)e Gaay Fortman n Koopmansbeurs ang toegejuicht Confessionelen nu niet graag met VVD samen 'Moeilijke formatie' 3EBEL •DAGVERS 89 E-lijst trekker: Er is een vonk overgeslagen Uitslagen nog maar voorlopig 'We verwachten nu vredespolitiek' Miss Young Holland stemde MALSE I RIBLAl'l'EN. 4«« Uer-allef^BeSte keuze PPR en VVD de grote winnaars eertig pet kiezers ril Joop Den Uyl n het Catshuis imjm, kodeé. cdïiM. mdejzmidi ki^a/nt: z&hakkf^Óddd. imndim uékmudmp/ujA m iiuaÊ&È CPN wint fors bij studenten in Amsterdam (UW/KWARTET DONDERDAG 30 NOVEMBER 1972 BINNENLAND T3/DL3 in onze parlementsredactie m MSTERDAM Bas de Gaay Fortman, de grote winnaar van deze verkiezingen is gisteravond in .Amsterdamse koopmansbeurs luid en langdurig gehuldigd. In de overvolle lial, waar anders de it indelen van het kapitaal worden verhandeld, werden de progressieven en socialisten niet moe. de sttrekker van de PPR toe te juichen. was drs. Den Uyl, de lijsttrekker de eveneens winnende PvdA, die vijf minuten over half tien de uitriep tot de grote winnaar. I [et worden zeker zeven zetels,' voor elde Den Uyl. 'Bas en al je man- li n, van harte gelukgewenst.' De gro- rilhal was te klein om het klaterend plaus te bevatten, verliezer van de progressieve drie, Hans van Mierlo, was op dat Jenblik niet aanwezig. Hij was naar NOS-studio gegaan om uit te leg- m| n, waarom zijn partij deze ronde de|et zoveel aandacht had gehad van kiezers. i.Den Uyl zei: 'Ontzettend jammer D '66 een gevoelig verlies heeft leden'. De stemming in de beurs Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM De verkie zingsuitslagen die in deze krant vermeld worden zijn nog maar de voorlópige uitslagen. In de komende dagen worden de stemmen opnieuw geteld en pas maandag vergadert het Centraal Stembureau om de verkiezings uitslag officieel vast te stellen. Die officiële uitslag verschilt meestal een paar stemmen van de voorlopige, maar dat pleegt voor de zetelverdeling geen ge volgen te hebben. Een bekende uitzondering hierop was de ver kiezing van 1963, toen aanvan kelijk gemeld was dat de heer L. P. Laning voor het Gerefor meerd Politiek Verbond geko zen was. De heer Laning was toen reeds als adviseur in ver band met' de kabinetsformatie naar de Koningin geweest, toen bij de hertelling van de stem men bleek dat zijn partij 24 stemmen tekort kwam voor een kamerzetel. Het snelle totstandkomen van de voorlopige uitslag houdt, zo als men zal begrijpen, verband met de eisen van publiciteit. Het hoofd van de verkiezings- dienst van het ANP, de heer W. Bavelaar, heeft ook ditmaal bij de gemeenten aangedrongen op een snelle voorlopige uitslag. Liever spoedig een voorlopige uitslag die vier stemmen ver schilt dan een late, is zijn standpunt. zakte weer. Maar de PvdA-lijsttrekker vervolgde: 'De PvdA wint in het zui den in de grote steden in het westen. De confessionele partijen zijn de grote verliezers.' Het voorlopige oordeel van de. opposi tieleider aan de hand van de eerste uitslagen en de prognoses was: 'Wij vormen verreweg de grootste minder heidscombinatie in de Tweede Kamer met al'le rechten van dien. Het hangt er alleen nog van af, hoeveel zetels de VVD van DS '70 weg haalt.' Deze zinspeling op het vormen van een progressieve minderheidsregering was weer de oorzaak van een nieuwe explosie van enthousiasme. De PPR-ers, aanvankelijk nog wat verlegen door het grote succes, lieten pas later hun ontroering en blijd schap duidelijk blijken. Dat was, toen Bas op het podium kwam en begon te spreken. Hij begon meteen D '66 te troosten met te zeggen: 'We zijn voor al blij omdat we met z'n drieën winnen.' De lijsttrekker van de PPR gaf deze verklaring van de overwinning van zijn partij: 'Er is in Nederland een vonk overgeslagen van man tot man. Eindelijk is gebleken, dat men menta- liteitspolitiek wil. Onze partij is ge groeid tot in de kleinste dorpjes en in de grote steden. Het is duidelijk, dat men vraagt een politiek van direc te maatschappelijke betrokkenheid.' zond hem in het begin van de avond reeds een telegram met de mededeling dat de PPR juist door die bezieling terecht had gewonnen. De verkie zingscampagne heeft de PPR ook zelfstandig gevoerd. Dr. De Gaay Fortman: 'Wij hebben nooit een be roep gedaan op rancunegevoelens. Wij zijn van plan direkt met onze idealen in de arena te stappen. Bij de ARP zag dr. De Gaay Fortman een doorstromen van de sternen: ge wonnen van de CHU en verloren aan de PPR. Verder kreeg de PPR voor al de stemmen van de KVP. Bevreesd voor machtspositie van liberalen Van onze parlementsredactie BUSSUM De spectaculaire winst van de WD heeft in confessio nele kring de animo niet vergroot om met deze partij een nieuwe regering te vormen. Hoewel dit in de officiële commentaren angst vallig werd omzeild, legden politici in de wandelgangen de nadruk op de machtspositie die de WD in zo een regering zou innemen. 'We voelen er niets voor, ons door de WD in de tang te laten nemen', luidde een officieus commentaar. Miss Young Holland, oftewel schoonheidskoningin 'Jong Holland', de nog maar net 18 jaar oude Marga Scheide stopt haar stembiljet in de bus in een stemlokaal in Amsterdam. Hoewel de progressieve drie geen spectaculaire winst hebben geboekt, werd er nog steeds officieus op gewezen, dat zij nu de grootste combi natie zijn geworden en Den Uyl het dus maar eens in het Catshuis zal moeten proberen. Vandaag vergaderen de Tweede Kamer-fracties om zich over de politieke situatie te beraden. Verwqcht wordt, dat de Koningin vrijdag de fractieleiders zal ontvange- n. In de woelige NOS-studio in Bussum constateerde de lijsttrekker van de KVP, drs. Andriessen, dat de polarisa tie helaas bij de kiezer is aangeslagen. Zijn partij zag een groot gedeelte van haar kiezers naar de WD en de ADVERTENTIE 500gram SCHOUDERHAM Extra kwaliteit 100 gram WESTFAALSE l(l METWORST K4ö per stuk 700 gram T/wc mandarijnen 1 kilo COX'S OllAMïlü een fijne handappel 1 kilo tJ Geldig t/m 2 december U vindt alle andere VIVO-aanbiedingen op pagina 2en3van Uw damesblad Vrede ULVERSUM Marcel van Dam leeft uit zijn onderzoek op 24 stem bureaus geconcludeerd, dat 37 pro cent van het totale Nederlandse kie- erspubliek PvdA-lijsttrekker Den Uyl prefereert als nieuwe minister- iresident. Bij de jonge kiezers is dit ercentage 40. )e andere voorkeuren voor een pre bier waren: 25 procent voor Biesheu vel, 16 procent voor Andriessen, 11 irocent voor Wiegel, 7 procent voor Van Mierlo en 3 procent voor Tilanus. Tot de andere partijen van de pro gressieve combinatie zei de winnaar van de verkiezingen: 'Wij verwachten van de progressieve combinatie een hele duidelijk vredespolitiek. De kie zers hebben de problemen onder kend. Zij willen een maatschappij van vrede en recht hier in dit land en er ver buiten'. Terwijl het overwinningsfeest in de Koopmansbeurs zo startte, verdrongen in de miezerige regen zich honderden op de trappen van de beurs, die als een magneet werkte. Maar de deuren bleven dicht. Meer dan 2.000 juichen de kiezers kon dè brandweer niet toestaan. De huldiging van Bas de Gaay Fort man was eigenlijk als een verlossing gekomen. Want het aanvankelijke op timisme door de prognose van Marcel van Dam was weggeëbd. De cijfers, die Koos Postema geroutineerd voor las, wezen immers uit, dat de vijf regeringspartijen door het succes van de WD toch nog aan een meerder heid in de Tweede Kamer zouden komen van ongeveer 78 zetels. Het gaat wel goed, maar niet goed genoeg, was de algemene mening. Trouwens, Ajax had volgens de laat ste mededelingen ook nog niet ge scoord. Het bericht, een half uur later, dat het al 2-0 was, drong nauwelijks meer door. De progressieve politiek had het daar in de Koopmansbeurs in alle opzichten gewonnen. Dr. Bas de Gaay Fortman verklaarde dat in de combinatie van de progres sieve partijen de PPR een zelfstandi ge koers zal blijven varen. Hij stond er gisteravond dan 09k op niet sa men met Den Uyl en Van Mierlo maar afzonderlijk geïnterviewd te worden voor de televisie. De kiezers van de confessionele partijen zoeken een nieuwe bezinning, die hebben ze bij ons gevonden en die moeten ze bij ons blijven vinden, zei dr. Bas de Gaay Fortman. Een tweede kamerlid van de KVP Vervolg van pagina 1 tegen 52 in het oude parlement en zij vormen dus de grootste groep. Op grond hiervan verklaarde oppositielei der Den Uyl zich gisteravond bereid een minderheidskabinet te vormen met leden van de P.v.d.A., D'66 en de PPR. De confessionele partijen komen in de beschouwing van de heer Den Uyl niet in aanmerking, omdat zij als groep de grote verliezers zijn. Wel deed Den Uyl een beroep op de con fessionele partijen steun te geven aan het door hem voorgestane minder heidskabinet, zodat het land weer be stuurd kan worden. 'Dit zijn de verkiezingen van de dui delijkheid'. Zo reageerde de voorzit ter van de AR Eerste Kamer-fractie, prof. mr. W. F. de Gaay Fortman op de verkiezingsuitslag. 'Het zijn de PvdA, de PPR. de ARP en de VVD die gewonnen en gelijk gebleven zijn. Het zijn ook deze partijen, die een dui delijke campagne gevoerd hebben.' De heer Aantjes zei voor de televisie dat de heer De Gaay Fortman sr. vandaag de vergadering van de nieuwe AR- tweede Kamerfractie zal bijwonen. heid van ons land lijkt mij een hope loze zaak. DS70 zal wel spijt hebben "een breuk te hebben veroorzaakt. WD-lijsttrekker Hans Wiegel zei: Er moet' een me'erderheidskabinet komen en er moet een herstel komen van de combinatie die in juli uit elkaar is gevallen. Mijn partij zal daar in ieder geval naar streven, a ldus de heer Wiegel. ARP-fractievoorzitter Aantjes vond de' u it slag erg triest voor de KVP. élk trek het mij erg aan, want ik voelde mij zeer verbonden met de heer An driessen, die te weinig tijd heeft ge had om aan de KVP zijn gezicht te geven. 'Trouw' nelen dan door hem was verwacht. 'D'66 heeft kennelijk de greep op de jonge mensen verloren, die zijn naar de PPR gegaan. Wat de regeerbaar heid van ons land betreft: voor mij is het koffiedik'. Minister Geertsema, Kamerkandidaat voor de WD, vindt de winst van de PPR 'heel bedenkelijk voor de veilig heid van ons land'. 'Bij deze partij vinden we niet de voorstanders voor de NAVOé. aldus de heer Geertsema. Hij was bijzonder verheugd over de winst van de VVD. Het Eerste Kamer lid Van Riel (WD) noemde de resul taten van de verkiezingen voor de VVD fantastisch. Het verlies voor de KVP vond hij een nare zaak. 'Hopeloos' Mevrou"w Haya van Somere- voor zitster van de VVD gaf gisteravond op de progngses van Marcel van Dam als commentaar: Hoe gelukkig ik mij ook voor de VVD voel, de regeerbaar- de heer Aantejs voegde hieraan toe: In voor- en teg enspoed zullen we trou w blijven aan onze christelijke bondgenoten. We zullen morgen over leg plegen met mensen van beide christelijke partijen om de gevolgen van de politieke situatie te bespreken, met name het verlies van de KVP. Ik reken het niet tot de onmogelijkhe den dat de linkse drie gaan regeren, maar het is natuurlijk niet zo, dat de linkse drie een parlementaire meer derheid hebben gehaald en daarom is het nog niet vanzelfsprekend dat de linkse drie aan het bewind komen', aldus de heer Aantjes. CHU-lijsttrekker Tilanus betreurde het dat de progressieven meer stem men hebben gekregen en de confessio- Moeilijkheden De voorzitster van D'66, Ruby van der Scheer, noemde het verlies voor haar partij niet onverwacht. Bij een samen werking met de grote PvdA en de zeer populaire kan dit effect gemakke lijk optreden. Als oorzaak voor de zchteruitgang noemde ze de interne moeilijkheden die de partij in di tjaar heeft gehad. Zelfmoord PvdA-lijsttrekker Den Uyl noemde het gisteren duidelijk dat de progres sieven de grootste minderheidscombi natie zijn geworden in de Tweede Kamer. 'De prognose betekent dat de vijf partijen, KVP, WD, ARP, CHU (ADVERTENTIE) en DS'70 samen net de meerderheid zouden krijgen. Herstel van de oude coalitie lijkt mij voor de confessionele partijen zelfmoord, want zij weten hoe het ze vergaat bij voortgezette samenwerking met de WD en DS'70é. Een confessionele minderheidsrege ring lijkt, volgens Den Uyl, uitgeslo ten met 48 zetels. De mogelijkheid en waarschijnlijkheid van een progressief minderheidskabinet neemt sterk toe, zo zei hij. 'Een vijfpartijenkabinet kan geen lang leven beschoren zijn. Met 75 of 76 zetels is dit een volstrekt onmoge lijke situatie. Het verlies van DS'70 noemde Den Uyl aanzienlijk en hij dacht dat de rol van deze partij sterk was afgegrendeld. 'In de VVD hebben wij duidelijk de grote rechtse concen tratie gekregen en dat vind ik opzich- zelf een bijdrage tot duidelijkheid'. Fors 'We staan er niet goed voor', zei KVP-lijsttrekker Frans Andriessen. We gaan vier tot vijf zetels achteruit. Dat betekent fors zetelverlies. Waar schijnlijk zal een belangrijk stuk van de stemmen naar de WD zijn gegaan. Als de oude coalitie op een zeer krappe meerderheid van 78 zetels zou komen, zal een formatie van een meerderheidskabinet op extra grote moeilijkheden stuiten. Ik heb de in druk dat de polarisatie, die een gewel dige rol heeft gespeeld, is aangesla gen. We zullen als christelijke partij en over dit fenomeen moeten gaan nadenken, aldus Frans Andriessen. Duidelijk [Hef kijken naar de verkiezingsuitsla gen heb ik halverwege moeten onder breken voor het schrijven van dit stukje. Niet alleen daarom zit ik een beetje moeilijk, want ik ben geen po litieke commentator. Toch overvleu gelde het politieke gebeuren alle an dere buisverschijnselen. Laat ik be ginnen met een compliment aan het adres van de vele medewerkers die de uitslagen zo snel voor televisie camera of radiomicrofoon hebben ge bracht. Verslaggevers, omroeptechnici, computerdeskundigen en commentato ren hebben onder hoogspanning de stroom van informatie in goede ba nen geleid, zodat de geïnteresseerde kijker geboeid bleef kijken naar het geen hem vanuit de verkiezingsstudio mHilversum en het rekencentrum in hijsioijk werd voorgeschoteld. Een voordeel van het werken met gro- 1 te kaarten was de duidelijkheid, voor- al voor de niet meer zo scherpziende kijkers. Het deed ook rustiger aan dan het geratel van de telexmachines, waarmee vroeger de uitslagen op het 1 scherm werden gebracht. Maar het I doorbellen en meeschrijven van de cijfers werkten natuurlijk wel ver dragend en ook was de leans op het 1maken van fouten groter. Voor dat laatste riep presentator Joop van Os dan ook de clementie van het publiek in. Interessante prestaties leverde ook bij deze verkiezingen Marcel van Dam met zijn prognoses op basis van eigen steekproeven in 24 stemlokalen. Al heel vroeg in de avond kwam hij ivaardig in de buurt van de situatie van 60 procent van de uitgebrachte stemmen. Een uitstekend resultaat, dat bovendien een verlevendiging be tekende van het oplepelen van plaat selijke uitslagen. Niet minder interessant was het be luisteren en analyseren van de uit spraken van de politieke leiders. Hans van Mierlo had het verlies van D'66 wel zien aankomen en zei blij te zijn met de winst van de PPR. Frans An driessen hield wat slagen om de arm met een verminderde kans op het her stel van de oude coalitie en meer kans op een minderheidskabinet. Hans Wiegel schoof de overwinning op rekening van de grotere duidelijk heid van zijn partij en hoopt op de terugkeer van de vijf oude regerings partners. Nu zou ik graag willen we ten hoeveel kiezers bij een dergelijk herstel het gevoel zullen krijgen dat ze voor 'Jan-Joker' naar de stembus zijn gelokt. Ton Hydra Gouden ringen, van f 45,-tot f300,-, met briljant, van f130,-tot f9.000,-. Gouden broches, van f38.50 tot f275,- met briljant, van f 148,- tot f 2.500,-. Gouden oorknoppen van f56,- tot f350,-, met briljant, van f 160,-lot f3.000,-. Sleutelpositie JUWEUERS Amsterdam Kalverstraat 121-123 Rotterdam Stadhuisplein 24-28 Coolsingel 50 Dan Haag Lange Poten 9-11 Haarlem Grote Houtstraat 63 Fractievoorzitter Berger van DS'70 voorziet een moeilijke kabinetsforma tie. Naar zijn mening zou zijn partij daarbij wel eens een sleutelpositie kunnen innemen. De opstelling van de fractie tegenover een eventueel hersteld vijfpartijenkabinet zal van daag worden besproken. CPN-lijsttrekker Marcus Bakker wees erop, dat de CPN in het gehele wes ten in alle industriecentra belangrijk is vooruitgegaan, evenals in Dren en Brabant. 'De zon schijnt niet over al', zei hij. 'Er is een zekere terugslag in Groningen'. De voorzitter van het CNV, J. Lanser, zei te verwachten dat het een bijzon der moeilijke kabinetsformatie zal worden, ook al gezien de opstelling van de linkse drie. De twee blokken zijn volgens hem op elkaar aangewe zen, niet slechts om tot een redelijke meerderheid te komen, maar ook om liet land op langere termijn bestuur baar te maken'. 'Op den duur zal ons kiesstelsel toch herzien moeten worden. Ik voorzie, dat Nederland binnen acht jaar een nieuwe grondwet heeft, waarbij het kiestelsel hervormd zal worden. Dan zullen ook wat grotere partijen ont staan'. Dit zei de DS'70-lijsttrekker dr. W. Drees jr. in een reactie op de verkiezingsuitslagen. De heer Drees zei het verlies voor zijn partij ver wacht te hebben. 'De Braauw en ik hebben als minister nogal wat onpo- pualaire maatrebelen moeten nemen. Bovendien waren we bij de vorige verkiezingen, als nieuwe partij, wat meer op de televisie te zien. Vorig jaar hebben we geboft. Dit jaar is het resultaat voor DS'70. AAN HET WERK VAN ONS KADER TE DAN- KENé. progressieve drie gaan. 'We zullen ons over de nieuwe situatie ernstig moe ten beraden,' vond hij. Over de nieuw te vormen regering wilde hij zich niet uitlaten. Wel zei hij dat het bijzonder moeilijk zal zijn, een meerderheidska binet te formeren. Het was opvallend dat de heer An driessen zich minder scherp uitliet over het schaduwkabinet van drs. Den Uyl. 'We zullen de situatie moeten evalueren. Ik handhaaf echter mijn eerdere stelling, dat de grootste min derheid niet zonder meer voorrang zal moeten krijgen bij de kabinetsforma tie. Daarvoor zijn de tegenstellingen binnen het schaduwkabinet-Den Uyl te groot.' Storm doorstaan De lijsttrekker van de APR, mr. Bies heuvel, zei enorm blij te zijn, dat zijn partij 'de storm heeft doorstaan'. Hij voorspelde een bijzonder moeilijke ka binetsformatie. Over een eventuele voortzetting van de huidige coalitie, mogelijk met DS '70, wilde hij zich niet uitlaten. Wel herhaalde hij dat de progressieve drie een 'onbetaalbaar program' hebben. Uit het verlies van ds '70 blijkt volgens mr. Biesheuvel duidelijk, dat de kiezers geen vertrou wen hebben gehad in de afgetreden DS'/a-ministers Drees en De Brauw. Nieuwe partijen blijken vaak ééndags vliegen te zijn,' aldus mr. Biesheuvel, doelend op de winst van de PPR en het verlies van ds '70 en D '66. De fractieleider van de ARP, mr. Aantjes, schreef het succes van zijn partij toe aan het feit, dat de arp'ers zich door eikaars tegenstellingen niet laten afschrikken. Er is ruimte voor nuances binnen onze partij; daar ben ik blij om. Tot de stabiliteit van zijn partij heeft ook de lijsttrekker mr. Biesheuvel bijgedragen, mneebde de heer Aantjes. Hij zei blij te zijn aan dit Biesheuvel-effect te hebben meege- In CHU-kring was de verslagenheid over de achteruitgang van het zete laantal groot. De heer Hij zei dat op den duur betere resultaten zijn te verwachten, wanneer er een nieuw kiesstelsel zou worden ingevoerd. ARP, CHU, KV Pzuilen dan nauwer moeten samenwerken, wat voor de kiezers mogelijkerwijs aantrekkelijker kan zijn. Hij noemde de verkiezingen vooral een 'verkiezingsdag van de jeugd'. Hij noemde de verkiezingen vooral een verkiezinfsdag van de jeucd'. De vreugde in het VVD-kamp was schier onbeperkt. Iedere nieuwe uits lag bracht in deze kring de handen op elkaar. Lijsttrekker Wiegel aarzelde niet dit succes toe te schrijven aan de duidelijkheid, waarmee zijn partij zich heeft opgesteld. 'Wij zijn niet gekomen met onbetaalbare wensen en we vonden ook dat in deze maatschap pij iemand die veel presteert er beter van moet kunnen worden. We zijn er dankbaar voor dat de kiezer dit beleid heeft willen ondersteunen. De stabiliteit van de ARP schreef de heer Wiegel voornamelijk toe aan de duidelijke opstelling van de heer Biesheuvel. Hij heeft zich, anders dan KVP-lijsttrekker Andriessen, achter het kabinetsbeleid opgesteld. De heer Wiegel zei dat hij aan eventuele rege ringspartners dezerlde eisen zal stel len als de VVD altijd heeft gedaan; welke eisen dat precies zijn, wilde hij niet zeggen. Ook over de te leveren premier wilde hij zich niet uitlaten. Goede verliezer De lijsttrekker van DS'70, dr. Drees, bleek een goede verliezer. Glimla chend zei hij dat verlies van zijn partij hem eigenlijk nog meegevallen was. 'We hebben per slot van reke ning heel wat moeilijkheden achter de rug. Bovendien is de zwaardeve belasting voor de auto de kiezers zwaar gevallen. Dat is jammer, maar het was wel nodig', aldus dr. Drees. Van een onzer verslaggevers AMSTELVEEN In het studenten complex Uilenstede, bewoond door on geveer 2.000 studenten van de Vrije Universiteit en 800 van de Universi teit van Amsterdam, heeft de CPN gisteren haar aanhang ruim vervijf voudigd. Deze partij steeg van 1,12 procent bij de verkiezingen van vorig jaar naar zes procent nu (150 stem men). Belangrijke winst boekte ook de PPR; zij steeg van 20,5 procent naar 31,8 procent nu. Andere percentages: de PvdA steeg van 18,04 procent naar 20,15 procent; de KVP steeg ook (van 0,74 pet naar één procent); de ARP daalde van 15,24 pet naar 9 pet; de CHU kreeg slechts elf stemmen en daarmee een percentage van 0,4 (tegen 2,14 pet in 1971); de WD verloor op Uilenstede (nu 9.34 pet tegen 10,95 pet in 1971) evenals D'66 (een teruggang van 9,4 pet naar 6,25 pet); de PSP liep terug van 15,24 pet naar 12,8 pet; DS'70 de partij van oud-minister De Braauw bleef min of meer stabiel (nu 3,16 pet tegen 3,74 pet in 1971) en het GPV en de SGP tenslotte liepen ook terug resp van 1,3 pet naar 0,6 pet en van 1,3 pet naar 0,12 pet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 3