waard zijn. maar deze zijn veel klei
ner dan het veld van Slochteren',
aldus de woordvoerder. Uit deze re
serves kan men een jaarlijkse win
ning van enkel miljarden kubieke
meters gas verwachten, maar ook dit
gas za! nodig zijn om in de binnen
landse behoeften te voorzien.
WASHINGTON (UPI) De vijf mil
joen Amerikanen die een betrekking
zoeken, kunnen de personeelsannonces
in de bladen nauwelijks lezen. Het
analfabetisme vormt dan ook een
enorm probleem in de VS. Om dit te
bestrijden heeft het. nationale leescen
trum de hulp ingeroepen van het
bedrijfsleven.
Safeway, het grootste Amerikaanse le-
vensmiddelenbedrijf, heeft nu ge
poogd de aandacht van de ouders te
vestigen op dit probleem. Het heeft
kartonnetjes melk in de handel ge
bracht waarop bepaalde boodschappen
gedrukt staan zoals: 'melk, uw kinds
sleutel tot voeding het boek, uw
kinds sleutel tot kennis'.
Uit een onderzoek van het nationale
leescentrum is gebleken dat 30 tot 50
procent van de kinderen op de lagere
school hulp nodig heeft bij het lezen
en dat ruim 20 procent van de Ameri
kanen die 16 jaar of ouder zijn, niet
alle vragen op de formulieren ter
verkrijging van een rijbewijs, een
banklening of medische hulp kan be
grijpen.
Volgens het leescentrum zijn er
15.000 nieuwe onderwijzers en onder
wijzeressen en een bedrag van 100
mijoen dollar per jaar nodig om de
kinderen van de lagere scholen extra
leeslessen te geven.
Van Leer, maar waarschuwde tegelijk
ook voor de gevaren van de andere
kant. 'Laat ons de leer niet laten
wegkabbelen, niet in de richting van
het horizontalisme maar ook niet in
die van de mystieke bevindelijkheid.
Wanneer we krachtig opkomen voor
de leer des Heren zal de bevinding
daar alleen maar bij winnen. De pre
diking zal het doen; dat heeft Chris
tus zelf beloofd. Maar dan ook echt
het evangelie prediken', aldus ds.
Tukker, die nog eens samenvatte: 'Het
is de gereformeerde bond er niet om
te doen de meester te spelen of naar
links of rechts te schieten, maar om
te dienen vanuit de Schrift de belijde
nis en de rijke reformatorische tradi
tie'.
Ruim honderd predikanten wonen de
ze conferentie bij, die vandaag voort
gezet wordt.
Vandaag is het in het missale roma-
num de zg. oktaafdag van 'onnozele
kinderen', d.w.z. de lezingen van deze
dag herinneren aan acht dagen gele
den toen de kerk de kindermoord in
Bethlehem gedacht. Juist de bijvoe
ging 'onnozel' moet ons matigen in-
het spreken van de eerste martelaren
of zoiets. Een martelaar is een getui
ge die om zijn getuigenis aan het
evangelie vijandschap ondervindt. Bij
de kinderen van Bethlehem is daar
van geen sprake. In het bijbels be
richt van Mattheus (2) gaat het om
Herodes. Het volle licht valt op de
tiran, die het onderwerp van de me
dedelende zin vormt Hij is de man
die zekerheid wil. Zijn troon wordt
bedreigd en als hij van de koningen
uit het oosten geen uitsluitsel krijgt
dan neemt hij het zekere voor het
onzekere. Hij twijfelt nl. geen mo
ment aan zijn eigen troon. Die moet
blijven staan, hoeveel dat ook kosten
mag. Als die troon alleen kan blijven
staan ten koste van de baby's van
Bethlehem dan is dit laatste geen
punt meer. Dat kenmerkt de tiran, de
mens van macht om de macht, de
verblinde machtswellusteling. Zo ie
mand vraagt naar geen wet of maat,"
hij gaat door. De geringste twijfel aan
eigen positie mag niet worden toege
laten. Niemand heeft gelijk, alleen
hij. Niemand weet wat er op het spel
staat en welke zaak ermee gediend is,
alleen hij. Wie protesteert is dom en
verdient op dezelfde wijze met zijn
geweld kennis te maken. Veel is er
niet veranderd. Ondanks het feit dat
de wereld 'christelijk' is geworden.
Maar ook Herodes, de Edomiet, is nog
familie van het volk van Jakob .Nog
altijd is Herodes op tirannieke wijze
gefrustreerd omdat hij de stal niet
kon vinden. En daar zijn de kinderen
de dupe van. Geen wonder dat die
vrouw die zo graag kinderen had
erbij gehaald wordt: Rachel voor wié
het leven zonder kinderen geen waar
de had. 'Geef mij kinderen; zo niet,
dan sterf ik', zei ze tot Jakob. En nog
altijd wordt haar stem in Rama ge
hoord. En ergens ver weg weigert ze
zich te laten troosten over haar kinde
ren. omdat er geen meer is.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te Ede: I. Kok te Baarn.
Aangenomen naar Haaksbergen: W. K.
van Deursen te Stolwijk.
Bedankt voor Den Haag-Loosduinen
(toez.): O. E. Emmen te Bergentheim.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar 's-Gravendeel: J. F.
Put te Scharendijke.
GEREF. KERKEN (VR1JG.)
Beroepen te Emmen: M. H. Sliggers
te Avereest-Dedemsvaart.
Aangenomen naar Vrouwenpolder: E.
Woudt, kand. te Bunschoten, die bé-
dankte voor vijftien andere beroepen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Norwich: L. Blok te
Beekbergen, die bedankte voor Alme
lo; te Oostkapelle: G. Zijderveld te
Middelburg.
NED. HERVORMDE KERK
Overleden: ds. B. F. C. de Groot (60
jaar) te Windesheim; stond voordien
te Well, Brielle, Amerongen, Vlissin-
gen, Nijkerk (kring Vredeskerk, nn
btgw wijkgem. i.w.) en Kortenhoef.
WORMERVEER Zeven jeugdige
Wormerveerders hebben zich er bij B.
en W. over beklaagd dat zij zaterdag
middag door de politie waren aange
houden toen zij handtekeningen ver
zamelden tegen de bombardementen
op Vietnam. De jongelui hadden bor
den met zich meegedragen waarop
onder andere de tekst 'Nixon moordev
naar' stond. Een van de jongeren zou
met geweld bedreigd zijn.
Volgens de politiechef W. J. de Ruy-
ter, is geen proces-verbaal opgemaakt,
hoewel het meevoeren van borden
zonder vergunning verboden is. maar
heeft de politie er de jongeren van
overtuigd dat zij met de tekst 'Nixon
moordenaar' vela Wormerveerders 'op
hun ziel zouden trappen'.
Maria Fagys De adjudant van de
duivel. Uitgave: Zuid-Hollandse Uitge
vermij, Den Haag. Prijs: 23.90.
Wie eens de sfeer wil proeven van de
laatste periode van de Oostenrijkse
monarchie, het zwierige Weenen van
het militarisme en de vermoeide kei
zer Frans-Jozef, de schandaaltjes, de
statussymbolen en wat dies meer zij,
vindt dit allemaal terug in de lijvige
en levendige roman, die Maria Faygas
heeft gewijd aan de breed opgezette
cyanidevergiftiging, die een aantal offi
cieren van de generale staf van het
keizerlijke en koninklijke leger moest
treffen. Deze opzienbarende gebeurte
nis, die in 1909 de monarchie tot op
haar grondvesten deed trillen, spitste
zich toe door de gifmoord op de jonge
kapitein Richard Mader, een vrijgezel
met amoureuze avonturen. Het spel
der maitresses speelt bijna door alle
verhoudingen heen, alsmede de geraf
fineerde intriges binnen het leger en
aan het hof. Twee figuren domineren:
de auditeur-militair Emil Kunze en
de onwaarschijnlijke dader, de knap
pe. zelfbewust cn hoogst intelligente
Peter Dorfrichter. een officier, die
koel en berekenend wraak poogde te
nemen. Een thriller met een bont
historisch decor, die zich laat lezen
als een eigentijdse roman.
Rfs
Van een onzer verslaggevers
ZEIST Dienen. Met dit woord omschreef ds. W. L. Tukker liet karakter van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk, toen hij gisteren de jaarlijkse predikantencontio van deze bond opende.
