WE MOETEN NOG LEREN ETEN
Een kwieke Sinterklaas
is even verwerpelijk
als een strenge
TWEE MENU'S
Veel gesnoep en veel 'tussendoortjes' bederven de zaak grondig
Een kwart eeuw in de tabberd
Wij laten u niet op een
Hroogje'zitten.
itho
luchtbevochtigers
TROUW/KWARTET ZATERDAG 2 DECEMBER 1972
BINNENLAND T17/K17
door Huib Goudriaan
Wat is een goede en volwaardige voeding? Het Voorlichtings
bureau voor de Voeding geeft dit in onderstaand staatje aan.
Links een goed dagmenu en rechts de suiker- en vetrijke pro-
dukten, die erbij en tussendoor worden gebruikt en die een
risico opleveren voor onze gezondheid.
GOED FOUT
Ontbijt:
Twee sneden brood, weinig
boter of margarine, kaas, kof
fie met melk of yoghurt
(thee).
Veel zoet beleg, of helemaal
geen ontbijt en dan om tien
uur dubbel-op.
Tien uur:
Koffie met melk (met een
koekje).
Lunch:
Vier sneden brood, weinig bo
ter of margarine, niet te vet
vleesbeleg.
eventueel wat zoet beleg,
rauwkost, of gistextract, beker
melk of koffie met melk, een
vrucht.
Gevulde koek, een plak cake,
gebakje.
Saucijzebroodje, kroket, 6tuk
warme worst.
Drie uur:
Thee (met een koekje)
Chocolade, bonbons, plak
cake, zakje patat met mayo
naise.
Vijf uur:
'Vasten'
Wanne maaltijd:
Eventueel soep, 75100 gr.
vlees of kip of 100150 gr.
vis. Flinke portie groente, drie
aardappelen, magere jus of
saus, fruit, yoghurt of kwark.
Aperitief met zoutjes
Vette jus, patat frites met ma
yonaise, ijs met slagroom.
Avond:
Kopje koffie met melk (en Frisdrank, zoutjes en pinda's,
een koekje).
Mevrouw Bonnie Buurke als voor
lichtster en diëtiste verbonden aan
het Voorlichtingsbureau, bekend door
haar artikelen over de voeding in
vrouwenbladen vertelt dat de tele
visie-reclame voor een bepaald hal va-
rine-merk suggereert deze halvarine
heel dik te smeren, omdat dit zo
gezond is en maar half zoveel vet
bevat Maar door dubbeldik te smeren
wordt dit effect teniet gedaan. Me
vrouw Rijneveld: 'De benaming dieet-
margarine propageert de valse gedach
te. dat dieetmargarine naast de ande
re vetten nog als een soort genees
middel kan worden gebruikt en géén
vet bevat.'
Biologisch-dynamisch
Over het onbespoten biologisoh-dyna-
misch voedsel (onder meer volkoren
brood) heeft Bonnie Buurke een uit
gesproken mening. Ze zegt: 'Over het
bespuiten wordt onnodig paniek ge
zaaid. Zowel via de bestrijdingsmidde
lenwet als door de keuringsdiensten
van waren wordt controle uitgeoefend
dat landbouwprodufcten geen gevaar
kunnen opleveren voor de gezondheid.
Biologisch-dynamisch voedsel is te
duur voor de massa. Trouwens, ieder
een in Nederland kan zich goed voe
den zonder biologisch-dynamische pro-
dukten.'
En volkorenbrood? 'Het normale
bruinbrood bevat al voldoende ijzer
en vitamine-B. Het is nooit bewezen
dat het (duurdere) volkorenbrood zo
zeer als wordt beweerd de gezondheid
ten goede komt.'
Tenslotte: 'Goed koken is heel belang
rijk. Een vrouw die biologisch-dyna
misch voedsel slecht kookt (groente
moet kort en met zo weinig mogelijk
water worden gekookt, anders gaan de
vitaminen verloren) kan beter diep
vries voedsel bereiden.'
(Inlichtingen over goede voeding aan
te vragen bij het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding, Laan Copes van
Cattenburch 44, Den Haag)
door Jan Roelfs
In het periodieke bestaan van Sint Nicolaas volgen de mini-generaties elkaar snel op. Wie zich een
j kwart eeuw omringd heeft gezien door tafelhoge 'fans', wie letterlijk en figuurlijk hun geloofwaardige
j vertrouwensman is geweest, komt tot de conclusie dat ook liier tol moet worden betaald aan de ont
wikkeling. De leeftijd, waarop het juniorvolkje gelooft, is gedaald. Was in het verleden het geloof van
zeven en zelfs achtjarigen nog ongeschikt, vandaag de dag sluipt de twijfel al vroeg in de jonge
hartjes.
De vroege rijpheid van het kind
j grotere vrijmoedigheid en openheid
geeft de Sint een kleiner arbeids-
veld. Maar dat betekent niet dat de
I verwachtingen rondom zijn persoon
I ook kleiner zijn geworden. De wel-
vaartstijd heeft de betekenis van de
Sint als distribuant beduidend ver
sterkt. Zijn invloed op alle leeftijden
is vergroot, maar de omvang van de
bevolkingsgroep, die van hem en Piet
dróómt, is verminderd.
Hoe dan ook, als Sint Nicolaas blijf je
een fenomeen; een jaarlijks weerke
rend reële sprookjesfiguur.
Wanneer ik als sluitstuk van mijn
gedaanteverwisseling de mijter met
ming van hoofdpijn heb opgezet
bolvormige binnenvoering ter voorko
en de grimeur nog wat bijstrijk, dan
ben ik inderdaad een ander. Ik pleeg
me dan voor een grote spiegel te
posteren en tot mijzelf te zeggen: Je
bent even vriendelijk als bedacht
zaam. Maar je bent voor alles
wóérdig. Je bent stok en stokoud, de
meest trage voetganger van het ogen
blik.
Mijn stelregel is altijd geweest: een
kwieke Sinterklaas is even verwerpe
lijk als een strenge. Je bent die
énder, die grote en bewonderende
ogen veroorzaakt, je bent helemaal
het idool van de kleintjes, maar zo
min mogelijk de griezelige attractie.
Compenseer je indrukwekkend uiter
lijk door hartelijkheid en vrolijkheid.
Je verjaardag is een blij feest, je bent
temidden van feestgangertjes.
Je neemt een kleuter op je knie,
eentje die niet aanwijsbaar bevreesd
is, een onbevangen mensje. Hij foto
grafeert je met zijn ogen, en hij
belicht lang, zeer onderzoekend, ook
als je zijn hartje onstuimig voelt
kloppen. Dat merk ik, als ik mijn arm
om het middeltje leg. Eerst later
praten ze thuis over je, maar
ze denken nog meer over je né. Je
moet in je hele optreden hun geloof
bevestigen, totdat de tijd hun dat
geloof ontneemt.
Slordig
op, vlaggetjes in de hand en rode
konen van de opwinding, zitten voor
de ouderwetse armstoel op de grond.
Ze zingen, soms bewegen ze alleen
him lippen omdat ze gefascineerd
zijn. Dat is de goede sfeer, waarin de
Sint het gebeuren moet beheersen.
Hij is als een ceremoniemeester, die
Piet opdracht geeft een kind bij hem
te brengen, voor een liedje, een praat
je. Vaak komt vader of moeder mee,
om de afstand te overbruggen.
Er zijn altijd moeders die mij graag
als de helpende pedagoog willen in
schakelen. 'Annetje treuzelt zo met
haar ochtendboterham.' 'Hansje is wel
eens brutaal tegen zijn ouders, Sint.'
Voor deze rol bedank ik. Zachtjes
pleeg ik dan te zeggen: 'Och, moeder,
dat is toch een kwestie van opvoe
ding!'
Ik erger me altijd aan onzorgvuldige, Vader ZiClOt
slordige Sinterklazen, slecht ge
schminkt, rommelig gekapt Sinten
met een touwtjesbaard. Ze dragen
geen muilen met pluimen maar hun
zondagse schoenen onder het witte
onderkleed. Kinderen zien dat. kinde
ren zien ólles.
Ik kom het liefst binnen in een zaal,
waarin de ouders het tweede front
vormen. De peuters, met feestmutsen
Een goede Sint mag een ondeugende
humor hebben, die de kinderen aan
spreekt: 'Luister eens, wie heeft er
een vader, die goed kan zingen?'
Dan gaan er steevast vingers omhoog,
want welk kind wil niet tegenover de
Sint pronken met zijn vader?
Dan wijs ik aan: 'Ga jij je vader maar
halen.' Stralend komt het kind met
z'n pa bij mij. Zo'n vader staat er dan
wat knullig bij ten aanschouwe van
de glunderende gemeenschap van jon
geren en ouderen.
'Zo, U wilt voor Sint graag een liedje
zingen, nou dat kan, Sint is be
nieuwd.' In deze situatie ben je dan
een schijn-heilige.
Vaak kennen de vaders de Sint en
komt het voor, dat er één achter
z'n hand 'schoft' mompelt. 'Wét
zegt U daar?', informeer ik dan min
zaam.
Natuurlijk blijft het daarbij. De
spruit ziet vol verwachting naar pa
op; die zingt dan: een vreugdevol
moment.
Omdat de pedagoog toch nooit hele
maal in de Sintfiguur afwezig is,
verordineer ik Piet de zanger met een
pepernoot te belonen.
Enige jaren achtereen heeft mijn le
vensgezellin mij vóór mijn optreden
bezworen haar niet bij mij te ontbie
den. Je moet dan niet, als echtgenoot,
in de verleiding komen een soort
'black mailing' toe te passen
Onze redacteur Jan Roelfs, die al meer dan twintig
jaar de Trouw-Kwartet-Sinterklaasacties organi
seert, viert dit jaar z'n zilveren jubileum als Sint
Nicolaas. Hij is al die jaren en veelvuldig voor
de kinderen der personeelsleden van ons dagblad
bedrijf als goedheiligman opgetreden. Daar
naast werd hij veel gevraagd op de kinder- en
volwassenpartijen. We vroegen hem zijn visie op
het Sinterklaas-zijn te geven.
Sinterklaas moet telkens als een sprookjesachtige grootvader voor
een heel groot deel aan de immer gespannen verwachting van kin
deren kunnen beantwoorden.
Nog een andere factor. Je moet als
Sint niet te lang blijven toeven. Een
langdradige Sint verzwakt de aan
dacht Trouwens. Sint heeft altijd
haast, want hij moet nog naar andere
kinderen. Hij is omstreeks zijn ver-
jaardatum altijd onderweg.
Heel andere eisen worden aan de Sint
gesteld, wanneer hij in een gezelschap
van volwassenen moet optreden. Ik
herinner me de personeelsfeesten van
weleer. Compleet, mét aanwezigheid
van de directie.
Je kunt dan een zekere macht ten
toon spreiden. Zoals in het geval, dat
een jongste bediende in die tijd,
zo'n twintig jaar geleden vormden die
nog een instituut door mij werd
ontboden. Of de afdelingschef tevre
den over hem was?
Geen chef zal in een groot gezelschap
van bedrijfsgenoten dan negatief rea
geren. En of de directie de jongeman
een veelbelovend employé acht. Dat
deed ze.
'Dan zal er geen bezwaar zijn om
.Tohan een opslag van vijf gulden te
geven?' Het gelach der aanwezigen
vormde op zich reeds een toestemming.
Men heeft mij eens op een brancard
een propvolle zaal binnengedragen,
omringd door een cortège van Spaanse
nimfen. Telkens door zwarte Pieten
te worden vergezeld is zo traditi
oneel. Ik was van mijn paard gevallen
en toonde een wit omzwachteld been,
zo groot als een eikestam. Op het
toneel was een ziekenhuisbed in
schuine stand geplaatst. Ik werd daar
in gelegd en ontving aan mijn bed.
Het dikke boek, dat Sint telkens moet
opslaan, zou hij althans in mijn
geval zelf kunnen hebben volge
schreven met kostelijke herinnerin
gen. Ik heb nog niets gezegd over het
fenomeen Piet. Een Sint, die ernst
maakt met zijn tijdelijke optreden,
mag hoge eisen stellen aan zijn
dienstknecht. Afgezien van het feit,
dat een zwarte Piet duidelijk zwart
moet zijn, dient hij speels en lichame
lijk elastisch te zijn. Hij moet een
zwarte clown zijn, een buitelaar en
een dommerik.
In schoolklassen liet ik mijn Piet
eenvoudige tafels verkeerd opzeggen.
Dat vinden kinderen prachtig. Dan
moet hij voor straf in de hoek, met
zijn gezicht naar de muur. Hij mag
niet omkijken. Natuurlijk doet hij dat
toch en veroorzaakt oei-geroep.
Je speelt een spel, maar met zorg en
vreugde. Het is niet zo maar even in
het pak.
Voorbereiding, concentratie zijn gebo
den. En ook dat samenspel tussen
Sint en Piet. De Sint, die zijn Piet
voor het eerst in de kleedkamer ont
moet, is een grenzeloze improviseren
de meester.
Een Sint is oud, maar hij wordt het
niet als hij telkens met een warm
hart voor de 'kleingelovigen' ver
schijnt, die nog geen weet hebben van
inspraak, maar zich trillend van
emotie laten aanspreken. Wie als
Sint bij zijn optreden het kleinste
aantal huilende kinderen op z'n conto
schrijft, is de échte Sint Nicolaas uit
Spanje.
Met het smikkelen en smullen rond Sinterklaas, Kerst en Nieuwjaar voor de deur is een waarschuwing op zijn plaats: geef de
in overtollige hoeveelheden aangeboden vetten en suiker geen kansen voor een aanslag op uw gezondheid.
De 'welvaartsziektenduivel' slaat in Nederland des te harder toe,
omdat we te weinig bewust eten. Hart- en vaatziekten en tand
bederf geven we meer kansen door onnadenkendheid bij het kiezen
van ons voedsel. Weliswaar wordt van de daken geschreewd,
dat teveel vetten en suiker hart- en vaatziekten en slechte gebitten
in de hand werken, maar de voorlichting blijkt nog weinig effect te
hebben. Oorzaken hiervan zijn wellicht de nogal eens afwijkende
adviezen, de vaak geraffineerde, verwarring stichtende reclame en
het grote aanbod op de levensmiddelenmarkt, dat een keuze steeds
moeilijker maakt.
Mevrouw H. Rijneveld-Van Dijk,
hoofd van de afdeling Public Relati
ons van het Voorlichtingsbureau voor
de Voeding te Den Haag, heeft de
indruk dat de Nederlandse huisvrouw
te weinig kwaliteitsbewust is, dit in
tegenstelling tot bij voorbeeld de
Franse huisvrouw, die een veel fijne
re neus heeft bij inkopen en samen
stellen van het dagelijks menu.
Deze uitspraak vult zij aan met de
opmerking dat het Voorlichtingsbu
reau niet streeft naar een verfijning
van de Nederlandse eetgewoonten,
maar naar het bevorderen van een
gezonde voeding. Het bureau, dat vol
ledig door de overheid wordt gesubsi
dieerd, heeft tot taak de Nederlander
'ervan bewust te maken, dat voeding
en gezondheid hand in hand gaan.'
Artsen en diëtisten, overheidsinstan
ties en besturen van ziekenhuizen,
internatèn en gevangenissen kunnen
voedingsproblemen aan het bureau
voorleggen. Ook worden cursussen en
bijeenkomsten georganiseerd om het
kader van het onderwijs, de gezond
heidszorg en de maatschappelijke zorg
voor te lichten. Bij de voorlichting
aan het publiek gaat het bureau uit
van een 'evenwichtige, sobere voe
ding, samengesteld op grond van de
bekende behoefte aan essentiële voe
dingsstoffen in de juiste hoeveelheid,
waarbij het Nederlandse menupatroon
model staat.'
Een voorbeeld hiervan is de brochure
'Gezonde voeding', waarin het bureau
(dat tientallen andere brochures uit
geeft zoals 'Verstandig snoepen' en
'Voedingtips voor kamerbewoners') de
'schijf van vijf' heeft geïntroduceerd.
In deze schijf staan de vijf groepen
voedingsmiddelen, die wij niet kun
nen missen in onze dagelijkse voe
ding: 1) Melk en melkprodukten, zo
als yoghurt en karnemelk; 2) Aardap
pelen, groente en fruit; 3) Kaas en
vlees of vis, ei of peulvruchten;
4) boter of margarine of dieetmarga
rine; 5) bruinbrood, roggebrood en
grove graanprodukten zoals haver
mout en grutten.
Deze vijf groepen kunnen geen dag
worden gemist, omdat zij de zoge
naamde bouwstoffen, brandstoffen en
beschermende stoffen aan ons lichaam
leveren. De overvoeding van de Ne
derlandse bevolking wordt veroor
zaakt door het gebruik van teveel
brandstoffen, die veel calorieën leve
ren. Ons lichaam zet het teveel aan
calorieën om in vet. Het zogenaamde
'eten uit de muur' van kroketten,
frites, worstjes en koeken en het
'televisie-snoepen' van pinda's en zout
jes leveren een groot aandeel in de
overvoeding.
Een tussendoortje 'uit-de-muuri overtreft aanzienlijk een warme maaltijd in hoveelheid calorieën en vet, maar niet
in voedingswaarde. De warme maaltijd links, bestaande uit twee aardappelen (100 gram), een runderlapje (75 gram)
groente (200 gram) en yoghurt (150 gram) levert in totaal 450 calorieën en 28 gram vet. Het 'tussendoortje' rechts,
bestande uit een zakje frites (100 gram), een kroket en een ijsje (50 gram) levert maar liefst 597 calorieën en 42 gram
vet. De zogenaamde 'snacks' bevatten echter minder eiwitten, vitaminen en mineralen dan aardappelen, groente, melk
en vlees.
Pindamaaltijd
Tekenend is bij voorbeeld dat hon
derd gram pinda's wat calorieën be
treft (NIET wat voedingswaarde be
treft) gelijk is aan een complete war
me maaltijd. Een plakje cake is 'calo
risch gezien' hetzelfde als een boter
ham met kaas en een glas melk. Een
zakje frites met mayonnaise staat ge
lijk aan drie bruine boterhammen
met kaas, een glas melk en een
vrucht. Mevrouw Rijnveld-Van Dijk:
'Sommige meisjes, die slank willen
.blijven gebruiken geen lunch, maar
gaan naar de friteskraam. Dit is zo
dom, omdat ze dan vaak meer calorie-
en naar binnen krijgen (dus een gro
tere vetafzetting bevorderen) maar
NIET de voor hun lichaam vereiste
voedingsstoffen, die een goede lunch
bevat.'
Vooral kinderen missen in een 'uit-de-
(ADVERTENTnir
Verwarming maakt de lucht droog. Kurkdroog.
Let maar eens op uw planten, uw meubelen, uw muziek
instrumenten. En vaak krijgt u er zelf ook een „zwaar"
hoofd van. Allemaal narigheid die niet nodig is.
Er is immers de Itho luchtbevochtiger. Die brengt
geruisloos vocht in de lucht via een uniek verdampings
systeem. Desgewenst is voor automatische werking
een hygrostaat leverbaar. Verkrijgbaar bij elektro-
winkelier, verwarmingsinstallateur en warenhuis.
met Kema-Keur 116,-.
muur-maaltijd' veel voor de groei
noodzakelijke voedingsstoffen. Want
de meeste snacks bevatten mindei
eiwitten, vitamines en mineralen
dan aardappelen, groente, melk en
vlees. Een volwassen mens, die lichte
arbeid verricht, heeft per dag niet
meer nodig dan ongeveer 2200 calorie-
en. Die krijgt hij, wanneer hij nor
maal, matig eet. Van de steeds gebrui
kelijker wordende tussendoortjes kan
echter een menu worden samenge
steld, dat 2245 calorieën levert:
Dit is een menu zonder de voedings
middelen, die ons gezond houden,
maar ZIJ geven wel teveel vet en
suiker.
Teveel suiker
Het onrustbarend toenemende tandbe
derf is vooral te wijten aan de over
tollige hoeveelheden suiker, die we
voornamelijk door het snoepen naar
binnen krijgen. Gebruikte de Neder
lander in 1930 nog 29 kilo suiker,
thans gebruikt hij meer dan 40 kilo
suiker per jaar. Uit suikers worden
door bacteriën, die altijd in de mond
voorkomen, zuren gevormd. Door
goed tandenpoetsen kunnen etensres
ten (suikerresten) voor een belang
rijk deel worden verwijderd.
Wordt tussen de maaltijden door veel
gesnoept, dan blijft het poetsen meest
al achterwege en staat het gebit
bijna voortdurend bloot aan de zuren,
die het glazuur aantasten. Snoepen
veroorzaakt trouwens niet alleen een
slecht gebit, maar vermindert ook de
eetlust.
Het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding en Het Ivoren Kruis (Nederland
se Vereniging voor Mond- en Tandhy-
giëne) hebben wel ingezien dat 'het
vlees te zwak" is. om de snoepgewoon-
te afdoende te kunnen bestrijden.
Daarom wordt geadviseerd alleen op
bepaalde momenten van de dag te
snoepen. 'Laat kinderen hun snoep
goed bewaren tot bij voorbeeld vier
uur 's middags, waardoor het aantal
zuuraanvallen op het gebit wordt bje-
perkt tot dit moment.'
Dit neemt niet weg dat overmatig
gebruik van vooral lekkernijen, waar
op lang gesabbeld wordt, afkeurens
waardig blijft 'Geef liever fruit, kren
ten, rozijnen, rauwe worteltjes, stuk
jes komkommer of reepjes kaas dan
toffees, zuurtjes of lollies', schrijft
het Voorlichtingsbureau in de brochu
re 'Verstandig Snoepen.'
Halve waarheden
De reclame bevordert slechte voe
dingsgewoonten door het verkondigen
van halve waarheden. Een voorbeeld
hiervan is de reclame voor Nuts cn
Mars, waarin wordt gesuggereerd, dat
iemand na een half uur sporten zijn
energie terugkrijgt door het eten van
Mars. Maar wie een goede voeding
gebruikt, is niet zo gauw uitgeput.
Achter deze reclame zit de gedachte
dat suiker goed is voor de spieren.
Wij kunnen echter zonder geraffineer
de suiker, omdat onze voedingsmidde
len al voldoende suiker bevatten.
Voor iemand, die goed gevoed is, vult
zo'n stuk Mars alleen de maag en
bevordert een slecht gebit.
