I
Long Son o~C
NOORD-VIETNAM
HAN0l\HoiPho^
.WhgV
*hoeong
HAINAN
jong Hoi—-e
^Vinh'Linh'
LAOS
LOA HANG—
CAMBODJA
VIETNAM
'.ml^Chuicsc=:
trouw/kwartet donderdag 21 december 1972
OVERBODIGE OORLOG
BLUFT VOORTDUREN
door Harm Lamberts
Voor honderdduizenden hiensen
in Indo-China kwam deLvrede
die nu weer ver weg lijkt, toch
al te laat. Ze zijn gesneuveld, of
door kogels, bommen en napalm
zo verminkt, dat de vraag van
vrede of oorlog er voor hen wei
nig meer toe doet. En (jef-Mlet-
namezen die het overleefd heb
ben, weten amper wat vréde is.
Het is moeilijk je een voorstel
ling te maken van de geestelijke
schade, hen aangedaan door'32
jaar oorlog.
Toen de Fransen op 8 mei 1954
beslissend verslagen werden in''Dien
Bien Phoe, zag het er naar uit. dat
de Vietnamezen eindelijk alleen ge
laten zouden worden en hun £igen
problemen zouden kunnen oplossen.
Op 21 juli 1954 werd de conferen
tie van Genève afgesloten, did for
meel een einde moest maken aan fle
strijd in Indo-China. Toch zijn fer na
1954 meer doden dan ooit in .Viet
nam gevallen, is er een dikker bqm-
mentapijt over dat land gelegd* dan
tijdens de hele tweede wereldoorlog
over Duitsland. Wat ging er mis?,
In Genève zat het al niet goed. 'Qp
de laatste conferentiedag protosytedr-
de Tran Van Do, minister in $e
Vietnamese regering van de Frapse
marionetten-koning Bao Dai, omdat
de akkoorden helemaal buiten-zijn
regering om gesloten waren. Ook'de
meer dan dubbelzinnige verklaring
van de Amerikaanse onderminister
Walter Bedell Smith gaf te denken.
Amerika weigerde de akkoordeh te
tekenen, maar Smith las op de 'con
ferentie wel een verklaring voor
waarin de VS beloofden de akkoor
den te. zullen eerbiedigen. OveV de
verkiezingen, die volgens de ajckóor-
den vóór 20 juli 1955 gehóuden
moesten worden in heel Vietnam,
ter voorbereiding van de hereniging,
merkte Bedell Smith op:'In, het
geval van naties die thans tegen
hun zin zijn verdeeld, zullen* wij
voortgaan met te trachten hun een
heid te verwezenlijken door middel
van vrije verkiezingen, onder
controle van de VN, teneinde* een
eerlijk verloop te verzekeren'. Maar
de Amerikaan voegde daaraap toe,
dat zijn regering ook goedé*',jnota
had genomen van het standpuftf van
de regering van Vietnam, '*fat de
akkoorden buiten haar om tot; stand
waren gekomen en daarombeves
tigde Amerika 'zijn traditionele
standpunt, volgens hetwelk de
volkeren het recht hebben ze4f hun
eigen toekomst te bepalen én dat zij
zich niet dienen aan te sluiten bij
een regeling die in strijd is met dit
beginsel'.
Nieuwe oorlog
Deze verklaring vormde ''dè basis
voor een nieuwe oorlog in Indo-
China die tot op de dag van vandaag
voortduurt. Dc Amerikanen zijn zich
na 1954 steeds intensiever ruft Indo-
China gaan bemoeien, met rampzali
ge gevolgen.
Volslagen in strijd met geest en
letter van de akkoorden van Genève
sloot de Amerikaanse - generaal
Lawton Collins op 13 december 1954
een geheim verdrag met -dé 'Franse
hoge commissaris voor In^o-China.
generaal Ely, waarbij de Amérikaanse
militaire missie in Saigon ae oplei
ding van de Zuidvietnamese troepen
op zich nam. De akkoorden van
Genève verboden de partijen uit
drukkelijk, tijdens de b'estandsperi-
ode en de voorbereiding van algeme
ne verkiezingen nieuwe bondgenoot
schappen aan te gaan. Dit was het
begin van de Amerikaans! inmen
ging en tien jaar later voérden de
Amerikanen op grote schaal oorlog
in Indo-China.
In Saigon was inmiddels'dé fervente
anta-communist Ngo Dinh Dien- aan
de macht gekomen, die(jarenlang
door dik en dun de steun van Was
hington genoot. Het was de'-tijd van
de koude oorlog en inAmerika
golden China en de Sowjet-Unie als
twee uitermate gevaarlijke' machten,
die er op uit waren de nèle wereld
zonodig met geweld tot. l\pt commu
nisme te bekeren. ^ZuidrVietnam
moest op het Aziatisch''schiereiland
een anti-communistisch bastion wor
den en als de akkoorden van Genève
daarvoor tot vodjes p«>ier werden
gedegradeerd, dan was dat-,een offer
voor de democratie.
Domino-theorie
Generaal Eisenhower, ae toenmalige
Amerikaanse president, had die poli
tiek als volgt samen,ge^at: 'Als je
een rij dominostenen 'opzet en de
eerste van de rij omduwt, kun je er
zeker van zijn dat pe laatste ook
spoedig valt'. Deze aómino-theorie,
die inhield dat als Zuid-Vietnam
naar de nominatie van mijn pari r.
voor .een volgende ambtsperiode ra
die ook niet accepteren'. Nadjtrn
wekenlang gebakkeleid was over
vorm van de tafel, waarbij vooral
positie van het Nationale Bevnint
dingsfront bij de onderhandeling! do
een belangrijk punt was, begonmekl;
op 10 mei 1968 de Parijse vredeso
derhandelingen.
raa
Teh
'ej
Nixon president
Enkele maanden later kozen éijd
Amerikanen de Republikein Richa et
Nixon tot president. Een nieu* n,
fase in de oorlog brak toen aan. in<
een rethoriek, die bepaald niet onde
deed voor die van Johnson,
zekerde Nixon Amerika dat ook hhj
niet de eerste president wilde zij
die een oorlog verloor. Hij zou sti
ven naar een rechtvaardige vrei 'l
De Amerikaanse deelneming aan
oorlog moest en zou drastisch vi
minderen.
Toen Hanoi en het Bevrijdingsfrc
in Parijs geen concessies wild Jt
doen, die het Amerikaanse les
niet had kunnen afdwingen, en
onderhandelingen zich jaar in ji
uit voortsleepten zonder resulta
besloot Nixon in Vietnam een v
dere strategie te volgen. Hij haal
weliswaar de Amerikaanse groi
troepen geleidelijk naar huis, ms I
voerde de bombardementen ste V,
op. Dat noemde hij Vietnamiserii
Maar dé troepen van Saigon blek f
minder vechtlustig dan Nixon h 1
gehoopt. Toen Hanoi en de Vietco J
een nieuw offensief begonnen, led
de Zuidjvietnamezenondanks
Amerikaanse luchtsteun, zware vf)nz>
liezen. De Vietnamisering
niet zo best.
Bombardementen
Nixon nam nieuwe risico's. Hij
een mijnenveld leggen voor
Noordvietnamese havens en herva IA
de bombardementen op Hanoi en
belangrijke havenstad Haipho:
Nixon heeft tijdens zijn ambtsper
de meer bommen op Vietnam lat ki
vallen dan Johnson tijdens i
ambtstermijn. Maar er sneuveld
bijna geen Amerikanen meer
thuis verstomde allengs de kriti ;~e
Nixon had nog meer in petto
een gunstig klimaat te schepp1-
voor zijn herverkiezing. In het di zak
ste geheim had zijn topdiplomi ton
Henry Kissinger Nixons spectacui ge
re reizen naar Peking en Mosl iet
voorbereid. Zo baande president In,
xon de weg voor zijn herverkiezi >k
Maar de eer van Amerika kon ds
mee niet meer gered worden,
eer hadden de Verenigde Staten
laren tevoren verspeeld.
Intussen onderhandelde Kissinger
Parijs met de Noordvietnamees
Doec Tho. Zij werden het eens
Kissinger keerde opgewekt m 'e
Washington terug om zijn baas v
slag uit te brengen. Nixon ble
minder gelukkig met het result! chi'
De Amerikaanse president beslc iehe
dat er nieuwe onderhandeling
moesten komen, opdat er ondi
lijkheden uit de weg geruimd
den worden. Hanoi publiceerde f£ke
ter het akkoord en drong aan
spoedige ondertekening. Kissin
moest toegeven dat Noord-Vietn
geen fabeltjes vertelde, maar er
voor hem niets anders op dan te:
te keren naar Parijs. De vrede
binnen handbereik, verzekerde 1 erio
singer. Wat hem betreft, was
nok zo. Hanoi wilde de strijd stal Ppe
en de krijgsgevangenen vrijlal lam
Maar Nixon wilde meer. Hij fokl
met een overweldigende meel
heid herkozen en had de ham
weer vrij. Hij gelastte een herjn,
ting van de bombardementen op
noi en Haiphong. Dag en na
wordt Noord-Vietnam nu geboml
deerd. Omdat Nixon een 'eervt ir J
vrede' wil. Maar de eer van Amei
kan niet meer worden gered,
eer hebben de Verenigde Staten
jaren tevoren verspeeld. stee
op
is nu een acadejnische kwestie. De
Verenigde Staten hebben een ver
plichting in Vietnam. De vlag is
daar. De eer en het prestige van de
VS zijn daar. En het belangrijkste
van alles, Amerikaanse soldaten zijn
1953 Een Franse generaal legt in Saigon uit, waarom de Fransen binnenkort gaan winnen.
0 fcm 200
CHINA
THAILAND
maagd Maria het noorden heeft ver
laten'.
Vluchtelingen
communistisch zou worden, andere
landen in Azië snel zouden volgen,
heeft jarenlang de Amerikaanse bui
tenlandse politiek beheerst.
Negenenveertig dagen na de onder
tekening van de akkoorden van Ge
nève sloten Amerika, Engeland,
Frankrijk, Australië, Nieuw-Zeeland,
de Filippijnen, Pakistan en Thailand
de Zuidoost-Aziatische Verdragsorga
nisatie. In een apart protocol
werd Vastgelegd, dat Laos, Cambodja
en 'het vrije grondgebied onder de
staat van Vietnam' ook onder het
verdrag vielen. Dat betekende, dat
Amerika het regime van Diem in
Saigon als een soeverein bewind
erkende. Toch was in Genève over
eengekomen, dat Vietnam slechts tij
delijk langs de 17-de breedtegraad
verdeeld zou worden.
De Amerikanen namen Diem steeds
meer in bescherming en toen uit
alles bleek, dat Diem er niet aan
dacht mee te werken aan het organi
seren van verkiezingen, kwam uit
Washington geen enkel protest. In
tegendeel, de Amerikanen hielpen
mee de scheiding van Vietnam te
bestendigen. De rooms-katholieken
in Noord-Vietnam kregen door Ame
rikanen gemaakte pamfletten, waar
in stond dat 'Christus naar het
zuiden is getrokken' en dat 'de
Nu was het leven voor een devote
rooms-katholiek in het noorden geen
pretje. Het bewind van Ho Tsji
Minh heeft in 1955 toegegeven dat
bij de doorvoering van landhervor
mingen de godsdienstvrijheid on
nodig in 't gedrang was gekomen.
Maar de vluchtelingen van 1954 en
1955 hadden zich misschien nog wel
eens bedacht, als ze geweten hadden
dat ze de komende vijftien jaren
nog vele keren zouden moeten
vluchten voor het oorlogsgeweld.
Toen John Kennedy in Washington
de macht van generaal Eisenhower
overnam, veranderde de Amerikaan
se politiek in Zuidoost-Azië niet
wezenlijk. Kennedy legde wel meer
de nadruk op het opvoeden tot de
mocratie van de Zuivietnamezen
dan op het voeren van oorlog tegen
het communisme, maar hij stuurde
tevens Amerikaanse troepen naar
Vietnam. Aan die democratie viel in
Zuid-Vietnam inderdaad heel wat te
sleutelen. Diem, die dn 1955 presi
dent van Zuid-Vietnam was gewor
den, toen de marionettenkoning bij
een volksstemming het onderspit
had gedolven, zag kans in enkele
jaren de bevolking van zich te ver
vreemden. Met landhervormingen
werd zelfs geen begin gemaakt en
de gevangenissen raakten overvol.
Diem. diens broer en hun ge
haaide familie oefenden een ware
terreur uit en toen het zo de spui
gaten begon uit te lopen, dat de
Amerikanen zich met goed fatsoen
niet meer achter Diem konden
opstellen, kregen de militaire sa
menzweerders vrij spel van de Ame
rikaanse ambassade in Saiiigon en wer
den de gebroeders Diem uit de weg
geruimd.
Dat betekende geenszins dat Ame
rika nu een andere politiek ging
voeren in Indo-China. De elkaar in
snel tempo opvolgende militaire re
geringen in Saigon slaagden er niet
in wezenlijke verbeteringen tot
stand, te brengen, massale Ameri
kaanse economische en militaire
hulp ten spijt.
Guerrilla-oorlog
Op het platteland werd de Vietcong,
die zijn aanhangers grotendeels re-
cruteerde uit de voormalige verzets
strijders van de Vietminh, steeds
actiever. Naar de beproefde methode
van voorzitter Mao kwam langzaam
maar zeker een uitgebreide guerril
la-oorlog op gang. De oude leiders
van de Vietminh gingen zich spoe
dig na 1954 realiseren dat de ak
koorden van Geneve niet uitgevoerd
zouden worden en besloten toen de
oorlog voort te zetten. Het zou meer
en meer een oorlog tegen de Ame
rikanen worden.
In 1962 waren er al 15.000 Ameri
kaanse 'adviseurs' door presdent
Kennedy naar Vietnam gestuurd.
Kennedy werd in 1963 vermoord en
opgevolgd door zijn vice-president
Johnson, die in 1964, tijdens de
verkiezingscampagne beloofde: 'Wij
gaan geen jonge Amerikanen 15.000
kilometer van huis sturen om te
doen wat de jonge mensen van Azië
zelf zouden moeten doen'. En op 29
augustus van datzelfde jaar had
Johnson opgemerkt, dat hij had ge
kozen voor een niet verder uitbrei
den van de oorlog in Indo-China.
Nog geen drie jaar later had diezelf
de Johnson een half miljoen jonge
Amerikanen naar Vietnam gestuurd,
van wie er duizenden sneuvelden,
niet omdat Zuid-Vietnam een bol
werk van de democratie moest blij
ven, maar omdat Johnson niet de
eerste president wilde zijn die een
oorlog verloor. Senator Richard Rus
sell. in die dagen voorzitter van de
commissie voor de strijdkrachten in
de Amerikaanse Senaat, zei het zo:
'Of de in het begin genomen beslis
sing nu een vergissing was of niet,
Tonkin-incident
In 1964 vielen Amerikaanse vliegtui
gen voor het eerst ook doelen in
Noord-Vietnam aan. Ter rechtvaardi
ging van die akties vertelde een
verontwaardigde Johnson de Ame
rikanen, dat Noordvietnamese sche
pen Amerikaanse oorlogsbodems in
de Golf van Tonkin hadden aange
vallen. Op 7 augustus 1964 aanvaard
de het Huis van Afgevaardigden
unaniem, en de Senaat met slechts
twee stemmen tegen, de zogenaamde
Tonkin-resolutie, die de Amerikaan
se president nagenoeg blanco vol
machten gaf om de oorlog in Indo-
China uit te breiden. Toen de Ameri
kaanse parlementariërs later 'gingen
nadenken, bleek de Golf van Tonkin
helemaal geen tweede Pearl Har
bour te zijn. J. William Fulbright,
voorzitter van de senaatscommissie
voor buitenlandse betrekkingen,
schreef op 3 mei 1966: 'We weten
vandaag nog niet wat er precies
gebeurde. Ik weet niet of we die
Noordvietnamese aanval provoceer
den door een aanval van de Zuid-
vietnamezen op Noordvietnamese ei
landen te dekken of daarbij hielpen.
Men heeft mij verteld, dat
niemand gewond raakte. Onze
schepen werden door niets geraakt.
Ik heb een man horen zeggen, dat
een van de schepen door een kogel
werd getroffen. Eén kogelgat!'
Kort na het zogenaamde Tonkin
incident telegrafeerde de comman
dant van de Amerikaanse vloot in
de wateren van Vietnam naar Was
hington: 'Bij nader inzien lijkt het
zeer twijfelachtig of er veelvuldig
vuurcontact is geweest en er torpe
do's op onze schepen zijn afgevuurd.
Grillige weerseffecten en een al te
ijverige radarman zijn verantwoor
delijk voor veel rapporten. Vanaf de
Maddox (een van de zogenaamd aan
gevallen schepen, H.L.) is niets
waargenomen. Stel voor kwestie
grondig te beoordelen voor over ge
gaan wordt tot verdere acties'.
Escalatie
Dit telegram vormt een vain de be
langrijkste aanwijzingen, dat de
Amerikaanse regering een voor
wendsel zocht om Noord-Vietnam te
bombarderen. Nadat de eerste bom
bardementen op Noord-Vietnam uit
gevoerd waren, escaleerde de oorlog
angstwekkend snel. De Amerikaanse
sterkte in Vietnam werd opgevoerd
tot een half miljoen man en de
modernste en zwaarste vliegtuigen
werden op bases in Thailand en
Zuid-Vietnam gestationeerd van waar
uit ze hun dodelijke last met steeds
grotere frequentie naar Noord- erf*
Zuid-Vietnam vervoerden: geleidelijk
aan werden de verlieslijsten langer.
Ontbladeringsmiddëlen, fragmenta-
tiebommen en napalm veranderden
grote gebieden in een hel.
In Amerika nam het verzet tegen de
oorlog toe. Senator Fulbright en
andere 'duiven' en vooral de Ameri
kaanse jeugd klaagden hun regering
aan. De 'credibility-gap', de geloof-
waardigheidskloof, tussen regering
en volk, verziekte de hele Ameri
kaanse samenleving. Op president
Johnson werd zware drqk uitge-
'Onze vlag is er
oefend in te stemmen met vredeson
derhandelingen. Hanoi had allang te
kennen gegeven wel te willen pra
ten, maar alleen als de Verenigde
Staten onvoorwaardelijk de bombar
dementen stopzetten. Washington
eiste voor die stopzetting staking
van de vijandelijkheden door de
Noordvietnamezen. Maar omdat
Noord-Vietnam noch Amerika, noch
Zuid-Vietnam bombardeerde, be
tekende die eis het staken van steun
aan de Vietcong in het zuiden en
dat zou een soort capitulatie zijn
geweest, die Hanoi natuurlijk niet
wilde accepteren.
TET-offensief
De Amerikaanse militaire leiders
hoopten nog altijd op een militaire
overwinning, maar ondanks het
enorme Amerikaanse overwicht aan
mensen en materieel bleven specta
culaire overwinningen uit. Begin
1968 kwam toen onverwacht het zo
genaamde TET (boeddhistische
nieuwjaar)-offensief. De Vietcong
slaagde er tijdens dat betrekkelijk
korte maar hevige offensief in be
langrijke steden te veroveren op de
Amerikanen en Zuidvietnamese
troepen en hield zelfs even de eerste
etage van de Amerikaanse am
bassade in Saigon bezet. De psycho
logische schok die deze stunt in
Amerika zelf veroorzaakte, kan
moeilijk overschat worden. Na ja
renlange strijd en ongekend zware
bombardementen bleken de guerril
lastrijders nog in staat door te drin
gen in het hart van de hoofdstad
Saigon. Een militaire overwinning
van de sAmerikanen leek verder weg
dan ooit
Met 82 tegen 0 stemmen vroeg de
Amerikaanse Senaat president
Johnson naar mogelijkheden te zoe
ken de kwestie-Vietnam op de agen
da van de-Veiligheidsraad te plaat
sen. H
De grote doorbraak kwam op 31
maart 1968, toen Johnson weer eeri
dramatische rede hield voor radio
en televisie, waarin hij aankondigde
dat de bombardementen op Noord-
Vietnam beperkt zouden worden tot
een strook bij de gedemilitariseerde
zone; hij Hanoi uitnodigde voor on
voorwaardelijke vredesonderhande
lingen en de verbaasde Amerikaanse
natie vertelde: 'Ik zal niet streven
1967 De Amerikaanse opperbevelhebber in Vietnam, generaal Westmoreland, zet uiteen, waarom
een spoedige Amerikaanse overwinning onvermijdelijk is.
