Voor de Grieken een dwaasheid
79
TE KOOP:
nieuwbouw en bestaande huizen
rond Rotterdam
HERENHUIZEN
LEERSUM
De oplossing van uw woonprobleem vindt U op deze pagina
Nieuwbouw in plan Bikkersvaart
te
BUNSCHOTEN
Bleiswijk, Hellevoetsluis, Ridder
kerk, Strijen, Numansdorp, Put-
tershoek, Albiasserdam, Krimpen
aan den IJssel, Krimpen aan de
Lek, Zwijndrecht.
pl^MAKELAARDIJ
mm VAN VLIET
UTRECHTSE HEUVELRUG/GELDERSEVALLEI
RIJPSTRA PARTNERS
38
met garages, gas-centrale verwarming en alle
comfort, volledig ingerichte keuken met ingeb.
vaatwasmachine, koelkast, diepvries, kookplaat,
oven, afzuiginstallatie.
INDELING:
Ruim entree, toilet, L-kamer met open keuken, 3 slaapkamers, complete
badkamer met inbouwbad, toilet, aansluiting wasmachine, zolder met
kamer met berging.
Tuin op het zuiden met terras, fraaie ligging in moderne stedebouwkundige
opzet met rondom groen-voorzienïng, parkaanleg, vijvers en wandelpaden.
Op vijf minuten afstand van het klaverblad Hoevelaken en een half uur
vanaf Utrecht en Amsterdam.
Koopsommen inclusief alle kosten, w.o. 14% B.T.W., notariskosten, rente
derving etc. vanaf 95.500,—.
Ruime financiering mogelijk met 90% gemeentegarantie.
Oplevering voorjaar 1973.
Alle inlichtingen bij:
-Sr fkilY makelaars'
1 Ml I ,N ONROERENDE
VERSUM«||||I 00[='""
Tel.: 02150/40851 na 19 u. en zat. na 12 u. 12035-17649-47342 of 02153/6667.
o.a. in de plaatsen
Aanbiedingen in diverse typen en prijsklassen.
Neem vrijblijvend contact met ons op indien u uw
eigen huis wenst te verkopen.
Koninginneweg 53 Ridderkerk Tel. 01804-17922
Zoekt u ook een woning in deze omgeving
Heeft u financieringsproblemen
Vraagt dan deskundig advies aan:
Makelaars-Taxateurs in onroerende goederen.
ZEIST, WOUDENBERGSEWEG 4. TELEFOON 03404-20714
DRIEBERGEN, HOOFDSTRAAT 181. TELEFOON 03438-5254
DOORN, OORPSSTRAAT 77. TEL. 03430 - 2802
LEERSUM, RIJKSSTRAATWEG 132. TELEFOON 03434- 1872
Een prachtig woongebied
veel natuurschoon -
centrum van het land
RHENEN, HERENSTRAAT 78. TELEFOON 08376-3921
LEUSDEN <C), GIRONDE 2. TELEFOON 03496-2550
WOUDENBERG, GEER ESTE IN SE LA AN 35. TELEFOON 03498 - 2150
SCHERPENZEEL, DORPSSTRAAT 276. TELEFOON 03497 - 2122
Vraagt vrijblijvend de woninggids I
Leersum, centraal gelegen In Nederland, met goede verbindingen o.a. naar
It recht, In een prachtige boarljke omgeving met veel wandel- en andere
RECREATIEMOGELIJKHEDEN, biedt een Ideaal leefklimaat.
U zult hiervan kunnen profiteren, wanneer u de gelukkige eigenaar wordt
van één van de te bouwen
DINKEL-3 WONINGEN
die ontworpen zijn met het doel MODERN en PRAKTISCH wonen te combi
neren. Veel PRIVACY door de ruime tuinen, modern van GEVELARCHI
TECTUUR met veel geconserveerd houtwerk, schoonmetselwerk en WEINIG
ONDERHOUDSKOSTEN.
ruime WOON-EETKAMER van 36 m2, terras.
moderne KEUKEN met afzuiginstallatie; BIJKEUKEN.
royale GARAGE met BERGING.
2 SLAAPKAMERS van 14.38 m2, 1 SLAAPKAMER van 7,12 m2, alles
met veel kastruimte.
complete BADKAMER met ligbad, vaste wastafel, 2e tollet.
De koopsommen van deze 3 vrijstaande woningen en 10 van het type 2 onder
1 kap, zijn: (Incl. B.T.W. en notariskosten)
vanaf 119.750.—
Wij nodigen u uit op ons
INFORMATIECENTRUM
op de bouw. aan de NIEUWE STEEG/BURG. MARTENSLAAN te Leersum.
dat op ZATERDAGEN van HALF TWAALF TOT TWEE UUR cn op WOENS
DAGMIDDAG van TWEE TOT VIER UUR geopend is.
Hier kunnen wij u aan de hand van folders, tekeningen en maquette geheel
over dit plan informeren. Telef. kunt u vooraf nog Inlichtingen inwinnen bij
MAKELAARS-TAXATEURS ONROERENDE GOEDEREN RIJPSTRA PARTNERS
RIJKSSTRAATWEG 132 LEERSUM TELEFOON 03431 - 1872.
door H. Biersteker
Nu hoort u liet eens van een ander, wat er op gang gekomen is in de tijd waarin wij nog altijd de jaartelling
laten beginnen. In nevenstaand verhaal hebben wij een aantal uitspraken van de Griekse wijsgeer Celsus
over de christenen bij elkaar gehaald om een idee te geven wat voor indruk de volgelingen van Jezus in
die beschaving maakten. Tal van theologiestudenten maken er al gauw kennis mee als de kerkvader
Origines ter sprake komt, die zich erg met deze vroege bestrijder van het christendom heeft beziggehouden.
Wij drukken deze uitspraken zonder veel commentaar af. Via dc weerleggingen, de verwijten en oproepen
van Cclsus wordt men een beweging gewaar om dc adem bij in te houden.
De grote Griek staat nu tegen wil en dank historisch ingedeeld in de jaartelling die bij de geboorte van
Jezus begint: zijn rede tegen de christenen dateert van ongeveer 178 na Christus. Het begin van de nieuwe
leer die bij zo lieeft gehekeld bepaalt zijn plaats in de geschiedenis.
Triomfalisme daarover is echter misplaatst. Eerder kan het christenen in de twintigste eeuw in verlegenheid
brengen dat zij niet meer zulke dingen naar bun hoofd krijgen.
Het allermoeilijkst te verwerken voor Celsus is de omkering van de orde. zoals die beschreven staat in de
lofzang van Maria: De god en de aanhangers van de nieuwe beweging encanailleren zich. Dat is
ongehoord. Wat hier gebeurt is inderdaad nooit eerder geboord. Het is in geen mensenhart opgeklommen.
Zij zijn als muizen die uit hun
gaatje komen en zeggen: God
trekt zich alleen van ons iets aan.*
Zo luidt het oordeel van een tijd
genoot over de eerste generaties
christenen. Het is de Griekse ratio
nalist Celsus, wiens geschriften uit
de tweede eeuw alleen bewaard
zijn omdat Origines ze nodig had
voor apologie zijn verdediging
van de christelijke leer. Het is zo'n
heldere reactie van de wijze klas
sieken op die vreemde nieuwe
superstitie die zou uitgroeien tot
een wereldgodsdienst, dat de gees
telijke nazaten van die vroege kerk
zich de ogen uitwrijven. Hoe heeft
dit ooit zo'n nette godsdienst van
de gezeten burgerij dezer wereld
kunnen worden?
oerfamilie
Maar tegelijk kunnen alle fracties van
het christendom vandaag hun hart op
halen aan bepaalde verwijten van deze
Celsus omdat zij daarin nu juist de
unieke kenmerken zien van het christe
lijk geloof.
De beschrijving van Celsus begint zo:
'Er dient zich een nieuw ras aan,
zonder vaderland, zonder tradities, ver
enigd tegen alle religieuze en burgerlij
ke instellingen, achtervolgd door de
justitie, overal bekend om zijn eerloos
heid, maar glorie puttend uit de ver
achting die het algemeen wordt toege
dragen: dat zijn de christenen. Terwijl
de wettige verenigingen openlijk des
daags bijeenkomen houden zij geheime
en ongeoorloofde vergaderingen om
hun godsdienst uit te leggen en uit te
oefenen. Een verbond heiliger dan een
eed houdt hen samen oin beter te
kunnen samenzweren tegen de wetten
en gemakkelijker weerstand te bieden
aan de gevaren en de martelingen die
hen bedreigen.
Misschien spreekt het de revolutie-theo
logen aan, al moeten zij meteen kennis
nemen van de prijs. Celsus heeft zijn
'Discours Vrai', zijn ware rede, name
lijk geschreven in 187, een tijd die
later door kerkvader Eusebius is be
schreven als een opeenvolging van ge
weldsuitbarstingen tegen christenen.
Alle rampen die het imperium in die
periode treffen, en dat zijn er nogal
wat van oorlogen en aardbevingen
tot pestilentiën toe worden toege
schreven aan het atheïsme van de
christenen en doen de roep aanzwellen
om hen voor de beesten te gooien.
Bekende trucjes
Maar Celsus is veel te beschaafd om
zich met dat soort volkssentiment in te
laten. Het is er hem om begonnen met
het fijne ontleedmes van zijn kennis en
ervaring dit wonderlijke samenraapsel
uiteen te rafelen zodat er niets van
overblijft en de mensen toch wijzer
mogen worden. De Griek is een reli
gieuze fijnproever, vermoedelijk een be
reisd man die geleerd heeft godsdien
sten met elkaar te vergelijken. En de
uitslag daarvan is natuurlijk vernieti
gend voor het christendom. Alleen al
die herkomst van de Joden, die voor
Celsus toch echt niet onder de vaders
van de beschaving gerekend kunnen
worden: een stelletje schaapsherders
die uit Egypte zijn weggelopen, achter
Mozes aan met zijn aan het hof geleer
de trucjes. En daaruit zijn dan weer do
christenen voortgekomen die een nieu
we Mozes hebben gevonden die hen
ChristusRome
nóg meer verleidt. Hij gaat onder hen
door voor dc Zoon van God en hij is de
maker van hun nieuwe leer. Hij heeft
in het wilde weg een stelletje simpele
lieden om zich heen verzameld, de ge
bruikelijke ckëntele van charlatans en
bedriegers. De eerlijkheid gebiedt Cel
sus echter te zeggen dat er ook wel
mensen onder te vinden zijn diie iviet
helemaal van Licht zijn verstoken. Tot
hen vooral richt hij zijn 'ware rede'.
Voor Celsus zit het zó: Maria bedreef
overspel met dc soldaat Panthère, werd
weggejaagd door haar echtgenoot en
vluchtte naar E gyp to met haar zoon die
daar al de magische trucs leerde waar
hij later die GaMteeërs mee in de war
zou brengen dat is alles. Deze schets
van de toedracht heeft hij aan de door
hem zo geringgeschatte Joden ontleend.
Dat de Nazarener de mensen waar
schuwde niet te geloven in anderen die
dezelfde tekenen zouden doen bewijst
hoe onzeker de man van Zichzelf was.
Die trucjes waren immers allang in de
beschaafde wereld in omloop!
I
0, afgrond!
De narigheid is voor CeLsus al begon
nen met de godsvoorstelling van de
Joden en hun wonderlijke scheppings
verhaal van een wérkende God die iede
re dag een stukje schepping afmaakt en
de zevende dag lui vrijaf neemt. Wer
ken is immers zeker vanuit Celsus'
gezichtspunt voor dc dommen. Zijn dé
dain ten opzichte van de christenen
zelf wordt ook bepaald doordat het
merendeels ambachtslieden zijn. Nog
vreemder is voor hem een God die
vervolgens het werk zijner handen be
dreigd ziet en zijn zoon stuurt om het
wee* in orde te brengen. Alsof God
ooit iets zou mislukken! En dan de
manier waarop hij zijn zoon zendt:
zonder enige rugdekking wordt hij aan
de aarde uitgeleverd, geboren uit een
vrouw zonder adel waarvan de stam
boom later gefabriceerd moet worden
inplaats van hem mei een donder
slag op de wereld te plaatsen zodat
iedereen kan weten dat hij met een
godenzoon te doen heeft
En waarom moet dat allemaal juist bij
het Joodse volk gebeuren, dit deels
ontbonden eigenwijze volk, terwijl an
dere vodken zoveel waardiger zijn?
Trouwens: het optreden van een zoon
van God behoorde toch anders te zijn
dan deze aaneenschakeling van miiahik-
fcingen. Hij had een spel kunnen spelen
met de gebeurtenissen hier beneden!
Waarom liet hij zijn goddelijke natuur
niet blijken tegenover zijn tegenstan
ders? Wie wast hem van de schande
van zijn dood? Waarom wreekt hij de
beledigingen hem en zijn vader aange
daan dan niet? Levend heeft hij niets
voor zichzelf kunnen doen eenmaal
dood zou hij ineens zijn opgestaan?
Een god, die zich laat verraden als een
roverhoofdman, die o afgrond! de
voeten van mensen wastHet wordt
je allemaal zonder blikken of blozen
verteld door zijn volgelingen en die
hebben genoeg aan de uitleg dat het
allemaal moest gebeuren omdat hij het
voorzegd had. Welke God of demon of
mens met gezond verstand die weet van
het kwaad dat hem bedreigt, ontwijkt
dat niet inplaats van het met gebogen
hoofd te aanvaarden!
Voor zondaren
Nog altijd hebben we de grootste erger
nis van Celsus niet gehad. Dat Is
namelijk de voorkeur van de christenen
voor slaven, vrouw en kinderen, hun
neiging om slechten en imbecielen te
vergaren. Wat zijn het eigenlijk voor
mensen, die christenen? Wolkaarders,
schoenmakers, vollers, lieden van de
diepste onkunde, zonder enige opvoe
ding. Zij durven hun mond niet open
doen in het bijzijn van hun meesters,
maar wél aan de vrouwen en kinderen
des huizes debiteren zij hun verhalen.
Andere mysteriën zijn alleen toeganke
lijk voor mensen met reine handen e>n
voorzichtige tong, die vrij van misdaad
en zonder gekwek! geweten rechtvaar
dig leven. Maar hün geloof is alleen
voor zondaren! Zonder kennis, zwakken
van geest, eilendigen.Waarom zorgt
God niet voor hen die niet zondigen?
Wat voor kwaad steekt er in niet te
hebben gezondigd? Wat is er zo slecht
aan een gecultiveerde geest? Als de
rechtvaardige, vertrouwend op zijn
waardigheid, zich tot God wendt, waar
om wordt hij dan afgewezen? Vanwaar
deze voorkeur voor minderwaardigen?
Celsus verbaast zich ook over de leer
van een lichamelijke opstanding: zijn
die christenen dan zo beperkt dat ze
niet in een voortleven in een andere
vorm kunnen geloven? Als ze dan zo
hechten aan het lichaam, waarom geven
ze dan hun eigen Lichaam met vreugde
over aan martelingen?
Een ander aspect dat de geleerde Griek
verbijstert: het idee van een God die
tegenstand zou ontmoeten en in een
worsteling verkeert. Daarop zegt Celsus
waardig: God is niet de uitvoerder van
onze schuldige fantasieën en onze onge
regelde lusten, maar de soevereine re
gulateur van een natuur waarin harmo
nie en gerechtigheid regeren.
Van tweeën een!
De schrijver beijvert zich tenslotte voor
een mentaliteitsverandering onder al
die stumperds die als ze toch eindelijk
hun verstand zouden gebruiken niet als
schapen ter slachting behoefden te wor
den geleid. Ze zeggen geen twee heren
te mogen dienen en dat is inderdaad in
het algemeen ongewenst, maar is dat
een reden om geen eer tc willen bewij
zen aan de idolen en aan de demonen?
Want van tweeën een: of men gelooft
niet in hun goddelijkheid en dan bele
digt men zijn eigen God toch niet door
aan die verering deel tc nemen? Of
men ge-looft wW in hun goddelijkheid en
dan eert men zijn God toch via die
idolen?
Wat zou er voor kwaad in steken do
eed af te leggen op de heerser van het
rijk? In zijn handen zijn immers alle
zaken van dit aardse gelegd en hij ia
het toch van wie u bet goede van dit
bestaan ontvangt? Het is toch genoeg
om zich te houden aan het oude pa
rool: er is een enkele koning nodig aan
wie de zoon van de grote Saturnus de
scepter heeft toevertrouwd?
De christenen staan voor de keus: als
zij blijven weigeren aan dc openbare
ceremoniën deel te nemen of eer te
geven aan de leiders daarvan, moeten
zij ook de rok der mannelijkheid niet
dragen, niet huwen noch vader worden,
kortom de normale levensfuncties niet
vervullen. Laten zij dan weggaan, ver
van hier, zonder een loot achter t«
laten, zodat de aarde wordt gezuiverd
van dit gebroed. Maar als zij willen
trouwen, kinderen willen hebben, de
vruchten van de aarde willen genieten,
deelnemen aan de dingen van het leven
de kwade zowel als de goede dan
zullen zij aan diegenen die over hen
gesteld zijn alle verschuldigde eer moe
ten bewijzen. (Het lijkt op de bekende
reactionaire Amerikaanse uitroep 'love
it or leave it!' hou ervan of maak
dat je weg komt).
Pro Rege
Celsus' oproep luidt dan ook:
'Steun de keizer met al uw krachten,
neem met hem deel in de verdediging
van het recht; strijd voor hem ah de
omstandigheden dit gebieden, sta hem
bij in de bevelvoering over zijn legers.
Daarom: houd op met u te onttrekken
aan de burgerlijke plichten en de mili
taire dienst, neem deel aan de openba
re verplichtingen want het gaat om hei
behoud van de wetten en om de zaak
van de religie'.
