EMS -met Zv/ois man
er. dode opgeschreven'
!cheuren in facade
ijken niet te dichten
Den Haag niet tegen
samenwerking met
project-ontwikkelaars
Trouw-Kwartet-voor heel wat adverteerders
de moeite waard
lUW/KWARTET DONDERDAG 28 DECEMBER 1972
BINNENLAND
T9/K11
rsitei
Groi
omen
gevei
een onzer verslaggevers
:tefRLO (N.Br.) 'Een EMS met Zwolsman aan liet hoofd, d.w.z. zó aan de leiding als hij het wil
gek en, is ten dode opgeschreven. Zwolsman duldt namelijk geen mensen naast zich, die hem op de
^ers tikken. Nu Zwolsman aan het eind van zijn latijn is, moet hij de moed hebben om te zeggen:
zciei ermee uit. Maar hij moet ook geen (gedelegeerd)-commissaris worden. Hij zal zich volledig
de EMS moeten distanciëren. Ik heb altijd tegen hem gezegd: Reinder. er zijn genoeg perspectie-
voor de EMS, maar dan zal jij naar de achtergrond moeten verhuizen.1
der)
do
geve
stud s de heer W. A. de Jonge, oud
resident van Philips' Gloeilam-
abrieken. Met de heer De Jonge
n 1968 deel uitmaakte van de
heeftp Van 'wijze mannen', die een
^en 7oek instelde naar de toekomsti-
dat ^wikkeling en structuur van de
itatie Maatschappij Schevenin-
hadden wij een gesprek over het
wee van de EMS.
longe kent Zwolsman al vele ja-
Ik mag hem ook wel', zo zegt
Hij had vaak hele goede ideeën.
Maar van financiën had hij geen cent
verstand.
En dat is toch zo belangrijk', aldus De
Jonge, die eens de 'minister van fi
nanciën' van het Philips-concern was.
'Als je wat beginnen wilt moet je in
de eerste plaats zorgen dat je je
financiën goed voor elkaar hebt. Je
moet precies weten waar je de centen
vandaan moet halen, maar nóg beter
weten hoe je ze moet terugbetalen.
Ja, en dan was Zwolsman op zijn
manier ook nog kunstzinnig. Als je
gelovig bent komt je een heel eind,
maar kunstzinnig en dan nog probe
ren zakelijk te zijn.Neen, dat gaat
mij een beetje boven mijn pet. Van
daar ook, dat hij altijd de grootste
moeite heeft gehad om zijn mensen
uit te zoeken. Op dit terrein heeft hij
wel een heleboel dingen verkeerd
gedaan.
Maar het ergste,' zo zegt de heer De
Jonge', is, dat de man niet wilde
luisteren naar goede raad van buiten
af. Hij deed wel alsof, maar in zijn
hart luisterde Zwolsman nooit. Dat
li een onzer verslaggevers
(STERDAM De scheuren, die in de loop van de jaren in dê EMS-fayade zijn ontstaan en van jaar
Kaar breder en dieper zijn geworden, kunnen vermoedelijk niet meer worden gerestaureerd. Daar-
ÏLijkt liquideren nog liet enige wat er overblijft, waarbij het maar te hopen is dat dc 'brokstukken1
I en redelijke prijs zullen opbrengen,
bedrijf is roemloos ten onder
in. Dit is de enige conclusie, die
rékken valt uit zowelhet prae-
es van de commissarissen (de
l van zaken in 1971 en 1972 ont-
elde zich dermate ongunstig dat
ig voor de continuïteit van de
Ineming moet worden gevreesd)
de accountantsverklaring (uit-
van de financiële positie van
Jennootschap achten wij de conti-
pjt van de onderneming niet ge-
jborgd). De commissarissen zeg-
Ibovendien nog d=»t de ontwikke-
pactiviteiten (die de gróte lucra-
f bron van EMS had moeten wor-
red) zullen moeten worden
nkt.
Izsjn. waarschijnlijk heel voorzich-
jeformuleerde meningen van men-
idie 'in de keuken 'van de EMS
en kunnen kijken. De buiten-
iders kunnen deze trieste uitspra-
alleen maar onderschrijven en
Beste ervan hopen. Want het bezit
onroerend goed van de EMS be
thans Is teruggebracht, al-
s voor het overgrote deel uit
urante objecten als hotels en siga-
abrieken. Daarmee is Zwolsman
zijn EMS blijven zitten. Boven-
is een aantal van deze objecten
rendabel of erger nog
It er verlies op geleden.
■koop
verkoop daarvan is daarom zeer
ilijk; het is zaak daarvoor gegadig-
te vinden, waarbij het een grote
g is of de verkoopprijs wel de
DS (taxatie)- waarde zal opbren-
In dit kader moet gewezen wor-
op de opmerking beter gefor-
eerd de waarschuwing van de
missarissen dat ten aanzien
de waardering van het onroerend
1 weliswaar taxatie-rapporten per
e 1971 zijn uitgebracht, maar dat
taxateurs toen uitgingen van de
als going-concern, met voor ette-
objecten de ontwikkelingsmoge-
ïeden.
oende mogen de verwachtingen
aanzien van de waarde van de
ttingen niet hoog gespannen zijn.
minder omdat gebleken is dat
lsman de afgelopen jaren voor
oenen 'correcties' np de balans-
rde van een aantal onroerende
leren heeft moeten aanbrengen en
omdat de hypotheekrente de laat-
tijd weer is gestegen wat het
en van onroerend goed nu ook
aald niet aantrekkelijker maakt,
^besluit tot inkrimping van het
rijf heeft daarom inderdaad tot
olg dat de basis van de destijds
lebrachte taxaties onder deze om-
ifligheden is gewijzigd, cq ongun-
er is geworden.
issen kan Zwolsman zich met de
S geen risico's meer veroorloven.
gesteld, moet nog maar blijken
het onroerend goed de prijs op-
Qgt waarvoor het op de balans
raardeerd staat. Bovendien zijn
verliezen (waarbij blijkt, dat
het verleden kosten werden geacti-
rd, die achteraf hezien niet ver
woord waren en bovendien zijn te
voorzieningen voor de fiscus ge-
ffen) niet alleen de reserves ver
men, maar is ook ruim de helft
i het aandelenkapitaal verloren ge-
kennen
het jaarverslag moet Zwolsman
ook bekennen dat verdere pogin-
i om tot hernieuwde aktiviteiten te
nen, mede gezien de financieel
ikke positie waarin de EMS ver
ft, tot mislukken gedoemd zijn en
chts tot (verdere) uitholling van
vermogen van het bedrijf kunnen
De Schevemngse Pier
leiden. Door het afstoten van verlies
gevende exploitaties en het sterk ver
minderen van de algemene kosten
(vraag hoe dan wel?) zou op 'zeer
korte termijn' (noem eens wat?) een
situatie kunnen worden bereikt waar
in geen verdere verliezen worden ge
leden.
Dat is maar te hopen. Maar het
minste dat dan toch van de heer
Zwolsman kan worden gevraagd is om-
deze visie in de jaarvergadering 'hard'
te maken. Bovendien is een situatie
waarin geen verdere verliezen worden
geleden nog wel iets anders dan een
situatie van winsten maken. Maar in
het geval van de EMS zou een einde
aan de verliezen ook al is dat maar
een schraal vooruitzicht al een
grote vooruitgang zijn.
Het is bovendien noodzakelijk dat de
heer Zwolsman in de jaarvergadering
duidelijkheid brengt in de verhouding
tussen de EMS enerzijds en de Zwols-
man-groep, cq. de Centrale Admini
stratie Maatschappij, waarin de privé-
belangen van de familie Zwolsman
zijn ondergebracht anderzijds. Zelfs
de commissarissen moeten erkennen
dat zij mede door de verstrengeling
die in het verleden is gegroeid tussen
de EMS en de Zwolsman-groep, tot op
heden niet hebben kunnen vaststellen
of bepaalde belastingaanslagen ten
laste van de EMS dan wel tot de
Zwolsman-groep zullen komen. Voor
alle veiligheid werden daarom voor
de EMS 'zo volledig mogelijk' voorzie
ningen getroffen daarvoor.
Ook zou het nuttig zijn dat Zwolsman
de outside-aandeelhouders zou meede
len welk percentage van de aandelen
EMS direct of indirect in handen is
van hem en/of van zijn familie.
De EMS, we schreven het al in de
aanhef van dit verhaal, kan het beste
maar liquideren. De financiële arm
slag is beperkt geworden en daarin zou
alleen verbetering kunnen worden ge
bracht als geldschieters vertrouwen
zouden hebben in de leiding. Dat
geschonden vertrouwen is niet van
vandaag op morgen ongedaan te ma
ken, temeer omdat Zwolsman die
weliswaar zijn functie als president
directeur zal neerleggen, maar via een
bindende voordracht als nummer één
is geplaatst voor de vacature als gede
legeerd commissaris de touwtjes nog
goed in eigen hand houdt.
Zwolsman is door de jaren heen veel
te optimistisch geweest en heeft zo
doende zijn prognoses lang niet waar
kunnen maken. En zo'n optreden
blijft lang hangen in kringen van
geldschieters en beleggers. Zeker nu
achteraf ook twijfels zijn gere
zen over de vraag of namen als Veld
kamp, Lap en Winsemius niet hebben
gediend als vlag op het inmiddels
vastgelopen EMS-schip.
W. A. de Jonge
neemt niet weg dat ik het toch rot
voor de man vind dat het allemaal zo
gelopen is. Wat moet hij nu begin
nen? Voor het zakenleven heeft hij
afgedaan. Hij is hoogstens nog ge
schikt voor het schrijven van zijn
memoires.
En laten we wel wezen. Iedere gek
heeft zijn gebrek. Zwolsman kwam
hier wel eens bij me in zijn Maserati;
zo'n racemonster. Daar deed hij dan
erg trots mee. Voor mij mag hij', zegt
De Jonge, 'ik zeg maar een mens zijn
lust is een mens zijn leven. Maar bij
mij moeten ze goede raad niet naast
zich neerleggen. Dan zeg ik neem
maar een ander. Zo ook tegen Zwols
man. Ik houd mijn mond, voor nie
mand.
Ik was een van de 'wijze mannen'
destijds. Ik deed dat met graagte,
totdat Zwolsman het mij te bont
maakte. Op een avond heb ik hem
toen gezegd: Reinder, geef me jc
hand, het allerbeste. We zijn geschei
den als vrienden.
Wat er nu moet gebeuren? Kijk eens',
zo merkt De Jonge op, 'ik ben niet
voor liquidatie van de EMS, mits je
maar uitgaat v?n een goed beginstadi
um. Er zijn voldoende mensen, die
grote interesse vuor de EMS hebben.
Weliswaar niet voor alle onderdelen,
maar er zit toch nog wel genoeg in,
waar wat van te maken is.
Punt 1 is echter dat de EMS voor
goede objecten moet zorgen, die men
na verloop van een zekere tijd moet
kunnen afstoten. Dus zuiver de han
del in onroerend goed. Geen exploita
ties. Voor dit laatste is de EMS
organisatie naar mijn gevoel onge
schikt.
Engelsman
als mensen je willen beduvelen, dan
moet je er even aan toegeven, om
meer rente van je geld te krijgen dan
wanneer je je niet zou laten beduve
len. Zwolsman was echter te eigenge
reid. te zelfbewust om de moeite op
te brengen een ander datgene te ge
ven wat die ander dacht dat hem
toekwam.
Zoals het nu is hebben fiscus en
hypotheekbank belangrijke troeven in
handen bij de EMS.. 'Ik kan dat niet
tegenspreken, zegt De Jonge. 'Maar
dan moeten ze eens het volgende
bedenken. Het is gemakkelijk genoeg
om te zeggen, ik maak iets kapot en
neem verlies. Ze moeten echter van
de nood een deugd maken.
Bestaan
Er staat meer op het spel bij de EMS.
nl. het bestaan van een groot aantal
mensen. Daar kun je vandaag de dag
niet zomaar aan voorbijgan.. Te meer
niet. waar er voor mijn gevoel
althans voldoende mensen op het
vinketouw zitten om wat van de EMS
te maken. Het is geen kunst om de
EMS stuk te maken en de aandeelhou
ders in hun hemd te zetten. Maar
men moet dan wel bedenken, dat het
hier ook gaat, om de spaarcentjes van
vele kleine lieden.
Maar nogmaals, iedere oplossing of
het nu een overname van de EMS is
of iets anders staat cn valt met de
erfenis die op de EMS rust. Als dat
een erfenis is in de vorm can het mee
nemen van het bestuur met alle
respect voor Zwolsman zal er echt
geen mens intrappen. Het klinkt hard,
maar Zwolsman moet nu de consequen
ties ten volle aanvaarden.'
Maar onroerend goed7 Kijk eens wat
de Engelsen hier op het moment
doen Maar ppn Engelsman is natuur
lijk ook kopschuw als hij al die
romme' bij de EMS /iet. Dan vraagt
hij zich af. waar begin ik aan. Ik
bedoel dit te zeggen, ook als onder-
dee' van wat anders is van de EMS
nog wel wat te maken.
Het zou toch werkelijk jammer zijn
al< de zaak kapot zou gaan. Goed. het
Kuril a lis is n;ets waard. Maar de
grond waarop het staat kan een kapi
taal opbrengen. Daarop is toch wel
vat moois te zetten', zo stelt De
vast. die overigens beslist zegt
■'.""n functie bij de EMS te ambiëren.
hen i'ii 67. Ook voor nr', is er een
'd van komen en één van gaan.. En
'•ao'srn i 0ok moeten in'en.
Me/.;;e als Zwolsman hebben vaak de
n" g n z .'uzelf te overschatten. Ze
blijven te lang zitten. Geen mens is je
er echter dankbaar voor. Als het mis
gaat zeggen ze, ach, hij was eigenlijk
ook veel te oud. Daarom, zeg ik,
Zwolsman moet eenvoudig de moge-
iij'-.hed worden ontnomen om te blij
ven, hoe dan ook.'
De waarderine van het onroerend
goed op de EMS-balans? 'Weet je', zo
zegt De Jonge, 'het is met d'e dingen
altijd zo. het is waard wat de gek er
- oor geeft. Zoals de zaken thans staan
is er natuurlijk automatisch sprake
van een druk op de waarde van het
onroerend goed. Aan de andere kant
moet ik echter dit zeggen, een accoun
tant bekijkt de dingen vaak anders
dan een zakenman. Begrijp me goed,
ik vind het beroep van een accoun
tan'. 7eer lofwaardig', maar tot op
zekere hoogte.
Koopmanstalenten
Op een gegeven moment moeten de
koopmanstalenten naar voren komen.
En dat laatste kan in de EMS nog
voldoende. En voor het overige, de
waarde van het onroerend goed van
de EMS zal wel ergens tussen de 40
en 88 miljoen liggen. Maar let wel. op
het ogenblik dat je een zaak overlevert
zonder dat er een belasting op ligt in
de vorm van Zwolsman en zijn clan.
op dat moment, krijg je er meer voor.
Dat is zo vast als een huis.'
Wie is de schuldige voor het EMS-
debaele. Zwolsman of de gemeente
Den Haag of beide? 'Ik wil er dit op
zeggen', aldus de heer De Jonge. De
taktiek van Zwolsman is niet de juis
te geweest. Hij had moeten weten, dat
je met een druppel honing meer vlie
gen vangt dan met een vat azijn.
Als ik te doen heb met officiële instan
ties weet ik. dat ik deze heel anders
benaderen moet dan een zakelijke in
stantie. Dan moet ik op een gegeven
moment water bij de wijn doen, om
daarna meer wijn uit het water te
halen dan erin gegaan is. Ik zeg altijd
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Al meer dan tien jaar hanteert Zwolsman als voornaamste verklaring voor alle zake
lijke tegenslagen, die hem en zijn EMS op hun weg tegenkomen: het gebrek aan medewerking van de
gemeente Den Haag. Tegenover de welbespraaktheid van Zwolsman heeft de gemeente Den Haag, aldus
burgemeester mr. V. G. M. Marijnen, steeds een grote terughoudendheid aan de dag gelegd.
Enerzijds stellig uit een (ook bij
buitenstaanders verondersteld) begrip
voor de geestesgesteldheid van de zoe
ker naar een stok-om-de-hond-te-slaan.
Anderzijds niet minder omdat woord
voerders van de gemeente, van de
uverheid niet altijd in het openbaar
kunnen zeggen wat zij weten of vin
den van een bepaalde situatie
Burgemeester Marijnen van Den Haag
vindt niet, dat uit de moeilijkheden
met Zwolsman mag worden geconclu
deerd dat het gemeentebestuur van
Den Haag het niet ziet zitten in de
samenwerking met particuliere ont
wikkelingsmaatschappijen. De gemeen
te staat volgens hem, juist uitgespro
ken positief tegenover dergelijke ini
tiatieven mits en dat is de les die
heel wat gemeentebesturen in ons
land hebben geleerd van de gang van
zaken rondom Hoog Catharijne in
Utrecht de gemeente voldoende
bevoegdheden behoudt om in de pas
te blijven met nieuwere ontwikkelin
gen.
Burgemeester Marijnen meent, dat
voorkomen moet worden dat één
maatschappij een monopoliepositie
krijgt; te veel op één kaart wordt
gezet. Dan is het falen van één ont
wikkelaar ook het falen van een heel
project. Daarom zou de financiering
van een dergelijk project van het
begin af duidelijk geregeld moeten
zijn; alweer omdat er halverwege de
uitvoering van zo'n project geen te
rugkeer mogelijk is.
Begin dit jaar nog was de gemeente
Den Haag als 'n soort makelaar een
bijzonder oneigenlijke overheidstaak
bezig te bemiddelen bij de bijzonder
ingewikkelde onderhandelingen tussen
de EMS en een groep van bouwonder
nemers, institutionele beleggers en
bankiers. Deze groep was bereid na
overneming van de EMS-belangen in
Scheveningen met de gemeente een
speciale ontwikkelingsmaatschappij ad
hoe te vormen teneinde samen te
werken aan een werkelijk geheel geïn
tegreerd plan voor Scheveningen. Een
plan waarin alle facetten als kantoren,
cultuur, hotels en verkeer waren op
genomen.
Deze besprekingen zijn in juli afge
broken mislukt door een reeks
oorzaken. Daar was bijv. de onzeker
heid over allerlei niet meetbare risi
co's die de groep moest overnemen
(het Kurhaus en het Grand Hotel
werden gesloten en dat betekende dat
heel wat sociale problemen moesten
worden overgenomen). Maar ook werd
steeds acuter de vraag naar een be
stemmingsplan voor Scheveningen.
Hoe zou dat plan er uit moeten zien,
wat zou er in Scheveningen worden
gedaan, wat en hoeveel zou er wor
den gebouwd en hoe moest dan de
prijs worden bepaald? Maar juist om
dat weer te weten, was een bestem
mingsplan nodig en omdat er geen
bestemmingsplan was, bleek de cirkel
gesloten. Bovendien eiste Zwolsman
en dat was mede een doorslagge
vend feit voor de mislukking dat de
groep voor die of die datum ergens in
de zomer haring of kuit moest hebben
en dat was gewoon onmogelijk.
Intussen is nu, buiten de gemeente
om. een deel van de oude groep (o.m.
Ballast Nedam en Hollandsche Beton)
weer in gesprek met Zwolsman's EMS;
een open groep van bouwonderne
mingen, die de bereidheid heeft zich
te verbreden en wier denkwijze paral
lel loopt met die van de gemeente.
Burgemeester Marijnen zegt vertrou
wen te hebben dat deze groep samen
met de gemeente een zgn. doelstellin
gennota en een bestemmingsplan voor
Scheveningen zal kunnen opstellen.
Bestuursactiviteiten, die overigens
nogal wat tijd vragen en waarover
burgemeester Marijnen zelf geen
schatting waagt Hij wil alleen refe
reren aan dc verwachting van de
groep om volgend jaar reeds de eerste
steen in Scheveningen te kunnen leg
gen.
nel ivurnaus
