Defensie kostte ons in
kwart eeuw 60 miljard
dichtbij
L
TT-begroting
Nieuw spaarbekken
voor drinkwater
'1 ïhetIJsselmeer
kruitfabriek
A Veen veilig
Steeds meer vragen over militaire inspanning
Eén steentje in
defensiemuur: paar
honderd miljoen...
Raket-plan
Frankrijk met
een luchtje
Meer hulp gevraagd
voor mensen in Vietnam
Hulp voor onwetende 'bouwers'
uitstel
profetie
holle boom
akkoord
gekleed
love
4/K
[OUW/KWARTET WOENSDAG 3 JANUARI 1973
BINNENLAND
T5/K7
Commentaar
:CluJ~ :hrijven over de bedrijfsresultaten
Ook in de PTT is mistroostig makende
Het gaat het bedrijf als geheel
icd en het ging in 1972 zelfs nog
•n stuk beter. Over 1972 wordt een
'te nnst van 297 miljoen gulden ver-
it, tegen 75 miljoen winst
971. Desondanks moet het klaarblij
kelijk van beter naar best en daarom
nati. directeur-generaal Leenman gis-
ren bij de presentatie van deze cij-
over* trJ laten doorschemeren dat wij ook
jaar wel weer niet zullen ontkomen
looit n gebruikelijke tariefsverhoging.
Het alleen die steeds weer. bijna elk
ir, herhaalde aankondiging van ho-
re tarieven maakt een beetje triest,
meer geldt dat nog van de
,'jj odoorzichtige sfeer waarin dit beleid
ven, ordt bepaald.
)s heer Leenmans heeft (nadat zijn
norganger Reinoud hem hierin was
oorgegaan) laten doorschemeren dat
PTT-leiding allerminst ingenomen
met deze wijze van bedrijfsvoering,
e haar min of meer door de rege-
gjjj ing wordt opgelegd.
dit
he;
vroe-
eren
deed
die
DRA
ennelijk bestaat er in Nederland een
jtantie, die telken jare weer met het
5 op toekomstige rijksbegrotingen
aoodzakelijk geachte winst van de
IT becijfert. Het is formeel correct
ie instantie te vereenzelvigen met de
tgering, maar of dat ook materieel
Direct is, blijft een vraag. Immers:
le, woordvoerders van de regering
rijveren zich te verzekeren hoezeer
tl hen ernst is met de bestrijding van
inflatie, maar dit soort maatregelen
m twijfelen aan de ernst van die
oorden. Het gaat hier toch om niets
ter of minder dan de vaststelling
u het eigen prijzenbeleid van de
wheid, dat (hoe men het ook wendt
keert) op één of andere manier
lor anderen als norm zal worden
hanteerd.
laarom moet cr een andere conclusie
trokken worden, want wij nemen
an dat de regering het toch wel
foto Knt met kaar uitlatingen over de
dt flatie en dat ook de heer Leenmans
i«t om wat voor reden dan ook
ngfr is weggekrópen achter de
twindslieden.
wat voor automatisme werkt
r dan; welke autonome krachten
i hier dan aan het werk? En als het
in al waar is. dat de PTT-leiding (en
u.j péhien ook de minister) deze
«rechten zo moeilijk kan onderken
den. hoe moet straks een individuele
ïentariër zich voelen?
ike" lit lijkt gewenst niet alleen de cijfers
n de PTT-begroting voor 1973 op
iel te brengen, maar voor alles ook
beweegredenen, die ten grondslag
igen aan de opzet, die leidde tot de
enj Doclusie: over 1973 moet de PTT
4"ten winst van 500 miljoen gulden
nj aken en vast te stellen waar en
icer die beslissing is genomen.
u
LOEMENDAAL In het LJssel-
Ker zal tussen Enkhuizen en het
wdoosten van de toekomstige Mar-
waard een spaarbekken worden ge-
ecrtr nakt van vijfduizend hectare. Dit zei
heer C. Sprey, directeur van het
rep rovinciaal Waterleidingbedrijf
ll* fc»rd-HoMand (PWN) in zijn jaar-
wzicht.
V»r 1980 zal daarvan een derde,
•bB «tienhonderd hectare, klaar moeten
jout; rju. Hiermee vervalt de gedachte een
wrraadbekken te maken in de Starn-
meerpolder bij De Rijp. Er zal een
«bbele leiding van ongeveer zestig
tometer worden aangelegd om het
Wer naar de duinen ten noorden
Wijk aan Zee te brengen. Daar
int men binnenkort met de bouw
i een nieuw pompstation, dat het
rootste van het PWN wordt. Het
anl Pheel vergt in de komende jaren een
-■""Tstering van 425 miljoen gulden,
heer Sprey zei verder dat de
N de tarieven in de komende
een verder moet verhogen. Ook
*!de hij mee dat men in Huizen
inj«ag is met het aanboren van de
ste bron in de provincie Noord-
land. Deze zal een capaciteit krij
ten een miljoen kubieke meter
*a!er per jaar.
DEN HAAG Rondom en in de
2, Pringstoffenfabriek te Amstel
veen hoeven niet onmiddellijk
'ere voorzieningen te worden
"offen. Op het ogenblik wordt
r aileen met water bevochtigd
0f ScWetkatoen gefabriceerd en op-
Dt «lagen.
antwoordt minister De Koster op
n n va het PSP-kamerlid Van der
Kt Of de fabriek verplaatst zal
"fden zal ondermeer afhangen van
t eindrapport dat de interdeparte-
"V- mentale commissie zal uitbrengen. De
en e commissie, die in 1967 werd inge-
:e Wd onderzoekt de veiligheidssituatie
iu- Ne omgeving van de springstoffen-
gieken te Muiden en in Ouderkerk
de Amstcl. Het werk van de
'IJnissie heeft er nu al toe geleid,
'üiA. uuuiste1". dat in Amstelveen
"■[^produktie van nitro-glycerine en
tffr'o-glycerinehoudende springstoffen
Ifestaakt.
door Ferry Mingelen
DEN HAAG De Navo, opgericht in 1949, gaat in 1973 zijn 25-ste
levensjaar in. Secretaris-generaal Luns krijgt wellicht een verguld
kanon met inscriptie van het gezamenlijke personeel, maar of het
gouden jubileum van deze omstreden organisatie voor de rest met
veel feestelijkheden gepaard zal gaan, is nog de vraag. Ook staat nog
te bezien, of de bij jubilea gebruikelijke herdenkings- en bezinnings-
toestanden tot een werkelijk kritische bezinning zullen leiden.
Voor deze bezinninlg bestaat overigens
alle aanleiding, gezien de groeiende
kritiek op de organisatie, de toene
mende druk om de defensiebudgetten
te verlagen en de ontwikkelingen in
de internationale politiek. De ont
spanning die de laatste jaren tussen
Oost en West is gegroeid, heeft de
NAVO-strategie beïnvloed. 'Ontspan
ning door inspanning' werd het credo,
waarbij men ervan uitgaat dat onder
handelingen met het Warschau-Pact
over troepenvermindering alleen suc
cesvol kunnen zijn vanuit een sterke
onderhandelingspositie.
De NAVO is er echter niet in
geslaagd de noodzaak van handhaving
van een hoogwaardige defensie, on
danks de zichtbare ontspanning, naar
buiten toe duidelijk te maken. Inte
gendeel, mensen die deze genuanceer
de NAVO-defensiepolitiek personifice-
ren, zoals Luns en de Nederlandse
defensieminister De Koster, leggen In
hun officiële uitspraken zo'n eenzijdige
nadruk op de inspanning en het inha
len van achterstanden ten opzichte
van het Oostblok, dat daaruit een
heel andere indruk ontstaat.
Nederland gaf, vanaf 1949 tot en met
de begroting voor 1973 aan zijn defen
sie ruim zestig miljard gulden uit,
60.584.000.000 gulden om precies te
zijn. Gedurende deze periode werd
ruim een zesde deel van het totale
rijksbudget van 385 miljard gulden
niet besteed aan onderwijs, woning
bouw of sociale voorzieningen, maar
aan de opleiding va enkele honderd
duizenden dienstplichtigen en de
aankoop en vervanging van honder
den vliegtuigen, kanonnen, tanks,
schepen etc.
In deze jaren ontwikkelde de NAVO-
strategie zich van de massale vergel
ding met atoomwapens op iedere
denkbare aanval vanuit het oosten,
tot de filosofie van de 'flexibel res
pons', het 'aangepaste antwoord'. Deze
verandering in het strategisch denken
hield verband met het dilemma, dat
op ieder soort aanval, volgens de
conceptie van de massale vergelding,
met de inzet van kernwapens gere
ageerd zou moeten worden, met alle
risico's van dien.
De filosofie van het 'aangepaste ant
woord' geeft de NAVO een scala van
reactiemogelijkheden, vanaf het be
perkte gebruik van conventionele
strijdkrachten tot en met de inzet van
kernwapens. Hoofddoel van de defen
sieinspanning bleef de afschrikking:
het moest de heren in het Kremlin
duidelijk zijn dat militaire avonturen
onaanvaardbare risico's voor hen met
zich mee zouden brengen. Om deze
afschrikking geloofwaardig te doen
zijn, moest er op zijn minst een zeker
evenwicht tussen de wederzijdse mili
taire mogelijkheden bestaan. De eis
van handhaving van dit evenwicht
leidde echter tot een ongeëvenaarde
bewapingswedloop, die nog extra
gestimuleerd wordt door de snelle
ontwikkeling van nieuwe wapensyste
men. Deze race om bij te blijven,
veroorzaakte tenslotte de huidige situ
atie dat het nucleaire machtseven
wicht uitgedrukt wordt in het aantal
keren dat men de tegenstander totaal
kan vernietigen.
Het groeiend besef bij de machtheb
bers in het Kremlin en in het Witte
Huis, dat het inderdaad te gek wordt,
heeft de ontspanning tussen Oost en
West op gang gebracht, in de vorm
van onderhandelingen over inperking
van de nucleaire bewapening, de Eu
ropese Veiligheids Conferentie,
waarvan de voorbereidende besprekin
gen in Helsinki zijn begonnen en de
dit jaar te beginnen onderhandelin
gen tussen NAVO en Warschau-Pact
over wederzijdse en evenwichtige
troepenvermindering (de MBFR-on-
derhandelingen).
De militairen zien de onderhandelin
gen over troepenvermindering echter
met grote bezorgdheid tegemoet, in
verband met de huidige conventionele
overmacht van het Warschau-Pact. Zij
vrezen dat dit overwicht nog groter
zal worden als wederzijds op een
lager peil van bewapening wordt over
geschakeld. Zij zien in de bereidheid
van het Warschau-Pact om meer troe
pen dan het westen naar huis te
sturen, de enige mogelijkheid tot suc
cesvolle onderhandelingen. De Russen
zullen, redeneren zij, hiertoe eventu
eel alleen bereid zijn als de NAVO-
landen hun defensieinspanning nu zo
hoog mogelijk houden. Dit, en de
vrees dat Amerika zijn troepen in
Europa gedeeltelijk terugtrekt als de
Europese landen het wat de defensie
betreft laten afweten, lijkt de oorzaak
van de overbelichting van het ene
deel van de NAVO-strategie, de in
spanning, het inhalen van achterstan
den, waarvoor de defensiebudgetten
verhoogd moeten worden.
'Een muur'
Deze situatie en de talrijke knullige
incidenten, die de Nederlandse krijgs
macht de laatste tijd in het nieuws
brachten, roepen bij steeds grotere
groepen mensen weerstanden tegen de
huidige defensiepolitiek op. De vraag
of gezien de ontspanning en het ge
brek aan geld om alle noodzakelijke
overheidstaken te betalen, de defen
sieinspanning niet anders en minder
kan, zonder zijn geloofwaardigheid te
verliezen, komt steeds dringender
naar voren.
De moeilijkheid is, dat die ge
loofwaardigheid nooit precies in
aantallen mensen of kanonnen meer
of minder is uit te drukken. 'Je kan',
zegt een beleidsambtenaar op defen
sie. 'de defensieinspanning vergelijken
met een muur, die je om je eigen
terrein bouwt om de tegenstander
ervan te weerhouden dat terrein te
betreden. Die muur moet redelijk
hoog zijn, maar of er wellicht een
steentje meer of minder op moet, is
moeilijk te zeggen. Tot nu toe is de
NAVO-muur voldoende hoog geble
ken, en daarom willen we daar nu
niets aan veranderen'.
In de Nederlandse politiek is een
steentje meer of minder echter zeer
belangrijk. Zo'n steentje kan altijd
nog een paar honderd miljoen sche
len, genoeg om de samenwerking tus-
NAVO-chef mr. Luns
sen verschillende politieke partijen
wel of niet mogelijk te maken.
Verdeeldheid
De vraag van een steentje meer of
minder, leidde ook tot verdeeldheid
in de staatscommissie-Van Rijckevors-
scl die advies heeft uitgebracht over
de defensieinspanning in de komende
jaren. De meerderheid, waarin alle
militaire leden van de commissie za
ten, kwam vanuit de ontspanning-
door-inspanning-gedachte tot de con
clusie dat de Nederlandse defensie
belangrijk moet worden verbeterd,
een verbetering die een forse verho
ging noodzakelijk maakte van het per
centage dat de defensiekosten
jaarlijks uitmaken van het nationaal
produkt.
De minderheid vond dat Nederland al
te lang te veel defensiehooi op zijn
vork genomen had. Zij wees de moge
lijkheid van een massale Russische
aanval af en adviseerde daarom de
Nederlandse defensie, onder handha
ving van het huidige percentage, in te
richten voor de beheersing van crises
van beperkte omvang.
De, door de meerderheid geadviseer
de. forse verhoging van het budget is
echter politiek volstrekt onhaalbaar.
Minister De Koster nam dan ook in
zijn politiek testament een tussen-
standpunt in. Hij meende met minder
geld toch dezelfde doelstelling te kun
nen vervullen, die de meerderheid
van de commissie voor ogen stond.
De oplossing hiervoor vond hij mede
door belangrijke investeringen enkele
jaren uit te stellen, waarbij de vraag
rijst op grond waarvan deze minister
verwacht dat men later wel bereid is
die hogere kosten te betalen.
De belangrijkste politieke partijen
zijn globaal in drie groepen te verde
len ten aanzien van het defensiebe
leid. VVD en DS'70 willen verhoging
van het defensiepercentage van het
nationaal inkomen, KVP, AR en CHU
nemen genoegen met handhaving van
het huidige percentage en de linkse
drie, PvdA, D'66 en PPR streven naar
belangrijke verlaging.
crp
De Europese ruimtevaartconferentie
heeft, eind vorige maand in Brussel,
het onmogelijke bereikt De Britse
delegatie was naar de vergadering
gekomen met het voornemen de onge
lukkige ELDO, de Europese organisa
tie voor het ontwikkelen van een
draagraket, een fatsoenlijke begrafenis
te geven. Met het ontwikkelen van
een raket had dezet club opmerkelijk
weinig succes gehad hoe het ene
na het andere prototype in zee viel is
een bekend verhaal.
Maar de Fransen waren er evenzeer
van overtuigd dat Europa door moest
gaan, omdat het voor het laaiceretn
van zijn eigen kunstmanen toch niet
tot in de onafzienbare toekomst af
hankelijk kon blijven van Amerikaan
se welwillendheid. Frankrijk was dus
de grootste (en, zoals de afgelopen
tijd steeds duidelijker werd, ongeveer
de enig overgebleven) voorstander
van ELDO's nieuwste plan: de grotere
en betere raket Europa 3.
De conferentie van Brussel heeft nu
kans gezien om beide partijen hun zin
te geven. Met ingang van volgend jaar
wordt namelijk een nieuw Europees
bureau voor ruimtevaart opgericht,
waarin de ELDO en de succesvoller
zusterorganisatie ESRO (die kunstma
nen bouwt) zullen opgaan. Voor de
Britten betekent dat inderdaad de
begrafenis van de ELDO. Om elk
mogelijk misverstand op te heffen
kondigen zij nog aan dat hun begro
ting voor ruimtevaart niet zal worden
verhoogd, een beleefde manier om te
zeggen dat voor verdere raketplannen
uit het Verenigd Koninkrijk geen
man en geen cent valt te verwachten, begroot op ruim twee miljard gulden.
LOS-VAST
En voor de Fransen liggen nog (bij
na) alle mogelijkheden open, omdat
de nieuw op te richten club de samen-
u it-sam en-ithu is-re gel zal afschaffen.
Niet langer wordt speciaal een begro
ting opgesteld waaraan alle leden vol
gens vaste percentages bijdragen. Per
afzonderlijk project wordt bekeken
wie er voor welk bedrag mee wil
doen. Dat een van die projecten een
Europese raket zal zijn staat voor
Frankrijk als een paal boven water.
Beslissingen over wie daaraan mee
wil doen, zijn in Brussel nog niet
genomen, daar heeft men het hele
komende jaar nog de tijd voor.
Dat maakt het interessant, het poker-
spel dat de afgelopen maanden om die
Europese raket is gespeeld, nog eens
te overzien. De omstandigheid dat
Engeland tegen was en Frankrijk
voor, vormde een vast gegeven. Van
belang was dus de houding van de
derde grote partner, West-Duitsland.
In principe voelde men in Bonn ook
steeds minder voor de Europese vuur
pijl, maar men vond het vervelend
om dat hardop te zeggen. Weliswaar
had de Frans-Duitse vriendschap niet
meer die bijzondere warmte uit de
tijd van Adenauer, De Gaulle en Er-
hard, maar zij was toch nog een
factor van enige betekenis.
Aarzelend werd de terugtocht voorbe
reid totdat de verantwoordelijke mi
nister liet uitlekken dat de knoop nu
doorgehakt was om enkele dagen later
weer te verklaren dat er. nog niets
beslist was. De boodschap kwam in
Parijs toch wel over, en leidde daar
tot opmerkelijke reacties. Als dan ie
dereen hier zijn verstand kwijtraakt,
gromde de Franse regering in be
schaafde maar duidelijke termen, dan
kunnen we het ook altijd nog alleen.
Dat zou een even moedige als kostba
re oplossing zijn geweest: de ontwik
kelingskosten van de Europa 3 waren
NIEUW PLAN
Een paar weken later kwam een
gloednieuw Frans plan op tafel. Er
was een eenvoudiger raket mogelijk,
die hetzelfde zou presteren als de
Europa 3, maar aanzienlijk goedkoper
zou zijn te ontwikkelen. Deze L-3s zou
nog geen anderhalf miljard gaan kos
ten. Niettemin was Frankrijk bereid,
zijn oorspronkelijke financiële bijdra
ge te handhaven op negenhonderd
miljoen, ja zelfs er nog tweehonderd
miljoen bij te doen. De, inmiddels
dus voor driekwart Franse, ELDO-
raket zou dan natuurlijk wel onder
Franse leiding uit Franse hoofdonder
delen worden opgebouwd.
De soepele spelregels van het nieuwe
Europese bureau voor ruimtevaart la
ten inderdaad ruimte voor dit soort
nog maar net internationale schema's.
De Europese partners kunnen dus
voor een dubbeltje zo niet op de
eerste dan toch op de tweede rij.
zitten. Of zij de komende maanden
inderdaad kaartjes voor het Franse
circus zullen kopen staat intussen nog
niet vast, want er is een concurreren
de Amerikaanse voorstelling zij het
dat de kaartjes daar een kwartje kos
ten. J
De conferentie van Brussel heeft na
melijk in principe besloten, mee te
doen aan het NASA^project voor de
ruimte-veerboot. Dat zou volgens de
Amerikaanse uitnodiging een bijdrage
in de orde van tien procent gaan
worden, wat volgens de officiële
schatting neerkomt op zo'n twee mil
jard gulden (toevallig net de prijs
van de nu toch wel afgeschreven
Europa 3). Omdat er aan die schat
ting een erg optimistisch luchtje zit
moet er de komende maanden over de
details nog wel duchtig worden ge
praat.
TWIJFEL
Er zijn trouwens aanwijzingen dat
ook de Amerikanen zelf zich opnieuw
gaan afvragen of die ruimtevliegtuig
voor het lanceren van dertig-tons la
dingen wel echt voordeliger is dan
weggooi-raketten.
Maar hoe dat ook afloopt, Amerika
heeft een- en andermaal beloofd dat
de NASA voor iedereen kunstmanen
wil lanceren mits dat niet in strijd is
met de veiligheid van de Verenigde
Staten. En in die voorwaarde zit
waarschijnlijk de voornaamste reden
verborgen waarom Frankrijk met zul
ke opmerkelijke ijver naar een Euro
pese raket blijft streven.
Fankrijk hecht bijzonder aan zijn
status van onafhankelijke kernmo-
gendheid. Dat uit zich onder andere
dn het onderhouden van een paar
onderzeeboten met atoomraketten die
verrassend veel op de Amerikaanse
Polaris lijken, maar puur Frans zijn.
Zo'n kernvlootje heeft militair pas
enige betekenis wanneer het in een
groot operatiegebied voortdurend con
tact kan onderhouden met een hoofd-
kwartier. Minister van defensie Debré
maakt er geen geheim van dat daar
voor een puur Franse communicatie
satelliet nodig is.
POLITIEK
Wat hij niet zegt, maar wel denkt, is
dat er omstandigheden denkbaar zijn,
waarin Amerika het politiek onver
standig vindt (en dus dn strijd met
zijn nationale veiligheid), zo'n satel
liet bij wijze van vriendendienst te
lanceren. Daarom moet er een Euro
pese draagraket komen, of desnoods
een Franse. De rest van Europa zal
de redelijkheid van deze Franse ge
dachte moeilijk in kunnen zien.
Er is ook nog een wat simpeler
prestigekwestie. Niet voor niets werd
het plan voor de L-3s voor het eerst
openbaar op een conferentie in Kou-
rou, Frans Guyana. Daar zijn fraaie
lanceerinstallaties gebouwd, een van
Frankrijks bijdragen aan de ELDO.
Kourou staat nu alleen bekend als de
plaats waar de raket Europa 2 in zee
viel. Men zou er best wel eens echt
iets willen lanceren.
Minister De Koster
Van de kabinetsformatie zal afhangen
welk defensiebeleid de komende jaren
gevoerd gaat worden. Duidelijk is ech
ter dat handhaving van de huidige
NAVO-taken zonder wezenlijke verho
ging van het budget dan wel belang
rijke vermindering van die uitgaven
door een andere defensie-opzet, alleen
op verantwoorde wijze kan worden
uitgevoerd met medewerking van de
deskundigen in het defensie-apparaat
zelf. Plannen van de PvdA tot verla
ging van het defensiebudget met een
gelijktijdig streven naar de oprichting
van luchtmobiele brigades, die met he
likopters moeten worden uitgerust,
werden door deze deskundigen met
schouderophalen bekeken, omdat ze in
de huidige vorm onhaalbaar zijn.
Een groep kritische officieren en de
fensieambtenaren is ongetwijfeld tot
deze medewerking bereid, maar de
houding van een aantal krijgsmacht
bazen, geeft minder reden tot optimis
me. Niet voor niets stelde minister
De Koster een omvangrijk reorganisa
tieplan op om aan de eisen van deze
heren het hoofd te kunnen bieden.
'Die jongens willen, om in voetbalter
men te spreken, als het even kan drie
middenvoors, in plaats van één', zegt
de KVP-defensiespecialist generaal
b.d. Van Eisen. Het valt te vrezen dat
de defensie haar hoge eisen voorlopig
nog wel onveranderd zal blijven stel
len, als het van deze bazen moet
afhangen.
VATIKAANSTAD (KNP) -De voor
zitter van de internationale katholieke
hulporganisatie 'Caritas Internationa-
lis' mgr. Carl. H. Vath, heeft gisteren
een beroep gedaan op alle landen zich
nog meer voor de vrede in Vietnam
in te zetten en de door de oorlog
geteisterde bevolking 'zonder gods
dienstig of ideologische onderscheid'
nog meer en beter te helpen.
Wie er eventueel lol in zou hebben
de wc in de hoek van de huiskamer te
zetten, mag dat zomaar niet doen. En
zelf een keukentje er bij maken mag
ook niet, ook al gaat het om een
eigen huis. Zodra de indeling van een
huis wordt gewijzigd, moet ten minste
de brandweer daarvan op de hoogte
zijn, maar in de meeste gevallen zal
de gemeente eerst toestemming moeten
geven, als iemand in- of uitwendig
iets wil ver- of bijbouwen.
'De gemiddelde burger weet daar he
lemaal niets van. Later komen ze er
achter en dan moet alles weer ge
sloopt worden', zegt de Haarlemse
architect ir. K. F. G. Spruit. Ir.
Spruit is voorzitter van de kring
Kennemerland van de BNA Bond
van Nederlandse Architecten. Hij en
zijn Kennemer 'bondgenoten' willen
de onwetende burger helpen met de
warwinkel van reglementen, voor
schriften, bepalingen, subsidiemoge
lijkheden, verboden en wat er alzo
meer doorgeworsteld moet worden
voor je aan het (ver-)bouwen mag
slaan. De architecten hebben een
soort wetswinkel opgericht, waar ie
dereen advies kan krijgen: het Archi
tecten Informatie Centrum. Elke eer
ste en derde dinsdagavond van de
maand zitten er ten minste twee ar
chitecten in een kamer in het voorma
lige St. Elisabethsgasthuis aan de
Kampervest in Haarlem om er
liefst aan de hand van meegebrachte
tekeningen en foto's vragen te be
antwoorden, naar de juiste instanties
te venvijzen of desnoods een schets te
maken. Een advies en zelfs zo'n schets
kost de aanvrager niets. Er is toch al
zo weinig gratis en 'dat proberen wij
te doorbreken. Al die mensen naar
Van uitstel komt afstel, maar niet
voor José Inacio da Silva en Josefa
Maria Margaride da Silva. Veertig
jaar geleden ontmoetten ze elkaar in
Sao Paulo en sindsdien wonen ze
samen in de Braziliaanse stad Recife.
'Veertig jaar geleden waren we echt
van plan te trouwen, maar je weet
hoe dat gaat. Er is altijd wel wat',
zegt José, zelf intussen 72 jaar. 'Maar
nu Josefa net honderd is geworden,
hebben we besloten ons huwelijk niet
langer meer uit te stellen.' En zo
gaan ze op 10 januari alsnog naar het
stadhuis van Recife.
Het daget dit jaar in het Midden-
Oosten, maar in Vietnam blijft de
toestand verward. Voor de pas ten
derde male getrouwde koning Hoes
sein van Jordanië dreigt ernstig ge
vaar, maar een paar lichtpuntjes doe
men zo af en toe ook op. Een belan
grijke figuur wordt tijdens een kort
stondige revolutie slachtoffer van een
bloedige aanslag. Azië krijgt een aan
tal natuurrampen te verwerken en er
zullen twee ernstige vliegtuigongeluk
ken gebeuren. De spanning in Ierland
stijgt ten top, maar mede dankzij de
inspanning van paus Paulus mogen ze
daar in september ontspanning ver
wachten. De Europese valuta zullen
er in elk geval niet waardelozer op
worden.
Al deze gemakken en ongemakken zal
het nieuwe jaar ons brengen, althans
volgens dertig Zuiditaliaanse dames
en heren helderzienden, die in de
duistere kelder van een oude villa in
de buurt van Napels samen een magi
sche blik op de nabije toekomst heb
ben zitten werpen.
Temidden van het gulle zand aan
den voet van den stuivenden blinkert
staat deze kolos daar als het prachtig
ste monument van het oude Haarlem
se woud. De stam heeft een omvang
van zes meter en de ouderdom des
booms wordt door de bewoners van
het oord gerekend op vijfhonderd ja
ren, welke berekening niets onwaar
schijnlijks heeft; hij is de laatste van
een groep dikke bomen waarvan in
het begin dezer eeuw nog twee aanwe
zig waren. Zijn takken moeten nog
voor vijftig jaren een verbazenden
omvang hebben gehad.
Dat 'in het begin dezer eeuw' slaat op
de vorige eeuw, want wat hierboven
staat, komt uit het boekje 'Onkruid'
van Frederik van Eed en senior (de
vader van die van 'De kleine Johan
nes'), dat in 1886 verscheen. In het
hoofdstuk 'de bossen van Kennemer
land' wordt Van Eeden helemaal
lyrisch als hij het over de Holle
Boom bij Kraantje Lek heeft, die hij
'een der oudste en merkwaardigste
voortbrengselen van het plantenrijk'
noemt. Toen al. Diezelfde holle boom,
waarvan de novemberstorm een groot
stuk afrukte, is nu de patient waar
voor speciaal de Stichting Behoud de
Holle Boom is opgericht. De heren
Copijn, boomchirurgen, hebben de
Holle Boom al diepgaand onderzocht
en de stichting er een rapport over
gestuurd. De kosten van verpleging
en genezing zullen zo'n drieduizend
een architectenbureau sturen zou veel
te kostbaar voor ze worden. De men
sen die zelf kleine verbouwingen wil
len laten doen, zijn meestal weinig
kapitaalkrachtig. Die gulden kunnen
ze maar één keer besteden. Laat dat
dan meteen raak zijn. Elke maand
komen er een hoop bouwaanvragen
zonder deskundige voorbereiding bin
nen, want de mensen hebben er ge
woon geen idee van hoe ze het snelst
en het best tot hun doel kunnen
raken. En de gemeenten en bouw- en
woningtoezicht zitten er mee. Je kunt
beter meteen proberen zulke projec
ten te sturen. Als mensen een paar
honderd gulden kunnen besteden, dan
moeten ze er ook een optimaal resul
taat mee bereiken. Er zijn er die zich
verkeerd laten voorlichten en voor
een kleine verbouioing drieduizend
gulden betalen, terwijl ze het mis
schien mèt de juiste hulp voor drie
honderd hadden kunnen doen. Zulke
begeleiding en goede voorlichting wil
len wij geven.'
Dat er veel mensen met verbouwings
problemen zitten, is bij het 'proef
draaien' wel duidelijk geworden. Voor
zo'n eerste zitting toen nog maar
weinigen van het informatiecentrum
afwisten was de belangstelling be
paald groot te noemen. In eerste in
stantie is het Haarlemse centrum be
doeld voor het Kennemerland, maar
wie van buiten dat gebied komt en op
de stoep staat, wordt zeker niet terug
gestuurd. En doordat alle andere
kringen van de BNA zo langzamer
hand wel op de hoogte zijn van het
bestaan van het centrum, is het hele
maal niet onmogelijk dat het Haar
lemse initiatief over een poosje elders
in het land zal worden overgenomen.
gulden bedragen en dat geld begint
langzaam binnen te druppelen. Op
giro 83090 van de stichting (ten name
van mevrouw L. R. ten Berge-Krljff),
die in Haarlem in de Schroeder van
der Kolkstraat 17 gevestigd is, is tot
nu toe door particulieren ongeveer
driehonderd gulden gestort. 'Kraantje
Lek' zal 400 per jaar bijdragen en
contant is er ook nog eens honderd
gulden binnengekomen.
Dat is allemaal voor de Holle Boom,
maar als er genoeg geld binnenkomt
wil de stichting ook de beuken en
iepen er om heen verzorgen, want een
boom alleen is maar alleen en de
natuurlijke omlijsting hoort er bij.
En als het even kan, wil de stichting
ook andere historische bomen onder
de loep nemen. Het bestuur dat
door twee beeldende kunstenaars, een
architect en een agronoom, allen uit
Haarlem, wordt gevormd heeft o.a.
de Napoleonboom in de Haarlemmer
hout, de Wilhelminaboom op het
Haarlemse Nassauplein en de Wilhel
minaboom in Vijfhuizen in het ach
terhoofd.
Een belangrijk handelsakkoord tussen
Soedan en Egypte hangt af van een
stel dromedarissen. Egypte heeft voor
een dikke vijftien miljoen gulden dro
medarissen van Soedan overgenomen
en zolang dat geld niet op tafel komt,
wil Soedan het nieuwe handelsak
koord ter grootte van meer dan 175
miljoen niet ondertekenen. Na over
en weer touwtrekken wil Egypte wel
alvast bijna vier miljoen betalen,
maar Soedan wil dat de koper volle
dig over de brug komt, anders gaat
het hele akkoord niet door en daar
mee uit.
Rolling Stone Mick Jagger is door
tweeduizend internationale modere
dacteuren en deskundigen uitverkoren
tot een van de twaalf best geklede
mannen van 1972. Zijn vrouw Bianca
staat bij de twaalf best geklede vrou
wen. Voor het eerst staat op de
herenlijst ook de echtgenoot van de
Engelse prinses Alexandra, Angus
Ogilvy, en diens broer Lord Airlie.
De goedgeklede heren zijn vergezeld
van New Yorks burgemeester John
Lindsay, de Franse baron Alexis de
Rode, en de acteurs Sidney Poitier,
Hary Belafonte, Robert Redford en
Richard Roundtree.
Een speciale vermelding voor hun
'grote invloed op de toleidinig in 1972'
ging naar Oher (van Sonny en Oher)
en de actrice Silvana Mangano. Voor
de best geklede mode-ontwerpers res
pectievelijk -sters staat onder meer de
Franse couturier Yves Saint-Laurent.
Eén en al 'love' Is de postzegel die de
Amerikaanse PTT aan het begin van
het nieuwe jaar heeft uitgebracht. De
bommen die de B 52-bommenwerpers
op het andere plaatje en In het echt
boven Vietnam laten regenen want
dat de bombardementen voor een deel
zijn gestaakt, beteent nog lang niet
dat heel Vietnam bomvrij zou zijn
zijn niet van de hartelijke zegels
voorzien, hoewel het hier toch een
zuiver Amerikaanse zending betreft
'Misschien zou Je heter niet in een kaaswinkel kunnen werken, Simpkins?1
