Een dubbele roofmoord
kostte Jut de kop niet
dichtbij
Den Haag
een eeuw
geleden
in rep
en roer
Johan bedreigde
bejaarde vrouw
met aardappelmes
Centrale adviesraad
voor milieuhygiëne
^.Commentaar
"n2jj latiging
Eskimojongetje redde piloot
astarbeiders
p; »r gevaarlijke
erkzaamheden?
Kankeronderzoek
wordt gebundeld
Aanvraag tot sloop
van het Kurhaus
(OUW/KWARTET WOENSDAG 13 DECEMBER 1972
BINNENLAND
K5
teit J
e c'x'f[et ziet ernaar uit, dat het vraagstuk
y Shop
taf
de inkomensnivellering in het loon-
ïan au o
i en J eleid voor 1973 een belangrijke rol
enigió ut spelen. In het zo moeizaam tot
0 and gekomen centraal sociaal-econo-
en V- akkoord z'Jn met ^et °°g hieroP
ie-dorp «e essentiële punten opgenomen. In
orzitte5 eerste Piaats de verwachting, dat de
enigijj rerheid de nodige stappen zal doen
secn n voor elkaar te krijgen, dat zelfstan-
"isda8i ge beroepsbeoefenaars en niet onder
Pos!ID c,a'°' va"ende werknemers binnen
te Hi perken van het loon- en prijsbeleid
cers ui ijven. En in de tweede plaats wordt
i van belang genoemd, dat de hoger
salarieerden relatief méér tot de ma-
ïpswe, ging bijdragen dan de lagere-inko-
dag 1 cnsgroepen.
;er ko; ooral deze laatste aanduiding is rijke-
5 wat< fc vaag. Er is niet alleen geen sprake
Hl ii een verplichting, maar bovendien
metö irdt zelfs niet bij benadering aange-
16 di ven. welke inkomens tot de hogere
kantin jhoren, evenmin, hoever de extra-
rd te itiging van deze inkomens zou moe-
'fêktr; D Saan- betekent, dat de onder-
ur. ndelende partijen in bedrijfstakken
ondernemingen er elke inhoud aan
nver* nnen geven, die zij verkiezen.
14 clnu, dat dreigt dan ook te gebeuren,
ilkenu vakbonden in het bouwbedrijf heb-
cembt o voorgesteld, alle werknemers in
vo°! ke bedrijfstak een gelijke loonsverho-
te §even (neerkomend op ƒ8 a
Gogh 6,50 per week) en de vakbonden in
in vi metaalindustrie wensen hetzelfde,
t{uitzondering van de prijscompen-
hes. Die willen ze wel in procenten
aan d gerukt zien. maar met een maxi-
an c im van 250 per procent, zodat
b ikers van inkomens boven de 25
'e n'ct de Volledige conlPensahe
jn kt )8en-
•n troi gen deze voorstellen hebben de be-
"y bten en technici in de metaalindus-
z'ch scberp gekant. Ook de centra
lorganisaties van hoger personeel, die
(rgen met minister Boersma over de
m* d ,oeri"S van het centraal akkoord
'p^ n praten, hebben (evenals vorig
r)latcn weten, niets voor de verlang-
Vs extra matiging te voelen. Voor dai
n(*Punt hunnen we, onder de huidige
q standigheden, wel enig begrip o{)-
gerell ngen. Immers, een ongenuanceerde
r geli ladering als die van de genoemde
dweu bonden (berekening van de unifor-
loonstijging door een bepaald per-
Ch lage van de totale loonsom te verta-
Kari iin een bepaald bedrag) doet enig
wi; Kjjt met name aan de groep met
g jS inkomen tussen de 20 en 35 mille,
s vo ider extra matiging zullen deze in-
irst-ii iens toch al minder stijgen dan de
fe inkomens. Dat is een gevolg van
belastingprogressie, de verhoging
2 1 januari a.s.) van de premiegren-
Pot in een aantal sociale verzekerin-
Hocu (je forse stijging van de premies
emhè Particuliere ziektekostenverzeke-
dagen e.d. Ook vorig jaar hebben de
ir. inisaties van hoger personeel ge-
houi gercj mee te werken aan extra mati-
1 ket i van de inkomensstijging. Deson-
lemb^- zo is uit onderzoek van het
rk ee ïbureau der Stichting van de Af-
gebleken, was de netto inkomens-
Hendrik Jacobus Jut (links) en
Christina Goedvolk.
Slachtoffer overleed twee weken later
1 .1 -K'W
mÊÊÊÊ^^mÊÊÊÊ
door Leo Kleyn
Het was, wat je nu zou noemen, voorpaginanieuws. Maar omdat er honderd jaar geleden over dat be
grip andere opvattingen bestonden, maakte het Dagblad van Zuidbolland en 's-Gravenhage van de
op vrijdag 13 december 1872 in Den Haag gepleegde dubbele moord melding op een binnenpagina, in
de rubriek 'Residentie-nieuws'. De bewoordingen, waarin dat gebeurde, maakten veel goed.
ithan van deze wat h°Ser gesalarieer-
dit jaar relatief niet onaanzienlijk
iór diner dan die van de lager betaalden
lieg? melijk 2,4 tot 3,5 procent).
jr(j, I komt nog bij, dat voor extra
enbaitiging van de inkomensstijging eer
een aantal vrije-beroepsbeoefenaars
ondef'k hogere inkomensklasse in aan-
;r rkiDg komen dan de werknemers i
bijl bedrijfsleven, wier salaris boven
iaarb gemiddelde ligt. De inkomensvor-
d 2 Dg van deze beoefenaars van vrije
iepen is nog vrijwel geheel ondoor-
bolle btig. Het is verheugend, dat minister
we rsma ook daarnaar een onderzoek
ereet ^ns Sebracht.
jl, alles betekent niet, dat de gedachte
do; i extra-matiging voor de hoger gesa-
lag 1 rden zou moeten worden verworpen.
mjss. iar in de huidige omstandigheden
r ef i deze matiging het best kunnen
idhufc rden nagestreefd via de compensa-
voor prijsstijgingen. Het is immers
gek, dat, bij een prijsstijging van
Tadi f°°rbeeld 8 procent (zoals dit jaar),
S land met een inkomen van 60.000
rn den een ompensatie van 4800 gul-
i ontvangt, terwijl iemand met een
omen van 15.000 gulden genoegen Kermis
nemen met 1200. Zijn de dage
levensbehoeften (brood, melk,
.-u.g, elektriciteit enz.) voor allen
*n n niet vrijwel even duur?
tart
'Niet dan met huiver', schreef het
blad, 'zetten wij ons neder, om de
bijzonderheden van het gruwelijk feit,
voor zoover wij er de wetenschap van
bekwamen, aan onze lezers mede te
deelen. Tegenover een moordgeschie
denis. als we thans hebben te verha
len, krimpt toch het menschelijk hart
pijnlijk ineen, getroffen door de ver
pletterende gedachte, tot welk een
diepte een medemensch, in het strik
net der heb- en moordzucht gevangen,
soms vallen kan'.
Huiverend en krimpend werd vervol
gens verslag gedaan van de moord op
de 62-jarige gefortuneerde weduwe
Maria Theodora van der Kouwen-ten
Cate en haar 27-jarige dienstbode He
lena Beelo. Beiden waren op vrijdaga
vond, om even over elven, naar later
bleek, in het huis van de weduwe aan
de Bogt van Guinea (het tegenwoordi
ge Huygenspark, vlakbij het station
Hollands Spoor) door dolksteken om
het leven gebracht.
Het duurde bijna 2 uur, voordat de
moord werd ontdekt. Ook dat, zo valt
tussen de regels door te lezen, verbijs
terde het Dagblad: "t Was Zaturdag;
de stad ontwaakte uit de rust van den
nacht, maar de woning der verslage
nen bleef gesloten, ook al trok dit,
vreemd genoeg, niemands aandacht in
zulke mate, dat men er de politie
kennis van gaf. Melkboer, bakker, sla
gen, knecht van den kruidenier, cou
ranten-jongen, asch- en vuilnisman:
allen belden, doch werden niet open
gedaan; bij een hunner scheen het
vermoeden van iets ongewoons te rij
zen, evenmin als bij de naaste buren.
De avond viel ook over de woning,
die weldra door den arm der wet zou
geopend worden en waar binnen de
rust heerschte des doods'.
De rust werd ten slotte verstoord
door de commissaris van politie,
Adolf Frederik Beukman, die, gewaar
schuwd door een kennis van de ver
moorde weduwe: 'Met zijn gewonen
ijver zich onmiddellijk, vergezeld van
een inspecteur, per rijtuig naar de
raadselachtige woning begaf. In de
keuken vonden de politiemannen de
slachtoffers van de aanslag.
De twee vrouwen, meldde het geen
detail verwaarlozende Dagblad, waren
'op de afzigtelijkste wijze' vermoord.
'Het lijk van mevrouw ligt met het
hoofd tegen de binnenzijde van den
dorpel en dat der dienstbare vóór de
kagchel, terwijl de voeten der ontziel
den elkander raken'.
Met trillende hand en overlopend ge
moed noteerde de Dagblad-schrijver
ten slotte 'dat de misdadiger of mis
dadigers op de meest onbarmhartige
en onmenschelijke wijze hun gruwel
volvoerden, en een einde maakten aan
het leven van een meesteres, wegens
haar karakter en menschenliefde door
allen bemind, en van een dienstbare,
die een sieraad van haar stand mogt
heeten'.
mr. W. Thorbecke, die het echtpaar
Jut verdedigden. Hij liet van de specia
listen weinig heel.
De Multatuliaanse filippica tegen de
'specialiteit der advokatery' heeft de
Multatuli-vorser Henri A. Ett op het
spoor van de zaak-Jut gezet. Onder de
titel 'Jut en zijn vrouw' publiceerde
hij in zijn in 1951 verschenen boekje
'Holland in rep en roer' (dat aanvan
kelijk 'Multatuli en de misdaad' zou
heten) de bevindingen van zijn speur
tocht door de archieven.
Na drie jaar
aangehouden
Geldgebrek
De toen 21-jarige Hendrik Jacobus
Jut werd door gebrek aan geld tot de
moord op de vermogende weduwe en
haar dienstbode gedreven. Het geld
had hij nodig om te kunnen trouwen
met de vier jaar oudere Christina
Goedvolk, die hij als kelner in een
Haags hotel, waar zij ook werkte, had
leren kennen. Het huwelijk gedoogde
weinig uitstel, want Christina was
zwanger. Overigens had zij al twee
buitenechtelijke kinderen, toen zij Jut
ontmoette.
Jut en zijn toekomstige vrouw waren
geen onbekenden van de door een
erfenis rijk geworden mevrouw Van
der Kouwen. Christina was, kort voor
dat de moord werd gepleegd, een paar
maanden dienstbode van de weduwe
geweest. Ook nadat zij op 1 november
1872 in betrekking was gegaan bij een
vriendin van mevrouw Van der Kou
wen, kwam zij met Jut nog geregeld
over de vloer bij haar vroegere werk
geefster, die het paar graag mocht.
Onvoorzichtig genoeg maakte de we
duwe er geen geheim van dat zij er
warmpjes bij zat. Haar vrienden en
kennissen, ook Christina en Jut, liet
zij haar kostbaarheden en geldswaar
dige papieren zien. Toen Jut vond dat
hij geld nodig had, wist hij waar hij
het moest zoeken. Na een paar keer,
gewapend met twee pistolen en een
dolk, de omgeving van het huis te
hebben verkend, sloeg hij op vrijdag
avond 13 december, in gezelschap van
Christina, zijn slag.
Of Christina wist dat Jut ook letter
lijk zijn slag zou slaan, is eigenlijk
nooit duidelijk geworden. Het ge
rechtshof heeft later geoordeeld dat
zij bij het plegen van de misdaad 'in
gemeen overleg' met Jut heeft gehan
deld, maar het is niet komen vast te
staan dat zij wist dat er bloed zou
vloeien. In elk geval heeft Jut de
dodelijke steken niet in haar aanwe
zigheid toegebracht.
Nadat Jut en Christina op die vrijdag
avond hadden aangebeld en door
Helena Beelo waren opengedaan, liep
Christina door naar boven, terwijl
haar vriend de dienstbode naar de
keuken volgde. Helena werd met drie
dolkstoten gedood, terwijl zij, met de
rug naar Jut toe, met de kachel bezig
was. Met de dolk in zijn hand liep
Jut naar boven en hij vertelde me
vrouw Van der Kouwen, dat Helena
onwel was geworden. Toen de wedu
we zich in de keuken over haar
dienstbode boog, pleegde hij zijn twee
de moord.
Van een onzer verslaggeefsters
ROTTERDAM De officier van
justitie, mr. A. G. Korvinus heeft
dinsdag een gevangenisstraf van
twaalf maanden, waarvan drie
voorwaardelijk met een proeftijd
van twee jaar geëist tegen de 22-
jarige stuurman binnenvaart Jo
han V. uit Vlaardingen.
Hij wordt er van verdacht op 18
september in Vlaardingen een 80-jari
ge vrouw te hebben bedreigd met een
aardappelschilmesje en haar 50 af
handig te hebben gemaakt, met de
woorden 'Nu geef je het geld dat je
in huis hebt, of anders siteek ik je
dood'.
Twee dagen eerder was Johan aan het
winkeltje met zijn oma, toen zij de
vrouw tegenkwamen en een praatje
maakten. Oma had zich laten ontval
len, dat deze er 'warmpjes' bijzat. Dat
herinnerde Johan zich twee dagen
later, toen hij na een twintig glazen
bier weer eens werd geconfronteerd
met het feit dat er geen cent in huis
was en hij geen werk had. Het bier
had hij op de pof gekregen.
Aardig onder invloed ging hij naar de
bejaarde toe, vertelde haar 'ik ben de
neef van 402', een flat of wat verder
en vroeg haar wat suiker te leen. Een
half uurtje later kwam hij om wat
zout vragen en in een verklaring
afgelegd bij de rechtercommissaris
zegt hij. 'Ik hoopte dat ze mij deze
keer binnen zou vragen'. Dat gebeur
de ook en Johan snuffelde de hele
kamer rond, bekeek de kaarten op de
schoorsteen en dressoir en greep op
een gegeven moment een aardappel
schilmesje uit het keukentje en zette
dat de vrouw op de keel.
Vijftig gulden kreeg hij en voor hij
wegging sneed hij eerst nog de tele
foonkabel door, haalde de huissleutel
uit de mantelzak en draalde aan de
buitenkant de deur op slot. Het mesje
gooide hij nog door de brievenbus
heen. De vrouw werd twee dagen
later bedlegerig en overleed veertien
dagen daarna aan een hartaandoening.
'juridisch kan ik niet bewijzen, dat
deze dood het gevolg is van de bedrei
ging', zo merkte mr. Korvinus op.
'Het is een bijzonder laffe daad ge
weest van verdachte. Het enige posi
tieve vind ik dat hij weinig ver
bloemd heeft in zijn verklaring bij de
politie.'
De raadsman van Johan, mr. P.
Schram stelde dat zijn cliënt toch
behoorlijk onder invloed van drank
was geweest en dat zijn geest vertroe
beld was. Hij legde er de nadruk op
dat het geheel wat 'knullig' was opge
zet, gezien het feit dat Johan zich
eerst had voorgesteld en zo de weg
naar zijn arrestatie al had geplaveid.
Hij drong aan op een voorwaardelijke
straf.
Mr. Korvinus onderstreepte echter
nog eens duidelijk de ernst van de
zaak. Bovendien vond zij het kwalijk
dat verdachte meteen na het gebeurde
de helft van het geld had opgemaakt
m een pattatJkraam. De rechtbank doet
op 22 december uitspraak.
De HÜLSGROEP behaalde in de eer
ste tien maanden van dit jaar een
omzet van DM 1.24 mrd., of iets meer
dan in dezelfde periode van 1971. Een
belangrijke verbetering van de resul
taten wordt eerst vanaf 1974 ver
wacht.
Logement
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Binnenkort zal er een centrale adviesraad voor de
milieuhygiëne in het leven worden geroepen, waarin 'naast de zeer
belangrijke inbreng van de wetenschap, ruimschoots plaats zal zijn
voor de vertegenwoordiging uit brede lagen van de bevolking'.
[[gjp a onze parlementsredactie
ra*1 !N HAAG Volgens dr. ir. J. L.
tfnnr Van Holten van de is ^et
nptomatisch, dat naar verhouding
1 Dmerkelijk meer gastarbeiders bij
'5«!eluklcen in de bedrijven zijn be
ken dan Nederlanders. Uit cijfers
het maandblad 'Veiligheid' blijkt,
jrde situatie voor de buitenlandse
4 fknemers bovendien slechter is ge-
ac irden.
rlwr H aanleiding van de ontploffing in
"e kruitfabriek in Muiden, waarbij
!e Marokkanen om het leven zijn
»J tomen en op grond van de beschik-
,,re cijfers over bedrijfsongelukken
i het PPR-lid aan minister
rdi trSma van sociale zaken: is de mi-
h ^et met de veronderstelling
k_F?' dat buitenlandse werknemers
worden ingezet in sectoren van
■aagenaam en onveilig werk?
De emotie die uit deze regels spreekt,
werd door velem gedeeld. De moord op
de weduwe Van der Kouwen en haar
dienstbode behoort tot de opzienba
rendste die in de negentiende eeuw
zijn gepleegd. De naam van de dader
is niet in vergetelheid geraakt, al
zullen weinigen die zich op de kermis
met de kop van Jut vermaken, besef
fen dat zij het hebben gemunt op het
hoofd van de man die aan de beruch
te moord schuldig werd bevonden.
De kermisattractie is nog geen hon
derd jaar oud, want na de moordaan
slag duurde het drie jaar voordat de
daders, de logementhouder Hendrik
Jacobus Jut en zijn vrouw Christina
Goedvolk, werden aangehouden. Het
gerechtshof in Den Haag veroordeelde
Jut in 1876 tot levenslange tuchthuis
straf en zijn vrouw wegens medeplich
tigheid tot twaalf jaar tuchthuisstraf.
Ook de berechting van Jut, die hon
derden toeschouwers op de been
bracht, vormde het gesprek van de
dag. De naam van Jut leeft niet
alleen voort op de kermis, maar ook,
zijdelings in de literatuurgeschiede
nis, dank zij de aandacht die Multatu
li aan het tegen Jut en zijn vrouw
gevoerde proces heeft besteed. In de
tweede druk van 'Duizend-en-cenige
hoofdstukken over specialiteiten', ver
schenen in 1879, wijdde de auteur van
'Max Havelaar' ook een hoofdstuk aan
de 'specialiteiten' van de advocaten
mr. P. W. A. Cort van der Linden en
'Het uitgangspunt', zo zei minister
Stuyt (volksgezondheid en milieu
hygiëne) gisteren bij de opening van
het nieuwe ministerie in Leidschen-
dam, 'zal vooral moeten zijn het sa
menhangende geheel van beleidsvraag
stukken op het gebied van de mi
lieuhygiëne. Ook kan voor deze raad
een belangrijke taak zijn weggelegd
bij de coördinatie van de adviserering
van het gehele milieu-hygiënische be
leid. Samenwerking met andere ad
viesraden is geboden. Kortom', aldus
de minister, 'deze raad zal in zijn
structuur veel overeenkomst vertonen
met die van de centrale raad voor de
volksgezondheid'.
De minister legde nog eens de nadruk
op de noodzaak van ziektepreventie.
Minder zieken betekent, dat de om
vang van die zorg beperkt kan blij
ven. Het betekent ook dat de medi
sche zorg zich meer kan richten op die
behandelingsmethoden waarvoor een
gespecialiseerde hulpverlening werke
lijk nodig is. Zo zou ziekenhuisopna
me, meer dan nu het geval is, gere
serveerd moeten blijven voor die ge
vallen waarin dit beslist noodzakelijk
is. In andere gevallen kan dan wor
den volstaan met een goed georgani
seerde poliklinische behandeling
(waarbij een patiënt niet wordt opge
nomen).
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De kankerresearch zal
landelijk gecoördineerd worden. De
raad voor gezondheidsresearch TNO,
die deze taak op zich gaat nemen, zal
in de eerste plaats een 'kaart van het
kankeronderzoek in Nederland' sa
menstellen. Verder gaat hij richtlij
nen aangeven voor de opstelling van
een algemeen werkplan voor onder
zoek, een samenhangend researchpro-
gramma op het gebied van kanker in
Nederland, waarover belanghebbenden
en zij die over de financiële middelen
beschikken, zoals het Koningin Wil-
helmina Fonds, zich zullen buigen.
Bij de kostenstijgingen in de gezond
heidszorg gaat het om de beheersing
van stijgingen als gevolg van de alge
mene stijging van loon- en investe
ringskosten en om de beheersing van
de toepassing van moderne medische
technieken. Het is niet zo, dat die
moderne medische ontwikkelingen af
geremd moeten worden', zei de minis
ter.
Van een verslaggever
DEN HAAG De Eploitatie Maat
schappij Scheveningen (EMS) en de
combinatie van Ballast-Nedam Groep,
Hollandse Beton-Groep en de Verenig
de Bedrijven Wilma willen gezamen
lijk een aanvraag bij het ministerie
van erm indienen om het Kurhaus te
mogen slopen
De vergunning is nodig omdat het
Kurhaus op de monumentenlijst is
geplaatst. De onderhandelingen tussen
de EMS en de combinatie van aanne
mingsbedrijven over de overname van
alle onroerende goederen van de EMS
in Den Haag en Scheveningen zijn
maandag hervat.
Volgens de heer R. Zwolsman (EMS)
gaat de aanvraag vandaag of "morgen
de deur uit. De heer Zwolsman wijst
erop, dat in de plannen ook sloop van
het gelijk met het Kurhaus gesloten
Grand Hotel is opgenomen, omdat
nieuwbouw meer mogelijkheden geeft
dan verbouwing. Omdat een vlakge-
maakt gebied in Scheveningen de
meest reële kansen voor het uitvoeren
van de bouwplannen biedt, is het ook
best mogelijk dat het 'Palace-gebouw'
waar de EMS nu een kantoor heeft,
ook zal worden afgebroken, aldus de
heer Zwolsman.
De kans dat de sloopvergunning voor
het Kurhaus wordt afgegeven acht de
heer Zwolsman groot. Het ministerie
zal over de aanvraag het advies van
de gemeente Den Haag moeten inwin
nen. Het Haagse gemeenteraadslid mr.
J. A. M. Borghols heeft namens de
confessionele raadsfracties onlangs in
de gemeenteraad verklaard niet te
geloven in behoud van het Kurhaus.
Bijna drie jaar lang wisten de kelner
en zijn vriendin uit handen van de
justitie te blijven. Na in februari 1973
in Den Haag te zijn getrouwd, ver
trokken zij in maart via Engeland
naar New York, waar Jut erin slaagde
een deel van de gestolen effecten en
kostbaarheden te verkopen.1 Twee
maanden later keerde het echtpaar
Jut terug naar Nederland. Het vestig
de zich in Vught, voor alle zekerheid
niet te ver van de grens, waar op 2
juli 1873 een dochtertje werd geboren.
In februari 1874 vertrok het gezin Jut
opnieuw naar het buitenland, ditmaal
naar Zuid-Afrika, maar ook daar was
het verblijf maar van korte duur.
Christina kon buiten Nederland slecht
aarden. Het gezin ging ten slotte in
Rotterdam wonen, waar Jut een loge
ment en koffiehuis kocht.
Gepraat in dat koffiehuis over de
herkomst van het geld waarover de
logementhouder kennelijk in zo ruime
mate beschikte, werd Jut ten slotte
fataal. Een van zijn klanten, Jan
Roelfs, van wie de commissaris van
politie in Rotterdam tijdens het pro
ces tegen Jut zou verklaren dat het
'een liederlijk gemeen sujet' was,
legde een verband met. de drie jaar
eerder in Den Haag gepleegde roof
moord en probeerde Jut te chanteren.
Toen dat mislukte, gaf Roelfs hem
aan bij de politie.
In het Dagblad van Zuidholland en
's Gravenhage van 12 en 13 september
1875 werd een zucht van verlichting
geslaakt. 'Hoe ondoordringbaar', zo
stond er te lezen, 'de sluijer ook
scheen, die nog altijd gespreid bleef
over het groote drama, in den nacht
van 13 op 14 december 1872 hier ter
stede voorgevallen, en dat niet alleen
in deze gemeente, maar door het
geheele land en zelfs daar buiten de
gemoederen in beweging bragt en in
groote spanning hield; hoe behen
dig de daders hun misdaad ook over
legd en uitgevoerd hebben, hoe zorg
vuldig zij haar ook verborgen wisten
te houden; hoe gunstig de omstan
digheden ook geweest zijn om hen
aan den arm der gerechtigheid te ont
trekken; eindelijk toch zijn de
moordenaars ontdekt.'
De Hendrik Jacobus Jut opgelegde
levenslange tuchthuisstraf duurde
maar kort; op 12 juni 1878 overleed
Jut, 26 jaar oud, in de gevangenis in
Leeuwarden. Christina Goedvolk zat
haar twaalf jaar tuchthuisstraf uit; na
haar ontslag uit de gevangenis leidde
zij, als 'de vrouw van Jut' overal met
de vinger nagewezen, een triest be
staan, dat op 26 juni 1926 eindigde in
het Stads-armen- en ziekenhuis in
Haarlem.
Tweeëndertig dagen in een verlaten,
woest deel in het barre noorden van
Canada, tussen zwaar beboste en even
zwaar besneeuivde bergen, bij een
temperatuur van tegen de veertig gra
den onder nul, zonder redelijk voed
sel, met twee gebroken enkels, een
gebroken knie, een gebroken neus en
bevroren vingers, wie houdt dat uit?
Piloot Martin Hartwell (45), wiens
tweemotorig vliegtuigje op die plaats
neerstortte, heeft het gered. Vanuit
een veilig, warm ziekenhuisbed in
Yellowknife de bestemming die hij
normaal gesproken had moeten berei
ken heeft hij zijn verhaal gedaan.
Niet volledig, want dan zou er niets
overblijven voor kranten als de Lon-
dense Sunday Mirror en nog veel
meer Amerikaanse bladen, die voor
een goed verhaal best een flink be
drag willen neertellen, maar dan moet
er natuurlijk nog wel iets te vertellen
zijn.
Hartwell trok dus exact een kwartier
uit om de hoofdzaken van zijn avon
tuur los te laten. Drie mensen had hij
uit Cambridge Bay op Victoria Island
in het uiterste noorden opgehaald:
een zwangere Eskimovrouw, die 'op
het laatst liep'', een Eskimojongen die
voor een chronische blindedarmontste
king naar het ziekenhuis in Yellow
knife moest eh de Engelse verpleegster
Judy Hill van 27. Ongeveer halverwe
ge het einddoel, aan de zuidpunt van
het Grote Berenmeer, stortte het toes
telletje neer. Het was 8 november,
avond en bar koud. Hartwell, die toch
al twee jaar vliegervaring in die
buurt achter de rug had, was toen
dik 300 kilometer uit de koers. De
raak
Al maanden zwierf hij door de Haar
lemmermeer zonder vaste woon- of
verblijfplaats. De politie, wie dat al
lang een doorn in het oog was, zag
hem gistermiddag opnieuw langsko
men, pakte een geweer en schoot.
Raak. Nu was dat zo'n daktari-geweer
net als in de gelijknamige televisiese
rie, zodat de zwerver alleen verdoofd
was en op het politiebureau uit zijn
droom ontwaakte. Vermoedelijk wordt
hij binnenkort naar een dierentuin
gebracht, omdat hij een ooievaar is,
die zijn kornuiten op weg naar zonnig
Afrika blijkbaar misgevlogen is.
verpleegster was direct dood, de Eski
movrouw overleed een paar uur later.
De 14-jarige David Kootook leefde
nog 23 dagen. Aan hem, zegt Hart
well, heb ik mijn leven te danken.
De piloot, die met zijn gebroken lede
maten geen kant op kon, gaf de
jongen instructies. Zo kon David een
tent bouwen van de canvashoes om de
motor. 'Hij was doodsbang. Hij kon
niets, ik moest hem alles vertellen.
Hij kon niet met een bijl omgaan, hij
kon geen vuur maken en wist niet
hoe hij droog hout kon vinden.' Om
dat de noodrantsoenen van het vlieg
tuig opraakten, voedden David en
Hartwell zich een week lang met
mossen. Daarna stuurde Hartwell de
jongen naar het meer om in een bijt
vis te vangen. Bijna ücee dagen bleef
David weg. 'Toen hij terugkwam, had
hij alle wil om in leven te blijven,
verloren. Hij besloot te sterven. Hij
bleef gewoon liggen en drie dagen
later zvas hij dood.' De verwondingen
van de vlieger waren toen zoveel
beter, dat hij weer een beetje rond
kon kruipen. En zo ontdekte de piloot
van een Canadees luchtmachttoestel
hem een paar dagen geleden. Zaterdag
ochtend waadden twee bemanningsle
den een uur lang door de hoge
sneeuw voor ze hem konden bereiken.
Hartwell mag dan blij zijn dat hij er
tamelijk heelhuids van afgekomen is,
over de schuldvraag is nog niet ge
sproken en dat zal toch eens moeten
gebeuren. Volgens een van de redders
stortte het toestel neer, toen Hartwell
een kaart probeerde te pakken. Het
vliegtuigje raakte op dat moment met
de punt van een vleugel een boomtop
en dat was het begin van alle ellende.
van olifanten en nijlpaarden pal naast
elkaar. Van de toch al bijzonder goed
aan elkaar gewende dieren zijn een
olifantsdame en een nijlpaardheer zo
hevig op elkaar gesteld, dat ze elkaar
best de rechterslurf zouden willen
geven, ware het niet dat de heer het
zonder moet doen. Nu moet hij er
genoegen mee nemen zich over het
hek heen door zijn vriendin te laten
beslurven.
heerbaan
slurven
In de zgn. Afrikaanse hoek van Ouwe
hands Dierenpark liggen de verblijven
De Via Cassia, waarlangs de Romeinse
legioenen eertijds trokken om het
land van de Etrusken te veroveren is
opnieuw zeventig meter korter. Vol
gens de politie van de stad Vitorbo
hebben dieven honderden grijze ba
saltblokken uit de heerbaan gestolen,
evenveel als in juli van dit jaar ook
al weggehaald zijn.
Ziekelijk
De Haagse roofmoord heeft Jut niet
de kop gekost; in 1870, twee jaar
voordat die moord werd gepleegd, was
de doodstraf afgeschaft. In de ogen
van zeer velen was dat in elk geval
twee jaar te vroeg gebeurd. Het Dag
blad maakte zich tot hun tolk, toen
het, na de ontdekking van de moord,
schreef: 'De menschelijke consciëntie
eischt voor zulke moordenaars, dat zij
met hun leven den moord van ande-
rer leven boeten. Een ziekelijke staat
kunde heeft in ons vaderland, helaas!
der overheid het zwaard der geregtig-
held uit de hand geslagen'.
Ett maakt er melding van dat tijdens
het tegen Jut gevoerde proces een als
getuige optredende koopvrouw de eed
aflegde met de woorden: 'Zo waarlijk
helpe mij God almachtig!En de
moordenaars aan de galg'. De 'dood
straf-vrienden', zoals het Weekblad
van het regt van 20 september 1875
hen noemde, kregen hun zin niet.
Maar op de kermis hebben ze sinds
dien ruimschoots de gelegenheid ge
had hun onlustgevoelens daarover af
te reageren.
'Hij zegt dat hij z'n hele leven in een flits voorbij zag gaan, behalve zijn rij-
beschermers gegeven, maar die asbestdeken sjouwt hij ook nog overal mee
lessen.'
