'De kinderen leren het geloof van
hun moeder en hun grootmoeder.
Gesprek met patriarch Maxim van Bulgarije
7
/IRISTOIMR
vandaag
Wel luisteren naar nieuwe theologieën,
maar ze niet zelf gaan najagen
Trouw
K wart et
Heinemann steunt
anti-racisme fonds
V houdt van puzzelen?
Beroepiugs-
werk
Boekenetalage
TROUW/KWARTET WOENSDAG 13 DECEMBER 1972
KERK T2/K2
door A. J. Koejemans
Op de top van een heuvel, in het middelpunt van een uitgestrekt plein, dat aan zijn randen overgaat
in parkachtige plantsoenen, verheft zich de Alexan der Newski Kathedraal. Zijn glanzende koepels te
kenen zich op deze warme najaarsdag scherp af te gen de blauwe hemel. Als terzijde geschoven, haast
onopvallend mte haar lage bouw van roodbruine b aksteen, staat de oudste kerk van Sofia, de St. So*
pliia er naast. Er vlak tegenover, aan de andere zij de van het plein, bevindt zich het massieve gele ge
bouw van de heilige synode der Bulgaarse orthodo xe kerk. Hier werd ik door zijne heiligheid de pa
triarch Maxim, in audiëtie ontvangen.
Dat klinkt plechtig; het was het niet.
De kerkvorst komt me aan de deur
van zijn ontvangstkamer tegemoet:
'Ah! Daar bent u al!' en steekt me
beide handen toe. De zwarte, wijde
talaar accentueert nog zijn rijzige ge
stalte. Aan een gouden ketting hangt
op zijn borst een medaillon van Maria.
Onder de borstelige wenkbrauwen
lachen zijn blauwe ogen; zijn korte,
vierkante baard markeert een vriende
lijke mond. Een man, wie elke pose
vreemd is. Even eenvoudig is de sa
lon, waarin hij mij binnenvoert. Een
paar met blauw trijp overtrokken fau
teuils, een laag tafeltje, een enkele
ikoon aan de wand. We zitten met z'n
drieën in een kring. De derde is bis
schop Johan, die als tolk is meegeko
men.
Het patriarchaat van Bulgarije is al
meer dan duizend jaar oud, de
Bulgaarse orthodoxe kerk is van haar
aanvang af in de negende eeuw
een autocefale, dwz. op zichzelf
staande, kerk geweest. Maar langer
dan de helft van die tijd kon er geen
patriarch worden gekozen. Vijf eeu
wen lang leefden de Bulgaren als
slaven onder Turkse overheersing. Ve
le, vele tienduizenden Bulgaren stier
ven als martelaren voor hun geloof
en hun nationaliteit. Daarbij voegden
zich de pogingen van de Bulgaarse
intelligentsia, het Grieks als weten
schappelijke, literaire, en ook als
kerktaal in te voeren, dus om Bulga
rije te helleniseren. Pas het ingrijpen
van Rusland verschafte het land in
1876 weer een zekere mate van onaf
hankelijkheid.
Daarom voelt men zich hier zeer
sterk met de Russen verbonden. Tal
rijke monumenten in de stad herinne
ren aan dit gebeuren. Ook de Alexan
der Newski Kathedraal is zulk een
monument. En daarom wordt vandaag
en morgen (6 en 7 november) in
Bulgarije de dag van de Russische
Revolutie even uitbundig gevierd als
in jde Sowjet-Unie.
Bevrijding
'Wij hebben zegt de Patriarch nu
hetgeen zich bij ons na de tweede
wereldoorlog heeft ontwikkeld, als
een echte bevrijding ervaren, ook als
een bevrijding van onze kerk. Daarom
heeft de volksregering de zegen van
de kerk ontvangen'. 'De voorafgaande
regiems ontvingen die zegen niet?'
'Wij waren daartoe gedwongen. De
kerk was toen met de staat verbon
den, zij was de ondergeschikte van de
staat. Na 1874 werden wij geregeerd
door vorsten, die ons door buitenland
se mogendheden waren opgedrongen.
Nu zijn kerk en staat van elkaar
gescheiden, en konden wij zelfstandig
beslissen. Ook kon pas in de Volksre
publiek Bulgarije, die nu een echte
onafhankelijke staat is geworden, het
patriarchaat worden hersteld. Het is
de erkenning door onze regering van
de grote verdiensten, die de Bulgaarse
De redactie beüoudt ilch het recht voor om
ter opname In deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publlkatle wordt met dc naam van de
Inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus 859. Arasterdam.
Dubbelzinnig (5)
Het woord 'dubbelzinnig' (waarvan ik
me niet herinner, dat prof. Van de
Berg het ter synode gebruikte), heeft
onder ons een ongunstige betekenis.
Ik neem direct aan dat prof. Kuitert
het woord in neutrale zin heeft be
doeld en niet in die ongunstige zin.
Het besluit van de synode was dan
ook niet dubbelzinnig in die ongunsti
ge zin. Dit besluit wilde alleen zeggen
dat mensen die over het gebeuren dat
ons in Gen. 3 wordt verteld, verschil
lend denken (sedert de opheffing van
Assen 1926 is het niet meer nodig dit
verhaal in letterlijk zintuiglijk waar-
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
Drs. J. Tamminga.
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
neembare zin te verstaan; het m&g,
maar hóeft niet!) elkaar hebben ge
vonden in een gemeenschappelijke
verklaring, waar ieder achter kon
staan, zonder dat er een dubbele bo
dem in zit. Daarom betreur ik het
gebruik van het woord 'dubbelzinnig'
dat nu eenmaal een ongunstige ge
voelswaarde heeft.
Bilthoven
ds. J. L. van Apeldoorn
lid geref. synode
Tongentaai (10)
De demonstratie van Dr. KJ. Kraan
tijdens de theologische conferentie op
Wouschoten, demonstreerde wel een
gave, maar dan van nabootsing. Wie
toch origineel heeft, onderkend de
imitatie. Dit wordt duidelijk onder
scheiden door kinderen Gods, die na
dat ze persoonlijk gedoopt zijn met
de Heilige Geest deze gave van ton
gentaai, uit genade hebben verkregen.
Zij spreken dan pas in tongen, als ze
door de Heilige Geest daartoe bewo
gen worden en God hun tong en
mond daarvoor wil gebruiken.
Laten we niet verbaasd zijn over zulk
een optreden van dr. Kraan. Hij de
monstreerde werkelijk zijn eigen IK-
geest toen hij daar zei: 'Let U op, dan
ga IK nu in tongentaai spreken'. In
Jeremia 23 staat vermeld: 'Zie Ik zal
de profeten, spreekt de Heer. Die hun
tong nemen en spreken: Hij heeft het
gesproken'.
De eigenwillers raad ik aan eens niet
vooraan te gaan staan om te spreken,
maar op de achterste bank van een
Gemeente Gods te gaan zitten, en te
luisteren en te leren. Drink dan zo
veel Levend Water totdat het Wijn
wordt. Luisteren naar een misschien
wel ongeleerd en zeer eenvoudig
mens, maar die dan blijkt een gezant
van God te zijn. Het wonder van
Kana zal dan werkelijkheid worden
en niet alleen alle verstand in deze,
maar ook alle misverstand zal uitge
sloten zijn. Jezus is Overwinnaar.
Prijs de Heer.
Amsterdam H. W. A. E. van Dijk
x) Herplaatsing wegens misstelling.
Muiden
Onder deze kop zou ik het bericht
over de zoveelste kmitfabriek-Muiden-
ramp willen vatten. Het is voor mij
een aanleiding om een pleidooi te
houden om Nederland bij de neutrale,
niet gebonden, beperkt bewapende of
ontwapende landen te krijgen. 'Mui-
den' is maar een bagetel vergeleken
bij de ramp die een oorlog zou bren
gen. Want in deze oorlog zou het
kleine strategisch belangrijke Neder
land binnen enkele minuten van de
kaart zijn geveegd. De USA vormen
de spil van de NATO en de USA
ontziet zijn bondgenoten niet om op
hen de lasten van de oorlog tegen
Indochina af te wentelen en de USA
zal zeker alles doen om de partners
van de NATO enz. op te offeren.
Denk daarbij nog aan het dun bevolk
te gebied van de USA en het dicht
bevolkte West Europa.Laat men niet
aankomen met 'verdediging van de
vrijheid' tegenover het communisme.
Want ten eerste valt er na de eerste
vernietigende minuten al niets meer
te verdedigen en tweede zijn we dan
opgeofferd aan een systeem dat ver
schrikkelijker is dan het communis
me. Zie behalve koloniale oorlog te
gen Indochina het in stand houden
door de USA in de hele wereld van
allerlei tegen het volk gerichte regi
mes.
Amsterdam
D. Veenstra
orthodoxe kerk heeft gehad voor het
behoud van de nationale gevoelens, de
hoop en de trots der Bulgaren. De
stichter van onze nieuwe staat, Georgi
Dimitroff, heeft het onomwonden uit
gesproken, dat er zonder onze kerk en
in het bijzonder zonder onze kloosters
thans geen Bulgaars volk meer zou
zijn, en dus ook geen Bulgarije van
het Vaderlandse Front. Wilt u precies
weten, wèt hij gezegd heeft?' Als ik
knik, snelt een secretaris al weg om
het betreffende deel van Dimitroffs
werken uit de bibliotheek te halen.
Bisschop Johan vertaalt de passage
vlot voor me In het Duits. Zij onder
streept vooral Dimitroff's mening, dat
er een onderscheid bestaat tussen de
Bulgaarse orthodoxe kerk en de rol,
die christelijke kerken elders wel heb
ben gespeeld. Zij bewaarde het
Bulgaarse volk voor het lot, als natie
te sterven.
'Ook wij zijn trots op hetgeen onze
kloosters en kerken voor de geschie
denis en de cultuur van Bulgarije
hebben gedaan', vervolgt Patriarch
Maxim. 'Veel hebben zij bijgedragen
tot de verheffing van het volk. Onze
regering weet dat en waardeert dat.
En zoals vroeger nemen we ook nu
deel aan de edele strijd voor de vrede
en de nationale zelfbezinning van ons
volk'.
Leren van moeder
Ik zeg: 'In de DDR hebben de kerken
heel wat moeite gehad hun plaats te
vinden In de zich daar ontwikkelende
socialistische samenleving'. Volgens
de patriarch heeft de Bulgaarse ortho
doxe kerk zulke problemen niet ge
kend. 'Onze positie is ook een andere',
zegt hij. 'Wij zijn als kerk geen partij
en wij willen ook geen christelijke
partij zoals de CDU. Wij hebben een
duidelijke taak: ons geloof verkondi
gen. Natuurlijk, als staatsburgers
staan wij ook in dienst van het wel
zijn van ons land'. 'En bestaan er
geen beletsels voor de geloofsverkon
diging?'
'Geen enkele. Wij zijn volkomen vrij'.
'Ik heb begrepen, dat uw kerk in het
verleden heel veel heeft gedaan voor
het onderwijs, de ontwikkeling van
het volk. Nu zijn alle scholen
staatsscholen geworden'.
'Ja, wij accepteren dat. Wij verheugen
ons erover, dat onze regering zoveel
voor de ontwikkeling van het onder
wijs doet'.
'Maar zij geeft uiteraard geen gods
dienstige opvoeding?'
'De kinderen leren het geloof van hun
moeder, hun grootmoeder. Die brengen
hen mee in de kerk en vertellen hen,
wat het betekent, hetgeen daar ge
beurt'.
'Kerk en staat zijn gescheiden, zegt u.
Toch hebt u voortdurend met de staat
te maken. Ik heb ook de heer Kütsju*
kov ontmoet, die namens de regering
de kerkelijke aangelegenheden behar
tigt'.
'Juist door dit ambt kunnen de be
trekkingen tussen kerk en staat zich
normaal ontwikkelen. Het voorkomt
wrijvingen. Wij ontvangen een zekere
subsidie; over de wijze, waarop wij
dit geld willen besteden beslissen wij
zelf. Bovendien krijgen wij van de
staat alle steun die nodig is voor het
onderhoud van kerken en kloosters,
voor het drukken van onze kerkbla
den en periodieken
'Ook van bijbels?'
'Een commissie is zopas gereed geko
men met een nieuwe vertaling van
het Nieuwe Testament en van de
Psalmen. Deze vertaling is ook door
de andere kerkgenootschappen
aanvaard. Het papier voor het druk
ken krijgen we van het Internationale
Bijbelgenootschap en de regering
heeft ons verzekerd, dat binnenkort
met het drukken zal worden begon
nen. Voor het vervaardigen van voor
werpen, die voor onze eredienst nodig
GENEVE (EPD) Met een gift uit
persoonlijke middelen, waarvan de
grootte nog niet bekend is, heeft de
Westduitse president dr. Gustav Hei
nemann het anti-racisme-program van
de wereldraad van kerken gesteund.
Het geld is bestemd vobr het fonds,
waaruit humanitaire hulp aan bevrij
dingsbewegingen wordt gegeven. Dit
deel van het anfci-racisme-program on
dervindt vooral in Duitsland veel kri
tiek, omdat men vreest, dat daarmee
indirect gewelddadige acties gesteund
worden. De meeste Westduitse kerken
beperken hun deelname aan het anti-
racisme-program dan ook tot speciale
konkrete projecten. Daarentegen
sprak president Heinemann reeds bij
zijn bezoek aan Genève eind septem
ber de hoop uit, dat de oproep aan de
kerken tot verdubbeling van het spe
ciale fonds tot een miljoen dollar
succes zou hebben.
Heinemann is het tweede staatshoofd,
dat uit persoonlijke middelen aan het
antiracisme-programma der wereld
raad heeft bijgedragen. Vorig jaar
gaf koningin Juliana 700.000 gulden.
Patriarch Maxim van Bulgarije.
zijn, bezitten we een eigen
werkplaats'.
'U sprak zoéven van andere kerkge
nootschappen
'Zij zij* klein. Van de acht-en-een-half
miljoen Bulgaren behoren er zeven
miljoen nominaal tot de orthodoxe
kerk, al zijn er wel zeer velen (met
een wat pijnlijke mond) atheïst ge
worden. Toch zegt men wel eens
(lacht) Bulgaar zijn is orthodox zijn;
wie dat niet is, is geen echte
Bulgaar'.
'Dimitroffs moeder was congregationa-
liste. Was hij dus eigenlijk geen echte
Bulgaar?'
'Natuurlijk wel! (Lachend). Het is
maar een volksgezegde. Wij werken
op verschillend gebied met de andere
kerkgenootschappen samen, wij heb
ben vaak ontmoetingen. Wij zoeken,
ook in de wereldraad, naar wat ons
verenigt'.
'En met de Islam?'
'Nee, met de Islam hebben wij nauwe
lijks enig contact. Er is ook geen
vijandschap meer, geen twist; je zou
kunnen zeggen: vreedzame co-existen
tie'.
'De Joden?'
'Er leefden vóór onze revolutie zowat
65.000 Joden in Bulgarije. Er is hen,
ondanks de Duitse overheersing die
we ook hier kenden, geen haar ge
krenkt. Dat is zoweL de verdienste
van het toen nog illegale Vaderlandse
Front als van onze kerk. Vooral mijn
voorganger Kyrill, toen nog metropo
liet van Plovdiv, heeft zich daarvoor
ontzaglijk ingespannen. Geen Jood is
(ADVERTENTIE)
En u heeft de speciale Puzzelmee-krant
van TROUW/KWARTET gemist?
Vraag er dan snel een aan.
De grote puzzelwedstrijd Puzzelmee
duurt t/m 27 januari 1973.
Twintig weken lang zijn er voortdurend
flinke prijzen te winnen. In totaal maar
liefst zo'n 40.000 gulden.
Win een van de tien
draagbare t.v.'s voor buiten en binnen, voor
boot, caravan of tuin, maar ook als tweede
toestel in huis. Voor akku en lichtnet.
De zevende ronde begint vrijdag 15 dec. a.s.
Vraag naar de gratis Puzzelmee-krant.
TROUW/KWARTET, Postbus 859, Amsterdam.
uit Bulgarije weggevoerd naar een
concentratiekamp, geen leed is hen,
als elders, overkomen. Het overgrote
deel van hen is echter na de oorlog,
als Joodse patriotten, naar Israël ge-
emigreerd. zou, als u tijd had, in
Sofia een tentoonstelling kunnen zien,
hoe de Joden door ons werden gered'.
Het gesprek wordt informeler. Er
wordt koffie met een klein glaasje
Bulgaarse cognac (d<ie voortreffelijk
is!) rondgediend. De ontmoeting met
deze man verrast me steeds meer. Bij
zijn positie en zijn titel zijne
heiligheid! stelt men zich allicht
iets zeer plechtigs, vrijwel ontoegan
kelijks voor. In plaats daarvan ont
moet ik een zeer openhartig mens. die
veel en hartelijk lacht, en wiens ogen
telkens weer vrolijk oplichten. Ter
wijl wij het glas heffen Nazdravje!
Gezondheid! zeg ik hem dat ook.
Hij kijkt verrast, glimlacht:
Afkomst
'Dank u. daar ben ik blij om. Ja, de
ogen weerspiegelen de innerlijke
stemming. Maar dat geldt niet alleen
voor mij. Zo is ons volk: vroom en
openhartig. Ik ben een zoon van dat
volk. Ik ben geboren in het dorp
Oresjak, dat betekent zoveel als No
tendorp. Er stonden veel walnotenbo-
men. Dat was in 1914. Mijn vader was
meubelmaker; mijn moeder niet meer
dan huisvrouwdat was toen nog
gewoon! Ik ging naar de dorpsschool,
daarna naar het seminarie. En toen
was er geen geld meer voor de acade
mie
Twee jaar heb ik toen in het diocees
Roesse als boekhouder en zanger de
kost verdiend, tot ik eindelijk ^een
stipendium voor de academie kreeg.
Daarna tal van functies (somt ze
op), tenslotte elf jaar, ruim, metropo
liet van Lowitsj. En nu (weer la
chend) ben ik dan tot Patriarch geko
zen, opvolger van de onvergetelijke
Kyrill, die verleden jaar stierf
Grote invloed heb ik ondergaan van
het klooster Trojan. Daar ben ik ge
doopt endoor mijn moeder in de
godsdienst ingewijd. De abt van het
klooster was een heel wijze man, ik
ben hem veel dank verschuldigd. Ik
ga er met m'n vakantie nog altijd
heen. Ik geloof, dat er geen klooster
op de wereld is, dat zoveel geestelij
ken heeft voortgebracht als dit. Kent
u onze kloosters?'
Ik vertel hem, dat ik het klooster van
Rila heb bezocht en dat van Batsjko-
vo nog hoop te zien. Ook enkele
kerken heb ik bezocht.
'En wat is uw indruk?'
'Eén ding heeft me sterk getroffen.
Bij ons, vooral in onze rooms-katho-
lieke kerken, valt de nadruk op het
lijden. In geen kerk ontbreken de
kruisstaties, de lijdensweg van Chris
tus is overal het centrale motief, dat
de afbeeldingen verkondigen. Zij ont
breken bij u.. In plaats daarvan valt
de aandacht op Jezus als leraar en als
rechter over het kwaad in de wereld.
Vooral in de Newski schenen mij de
wandschilderingen zeer aards gericht,
nauw werd Jezus er met het leven
van de gewone mensen verbonden'.
'De gekruisigde Christus ontbreekt
niet. Maar u hebt gelijk, wij leggen
de nadruk op het leven, de opstan
ding tot leven. Wij verheorlijken het
lijden niet, maar de verlossing uit het
lijdenprediken wij'.
'Het lijkt mij humaner. Uw liturgie
komt ons echter vreemd voor. Velen
bij ons staan daarom nogal afwijzend
tegenover de Oosterse Orthodoxie.
Men, spreekt dan wel van een
versteend ritueel, en van te weinig
belangstelling in uw kerk voor de
ontwikkelingen in de moderne theolo
gie'.
Zuiverst bewaard
'Wel, wij menen, dat wij de vormen
van onze eredienst het zuiverst heb
ben bewaard, zoals ons die door de
apostelen zijn overgeleverd, en willen
er daarom niets in veranderen. Wij
hebben geen behoefte aan eindeloze
theologische disputen, het gaat om de
verkondiging van Gods Woord, van
het Evangelie. Steeds nieuwe theolo
gieën we nemen er wel kennis van,
maar jagen ze niet na. Wat wij ver
kondigen, zullen de mensen wel naar
hun eigen situatie toe vertalen'.
'Een andere kwestie. Sommigen bij
ons vrezen, dat na de doorstane crisis
van 1968, het gewicht van de Oosterse
Orthodoxie in de Christelijke Vredes
conferentie tezeer is toegenomen
Men vreest een overheersing. Theolo
gische en kerk-organisatorische ver
schillen kunnen soms een breekpunt
vormen'.
'Dat is een onjuist gevoelen. Wij
streven niet naar- een theologische
overheersing, ook niet in de vredesbe
weging. Wij moeten altijd blijven zoe
ken naar wat ons verenigt en ons
door zulke vragen niet laten verde
len'.
Het gesprek, dat bijna anderhalf uur
heeft geduurd, loopt ten einde. Als ik
afscheid wil nemen zeg ik als
simpele doopsgezinde! wel wat
moeite te hebben, hem met 'Uwe
Heiligheid' aan te spreken. Kan een
mens 'heilig* zijn?
'Een mens? Natuurlijk niet!', lacht
hij. 'Een mens is zondig, Maxim is
zondig! Een mens is niet heilig. Al
leen het ambt. Zijne Heiligheid
Maxim bestaat niet. alleen zijne hei
ligheid de patriarch'.
'Mag ik dan afscheid nemen van een
goed en wijs man?'
Aan de deur drukken wij elkaar de
hand; de handkus, eerbiedbetuiging
van zijn gelovigen, verwacht hij van
mij niet. Zijn ogen tintelen weer als
hij nog vraagt:
'En heeft CSKA tegen Ajax een
kans?'
'Misschien als onze helden wat
vermoeid mochten zijn
'Wel, laat de beste winnen!'
GERAFFINEERD
Bruggen hebben de bedoeling dat het
verkeer ondanks een 'onoverkomen-
lijk' water, doorgang kan vinden. De
functie van een brug ligt in het vlak
van de communicatie. Een rivier, een
kanaal kan een soort natuurlijke
scheiding tussen mensen aanbrengen.
Maar een brug maakt een einde aan
die scheiding, men kanelkaar berei
ken alsof er geen water was. En bij
een brug doet het er niet meer toe of
het water diep is, het kan niet meer
'veel te diep' worden. Des te merk
waardiger is het dat wij die uitdruk
king kennen van: over de brug ko
men, in de betekenis van: bezwaren
overwinnen. De brug is er wel, maar
wij blijken bezwaren te hebben om er
gebruik van te maken. We waren
gewend aan de scheiding, aan de af
stand, het gaf ons een gevoel van
veiligheid: bij ons was het zus en bij
'die lui van de overkant' was het zo.
Dat wist je en daar kon je je aan
houden. Maar de brug maakt daar een
eind aan. Je kunt zo maar gaan
kijken of het beeld dat je van 'die lui
van de overkant' hebt klopt. En men
sen gaan kijken en komen dan tot de
ontdekking dat het niet zo is. De
brug kan de opheffing van de polari
satie betekenen. We leren elkaar ken
nen en krijgen inzicht in eikaars
gedachten. Toch zullen er mensen
blijven die niet over de brug willen
komen. Waarom? Je kunt er het eige
ne mee verliezen! Je zou je visie op
'die lui enz.' eens moeten wijzigen!
Zelfs bij de actie die ons allen in deze
dagen in touw wil hebben (Kom over
de brug) blijken er mensen te zijn
die er niet voor voelen om over de
brug te komen. We zullen ons maar
niet verdiepen in hun motieven. Eén
motief mag echter niet onweerspro
ken blijven, nl. dat van één van onze
C-omroepen, nl. dat deze aktie (voor
de bouw van een pastorie in Bondo-
woso, restauratie van een kerk in
Banuwangi, steun bij de uitgave van
een nieuwe Indonesische bijbel, hulp
voor kerkelijk werk aan minderheids
groepen in oostelijk Europa, uitrus
ting voor 57 centra voor de bestrij
ding van ondervoeding en kindersterf
te, verzorging van 38 polio-patiënten
in Tripoli 't is maar een greep uit
de 741 projecten), dat deze aktie een
geraffineerde vorm van steun aan de
revolutie zou zijn. Toegegeven: een
manier om buiten schot te blijven.
Maar dan wel een hele zwarte. En:
geraffineerd.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te St. Maartensdijk: J. Jon-
gerden te Wijk bij Heusden; te IJssel-
muiden: G. Jansen, hulpprediker te
Driedorp bij Nijkerk: te Den Haag-
Loosduinen: L. E. Emmen te Bergent-
heim (toez.); te Woudenberg: J. den
Besten te Huizen (toez.).
Aangenomen: naar Zuidwolde (Dr.):
A. H. Smits te Kerkrade.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Den Helder: H.
Koetsveld te de Lier, die bedankte
voor Velp en voor Zoetermeer.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen: te Hasselt: L. J. Joosse,
kand. tp Hattem; +n Ferwerd-Hallum:
E. Woudt, kand. te Bunschoten.
CHR. G*CREF. KERKEN
Beroepen: te Zaandam: Ch. Verhage
te Den Haag-C.
Aangenomen: naar Zuidland-Spijkenis-
se: H.U. Westerterp te Midwolda.
GEREF. KERKEN (VRIJG.; B.V.)
Aangenomen: naar Hardinxveld-Gies-
sendam, dhr. S. A. van der Veer,
hulpprediker geref. kerk te Warns.
C. Buddingh: Verveling bestaat niet.
Nieuwe dagboeknotities. De Bezige
Bij Literaire Reuzenpocket 406
283 blz. 19,50.
'Verveling bestaat niet' is de tweede
lijvige bundel met dagboeknotities
van de in Dordrecht wonende schrij
ver C. Buddingh'. Zijn eerste ver
scheen in 1970 onder de titel 'Wat je
zegt ben je zelf'. Wat voor de eerste
bundel als kritiek opgaat, geldt ook
bij deze laatste aflevering weer: het
zijn namelijk dagboeknotities die alles
met zijn werk hebben te maken en
nagenoeg niets met wat daarbuiten
valt. Ik kan me voorstellen dat dat
voor argeloze kopers een moeilijk te
verteren zaak is. Ikzelf vind de noti
ties van Buddingh' wel interessant,
meer niet, maar ik verwachtte er
danook niets meer van. Mededelingen
over zijn gezin verstrekt deze veelle
zer nauwelijks, alleen zijn katten wor
den wel eens het slachtoffer van uit
de hand lopende mededeelzaamheid.
Maar goed, wie wil lezen hoe Bud
dingh' van 2 januari 1970 tot 2 mei
1972 de kost verdiende moet het boek
niet overslaan. Er staan anekdoten in
en een enkele keer (voor mij dan)
nieuws als ik op bladzijde 229 lees dat
Vara-ombudsman Marcel van Dam na
een tv-uitzending over de spelling
plotseling tientallen brieven krijgt
van mensen die niet eerder hebben
durven schrijven omdat ze bang wa
ren vanwege de spelfouten te zullen
worden uitgelachen. Bijzonder geestig
is hij op blz. 227 (en daar echt niet
alleen) waar hij vertelt over zijn uit
een zigeunerkamp weggelopen kater,
die in zijn verbeelding dan ook voor
treffelijk viool speelt. De katten wor
den veel genoemd evenals Léautaud.
wiens grote oeuvre door Buddingh'
deeltje voor deeltje bijeengegaard
wordt. Het gemopper over het nooit
op tijd arriveren van pakketjes met
boeken is het enige echt vervelende:
hij wil ze sneller dan het geluid op
zijn bureau hebben, geloof ik. Zelfs in
Dordrecht lukt dat niet.
J.H.
