De tijd van de jeugdiensten
is haast voorbij
Een reputatie gebouwd op
45 jaar kwaliteit en allround vakmanschap
Verkoop: telefoon (023) 310580
Showroom: Zijlstraat 96 - Haarlem
SNEL GELD NODIG?
VAN DER HEIDE B.V.
'PRINSES BEATRIX'
LEERLING
VERPLEEGKUNDIGEN
Nieuwe Kerk
VEILIGE VLOEREN
Geldleningen voor iedereen en voor ieder doel. Geen informatie bij
werkgever. Kwijtschelding b\j overlijden. Geen rente-aftrek vooraf.
ENIGE VOORBEELDEN:
bedrag in aantal aflossing
handen (ong.) maanden per maand:
1030,— 23 56
1992,— 30 80,—
2656,— 36 92,—
3004,— 36 104,—
3584.— 36 124,—
4017,— 36 140
4510,— 36 156,—
5000,— 36 172,—
5490,— 36 188,—
6075,— 36 208,—
6543,— 36 224,—
7011,— 36 240,—
7479,— 36 256,—
Ook uw adres voor le en 2e hypotheken.
Bel of schrijf naar
FINANCIERINGSKANTOOR
Postbus 18 Sc herpenzeel (Gld.) Tel. 03497—1808-2557
3W DE EERSTE FABRIKANT VAN PALLETS IN NEDERLAND.
mm- COMBITAINERS
■*- MAGAZIJN STELLINGEN
PALLET STELLINGEN
■w BOX PALLETS
STREEKZIEKENHUIS
GORINCHEM
In de voor-opleiding die 1 mei start
is nog plaats voor enige
zowel meisjes als jongens
De opleiding tot VERPLEEGKUNDIGE duurt 3Va jaar.
De voorwaarden waaraan u minimaal moet voldoen:
a. leeftijd 17 jaar en 7 maanden
b. in bezit van het MULO-diploma of A.V.V. I l-diploma of
I.N.A.S. of daarmede gelijkstaande opleidingen.
Het streekziekenhuis is een overheidsinstelling en is dan b.v. aangesloten
bij het Algem. Burgerlijk Pensioenfonds.
Het salaris bedraagt vanaf de datum van indiensttreding voor
het le jaar 610,00 bruto per maand,
terwijl ook onregelmatigheidstoeslag wordt uitgekeerd.
Onregelmatigheidstoeslag wordt uitgekeerd boven vorenstaand bedrag terwijl
tevens tweemaal per maand een reisgeldvergoeding wordt gegeven boven 2.50.
Tegemoetkoming in de aanschaffing van dienstkleding tot een bedrag
van 200,00.
Sollicitaties te richten aan de directrice van het Ziekenhuis, Postbus 90
te Gorinchem.
door Sipke van der Land
Het is bijna afgelopen met de
jeugddiensten in de protestantse
kerken. Binnen een paar jaar zul
len ze alleen nog gehouden worden
in kerken waar ze nu nog niet ge
houden worden. Ze hebben hun
tijd gehad. Het hoeft straks niet
meer. Laten wij eens bekijken of
deze verwachting juist is en hoe
dat zit?
Jeugddiensten zijn niet uitgevonden
omdat de jeugd persé eigen diensten
nodig heeft, maar omdat de gewone
kerkdiensten de nieuwe generatie niet
(meer) aanspraken. Als je de jeugd
niet wilde verliezen, moest je een ande
re taal spreken en een andere toon
aanslaan. Zover waren we uit elkaar
gegroeid. Zo diep was de kloof gewor
den. De kerk zag geen kans de genera
tie-kloof te dichten. De kerk werkte de
apartheid in de hand.
vooruit dan maar
In de gewone kerkdienst mócht er niks
en moest alles bij het oude blijven, en
daarom moest er iets énders gebeuren.
Zelden namen kerkeraden hiervoor het
initiatief, maar meestal aktieve jeugd
werkers die heel wat weerstanden
moesten overwinnen, vooral in de gere
formeerde kerken. De toestemming tot
het houden van speciale diensten kre
gen ze vaak niet van harte maar meest
al op de manier van: vooruit dan
maar. En dan nog hadden ze geen vrij
spel, maar ze moesten hun plannen ter
goedkeuring voorleggen. Ellenlange
vergaderingen zijn eraan besteed, en
heel wat toegewijde jeugdleiders heb
ben onder koude douches gestaan om
dat ze onvoldoende medewerking van
hogerhand kregen. De ouderen waren
bang voor de 'wilde ideeën' van de
jongeren, en de jongeren werden ver
bitterd door de 'regenten-mentaliteit'
van de ouderen. Dat was het generatie
conflict waaruit de jeugddiensten zijn
geboren. Een trieste historie dus. Maar
er is veel meer mee bereikt dan de
aktivisten zelf hadden durven verwach
ten. Niet slechts een spaarzaam aantal
jeugddiensten per jaar, maar een flinke
ontwikkeling in de goede richting: élle
diensten moeten een jeugdig karakter
krijgen, en niet een enkele per maand.
Elke dienst is een jeugddienst als het
goed is.
15-jarigen
Er moet in de kerk altijd een taal
worden gesproken die de massa aan
spreekt. En wie de massa wil bereiken,
moet mikken op vijftien-jarigen. Hoe
vreemd dat ook moge klinken, het is
een bewezen feit. De redaktionele for
mule van een blad als Readers Digest
mikt bijvoorbeeld consequent op die
(geestelijke) leeftijd en heeft daarmee
een maximaal bereik gehaald. En laten
ouderen zich niet direct beledigd voe
len als ze dit horen, want dan onder
schatten ze de grote belangstelling en
het bevattingsvermogen van deze leef
tijdsgroep (en misschien overschatten
ze zichzelf). Een dominee die voor
vijftien-jarigen preekt, preekt voor ie
dereen. Hij hoeft daar niet simplistisch
of kinderachtig voor te worden, maar
wel eenvoudig en direct. En is het niet
zo dat het moeilijk is om makkelijke
preken te houden, en makkelijk om
moeilijke preken te houden? Eenvoud
is het kenmerk van het ware. 'Makke
lijk' mag niet betekenen: oppervlakkig.
Maar wel: te begrijpen voor de goede
verstaander.
nieuw kerkgevoel
We zijn de laatste jaren Langzamerhand
zover gekomen dat er veel még in de
kerk. We zijn vrijer geworden. Royaler.
Niet van dat benauwde. We maken ons
niet meer zo druk over de overgelever
de dingen en begrijpen vaak niet eens
meer waarover men zich vroeger zo
heeft opgewonden. Dat valt je erg sterk
op als je het nieuwe boek leest van de
oude voorvechter van een verjongde
kerk, Thijs Booij, dat getiteld is: 'Gere
formeerden, hoe lang nog?' Je kunt er
nauwelijks meer inkomen wat de men
sen toen bewoog, in die eerste jaren na
Sipke van der Land in 'Je kunt het geloven of niet'
de oorlog. We zijn tóng niet meer zo
vormvast Natuurlijk zijn er nog wel
plaatsen waar weinig of niets veran
derd is in ons lieve vaderland, maar als
je per jaar in een kleine honderd
verschillende kerken spreekt, merk je
toch dat er overal ruimte komt voor
vrijere vormen en meer variatie. Met
het nieuwe levensgevoel is ook een
nieuw kerkgevoel gekomen. Laten we
eens kijken waar 'm dat in zit.
eerbied is ook niet alles
We hebben altijd gedacht dat eerbied
ongeveer de eerste vereiste was voor
een kerkdienst. We spraken van de
eredienst. Het is typerend dat je dat
woord weinig meer hoort. We hadden
een religieuze wijding, een sacrale sfeer
en die maakte de dienst uit, soms ook
tot in het stemgeluid van de predikant.
We schrokken dan ook toen Youth for
Christ in de eerste jaren na de oorlog
evangelisatie bedreef met jazz-muziek
en een showbusiness-achtige presenta
tie. want we dachten dat godsdienst
zich in een andere wereld hoorde af te
spelen. En die gedachte zullen we wel
nooit helemaal kwijt raken, maar we
zijn er wel wat los van gekomen. We
schrokken al niet meer zo toen we
hoorden dat de Jesus People in een
aantal Amerikaanse kerken onder lei
ding van de plaatselijke dominee de
banken uit de kerk hadden gesloopt om
meer ruimte te hebben om op de grond
te zitten, te dansen en muziek te ma
ken. In Leiden werd in de kerstnacht van
vorig jaar de eerste Nederlandse kerk
dienst met deze hippe, alternatieve
christenen gehouden. Het werd een ru
moerige toestand in plaats van een
stille nacht, maar het evangelie kwam
voor velen indringender over dan ooit
tevoren.
Wat verstaan we eigenlijk onder eer
bied? Als we daar plechtstatigheid mee
bedoelen, is het misschien goed dat we
ons realiseren dat er niets oneerbiedi-
gers was dan het kerstgebeuren: de
Zoon van God in de beestenboel van
Bethlehem. C.od werd oneerbiedig en
liet alle eerbiedige methoden (van tem
pel en cultus) vallen. God kwam liever
grof en duidelijk dan vaag en verhe
ven. Mag de kerk van onze tijd haar
'eerbiedige' houding dan niet verwisse
len voor een meer alledaagse? Een
jongen merkte op dat hij liever een
dominee zag in een overall dan in een
toga. Zo'n opmerking vertolkt het on
uitgesproken gevoel van veel kerkmen
sen. Er is niets tegen, vanuit Bethlehem
gezien. Om van Pasen (een tuinfeest)
en Pinksteren (een straatfeest) nog
maar te zwijgen.
Hoe stellen we ons een jeugdige kerk
dienst dan voor? Mag Pietje een stukje
voorlezen uit de Bijbel en mag Karin
een eindje deklameren? Dat zijn niet
anders dan variaties op het thema van
de plechtstatigheid. Hoeveel kinderen
hebben niet vreselijk de zenuwen voor
zo'n optreden? Zou de voorganger niet
beter af en toe eens iemand laten
voorlezen zonder dat het afgesproken
werk is? En hij kan in plaats van een
moraliserend verhaaltje aan het begin
van de preek, of in plaats van een vage
algemene beschouwing vol waarheden
toch ook wel eens de reactie van enkele
mensen vragen op een bepaalde zaak,
om daarop verder door te gaan. Dat is
heel wat anders dan de hier en daar
geprobeerde discussie-diensten waarin
vaak dezelfde lieden hun eigen (gerei
de) zegje zo nodig kwijt moéten. Zij
zijn nou net niet 'de stem des volks' of
de stem van de familie Doorsnee. En
dié moet gehoord worden. De mensen
moeten zichzelf herkennen.
We zijn nu ook wel uitgekeken op de
ambitieus geprogrammeerde 'experi
mentele diensten' die hier en daar
korte tijd bloeiden. Die vervelen gauwer
dan een gewone dienst. Het werden
maar al te vaak hobby-uitvoeringen van
een selecte en uitgedunde gemeente die
zijn eigen gang ging. We moeten geen
trucjes hebben maar een spontaan, eer
lijk contact met God en met elkaar.
Zodat je van te voren niet weet wat er
gaat gebeuren. Ook de voorganger weet
het niet precies. De kerkdienst moet
een verrassing zijn. Het enige wat je
van te voren weet is dat Jezus Christus
het middelpunt vormt. De vraag 'hoe
moet de kerkdienst er uit zien?' kan
dus niet worden beantwoord. Elke
dienst is een nieuw antwoord.
inspraak
applaus
muzikale medewerkers, gemeente en
voorganger. Maar nogmaals: niet omdat
het zo moet maar omdat het zo óók
kan. Het feit dat zulke diensten sterk
de aandacht trekken, bewijst helaas dat
er nog weinig variatie wordt gevonden
in de kerkdiensten. Terwijl de ruimte
ervoor is. We zijn eraan toe.
liturgie
Krijgen we dan toch weer het oude
leidje, dat het allemaal van de voorgan
ger afhangt? In zoverre dat het ervan
afhangt in hoeverre hij kans ziet het
kerkvolk erbij te betrekken. Maar dat
is dan ook zijn vak. Hij kan de mensen
er ook bij betrekken in zijn preek,
zónder dialoog of een interview.
De grote kanselredenaars waren in hun
verkondiging voortdurend in discussie
met de hoorders, zonder dat er iemand
wat terug zei. De oude Gabe van Duinen
zei eens: 'Ze hebben bij mij altijd al
inspraak gehad'. Elke voorganger moet
de vorm vinden die bij hem past. Maar
een beetje improvisatietalent moet hij
wel ontwikkelen. En de gemeente is
daarbij de beste hulp.
Je maakt leuke dingen mee. In de ene
kerk waar je je op zondagmorgen
meldt, vertelt de dienstdoende ouder
ling je dat de kerkeraad er anderhalf
uur over heeft vergaderd of Je wel
mocht voorgaan in de dienst, omdat
men bang was dat je Tiet zo zou doen
als op de televisie', en in een andere
kerk hebben ze een handmicrofoon
klaargelegd met een kabel tot achter in
de kerk zodat je iedereen kunt intervie
wen. Het zaterdagavondprogramma 'Je
kunt het geloven of niet' van de NCRV
is geen voorbeeld van een kerkdienst-
nieuwe stijl, maar een poging tot een
gewone doordeweekse ontmoeting met
mensen en met God. Het is voortgeko
men uit de 'Applausdiensten' in Wasse
naar, waar een soortgelijke formule
bestaat: geen vast schema, maar een
improviserende samenwerking tussen
Of een vernieuwing van de liturgie dan
geen hoopvolle zaak is? Sr wordt toch
druk op gestudeerd en mee geëxperi
menteerd? Misschien. Maar het gevaar
is levensgroot dat we van een nieuwe
vorm een nieuwe sleur maken. Je komt
wel eens in kerken waar men een heel
mooie liturgie gedrukt heeft, die weke
lijks wordt gebruikt, maar waar men
blij is met een gastpredikant omdat
men dan de dreigende verstarring door
breken kan. Elk christenmens zal wel
zijn eigen voorkeuren op dit gebied
hebben, maar je krijgt niet de indruk
dat we zitt ente springen om een nieu
we liturgie. Maar een hoop nieuwe
liederen, wat meer muziek en zang, en
een vrijere vorm van de hele dienst, en
van de preek, is wat we in élk geval
goed kunnen gebruiken. En het oude
materiaal, de liederen uit de schat van
de kerk der eeuwen, inclusief een beet
je Johannes de Heer, hoort er ook bij.
En niemand zal de illusie hebben dat
je met alle oude en nieuwe dingen één
stap verder komt als niet Woord en
Geest samenwerken. Want het geloof is
uit het horen, en het horen uit het
woord van Christus.
Vervolg van pagina 7
Maar zal in de herboren Nieuwe Kerk
dan niets meer aan het oude 'gebruik'
mogen herinneren? Zal er nooit meer
gepreekt mogen worden? Nooit meer
gezongen en gebeden? Geen enkel be
zwaar lijkt mij, om daarvoor, wanneer
de gevestigde kerken het nog aandur
ven, naast de zondagochtend ook nog
een of meer avonden of middagen te
'reserveren'. Laat men of het nu de
indertijd 'eigen' hervormde kerk is of
een of ander kerstzangcomité is
maar bij de 'bijzondere kerkeraad' aan
kloppen om te vragen wanneer men
met de eigenaanhang kan binnenko
men, wanneer men met heel de stad
Kerstfeest wil vieren en wanneer men.
wie weet, de voettocht van Pax Christi
nu eens niet in Den Bosch maar fh
Amsterdam denkt te besluiten.
Potgieter (daar is hij weer!) had het
indertijd over het Teege koor' en "t
leeg kapellental' van de reeds in zijn
tijd vervallende Nieuwe Kerk. Helaas is
dat koor voorgoed door Rombert Ver-
hulsts grafmonument voor De Ruyter
(èn zijn zoon en twee schoonzoons en
een kleinzoon) zó ontsierd dat het
ooit meer echt functioneren kan
tenzij de hervormde synode er, zoals in
1945, toch nog maar eens een nieuwe
kerkorde ten doop zou houden. Maar
gelukkig zijn er nog de kapellen, die er
om roepen om straks weer tot leven te
worden gewekt. Wie weet heeft die
bijzondere kerkeraad, als-ie er komen
zou, de voor de hand liggende moed
om er allerlei 'kritische' gemeenten en
parochies hun evangelische gang te la
ten gaan.
Ja, en waarom ook niet althans één
kapel in zoverre in héél oude eer
hersteld, dat er waarom zelfs dat
niet voor een Maria-beeld kaarsen
kunnen worden ontstoken en bloemen
neergelegd?
Zodat zo'n Engelse dame die van die
bloemen en dat betraande gezicht
dan niet langer op Van Speyk zou zijn
aangewezen.
Dwaas gedroom, dit allemaal?
Misschien. Maar het heerlijke van dro
men is nu eenmaal, dat de dingen
daarin ineens de oplossing vinden,
waar we in het nuchtere licht van
overdag zo niet aan toekomen.
