'Tweede manin Bonn
voor 't eerst een vrouw
nnemarie
tenger
esident
an de
ondsdag
Ook
Kissinger
slachtoffer
van
Vietnamese
oorlog?
door Jaap den Boef
)tlF/KWARTET VRIJDAG 22 DECEMBER 1972
BUITENLAND
T13/K13
Kissinger niet werd gedreven
een groot verlangen naar macht
oem, had hij in 1968 nooit het
od van Richard Nixon aangeno-
om diens adviseur voor nationale
jheidszaken te worden. Nixons
uit het Oosten (Kissinger is
pstig uit Beieren) kon zich nau-
Ks op zijn gemak voelen tussen
anti-intellectuele en humorloze
en, die de regering van de Vere-
i Staten overnamen. Hij bezat
de anderen node misten: humor,
beid. vastberadenheid en intel-
Temidden van deze saai.e kleur-
mannen, was Kissinger binnen de
te keren de Superstar, vooral
hij dikwijls werd gezien in het
schap van welgevormde vrouwen.
ioed werd dat de Harvard-profes-
et zo'n grote rokkenjager was als
grootste idool, de Oostenrijkse
anan Metternich, die drie vrou-
en acht minnaressen had en
erotische avonturen slechts
gedaan konden worden in een
delige studie: 'Metternich und
touen'.
Kissinger schijnt nooit verder
an te zijn dan het vasthouden
een hand. Playboy Kissinger be
niet. In gezelschap van vrouwen
verlegen, schuchter en vaak
ip Bij al zijn talent mist Kissin-
één belangrijke eigenschap: een
orlijke dosis menselijk gevoel,
door heeft hij het kunnen verdra-
dat zijn politiek tot massale
etiging in Vietnam heeft geleid,
kan hem niet schelen, dat men-
pdood worden', zegt één van zijn
ssen. Aan dit gebrek aan mense-
medeleven schijnt ook Kissingers
e huwelijk kapot gegaan te zijn.
Kissinger desondanks omringd
I door vrouwen, komt omdat zijn
jolpenheid hun moederinstinct
er maakt als we tenminste
elle Hunebelle, schrijfster van
Henry', mogen geloven.
:hte band
DROEVE KERST VOOR NIXONS
WIJZE OIT
OOSTEN
door Jelte Rep
van hun gemeenschappelijke belan
gen. Omdat de Europese ministers tot
de conclusie waren gekomen, dat zij
het bestaan van eikaars landen nooit
mochten bedreigen, waren zakelijke
onderhandelingen het effectieve werk
tuig onder dit systeem.
Een voorwaarde voor het systeem-
Metternich was evenwel dat de minis
ters in hun diplomatie bijna volledig
autonoom moesten zijn. Ze moesten
niet op hun vingers getikt worden
door hun parlementen of staatshoof
den en bovendien moesten ze geheel
meester zijn van hun eigen bureaucra
tie en hun militaire machinerie
(waarmee ze moesten kunnen drei
gen). En natuurlijk mocht de publie
ke opinie niet gehoord worden. Heen
en weer gevlieg naar Hanoi en Was
hington voor ruggespraak was er na
tuurlijk niet bij. Het systeem stortte
ineen, toen Europese landen wèl el-
kaars bestaan wilden bedreigen en
ideologieën de zakelijke Metternich-
diplomatie onmogelijk maakten.
in gezelschap van Nixon weet
nger precies wat hij moet doen.
ankelijk koesterde de hoogleraar
[rootste reserves tegenover zijn
imstige werkgever. 'Hij is niet
likt voor president', beweerde hij
zomer van 1968.
toen Kissinger al was benoemd
(residentieel adviseur, verbaasde
ich over het stuntelig en aarze-
optreden van Nixon. Aanvanke-
lag Kissinger het dan ook als zijn
Nixons persoonlijkheid en visie
idersteunen en hem zelfvertrou-
bij te brengen. Tussen de twee
den groeide een hechte band, die
Eens extra werd versterkt doordat
elkaar nodig hadden om hun
legeerde fraaie plaats in de ge-
denis te veroveren,
gezegd is het grote idool van
ager de negentiende-eeuwse
sman Metternich. Zijn eerste
'A World Restored', handelde
deze machtige Oostenrijkse mi-
en bevatte tevens een blauw-
voor Kissingers eigen carrière,
de tijd van Metternich en het
ïalige 'conferentie-systeem' zou
ager graag terugkeren. Het 'con-
lie-systeem, dat Europa na de
leontische oorlogen naar een
erk van relatieve rust leidde, was
orpen door een aantal Europese
ters van buitenlandse zaken en
tte op wederzijdse erkenning
Sowjet-Unie
Metternichs discipel Kissinger voert
een buitenlands beleid, dat de Sowjet-
Unie ervan moet overtuigen dat het
nutteloos is buitenlandse politiek op
ideologische gronden te bedrijven en
dat het beter is terug te keren naar
de Metternich-diplomatie- Sinds 1969
heeft hij met zijn politiek ernaar
gestreefd indruk te maken op de
Russen en hen te dwingen tot diplo
matie op niet-ideologische basis. Dat
was ook de achtergrond van Kissin
gers diplomatieke top-prestatie: de
toenadering tot de Volksrepubliek
China. De Sowjet-Unie, bevreesd voor
de opkomst van haar rivaal China,
kan zich geen twee vijanden aan bei
de zijden van haar rijk permitteren,
vooral niet als die twee hun onderlin
ge betrekkingen gaan verbeteren. Ont
spanning in het Westen was de enige
mogelijkheid voor Rusland om meer
lucht te krijgen. Met hun bezoek aan
Moskou trachtten Nixon en Kissinger
Rusland tot concessies te dwingen op
het gebied van de kernbewapening,
het Midden-Oosten en Vietnam.
Eén van de redenen voor Amerika's
diplomatieke ouvertures ten opzichte
van Peking, was de verwachting dat
als Amerika en China op betere voet
met elkaar kwamen te staan, opk
Geen vrede op aarde. Geen
vrede in Vietnam. Superman
Henry Kissinger viert een droe
vige kerst. Zeven weken nadat
hij verzekerd had dat 'vrede
op handen' was, ploegen
Amerikaanse bommen Vietnam
verder om en schijnt Kissingers
glansrol als de grote man
achter het buitenlandse beleid
van president Nixon, te ver
bleken. Washington fluistert dat
Nixons verering voor Kissinger
voorbij is en dat de ambitieuze
presidentiële adviseur binnen
vier maanden het Witte Huis zal
verlaten. Henry Kissinger
Superstar schijnt het nieuwste
slachtoffer te zijn van de
Vietnamese oorlog, een oorlog die
hij in een paar maanden dacht
te kunnen beëindigen.
Hanoi minder 'koppig' zou worden.
De Noordvietnamezen 'zijn volledig
overgeleverd aan de genade van het
Russisch-Chinese conflict', meent Kis
singer. 'Als communistisch China en
de Sowjet-Unie slaags zouden raken,
zou het afgelopen zijn mei Hanoi en
zou alles, waarvoor het gevochten
heeft verloren gaan'. Herhaaldelijk
dreigden Nixon en Kissinger met
moeilijkheden bij de SALT-besprekin-
gen of in het Midden-0osten> als Rus
land niet zijn invloed zou gebruiken
om Hanoi tot een vredesregeling te
dwingen.
Optimisme
'Vietnam is misschien één van die
tragedies, die iedereen vernietigen,
die ermee in aanraking komt', moest
Kissinger later bekennen. Deze uit
spraak typeert de frustraties van de
man, die begin 1969 dacht de oorlog
binnen zes maanden te kunnen beëin
digen. Dat optimisme is hem lang bij
gebleven. Toen in april 1970, na de
invasie van Cambodja, zijn collega's
van de Harvard universiteit bij hem
kwamen protesteren, wuifde Kissinger
luchtig hun bezwaren weg en nodigde
hij hen uit over een jaartje terug te
komen 'U zult merken dat u zich
voor niets zorgen maakt', verzekerde
Kissinger.
Zijn optimisme stoelde op zijn onder
handelingskwaliteiten en op zijn ver
onderstelling dat hij gemakkelijk te
aanvaarden eisen stelde. Immers, Kis
singer vond de Vietnam-oorlog nutte
loos. Vietnam achtte hij een slechte
plaats om Amerika's macht te tonen
en de VS konden er nooit winnen.
Amerika moest er weggaan, zonder
zijn geloofwaardigheid tegenover zijn
bondgenoten te verliezen. Want zou
Amerika een bondgenoot in de steek
laten, dan zijn in Kissingers ogen de
gevolgen niet te overzien. Amerika's
tegenstanders zouden een vrijbrief
krijgen om naar de wapens te grijpen,
bondgenoten zouden hun vertrouwen
in Amerika opzeggen en in het bin
nenland zou er een fanatieke reactie
van rechts komen en zou een nieuwe
McCarthyisme de kop opsteken, waar
door een creatiève en intelligente bui
tenlandse politiek onmogelijk zou
worden. Wat Kissinger daarom van
Hanoi vroeg, was slechts 'een waardi
ge tussenperiode' tussen het vertrek
van de Amerikanen en de onvermijde
lijke val van het regime in Saigon.
Maar met de Noordvietnamezen is het
moeilijker onderhandelen dan met
Russen of Chinezen. Tenslotte staat
het bewind in Hanoi veel sterker
onder invloed van de publieke opinie.
Als Kissinger zijn gesprekspartner Le
Doec Tho overtuigd had, had hij daar
mee nog niet heel Noord-Vietnam en
het hele Bevrijdingsfront overtuigd.
Bovendien heeft de recente Vietname
se geschiedenis de Vietnamezen kop
schuw gemaakt voor compromissen
met grote mogendheden. Tweemaal te
voren hadden de communisten afspra
ken gemaakt over de politieke toe
komst van hun landen en tweemaal
was daar niets van terecht gekomen.
Waarom zouden ze dan nu een rege
ring geloven, wier retoriek en dage
lijkse bommenregens een heel andere
taal spreken? Terwille van een maske
rade voor het vertrek van de Ameri
kaanse troepen, duurde het bloedver
gieten voort in een oorlog, die ook
Kissinger zinloos vindt.
Illusie
Toch hebben we in de afgelopen we
ken met de illusie geleefd dat Kissin
ger de oorlog zou beëindigen. Die
illusie zijn we alweer armer, want
ondanks de optimistische klaroensto
ten in oktober stond zelfs toen niet
de vrede voor de deur. Het ontwerp
akkoord, dat Kissinger naar Washing
ton bracht en dat hij persoonlijk op
31 oktober in Hanoi had willen signe
ren. kon geen genade vinden bij ande
re adviseurs van Nixon. De technische
details vonden ze te vaag, met name
wat betreft de aanwezigheid van de
Noordvietnamese troepen in Zuid-
Vietnam, het karakter van de raad
van nationale verzoening, de gedemili
tariseerde zone en de bestandscontro-
le-commissie. De eerzuchtige Kissin
ger moet knarsetandend de kritiek
hebben aangehoord en heeft moeten
toegeven dat hij weinig aandacht had
geschonken aan dergelijke technische
details. Hij was volledig overwerkt,
bekende hij tegenover vrienden.
Door Hanoi's voorbarige bekendma
king van het ontwerp akkoord, kreeg
Kissinger ook niet zijn verdiende
rust. Voor dag en dauw moest Kissin
ger, op last van Nixon, het perskorps
in Washington de Amerikaanse visie
op het ontwerp geven. Bovendien liet
Nixon Kissinger weten dat hij niet op
31 oktober naar Hanoi kon gaan,
omdat ondertekening op die datum
veel te gemakkelijk als een verkie
zingsstunt kon worden uitgelegd. Kis
singer was diep gekrenkt. Er was een
ernstige aanslag gepleegd op zijn eer
en zijn geloofwaardigheid als Metter-
nichiaanse onderhandelaar. En toen
kwam nog eens de felle kritiek van
president Ngoejen Van Thieu, die
man die door Kissinger volkomen ge
negeerd was.
Onenigheid
In Washington wordt nu steeds ster
ker gefluisterd dat de eens zo hechte
vriendschap tussen Nixon en Kissin
ger aan het bekoelen is. Het is duide
lijk dat Nixon zijn adviseur steeds
minder de vrije hand geeft bij zijn
onderhandelingen met Hanoi. En uit
Kissingers opmerkingen van de laatste
dagen kan men opmaken, dat hij het
beslist niet geheel eens is met zijn
werkgever. De geruchten over een
'vertrouwenscrisis' tussen Kissinger
en Nixon worden niet tegengesproken
door de twee andere sterke mannen
in het Witte Huis: John Ehrlichman
en Bob Haldeman. Maar omdat zij
Kissinger niet veel vriendschap toe
dragen, kunnen zij niet in aanmer
king komen voor het journalistieke
cliché: 'betrouwbare zegslieden'.
fielier Willy Brandt heeft
'Peen andere manier dan hij
it—gelijk gekregen toen
uim een week voor de
^zingen van 19 november
dat voor het bondsdaglid
emarie Renger in Bonn
een belangrijke taak
z'jn weggelegd. Het gebeur-
'P een SPD-bijeenkomst
euss, waar de vrouw
vroeger Miss Bondsdag en
hst Lady van de
aal-democraten werd
°emd, aanwezig was als
s voor het kiesdistrict
as-Grevenbroich.
'Geef haar uw eerste stem en mij uw
Zweitstimme', zei Brandt tot een
enthousiast gehoor. De kanselier
kreeg zijn zin: Annemarie Renger
werd opnieuw in de Bondsdag
gekozen en de kanselier boekte ook in
Neus-Grevenbroich stemmenwinst.
Brandt werd opnieuw kanselier en
Annemarie Renger werd als eerste
vrouw in de Duitse geschiedenis
parlementsvoorzitter.
Op die bijeenkomst in Neuss had
Willy Brandt noch Annemarie Renger
(die op 7 oktober 53 jaar is
geworden) aan deze mogelijkheid
gedacht. Het is in de Bondsrepubliek
Duitsland nl. de gewoonte, dat de
grootste partij de voorzitter van de
Bondsdag levert. Tot de
verkiezingen van 19 november was
dat altijd de CDU-CSU geweest. En in
de SPD hield men er vóór die dag
eenvoudig geen rekening mee, dat
daarin verandering zou komen. Toch
gebeurde dat. De SPD werd de
grootste partij en in de opwinding
over de onverwacht grote
overwinning besloten de partijleiders,
dat een vrouw president van de
Bondsdag zou worden.
'Slecht geweten'
Een vrouwelijke Bondsdag
afgevaardigde merkte hierover
schamper op, dat het slechte geweten
van de mannen had gesproken, toen
zij dit gebaar maakten. Want in de
nieuwe Bondsdag hebben nog minder
vrouwen zitting dan in de vorige. De
SPDbond van jonge vrouwen in Beul
drong er toen de verkiezing van
Annemarie Renger vast leek te staan
zelfs op aan, dat zij voor de hoge
post zou bedanken: 'Wij vrezen dat
een vrouwelijke bondsdagpresident
wordt gezien als bewijs en ook als
zodanig wordt aangevoerd dat het
met de achterstelling van de vrouw
nog zo'n vaart niet loopt.'
Aanvankelijk was het helemaal niet
vanzelfsprekend, dat de SDP
Annemarie Renger als kandidate voor
het presidentschap van de Bondsdag
zou voordragen. Haar partijgenote
Katherina Focke, die in het vorige
kabinet van Willy Brandt
parlementair staatssecretaris was, liet
al meteen na de uitslag van de
verkiezingen weten, dat zij niet voor
het presidentschap van de Bondsdag
in aanmerking wilde komen. De
representatieve verplichtingen, die
daaruit voortvloeien, leken haar niet
erg aanlokkelijk. De SPD weigerde
daarna in te gaan op het verzoek van
haar coalitiepartner de linksliberale
FDP, de slagvaardige vice-president
van de oude Bondsdag, Liselotte
Funcke kandidaat te stellen.
Voordat de als 'conservatief bekend
staande Annemarie Renger op
krachtig aandringen van de
rechtervleugel van de SPD in de
overwegingen werd betrokken, had
fractievoorzitter Herbert Wehner al
tevergeefs een beroep gedaan op de
Berlijnse lerares Marie Schlei. De
kandidatuur van mevrouw Renger
werd daardoor onvermijdelijk
Niettemin liet zij doorschemeren, dat
de goedbetaalde baan (bijna 138.000
mark per jaar) voor haar niet de
meest aantrekkelijke zou zijn.
Zij had voor dit laatste twee redenen:
1. ze wilde de mogelijkheid open
houden, dat haar alsnog een
ministerspost zou worden toebedeeld,
(waarop zij vergeefs zou blijven
hopen); en 2. ze wenste zich niet al te
happig te tonen voor het
presidentschap van de Bondsdag,
vanwege de weerstand die (niet alleen
onder de leden van de linkervleugel
van de SPD) tegen haar kandidatuur
bestond.
Kanselier Brandt had intussen met
het probleem te maken, dat zowel
Katherine Focke als Annemarie
Renger aanspraak maakte op een
ministerszetel in zijn te vormen
kabinet. Van Brandt wordt beweerd,
dat hij twee vrouwen als minister wat
te veel van het goede vond.
Bovendien zou hij voorkeur hebben
gehad voor Katherine Focke, die
waarschijnlijk om deze reden al bij
voorbaat voor het presidentschap van
de Bondsdag had bedankt.
Zodra het duidelijk werd, dat zij geen
plaats in het kabinet van Brandt zou
krijgen, steeg de belangstelling van
Annemarie Renger voor de Bondsdag
plotseling. Om de jonge socialisten
(Jusos) wat gunstiger te stemmen
beloofde zij, uit eigen zak ongeveer
12.000 mark in de partijkas te zullen
storten, als zij tot president zou
worden gekozen.
De tegenstand tegen haar kandidatuur
bleef echter vrij groot, Partijgenote
Lenelotte von Bothmer liet weten, dat
Annemarie Renger de neiging heeft
autoritair te worden, als er een
kritieke situatie ontstaat.' Een andere
SPD'er, die tot de rechtervleugel
behoort, zei 'het juist te vinden dat
in het partijbestuur geen discussie
zou worden gevoerd over haar
kandidatuur. Anders zouden er
dingen gezegd moeten worden, die
gezegd moesten worden.'
Nog feller was de opmerking, als zou
men het Annemarie Renger niet
kwalijk nemen dat zij 'vaak met haar
ellebogen werkte, als haar
argumënten niet meer overtuigden,
omdat de SPD er geen belang bij
heeft dat zij een mislukking wordt'
Veelzeggend
Ook de FDP had bezwaren, die niet
alleen voortkwamen uit teleurstelling
over het feit dat Liselotte Funcke
niet in aanmerking kon komen. De
Frankfurter Rundschau, die meestal
weergeeft wat in leidende FDP-
kringen leeft herinnerde er
veelzeggend aan, dat het hier ging om
het op één na hoogste ambt in Bonn.
De president van de Bondsdag komt
nl. op de tweede plaats na de
president van de Bondsrepubliek en
protocollair nog vóór de
bondskanselier. 'Het is geen kwestie
van representatief zijn, maar vooral
van geschiktheid om bij te
venvachten stormachtige debatten de
zaken in de hand te houden.'
Nodig zijn volgens het blad een
innerlijke 'overmacht', een duidelijke
zin voor rechtvaardigheid, een snel
reactievermogen en vaardigheid om
de regels van het huis' te hanteren.
Zonder deze kwaliteiten kan niemand
een vergadering van meer dan 500'
man (de 22 Berlijnse afgevaardigden
meegerekend) in de hand houden.
Na de polarisatie tijdens de
verkiezingscampagne is het volgens de
Frankfurter Fundschau duidelijk, dat
de Bondsdag een stormachtige tijd
tegemoet gaat, waarin een sterke
persoonlijkheid als president moet
optreden: 'Annemarie Renger heeft
nog niet het bewijs geleverd dat zij
voor dit ambt geschikt is', aldus het
blad, dat besluit: 'Niet een stemming
vóór of tegen de vrouw staat hier ter
discussie, maar de beste oplossing.'
Annemarie Renger zal zich dan ook
waar moeten maken in het hoge
ambt. dat vóór haar met succes werd
vervuld door de christen-democraten
Hermann Ehlers, Eugen Gerstenmaier
en Kai Uwe von Hassel. Een
beginnelinge is zij echter geenszins.
Al in 1949 begaf zij zich in de
democraten te komen, die haar dan
ook autoritair en rechtlijnig vonden.
Werkelijke verdiensten heeft zij
volgens haar collega's pas in de
afgelopen drie jaren onder aanvoering
van kanselier Willy Brandt
verworven. Met name was dat het
geval in het laatste half jaar vóór de
verkiezingen van 19 november. Het
was in die periode bijzonder moeilijk
om te zorgen, dat er voldoende
afgevaardigden in de Bondsdag
aanwezig waren om besluiten te
nemen of om te voorkomen, dat de
oppositie bij verrassing op
beslissingen kon aansturen.
Intussen was Annemarie Renger al
geruime tijd niet meer Miss
Bondsdag. Die titel moest zij afstaan
aan de FDP-afgevaardigde Hedda
Heuser. Zij werd toen echter
uitgeroepen tot de charmantste
grootmoeder van het parlement. Haar
zoon Rolf Renger, die voor de SPD in
de Bondsdag werkt, heeft drie
kinderen.
Huwelijk
Annemarie Renger
politiek als particulier secretaresse
van de grote sociaal-democratische
leider Kurt Schumacher die
lichamelijk verminkt de tweede
wereldoorlog met zijn nazi-
verschrikkingen had overleefd: hij
moest een arm en een been laten
amputeren. Annemarie was echter ook
niet zonder kleerscheuren door de
oorlogsjaren gekomen. Zij had als 25-
jarige haar man verloren, Emil
Renger, die in 1944 bij Chartres in
Frankrijk sneuvelde. Ook drie broers
keerden niet uit de strijd terug. Zij
bleef alleen achter met haar zoontje
Rolf van vijf jaar.
Tot de dood van Kurt Schumacher in
1952 stond Annemarie Renger de
eerste SPD-voorzitter met veel
opoffering ter zijde. Bij dé
Bondsdagverkiezingen van 1953
besloot de SPD haar als dank voor
haar werk op een verkiesbare plaats
te zetten op de lijst van de deelstaat
Sleeswijk-Holstein. Sindsdien heeft
Annemarie Renger onafgebroken deel
uitgemaakt van de sociaal
democratische fractie. Lang na de
dood van Schumacher voelden vele
SPD-afgevaardigden zich echter nog
wat onbehaaglijk, als zij zijn
'politieke weduwe' zagen opduiken.
Annemarie Renger waakte over de
erfenis van haar overleden baas, zag
er op toe dat de door hem ingezette
traditie niet werd gewijzigd en had
moeite om to* een goede
verstandhouding met joi gere sociaal
Annemarie Renger trouwde met
Aleksandar Loncarevic van de
Joegoslavische diplomatieke dienst.
De problemen die daarnit
voortvloeiden eindigden pas in 1965,
toen haar man als zelfstandig
zakenman in de Bondsrepubliek kwam
wonen en Duitser werd. Zij is zich
altijd Renger blijven noemen.
Loncarevic zat met haar zoon Rolf op
de publieke tribune, toen de
Bondsdag over haar kandidatuur voor
het presidentschap stemde. Zij waren
opgelucht toen bekend werd, dat van
de 516 aanwezigen 438 vóór hadden
gestemd en 45 tegen. Er waren 30
onthoudingen en drie stemmen
bleken ongeldig. In de fractie hadden
54 van de 230 afgevaardigden tegen
haar gestemd en waren er 15
onthoudingen. Het grootste deel van
degenen die niet voor haar hadden
gestemd had bezwaar tegen haar
politieke instelling.
In haar eerste rede als president van
de Bondsdag riep zij de
afgevaardigden op de Bondsdag weer
tot de plaats te maken, waar de
politieke beslissingen vallen: 'De
oppositie kan een bijdrage leveren om
de politieke verhoudingen
doorzichtiger te maken en
alternatieven te leveren. De kiezers
willen een regering die regeert en
een parlement, waain de rollen op de
juiste manier verdeeld zijn.'
Annemarie Renger zei voorts te
hopen dat haar verkiezing er toe zal
leiden dat de vooroordelen tegen de
vrouw in de maatschappij
verminderen. Zij beëindigde haar
toespraak met het verzoek om
clementie, omdat 'tolerantie niet
alleen geduld hebben en verzoenlijk
zijn, maar ook clement zijn betekent.'
Zelfs de meest sceptische
afgevaardigden geloven echter niet,
dat Annemarie Renger zelf clementie
nodig heeft. Zij is een vrouw met
politieke ambities, die weet wat haar
te doen staat Eén van haar
voorgangers, Eugen Gerstenmaier, zei
in 1963 tegen Hedda Heuser: 'Knappe
redevoeringen zijn niet zo belangrijk,
zorg dat u er goed blijft uitzien.' Dit
is voor Annemarie Renger niet meer
voldoende, nu zij president van de
Bondsdag is geworden.
