GEBR. VAN VULPEN
PIJPORGELS
Puzzelen
met kerst
ONZE GIETERIJ EN PIJPMAKERIJ STAAN BORG VOOR EEN SUBLIEME KLANK - ONZE KWALITEIT IS UW WAARDEVAST BEZIT
GEBR. VAN VULPEN AMBACHTSTRAAT I - TEL. 030 - 313541 UTRECHT
HET KEERPUNT VAN HITLER
De gids van
de Pietersberg
VOOR HUISKAMERS - KERKEN - MUZIEKSCHOLEN
HUIS-
PIJP
ORGELS
2 KLAVIEREN EN PEDAAL
NW. UITVOERINGEN VANAF 19.400 EXCL. B.T.XV.
ONS NIEUWE 1 KLAVIERIGE ORGEL
11.600 EXCL. B.T.W.
KERK
ORGELS
1 KLAVIER MET AANGEHANGEN PEDAAL
PRIJS VANAF 27.700 EXCL. B.T.W.
2 KLAVIEREN MET PEDAAL
PRIJS VANAF ƒ32.500 EXCL. B.T.W.
vraag vrijblijvend informatie en documentatie.
10 jaar garantie.
41
De Duitsers introduceerden het pure terrcurbombardemeul
(vervolg)
40. Op afstand; 42. Gevangenis; 43. Wig;
44. Stroperige vloeistof; 45. Boom; 46.
Effen stof; 47. Moedermelk; 50. Deel
van een vers; 52. Billijk; 55. Schaak
stuk; 56. Vloersteen; 58. Grond; 59.
Duitse fabrieksstad; 60. Kreet; 61.
Werktuig; 62. Vreselijk; 63. Lor; 68.
Edel metaal; 70. Grote club; 72. Door
middel van; 74. Vreselijk; 75. Ogenblik;
77. Verplaatsing van een stuk; 79. Laag
te; 80. Getal; 81. Vochtig; 82. Opgewort-
den.
SLOTVRAAG: Hoeveel maal komt de
letter 'E' in de oplossing, dus in de
figuur voor?
kruiswoordraadsel 2/3
Horizontaal: 1. Peuter; 3. Woning; 6.
Door ondiep water lopen; 9. Nacht
kleed; 10. Voorzetsel; 11. Enk; 13. Niets
waard; 15. Zoutmijnen; 16. Veel te
vertellen; 17. Jong hondje; 19. Melk-
vocht; 21. Tennisterm; 23. Groente; 24.
Varken; 25. Zwak; 27. Lof; 28. Soort
sprong; 29. Bak onderin een kachel; 31.
Klein ogenblik; 34. Sehaakterm; 35.
Voertuig; 36. Hond; 37. Uitgeteld; 39.
Langwerpig rond; 43. Telwoord; 44.
Buitenlands muntstuk; 45. Opening; 46.
Alles; 47. Roofkarpertje; 49. Hard ge
luid; 51. Gedeelte van een kast; 53.
Boom; 54. Speelgoed; 56. Rivier in
Utrecht; 57. Hark; 59. Beginnend met;
61. Reinigingsmeubel; 62. Strekking; 63.
Karakter; 64. Makker; 66. Voor een
gedeelte; 69. Muziekteken; 70. Huid; 72.
Richel; 73 Oud gewicht; 74. Persoonlijk
voornaamwoord; 76. Aansporen; 78.
Maat;' 79. Compagnon; 80. Voorzien van
adresbanden.
Vertikaal: 1. Bezittelijk voornaam
woord; 2. Hoofddeksel; 3. Meertje; 4. In
zwang; 5. Horige; 7. Geestelijke; 8. Be
smettelijke ziekte; 10. Schone vrouw;
12. Humeur; 13. Vitaliteit; 14. Kwaad
aardige vrouw; 16. sigaret; 18. Laat te
gast blijven; 19. Plaats in het Gooi; 20.
Water; 21. Hoofddeksel; 22. Zacht; 24.
Kledingstuk; 26. Stormloop; 30. Lastige
kerel; 32. Verdwenen; 33. Genotmiddel;
36. Spelleiding; 38. Heftig; 39. Familie
lid; 40. Terrein: 41. Het zij zo; 42. Vod
43. Nauw; 48. Verkwisten; 50. Beneden
gedeelte van de rug; 51. Lengtemaat;
52. Keuken vaatwerk; 54. Zwoeger; 55.
Lied; 57. Spinsel; 58. Klap; 59. Einde;
60. Hoop; 65. Lief; 67. Slot; 68. Deel
van het gelaat; 70. Rund; 71. Stremsel;
73. Vreemde munt; 75. Hulzen van
korenaren; 76 Voornaamwoord; 77.
Kom; 78. Schip
SLOTVRAAG: Ilocvecl maal komt de
Ietter 'E' in de oplossing, dus in de
figuur, voor?
Vervolg van pag. 15
aantrekkelijk en gelukkig denken velen
er zo over', vindt gids Tijssens.
Wat er niet meer bij is, is het kweken
van champignons in de grotten. 'Vroe
ger deden we dat, maar naarmate er
meer mensen in de grotten kwamen
werd dat moeilijker. Zij klaagden over
de stank van de paardemest, die wij
gebruikten als ondergrond voor de
champignons. Op een gegeven ogenblik
mocht het niet meer. Jammer want
champignons zijn erg lekker, vooral als
je ze zelf hebt gekweekt.'
Denkt Guillaumc Tijssens er langzamer
hand niet over de berg maar de berg te
laten? 'O nee, meneer, zeker niet. Ik
zou niet weten wat ik dan met mijn
tijd moet gaan(docn, de hele dag lang.
Als mijn gezondheid het toelaat en ik
goed ter been blijf hoop ik er mee
door te gaan', is de reactie van de heer
Tijssens.
De Maastrichtenaren zullen zodoende
als het aan Guillaume Tijssens ligt 'de
oude gids' nog wel een poosje dagelijks
met zijn lunchpakkctje in de hand de
weg naar de berg op zien lopen.
mensen verloren. Het schort niet alleen
aan materieel, maar ook aan man
kracht, en dat gaat Hitier aan het eind
van '42 opbreken daar hij gaten in zijn
front moet opvullen met Roemenen,
Italianen, Spanjaarden en vrijwilligers
uit andere landen, kortom, lieden die
het graag op een lopen zetten.
Maar als Hitler in de zomer van '42
alle beschikbare krachten bijeen heeft
geschraapt, en opnieuw zij het moei
zamer dan de zomer daarvoor het
slagveld in zuid-oost Rusland beheerst,
begaat hij een blunder die hij nooit
meer te boven zal komen. Hij gaat
tegen dringende adviezen van zijn gene
raals in, op twee fronten tegelijk opere
ren.
Op 13 juli 1942 dirigeert hij het vierde
pantserleger van de legergroep B naar
het zuiden. De bedoeling is een samen
voeging met het eerste pantserleger
van von Kleist, een gemeenschappelijke
oversteek over de benedenloop van de
Don (bij Rostow) en een stoot in de
richting van de oliegebieden, tot en
met Grozny. Het zesde leger van gene
raal Paulus zal ondertussen afrekenen
met Stalingrad, aan de Wolga. De Wol-
ga is slagader van Russische olietrans
porten, en als zodanig een vitaal doel.
Stalingrad is tot op dat moment trou
wens betrekkelijk licht verdedigd.
Veertien dagen nadat Hitier zijn hoofd
macht heeft gesplitst, ziet hij zijn ver
gissing in. Maar het zijn twee fatale
weken. De Russen hebben de tijd ge
kregen (en gebruikt!) om sterke eenhe
den rondom Stalingrad te concentreren.
De fout wreekt zich in dubbele zin. Het
vierde pantserleger dat twee weken te
voren betrekkelijk makkelijk contact
had kunnen maken met het zesde leger
van generaal Paulus (waarna de stad
zonder twijfel hun prooi was geweest),
stuit nu op verbitterde, althans sterk
vertragende tegenstand. Bovendien
wordt met deze manoeuvre het front
van von Kleist zo verzwakt, dat deze de
olievelden van Grozny nooit zal berei
ken. In het zicht van de buit moet hij
het laten afweten, en voor vechtende
legers is het 'net niet bereiken van het
doel' tegelijk het punt van uitputting,
decimering en uiterste kwetsbaarheid.
De catastrofe is nu nog een kwestie
van tijd. En Hitler was gewaarschuwd.
Met name generaal Halder heeft hem
met grote moed weerstaan. Deze be
zweert Hitier dan een operatie van zo
geweldige omvang in twee verschillen
de richtingen geen haalbare kaart is.
Halder weet, op grond van onweerleg
bare gegevens die door de Abwehr zijn
verzameld, dat Stalin noordelijk van
Stalingrad en westelijk van de Wolga
een leger van 1.5 miljoen verse troepen
heeft samengetrokken. Bovendien staan
de Russen in het oostelijk deel van de
Kaukasus on ten noorden daarvan nog
eens met 500.000 man. En de Russische
industrie produceert op dat moment
1200 tanks en pantserwagens per
maand. Als Hitler met deze betrouwba
re gegevens wordt geconfronteerd, balt
hij plotseling zijn vuisten. Volgens het
dagboek van Halder komt het schuim
in de hoeken van zijn mond te staan.
Hij gaat op de inlichtingenofficier af
en verbiedt domweg zulk 'idioot ge
zwets'. Voor Halder is dit het einde
van zijn carrière Hij wordt ontslagen
omdat hij de feiten onder ogen wilde
zien en zich wilde beperken tot een
haalbare doelstelling.
Eind 1942 komt de klap aan. In de
Kaukasus weet von Kleist niet hoe
hard hij benen moet maken om inslui
ting te voorkomen. En het zesde leger
van generaal Paulus (285.000 man)
wordt totaal vernietigd in de puinho
pen van Stalingrad. Van het oorspron
kelijke leger zullen slechts 6.000 men
sen hun land terugzien.
Eind '42 laat ook op het Noordafrikaan-
se toneel de definitieve kentering zien.
Op 30 juni 1942 heeft Rommel zijn
verste positie bereikt, namelijk El Ala-
mein. 100 km westelijk van Alexandrië.
Hij bereikt dit punt echter met totaal
verbruikte krachten en deerniswekkend
lange en kwetsbare aanvoerwegen. Hij
verzoekt dringend om versterkingen
teneinde de laatste stoot in de richting
van het Suezkanaal te kunnen uitvoe
ren. Tevergeefs. Wat hem bereikt is
hopeloos ontoereikend. En dat terwijl
hij tegenover een tegenstander staat
met een uiterst korte aanvoerweg en
uitstekende verbindingen. Als Montgo
mery op 23 oktober '42 zijn offensief
opent volgt spoedig daarna de instor
ting van Rommels front.
Op 4 november '42 wordt het front op
vijf plaatsen tegelijk doorbroken, In de
daarop volgende veertien dagen wordt
hij teruggeworpen tot achter Benghasi,
waarbij eigenlijk alleen de gemotori
seerde eenheden mee kunnen komen.
Al het voetvolk sneuvelt of raakt in
krijgsgevangenschap. Maar Rommel
krijgt het nog heter.
Op 8 november 1942 landt een sterke
Brits-Amerikaanse strijdmacht onder
Eisenhower in Marokko, Algiers en op
diverse plaatsen aan de Atlantische
kust van noord-west Afrika.
Als tegenzet geeft Hitier onmiddellijk
bevel het garnizoen op Kreta te verster
ken. Een order die net zo goed van een
waanzinnige kan komen, daar Kreta
zo'n tweeduizend kilometer van het
nieuwe strijdtoneel af ligt. Maar de
feiten die gaandeweg alarmerender
gaan klinken, dwingen Hitier minstens
de kaart eens te bekijken. Op 11 no
vember geeft hij bevel 250.000 man
Duitse en Italiaanse troepen over te
brengen naar Tunis. Hij wint daarmee
de wedloop op Tunis, want Eisenhower
was natuurlijk van plan Rommel daar
de aftocht te beletten. Voor Rommel is
die versterking van een kwart miljoen
man schrijnend. Slechts enkele maan
den tevoren had hij met een vijfde deel
van die macht wonderen kunnen ver
richten in Egypte. Het gehele expedi-
tieleger is overigens gedoemd in krijgs
gevangenschap te raken. Einde 1942
verspeelt Hitier op het Noordafrikaanse
toneel nog meer mensen en materieel
dan in dezelfde periode in Stalingrad.
En dan nog afgezien van wat op zee
gebeurt, want de aanvoerweg vanuit
Italië wordt onheilspellend gebeukt.
Na het einde van 1942 zijn de krijgs
kansen voor Hitier definitief gekeerd.
Weliswaar komt hij in de zomer van
'43 in Rusland nog tot een offensief,
maar dat wordt enkele weken later al
gedempt. In datzelfde jaar worden bo
ven Duitsland meer Britse en Ameri
kaanse vliegtuigen neergeschoten dan
door de productielijnen en de oplei
dingsscholen kon worden vergoed. Maar
dit zijn successen die voor het verloop
van de oorlog geen werkelijk gewicht
meer in de schaal hebben gelegd. Het
einde van 1942 markeert het definitieve
einde van Hitiers offensieve successen.
Dit geldt ook voor het strijdtoneel in
het verer oosten. De Japanners, die
sedert de verraderlijke aanval op Pearl
Harbor (7 december 1941) het initiatief
in de Pacific hadden en onstuitbaar
hun invloedssfeer wisten uit te brei
den. komen voor de kusten van Guadal
canal tot een dramatisch treffen met
Amerikaanse vloot- en luchtstrijdkrach
ten. Op 13 en 14 november 1942 valt in
feite de beslissing als een grote Japan
se transportvloot onder zware dekking
de wateren van Guadalcanal nadert.
De Amerikanen zien kans het gehele
escorte van Japanse vlootstrijdkrachten
te verneitigen, waarna de bommenwer
pers, opgestegen van vliegdekschepen,
vrij spel hebben met de transporUche-
Stalingrad, dat letterlijk het graf werd
van het zesde leger.
pen. De slachting die volgde was zn
weerzinwekkend, dat Amerikaanse pilo
ten er onpasselijk van werden. Meer
dan 20.000 Japanse soldaten verdrinken.
De zee is af en toe bespikkeld met
kleine in khaki-uniformen gestoken sol
daten. die onherroepelijk verdrinken,
voor zover ze al niet dood of zwaar
gewond zijn.
Deze zeeslag in de wateren bij Guadal
canal is het keerpunt geworden in het
Japanse offensieve optreden in het ver
re-oosten. Op 4 januari 1943 geeft het
keizerlijke hoofdkwartier bevel het ei
land Guadalcanal te verlaten. De Japan
ners zijn in het defensief. Hun oorlog
eindigt in augustus 1945. als atoombom
men de steden Nagasaki en Hirosjima
verwoesten.
Na 1942 is de oorlog voor de geallieer
den een karwei geworden, zij het een
zeer bloedig en weerzinwekkend kar
wei. Bovendien liggen nog talrijke te
genslagen op de loer. maar de tijd van
de paniekreacties is voorbij. Bovendien
groeit de overmacht aan mensen en
materiaal met de dag. D e z.g. As-
mogendheden gaan onafwendbaar een
catastrofe tegemoet.
