'Mof
RUPPERTS SOMBERE PREEK
OP DE 'DERDE KERSTDAD'
dichtbij
i immentaar
s besluit
je dag is gemaakt
De onderlinge dienst ontbrak, dan maar zonder
Dienstboode aan eiken vinger
Bij jaareinde nog
weinig uitzicht
op nieuw kabinet
nieuwjaarsborrel
fabrykstank
mensenvlees
vrede
T4/
W/KWARTET ZATERDAG 30 DECEMBER 1972
BINNENLAND
T5/K7
Sporlj m
Pcchvi
19.58
en Mi
19.00
ar.)
es I
treet
dok.
ills
v-n
J de ARP zal 1973 een bijzonder
rijk jaar worden, waarin, naar
lorden verwacht, ingrijpende be-
f en moeten worden genomen.
de zomer van dit jaar ligt op
jfetuurstafel van alle plaatselijke
45 D' enigingen de nota van de con-
1 (bestaande uit vijf leden van
;VP, CHU en ARP): 'Op weg
een verantwoordelijke maat-
j' een politieke strategie
Ie jaren zeventig,
een uitermate knap geschreven
Mua uk van de KVP-er Steenkamp.
neer dan in de kring van KVP
nödiit 1U zijn bij nogal wat ARP-ers
8 en en vragen gerezen vanwege
ioud van dit stuk. Dat behoeft
- elemaal niet te verbazen, want
eer dan bij KVP en CHU hecht
ij de oudste van de drie partijen
- en terecht aan een stevig
nent. Niet voor niets kan men
KVP horen: 'Katholieken hou-
iet zo van getuigen onze
is steeds de kerk geweest'. En
bij de CHU niet vaak vernomen:
selen vormen een overkoepelend
- niet een onderliggend fun-
past t?'
f °e£j n wel meer verschillen te noe-
21.10 maar waar het thans vóór alles
hoort te gaan en dat heeft
ntactraad ook duidelijk onder-
- is de vraag: hoe moeten wij
de jaren zeventig (en daarna)
4 seren om de vele diep ingrijpen-
iblemen tijdig onder ogen te zien
te pakken? En is 'gescheiden'
how
eet
nen;
rnaal
eburt
Film-C
mme
lijke partijen dan nog langer
woord?
Amuiaat dus om de toekomst.
F1
lfBelJigcn vooral in de ARP
nog wel eens graag naar het
i sn kijken. Daar is ook geen
jif'co ar tegen. Als men dan maar
ei b]i /ergeet, dat de grote politieke
uit die tijd bezig waren
bezig wilden zijn met de
weofcst.
.jch.
ber' °den het een wijze daad van het
lejjks bestuur van de ARP om de
in de komende, zeer belangrijke,
e te laten bijstaan door een
issie van negen wijze mannen.
geen enkele vrouw in en
daarom al moet het wel een
anti-revolutionaire zaak zijn.
afgedacht van deze constatering,
jadlisschien wat conservatief is (of
tlval kan gezegd worden, dat de
issie evenwichtig is samenge-
Het moet sommigen ook een
gevoel geven, dat de theologi-
Jj logeschool uit Kampen (weer) zo
we» vertegenwoordigd is. Dubbelzin-
'ïnden die men bij deze of gene
Dogleraar wel eens hoort, zal
in het te verwachten werkstuk
ehoeven te vrezen.
een oogpunt van interne
nr"co iemocratie is de instelling van
adviesgroep toe te juichen. Het
luk van de commissie gaat naar
Ti sverenigingen van de partij. Het
de leden het gevoel versterken,
ugds e discussie 'aan de voet van de
wel degelijk zin heeft.
>o Hjoor de ARP uitgestippelde proce-
kan ook voor anderen van be-
yBn lijn. Anders gezegd: zou het niet
i gewenst zijn, dat de partijbestu-
e an KVP en CHU hun leden een
lijke injectie geven?
stevige discussie, ook in deze
en, zou een belangrijk winstpunt
betekenen.
(ADVERTENTIE)
n>. ilfje aaien
diaantje spelen
ujtl lampignons zien groeien
leren sorteren
m. loemen veilen
innekoeken bakken
sl onyrijden
arbecuen
Uit
ng» 1 nog veel meer
serai
gelijk Flevoland
Lelystad, Harderwijk of Elburg)
ai! li winters is vrijwel alles op
Euflevohof verwarmd en overdekt.
door Bert de Jong
DEN HAAG Kabinetsforma
teur dr. M. Ruppert heeft woens
dagmorgen een enigszins pessi
mistisch verhaal gehouden. Het
relaas leek op een sombere preek,
die de stemming die eerste dag
na de drie vrije 'zondagen' onder
de toehoorders (journalisten) er
niet vrolijker op maakte. In de
preek werd dan de stand van za
ken aan het eind van het jaar bij
de kabinetsinformatie afgeschil
derd. Het was een naargeestig
beeld, dat eigenlijk de gehele Ne
derlandse politieke toestand weer
gaf.
Die vergelijking met een preek is niet
toevallig. Ruppert gaf zelf de sugge
stie. Hij kwam binnen zonder enige
begeleiding en mopperde: 'De ouder
ling van dienst is te laat'.Er was iets
mis gegaan bij de Rijksvoorlichtings
dienst. Het apparaat om de schriftelij
ke stukken te vermenigvuldigen was
defect en zo'n eerste morgen na de
Kerstdagen zijn de technici in Neder
land niet direct paraat. Ook niet voor
de Rijksvoorlichtingsdienst, hoe het
landsbelang ook mag dringen.
Na enkele minuten zei Ruppert: 'We
kunnen toch wel zonder ouderling
van dienst beginnen. Mag dat hier?'
De gemeente had geen bezwaar. De
uiteenzetting door de informateur be
gon. Toen de ouderling (het was de
directeur van de Rijksvoorlichtings
dienst, de heer G. van der Wiel)
binnenkwam, zei de voorganger: 'We
zijn zo aan het zingen toe. Daarna
gaan we naar huis'.
Ondertussen was het nog niet afgelo
pen. Ruppert verklaarde volgens de
reformatorische traditie de moeilijke
stof, de typische gebaren makend, die
hierbij horen. Hij bewaarde afstand,
liet het geschrevene (de brieven van
de fractieleiders) spreken, schrift met
schrift vergelijkend en duidelijke ac
centen leggend. Ook de vermaning
ontbrak niet. Bijvoorbeeld aan het
adres van de broeders van de ARP: de
woorden 'homogeniteit en stabiliteit'
heeft Biesheuvel van Tilanus geleend.
Hij spreekt zich maar over één moge
lijke oplossing uit. Aan de andere
varianten is de ARP nog niet toe
gekomen.
Aan de regie ontbrak deze morgen
ook het onontbeerlijke glaasje water.
Dat kwam pas na afloop, toen Rup
pert bekende, dat de preek toch wel
wat lang was geworden. Aan het slot
had hij gezegd, dat de uitslag van de
verkiezingen op 29 november de for
matie van een kabinet erg moeilijk
had gemaakt. En op het ogenblik is
het nóg zo, was de boodschap op de
derde Kerstdag geweest.
Crisis
De Ruppertiaanse preek is tekenend
voor politiek 1972. Na de in juli
uitgebroken crisis, veroorzaakt door
de twee ministers van DS'70 was van
normaal parlementair werk nauwe
lijks meer sprake. Of de miljoenenno
ta, de belastingplannen en een aantal
begrotingen moesten door de Tweede
Kamer onder grote druk en met veel
haast worden behandeld, óf belangrij
ke onderwerpen moesten onbesproken
blijven.
De komkommermaanden juli en au
gustus waren goed voor het crisis-
nieuws, hoofdzakelijk bestaande uit
het spel van zwarte pieten, dat de
partijen, of ze het leuk vonden of
niet, opvoerden. Er kwam een voorlo
pig kabinet steunend op de drie confes
sionele partijen en de VVD. De ver
kiezingen van 29 november moesten
een definitieve oplossing brengen.
Het tegendeel bleek echter het geval
te zijn. Er ontstond een patstelling.
Niemand ontdekte de verlossende
slèutelzet. Bovendien was door de ver
kiezingscampagne de verhouding tus
sen de confessionele partijen en de
VVD en DS'70 er niet beter op gewor
den.
Nog nooit was een verkiezingsuitslag
zo verbijsterend geweest. De laatste
klap was voor de KVP en de CHU het
hardst aangekomen. De KVP kon uit
rekenen, dat in de tijd van negen
jaar haar aantal zetels (van 50 tot 27
verminderd) bijna was gehalveerd. De
CHU had slechts twee verkiezingen
nodig om bijna door midden te gaan:
van twaalf naar zeven zetels. Het eens
zo succesrijke D'66 werd in óén keer.
s nds de verk ezingen in april 1971, zo
goed als gehalveerd en kwam van elf
op z^s zetels te zitten.
Het verlies van KVP en CHU is het
gevolg van de voortschrijdende decon
fessionalisering. luidde de simpele
verklaring. Maar er was wel meer aan
de hand. Want de duidelijke WD-
lijsttrekker Wiegel had juist gewon
nen door het heil. dat hij predikte
van de commerciële consumptiemaat
schappij. (Voor de partijen, die zich
confessioneel noemen toch wel iets
on. diep over na te denken.) En de
tweede vooral verrassende winnaar
was de juist geheel anders zich on
baatzuchtig opstellende PPR. Ook dit
politieke heil vond veel weerklank en
b;cdt stof ter verdenking.
Reactie
Toen de verliezende politieke partijen
waren bekomen van de pijn is de
reactie losgekomen. Weer wordt verbe
ten gespeurd naar de weg. die uit het
doolhof moet leiden. De VVD en PPR
bieden waardevolle gegevens. Maar
verliezende politieke partijen zijn niet
Informateur Ruppert tijdens een gesprek met de (demissionaire)
minister-president Biesheuvel.
r-.
|F >:|l| -nrr.Tr-,..^ .:;|rr.,,r,^r-r?5nFT!ri>-*-
Dr. B. de Gaay Fortman
een nieuwe partij. Deze partij moet
veel levenslustiger en wervender wor
den dan de partij, die op basis van de
'compromisnota' van de Contactraad
uit KVP, ARP en CHU zou ontstaan.
De beweging voor de nieuwe partij
gelooft niet meer in de confessionele
partij volgens het bekende patroon.
In deze vrije dagen rond Kerst en
Nieuwjaar wordt hard gewerkt aan
een nieuw politiek manifest. Niet her
kozen KVP-kamerleden als Zelissen
en Du Chatmier staan achter de nieu
we partij. Maar ook de heren Bleu-
mink en Baarda. die voor de verkie
zingen uit het dagelijks bestuur van
de CHU stapten, omdat zij het niet
eens waren met de gewijzigde kandi
daatstelling, werken mee.
Dat nieuwe politieke manifest moet
dwars door de confessionele partijen
en ook D'66 gaan werken, zodat een
nieuwe open volkspartij kan ontstaan,
die volgens de initiatiefnemers 'het
politieke gat links van het centrum
kan opvullen.' Anderen vragen zich
intussen bezorgd af wat zo'n nieuwe
open partij, voortkomend uit de con
fessionele partijen, zal onderscheiden
var. een D'66.
Arjos-voorzitter G. van Dongen:
partij moet aantrekkelijk worden
voor jongeren
Ruggegraat
Eveneens in deze dagen van bezinning
wordt er ook gestudeerd in de ARP.
Het is geen buiten de partij omgaan
de actie. In alle stilte stelt een com
missie van gewichtige personen een
'interpretatie' op, die de ARP aan de
nota van de Contactraad zal geven.
Deze interpretatie zal aan de KVP en
CHU worden voorgelegd als de visie
van de ARP en moet worden geres
pecteerd.
En de actie om de nieuwe partij én
de nadere bezinning in de ARP wij
zen erop, dat de samenwerking tussen
de confessionele partijen organisato
risch op een laag pitje staat. Trou
wens, wat was de reactie in KVP en
CHU na het grote verlies: van de
confessionele samenwerking was ook
te weinig terecht gekomen.
Maar op de lijst van de samenwerking
afremmende ARP wist men wel Bies
heuvel te vinden (hoewel, er gingen
vergeleken met de vorige verkiezin
gen duizenden stemmen méér naar
nummer twee, Aantjes) en de partij
won enigszins. De gereserveerde hou
ding werd beloond. Waarom zou men
haast maken met de fusie?
Gerrit van Dongen, de idealistisch
ingestelde Arjosvoorzitter moet dan
ook niets hebben van de beweging
van CHJO en KVPJG voor een nieu
we partij. Bovendien vindt hij het
niet eerlijk, dat er buiten de funda
mentele nota van de Contactraad om
wordt gewerkt. Zijn vrees is, dat de
nieuwe partij toch weer een minder
duidelijke middenpartij zal worden.
Als er een nieuwe partij komt, moet
deze geinspireerd zijn. De ARP moet
de ruggegraat leveren', zegt hij, maar
ik wil niet hoovaardig zijn'.
De koers
Het is intussen niet zo. dat men het
bij de ARP bij het oude wil laten.
Vlak voor de verkiezingen kwam een
rapport gereed, waarin verstrekkende
voorstellen werden gedaan om van de
kiesverenigingen politieke werkplaat
sen (aktiegroepen) te maken en de
Arjos op te heffen. De jongerenorga
nisatie moet geheel in de partij wor
den opgenomen.
Voorzitter Van Dongen is het hier
wel mee eens. Maar. stelt hij, de
partij moet.dan wel aantrekkelijk zijn
en worden voor de jongeren. We
kunnen wel in de partij opgaan. Maar
waarom zou de partij niet een deel
van onze structuur overnemen?
Dan stelt de voorzitter van de vaak
actieve Arjos: je kunt ons niet zo
maar op de partij enten. Zijn voor
waarde is: De koers, die de ARP gaat
volgen is essentieel. Belangrijk is wat
er in deze dagen gebeurt. Als de ARP
gaat meedoen in een regering van de
vijf (oude coalitie) of van de drie
confessionele partijen met de VVD
weten we het wel. De Arjos laat zich
niet opsmelten.
Wat er deze dagen gebeurt, is zo
belangrijk. Het verband is gelegd. Het
heeft alles direct en veel met elkaar
te maken. Een buiten-partijdige actie
in KVP en CHU. een Contactraad die
verder afwacht en een nadere bezin
ning in de ARP. Het doen van politie
ke voorspellingen op Oudejaarsdag is
een 'linke' bezigheid, maar over de
confessionele samenwerking durf ik
niet optimistisch te zijn. Ook omdat
in deze kabinetsformatie de eenheid
onder druk staat. In deze haast on
parlementaire periode kan men uit
elkaar groeien. Nog een voorspelling:
de on-parlementaire periode zal wel
leiden tot een extra-parlementair ka
binet!
Gijs van der Wiel: kwam binnen
toen men aan het zingen toe Göen foto
was
VVD-iractieleider Wiegel: predik
te het heil van de commerciële
consumptiemaatschappij
zo gauw geneigd te leren van winnen
de partijen. D'66 zal de onvermijdelij
ke deelcongressen en partijvergaderin
gen gaan houden, die uitkomst moe
ten bieden. In de CHU is een kleine
revolte tegen het oestuur in een be
sloten unieraad bedwongen. Het be
stuur van de unie verwacht het nu
van een rdpport over de verkiezings
uitslag, dat in februari besproken zal
worden.
Welk kan men dit zelfverwijt in de
laatst verschenen 'Nederlander' lezen:
'Evenals bij vorige stemmingen heb
ben we ook nu weer gebouwd op de
onvolprezen trouw van de oudere kie
zers. die weliswaar niet meer ter
vergadering komen, maar die zeker de
naam van Tilanus spoedig zouden vin
den'.
De jongeren in de CHU, officieel
georganiseerd in de CHJO zien het
niet meer zitten. Zij gingen reeds
eerder met de KVPJG een federatie
aan. Na liet verkiezingsfiasco besloot
de federatie zichzelf op te heffen en
zich in te zetten voor de vorming van
Acties hebben in het jaar dat viorgen
zijn loop volbrengt heel wat nieuws
opgeleverd maar was er op dat
punt wel zoveel nieuws onder de zon?
Een blik in het ongeveer vijftig jaar
oude verleden zou soms anders doen
vermoeden. Zo valt in het laatste
nummer dat in 1922 (precies een hal
ve eeuw voor dezen dus) uitkwam van
'De Ster (der christelijke weekbla
den)' te lezen dat 'heel Nederland
thans voor ingrijpende bezuinigingen
ismaar regel is ook de wensch:
laat die zover mogelijk van mij af
beginnen en bij mijn buurman eindi
gen, Zelf willen de meesten geen
'lijdend voorwerp' zijn. De acties
daartegen zijn niet van de lucht. En
de wijze waarop niet zelden ambtena
ren en daarmee gelijkgestelden die
boven geëmployeerden in de particu
liere bedrijven zoveel voor hebben:
vaste positie, hoger pensioen enz. enz.
tegen elke verslechtering hunner ar
beidsvoorwaarden zijn te keer gegaan,
heeft in breede lagen des volks groo-
ten wrevel verwekt'.
De kroniekschrijver van 'De Ster'
maakte deze notities aan het eind van
een jaar waarin Colijn in een rede
voor de a.r. deputatenvergadering 'de
toestand onzer financieën zeer ern
stig' genoemd had: inderdaad
nog veel ernstiger dan men zich voor
stelt; krachtig ingrijpen zal noodig
zijn om het financieel evenwicht te
herstellen'. Elders in het laatste
'Ster'-nummer werd het jaar 1922 een
'echt crisisjaar' genoemd: 'De malaise
heeft zich in al haar volheid over ons
land en volk uitgestort'. En: 'Het
gebrek aan economisch inzicht dat het
vredesverdrag aan Versailles be-
heerscht heeft zich in 1922 nog
sterker dan voordien geopenbaard'.
De kroniekschrijver van De Ster
brengt in hetzelfde nummer ook een
ander ons nu niet onbekend probleem
te berde: het bevolkingsvraagstuk
('eigenaardig genoeg zonder dat het
door de meesten in zijn ware gedaan
te wordt herkend afvloeiing in het
groot moet er zijn
In die tijd hadden veel mensen ken
nelijk moeite gehad met het vinden
van huishoudelijke hulp, maar het
gaat nu beter, wordt in 'Voor
onze vrouioen gemeld: ,De over
strooming door Duitsche dienstbooden
heeft den dienstboodennood in ons
land. vrijwel doen ophouden. Het ou
de spreekwoord is weer in ere:
Aan eiken vinger een dienstmeisje als
ik wil'. Voor de vrouwen had het jaar
1922 ook een lichtzijde: 'Het terugdu
wen der vrouw begint te eindigen. In
het Hervormd kerkgenootschap krijgt
de vrouw meer rechten en in de
Gereformeerde kerken wordt gepleit
voor het actieve stemrecht der vrouw
en het passieve 'en dat werd geschre
ven tien jaar nadat in het weekblad
Timotheus zestig jaar geleden nu
dus het feminisme omschreven was
als 'het anti-christelijk streven om de
vrouw in alle levenskringen op gelij
ke lijn te plaatsen met den man; dat
noch man noch vrouio hierbij wel
varen, behoeft geen betoog'. En nog
Aan het einde van 1932 herinnert
Spectator in zijn wekelijkse rubriek
'Aan het Spievenster' in het gerefor
meerde kerkblad voor Noordbrabant
en Limburg aan 'de bittere nood, die,
daar arbeid ontbreekt en de werkloo-
zen reeds bij miljoenen worden geteld,
zijn harde zweep over de hongermar-
cheerders heeft gelegd'. Hij wijst ook
op de verdeeldheid in het christelijke
volksdeel: op staatkundig terrein is er
de "smalle politiek van de Kersten-
groep' en ook op kerkelijk gebied is
'afgezonderd en ver-bizonderd en ver
deeld wat naar belijdenis één hoort te
zijn'.
Een paar jaar later is Spectator wat
vrolijker gestemd in zijn oudejaarsa
vond-overpeinzing. Hij schrijft dan
over de gewoonte om op Nieuwjaars
dag een borrel te schenken. 'In mijn
jeugdjaren zorgden de huisvrouwen al
in de vruchtentijd dat er met nieuw
jaar een lekker slokje onder de kurk
zou wezen Als de nieuwsjaars-
dag was aangebroken en de kennissen
kwamen 'luksen' dan werd het glas
gevuld en ieder deed mee. En het is
verwonderlijk hoeveel goede kennis
sen men dan wel toonde te bezitten.
Van de een naar de ander zeilend
voor een kort felicitatiebezoek kon je
heel wat borrels heel christelijk ach
teroverslaan. En als je dan een roya-
len 'vriend' aantrof dan was de
weg nauwelijks breed genoeg om hem
's avonds laat onder de sterrenfonke-
lmg in de koude avondlijke hemelkoe
pel weer thuis te brengen. Dat vond
niemand nu zo heel erg. Het was maar
eenmaal nieuwjaar'.
twintig jaar daarvoor, in 1892, vlak
na het bekende eerste christelijk-soci-
aal congres, had ds. W. H. Gispen
geschreven: 'Voor het eerst in mijn
leven heb ik nu ook vrouwen in het
openbaar horen spreken. Het maakt
een zonderlinge indruk: een vrouw in
het midden der mannen, te zien op
staan met een 'mijnheer de voorzitter'
op de lippen. Maar dat zal zeker
komen van het ongewone. De vrou
ioen kunnen voortreffelijk in het
openbaar spreken, althans die ik
hoorde, zeer gekuischt, sober, parle
mentair, veel meer bij de zaak betrok
ken blijvend dan in de huiselijke
improvisaties waaraan wij niet meer
gewoon zijn
Om nog even tot het laatste Ster
nummer van 1922 terug te lieren,
daarin werd nog een ander lichtpunt
je vermeld: 'Uit evangelisatiekringen
hoorden we dat het Woord, met name
onder het 'lagere volk' meer ingang
vond dan voorheen'.
Wie dacht dat water- en luchtveront
reiniging pas in ónze tijd een pro
bleem geworden is, leze wat de dich
ter Guido Gezelle ruim honderd jaar
geleden schreef. Gezelle, die als jour
nalist een scherpe pen had. publiceer
de veel in het Vlaams blad 'Het jaer
1830' en dank zij het voortreffelijke
'Spectrum van de Nederlandse Letter
kunde (in 1972 in 25 leuke pocket-
delen compleet geworden) kunnen we
nu lezen wat hij in 1864 schreef: 'Ziet
een keer: zwart stinkende water al
onder, zwarte stinkende rook al bo
ven, vuiligheid zonder name voor
menschen en beesten, die de lucht
bederft en 't water ondrinkelijk
maakt, dat komt er uit de fabriken!
Gaat een keer naar Brugge, langs de
reye gracht) als 't een kleen
weinigtje regent, en haalt een keer
uwen asem op, of 't niet en is om
omverre te vallen van de stank, en
dat van dien vreemden, aardigen
eigenaardigen) stank fabrijkstank, om
in een woord te zeggen, die u zou
doen loopen om buiten stad te zijn en
bij de lieden van te lande'. Tot zover
Gezelle.
'Elke avond hebben we gebeden. Onze
gedachten gingen daarbij uit naar Je
zus. die bij het Laatste Avondmaal
zijn lichaam en bloed aanbood. Daar
mee heeft Hij ons te verstaan gegeven
dat wij in onze omstandigheden ook
van vlees en bloed gebruik mochten
maken'.
Dat is de visie die de zestien overle
venden van de vliegramp in het An-
desgebergte geven van de manier
waarop ze zich tien weken lang in
leven hebben gehouden: door het ope
ten van lichaamsdelen van slachtof
fers. Tien van hen hebben hun ver
haal bijna in tranen in de Uruguese
hoofdstad Montevideo gedaan, vaak
onderbroken door luide bijval van de
vijfhonderd aanwezigen, onder wie
aartsbisschop Carlos Partetelli, fami
lieleden en vrienden. Drie van hun
lotgenoten waren al eerder in het
land aangekomen, drie anderen wor
den nog in Chili verpleegd.
Van de laatste 3200 jaar waren er
maar 204. waarin van een echte, tota
le vrede kon worden gesproken. In de
andere 2996 was er altijd wel ergens
op aarde een gewapend conflict, oorlo
gen die steeds meer mensenlevens
vernietigden naarmate onze verlichte
eeuw dichterbij kwam. Zo waren er
tussen 1820 en 1859 92 oorlogen, waar
in 800.000 mensen omkwamen. In de
laatste veertig jaar van de vorige
eeuw vonden 4,6 miljoen mensen de
dood tijdens 106 oorlogen. Over de
eerste helft van onze twintigste eeuw
wordt een aantal genoemd van 42,5
miljoen doden in 117 oorlogen en
daar zijn dus de slachtoffers van Hon
garije, Tsjecho-Slowakije, het Midden-
Oosten, Vietnam en alle andere gru
welen van nó 1950 nog niet eens
bijgeteld.
Deze cijfers zijn afgedrukt in het
decembernummer van 'Aantreden',
het blad van de Nederlandse vereni
ging van ex-politieke gevangenen uit
de bezettingstijd, dat ook de complete
kerstrede van koningin Wilhelmina
uit 1942 heeft opgenomen. Daarin le
zen we tot onze verbazing dit: 'Maar
met elke rede, met elk woord van
haar kwam zij dichter bij haar volk.
kwam zij in harten, waarin tevoren
geen plaats voor haar was geweest
Wij dachten dat het goed was
dertig jaar na haar verscheiden
nog eens met elkaar te 'luisteren'
naar haar rede aan de avond voor
kerstmis 1942 vanuit Londen.'
Ook de kabinetsinformateur studeert
in deze dagen. Hij dient al het poli
tiek gedoe, gewoel en overleg te regi
streren en hier en daar strepen in de
marge te zetten. Maar feitelijk doet
hij meer. Donderdag was Ruppert zo
geconcentreerd (aldus de hem met
zorgen omringenden) dat hij niet
voor het nemen van een foto kon
worden gestoord. Als hij, zoals woens
dag, zijn bevindingen verhaalt en een
ezemplarische prediking houdt, ont
hult hij voor de goede luisteraar de
politieke toestand. De meningsvor
ming in de fracties verloopt zo lang
zaam, klaagde hij tot twee keer toe.
Had de informateur, die plotseling als
een scheidsrechter het politieke veld
betrad, meer inzicht verwacht? De Ka
merleden, voldoende contact met de
achterban missend, moeten moeilijke
discussies voeren. Een preek, ook al
is ze somber, met een verholen bede
om uitzicht en wijsheid, is niet slecht.
't Zal Je hier bevallen, Simpkins, de vakbond heeft mooie voorwaarden afge
dwongen.'
