loessein beticht
Arafat van coup
Thieu's adviseur
morgen bij Nixon
Van der Stoel wil actief
buitenlands beleid
in doublél
Breznjew op vijfdaags
bezoek in Hongarije
uders: dood
alanskow
as opzet
Zeven dagen IVIallorca.3^
en't kost u geen peseta!
President Marcos moest
met een vliegende
bom worden opgeruimd
Onenigheid op
conferentie
in Helsinki
strafvermindering
JOUW/KWARTET DINSDAG 28 NOVEMBER 1972
BUITENLAND
T7/K9
Iet geld van Libye en instemming van Syrië en Egypte
IROET, CAIRO, TRIPOLI, DAMASCUS (Reuter, AFP, UPI, AP) Koning Hoessein van Jorda-
heeft in een vraaggesprek met liet Libanese blad Al Nahar de Palestijnse verzetsbeweging ervan
buldigd, met hulp van Libye een staatsgreep in Jordanië te hebben voorbereid.
Libische leider Khaddaffi had,
is Hoessein, beloofd op het beslis
te uur naar Damascus te gaan om
de hulp in te roepen van de
iche en Iraakse luchtmacht, die
koninklijk paleis, het radio- en
isie-station en de militaire instal
ls in Amman hadden moeten brim-
deren. Slechts één Jordaanse leger-
SKOU (AP) De ouders
Joeri Galanskow hebben van
Sowjet-autoriteiten 'een uitge-
ide en officiële uitleg' geëist
r de dood van hun zoon in het
fkkamp Potma. Als deze uit-
niet wordt verstrekt, zo heb-
de ouders in een brief aan
autoriteiten geschreven, 'dan
Öen wij het erop, dat onze
li in het kamp ter dood werd
racht'.
3-jarige Joeri Galanskow overleed
november aan buikvliesontsteking,
leer drie weken nadat hij in het
aan een geperforeerde maag-
r was geopereerd. Hij werd in
gearresteerd en een jaar later
innist op grond van het plegen
'anti-Sowjet-activiteiten', onder
omdat hij bijdragen had gele
voor het ondergrondse blad
enix, waarin felle kritiek werd
verd op de wijze waarop Sowjet-
ijvers in hun geestelijke vrijhe-
worden beperkt. Ook had Galans-
de romancier Michail Sjocholow
rp aangevallen en hem 'een dood-
one politieke demagoog' genoemd,
holow is altijd de lievelingsschrij-
van het regime geweest.
agzweer
trief van zijn ouders was geadres-
1 aan de afdeling, die op kampen
jevangenissen toezicht houdt. De
ud ervan werd gisteren aan een
al westerse journalisten bekend
aakt.
e brief staat, dat Joeri Galanskow.
i 1961 aan een maagzweer leed,
reik zijn advocaat ook tijdens het
es in 1968 te berde had gebracht,
leiding van de medische afdeling
het kamp had enige malen voor
lid om Joeri te opereren, maar
had geweigerd, omdat een kamp-
irg Zabrowsky geheten 'on
ion had gewaarschuwd dat hij een
tatie niet zou overleven, wegens
lichamelijke zwakte en omdat het
liniek in het kamp aan het nood-
ijke dieetvoedsel ontbrak, dat na
operatie vereist was'. Daarom
g Joeri de leiding van het kamp
hem naar het gevangeniszieken-
m Leningrad te brengen, 'waar
iperatie onder toepasselijke om-
ligheden kon worden uitgevoerd'.
rhaald verzoek
uders van Joeri schrijven, dat zij
elfde verzoek herhaaldelijk heb-
ingediend bij een arts van de
ime politie 'en deze heeft ons
leel laten weten, dat hij de nood-
van een overbrenging van Joeri
inzag, omdat diens toestand gun-
was en hij geen speciale voeding
efde. Op het verzoek van de fami-
ad daarop een andere Moskouse
die met de medische toestand
'oeri bekend was, de arts van de
ime politie gewaarschuwd, dat
leven van de gevangene groot
ar liep. 'De maagzweer kan perfo-
en dit zou. gezien de toestanden
evangenschap, noodlottige gevol-
kunnen hebben', zo had hij ge-
Maar hij kreeg een document
de ander te zien', 'gedateerd fe-
1970', waarin stond 'dat het
ïodig was dat Galanskow naar Le
id werd overgebracht cn dat hij
speciale hulp of voeding nodig
istig ziek
avond van de vierde november
een militair de ouders van Ga-
ow bezocht en gezegd, dat hun
ernstig ziek was. 'Toen wij de
ide ochtend vroeg bij het kamp
vamen, werd ons gezegd dat onze
op 4 november was overleden,
n operatie die op 18 oktober was
rnerd'.
officieel wordt vernomen dat de
waarom deze militair Joeri's
verzweeg, diende om de ouders
e dichter 'rustig' naar het kamp
ten komen en het bericht van
oon niet bekend te laten wor-
voordat de feestelijkheden van
nmunistische partij op 7 novem-
'laats vonden. Vandaar ook, dat
tders van Joeri en zijn zuster,
jee was gekomen, niet voor de
de november naar Moskou terug
en keren'.
lebben geen medisch rapprt ont-
n, waarom de fatale operatie
uitgevoerd', aldus de brief. 'Wij
n te weten, wat de namen zijn
hegenen, die de operatie tegen
11 van Joeri en ons hebben
'oerd. En verder de namen van
isen, die hem in de periode voor
eratie hebben geobserveerd, als-
de namen van hen, welke met
i dood te maken hebben gehad.
Censen te weten, waarom een
lan van 33 jaar onder zulke
hdigheden is gestorven, omringd
artsen die al bijna zes jaar
•n gezegd dat zijn toestand niet
'S was en dat er geen gevaar
zijn leven bestond'.
officier was volgens Hoessein recht
streeks bij het komplot betrokken.
Het was majoor Rafeh el-Hindawi,
waarnemend commandant van een
tankeenheid. Hij zou voor zijn mede
werking meer dan 20.000 dinar (onge
veer 150.000 gulden) hebben ontvan
gen. Hindawi was gekozen, omdat het
regiment waarover hij het bevel voer
de, onder meer voor de veiligheid van
de koning moest zorgen.
Maar de Jordaanse autoriteiten kwa
men achter Hindawi's activiteiten.
Aanvankelijk ontkende hij contact te
hebben onderhouden met de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO)
maar later had hij moeten toegeven
dat hij zelfs geld van hen had ontvan
gen. Hij vertelde over zijn contacten
met de PLO en in het bijzonder met
Salah Khalaf, die door velen als de
adjudant van leider Yasser Arafat
wordt beschouwd. (Salah Khalaf werd
tijdens de burgeroorlog van 1970 in
Jordanië door de Jordaanse troepen
gevangen genomen, maar later weer
vrijgelaten).
UITSTEL
Volgens Hoessein wisten de staats
hoofden van Egypte en Syrië en na
tuurlijk ook van Libye sinds juli, dat
er een komplot werd voorbereid.
Toen werd er namelijk een vergade
ring uitgesteld van de drie presiden
ten, waarop de verbetering van de
betrekkingen met Jordanië het voor
naamste onderwerp van de agenda zou
zijn. Maar de leider van de PLO,
Yasser Arafat verzocht de presidenten
hun beslissing een paar maanden uit
te stellen, aangezien er een operatie
in Jordanië voorbereid werd, die zon
der twijfel met succes bekroond zou
worden. Het uitstel werd hem gege
ven.
Het komplot maakte duidelijk, dat de
Palestijnse Bevrijdingsbeweging 'in
een nieuwe activiteit gewikkeld is. die
van het voorbereiden van staatsgre
pen", aldus Hoessein. Zijn regering
nam de zaak zeer ernstig op en 'wij
zijn dan ook op de ergste consequen
ties voorbereid'.
Hoessein ontkende dat een piloot van
de luchtmacht zijn helikopter onlangs
had beschoten of dat deze piloot op
zijn beurt weer door loyale andere
piloten was neergeschoten, zoals de
Libanese pers heeft bericht. Hoessein
ontkende voorts, dat er binnen de
Jordaanse strijdkrachten opstandige
stromingen zouden hebben bestaan.
Hindawi was door de PLO wijs ge
maakt, dat er zo'n stroming bestond
en dat deze onmiddellijk zou toeslaan,
zodra hij tot actie zou overgaan Ai-
dus de versie van de koning.
LAKEIEN-REGIME
De Libische staatsradio heeft gister
avond, kennelijk als reactie op het
interview, gezegd: 'De agent-koning
van Jordanië heeft de Palestijnse Re
volutie ervan beschuldigd een coup
tegen hem te hebben voorbereid. Deze
revolutionaire poging zal niet de laat
ste zijn. Onze Arabische massa's in
Jordanië zullen hun strijd voortzetten
om het lakeien-regime omver te gooi
en en een bevrijdingsregime te vesti
gen'. Over eventuele hulp van Libye
werd niets gezegd.
EGYPTE
Premier Aziz Sidky van Egypte heeft
gisteren in het parlement gezegd, dat
het land geen gedeeltelijke oplossing
van de crisis in het Midden Oosten
zal gedogen en een plan klaar heeft
voor de strijd tegen Israël. Volgens
Sidky was de regering haar beloften
nagekomen om de strijdkrachten van
alle behoeften te voorzien. Deze be
hoeften hadden 'boven al het andere'
voorrang gekregen. Hij schetste een
rooskleurig beeld van de economische
planning van de regering en beloofde
dat volgend jaar de wegen in Egypte
behoorlijk gerepareerd zullen worden.
WASHINGTON, SAIGON, PARIJS (AP, Reuter, UPI) Komende
besprekingen tussen Washington en Saigon zullen bepalend zijn voor
de kans op een Vietnam-akkoord. Dit hebben diplomatieke waarne
mers in Washington verklaard naar aanleiding van de impasse bij
de besprekingen tussen Kissinger en de Noordvietnamese onderhan
delaar Le Doec Tho.
De Russische partijleider Leonid Breznjew (rechts) werd gisteren
uitbundig verwelkomd door zijn Hongaarse collega Janos Kadar
(links).
HELSINKI (Reuter, UPI, AP) Op
de voorbereidende besprekingen voor
de Europese Veiligheidsconferentie in
Helsinki is onenigheid gerezen over
een procedurekwestie, waardoor giste
ren weinig vooruitgang is geboekt.
Voor vandaag is een nieuwe bijeen
komst belegd.
Punt waarover de ambassadeurs van
32 Europese landen, de VS en Canada
het oneens znn is een Roemeens voor
stel een zin in te voegen in de
gezamenliike vérklaring over procedu
res. In de gewraakte zin wordt na
druk gelegd op de gelijkheid en onaf
hankelijkheid van alle deelnemende
staten, ongeacht of zij lid zijn van
een militair bondgenootschap (NAVO
of Warschau Pact) of niet.
De andere landen van het Warschau
Pact (Roemenië is één van de landen
van dit bondgenootschap) hebben zich
tegen het Roemeense voorstel verzet.
Uit goed ingelichte bronnen is verno
men dat het Roemeense voorstel de
steun van de VS heeft gekregen en
dat de Russische afgevaardigden giste
ren niet deelnamen aan de besprekin
gen.
BOEDAPEST (Reuter, UPI) De
Russische partijleider Lenoid Brez
njew is gisteren in de Hongaarse
hoofdstad Boedapest aangekomen voor
een niet officieel aangekondigd be
zoek van vijf dagen,
in Boedapest de verzekering proberen
te krijgen dat zij 'niet uit de pas
zullen lopen'.
Breznjew kwam gisteren uiterlijk uit
stekend gemutst op het vliegveld bij
Boedapest aan. De partijleider infor
meerde zijdelings of de Amerikaanse
ambassadeur Alfred Puhan zich goed
voelde, kuste een vrouwelijke arbei
der en maakte grappen tegen de Zwit
serse ambassadeur Richard Aman.
Uit Hongaarse regeringskringen is
vernomen dat Breznjew drie dagen
lang met functionarissen van de Hon
gaarse regering en partij zal confere
ren en ook met partijleider Janos
Kadar.
Volgens waarnemers maakt het Krem
lin zich zorgen over het nieuwe eco- T fallpv wil
nomische systeem in Hongarije, dat 1-^U.l LClldll L v^dllCj W li
de afgelopen jaren sterk geliberali
seerd is en afwijkend van het ortho
doxe economische stelsel in de Sow-
jet-Unie. Daardoor stegen de inko
mens van de Hongaren snel en liggen
de winkels in Boedapest vol met wes
terse consumptiegoederen.
De Russen zouden de levering van
grondstoffen voor de Hongaarse in
dustrie pas willen garanderen als zij
meer weten over de doelen die de
Hongaren zich op lange termijn heb
ben gesteld. Breznjew, zo verklaarden
diplomaten van westelijke landen, zal
FORT BENNING (AP) Een com
missie van drie officieren heeft giste
ren een bezoek gebracht aan luitenant
William Galley om hem te horen over
zijn verzoek tot vermindering van zijn
straf van 20 jaar detentie wegens
moord op 22 Vietnamese burgers.
Calley staat sinds 1 april 1971 onder
huisarrest in een klein, bakstenen
huisje op het terrein van deze infan-
terie-kazerne in Fort Banning.
Volgens goed ingelichte bronnen in
Saigon is vernomen dat Ngoejen Phoe
Doec, de speciale gezant van president
Thieu in Parijs vandaag in Washing
ton zal aankomen om morgen met
president Nixon te overleggen. Daar
toe is de adviseur van Thieu, Hoang
Doec Nha naar Parijs gestuurd om
Doec te vervangen. President Nixon
heeft z'n adviseur Henry Kissinger gis-
ren ontboden voor verdere overleg ter
voorbereiding van de besprekingen
met de onderhandelaar van president
Thieu.
Noord-Vietnam heeft gisteren ver
klaard dat de hoop op vrede begint te
verdwijnen door de positiewijziging
van de Amerikanen bij het Vietnam-
overleg en de 'onbeschaamde eisen'
die president Thieu blijft stellen.
Het Noordvietnamese officiële dag
blad Nanh Dan heeft de VS er giste
ren van beschuldigd alleen vanuit een
positie van kracht te willen onderhan
delen en waarschuwde dat dit alleen
zou leiden tot een herhaling van de
oude impasse.
Het Zuidvietnamese dagblad Tin Song
(levens nieuws) heeft gisteren voor
speld dat in de komende dagen in de
Parijse vredesbesprekingen 'grote ont
wikkelingen zullen plaatsvinden'. Het
blad wordt gedeeltelijk gefinancierd
door president Thieu's adviseur Ho
ang Doec Nha, die tevens een neef
van Thieu is. Volgens het blad is het
vertrek van Nha naar Parijs een aan
wijzing dat er grote ontwikkelingen
zijn te verwachten in de onderhande
lingen tussen de 'geallieerden' en de
'communisten'.
Inmiddels gaat de oorlog in Vietnam
heviger voort dan ooit in de afgelo
pen maanden. Langs de gedemilitari
seerde zone zijn zware gevechten uit
gebroken. Amerikaanse militaire zegs
lieden hebben Hanoi ervan beschul
digd massale materiële versterking
aan te voeren voor de Noordvietname
se troepen die via de Vlakte der
Kruiken in noordelijk Laos oprukken.
Ongeveer 30 B-52 bommenwerpers
zijn uitgezonden boven Noord-Viet
nam om snelweg 7 te bestoken, die
via de Barthelemew pas naar de Vlak
te der Kruiken leidt.
BETOGINGEN
De Stockholm conferentie over Viet
nam heeft gisteren de wereld opgeroe
pen militante betogingen te organise
ren om president Nixon onder druk
te zetten een vredesakkoord met Ha
noi te tekenen.
fADVERTENTIE
Prisma herenhorlóge In doublé
Uit de Prisma Manager Serie.
Met datum en auto-,
matlsche opwinding
1491-
(ADVERTENTIE)
Tot 13 januari bij Europa's
luisterrijkste orgels:
Denkt u over een orgel?
Dan zijn hier 2 klinkende
redenen om onverwijld naar 'n
Eminent/Solina orgelhandelaar
te stappen.
Ten eerste hebt u aan een
bestaan van Europa's grootste
orgelbouwer. U ontvangt op de
koop toe in elk geval een perfekt
gehoorzame stereo hoofdtelefoon.
En... u maakt een zeldzaam grote
kans op een gratis week naar
Eminent of Solina een ongehoord Mallorca met Martinair.
goed instrument.
Ten tweede deelt u in de
feestelijkheid rond het 50-jarig
Alle gewenste inlichtingen bij
uw orgelhandelaar!
Op naar Mallorca met eminent/lsolinal l
MANILLA (UOI) De Philippijnse veiligheidsdienst heeft een kom
plot opgerold om president Ferdinand Marcos te vermoorden. De
samenzweerders wilden kennelijk geen halve maatregelen nemen,
want zij hadden een 'vliegende bom' klaar staan, in de vorm van een
electronisch bestuurd toestel, dat met explosievetn geladen was.
Het ministerie van voorlichting van
do Philippijnen, dat dit gisteren be
kendmaakte, zei dat er zes Amerika
nen bij het komplot waren betrokken,
onder meer een zakenman uit Califor-
nië. die het laatst in San Francisco
was gesignaleerd en een oudstrijder
uit de Vietnamese orlgo, die als
scherpschutter naam had gemaakt en
nu op de Philippijnen gevangen zit.
Verder zou na een diepgaand nder-
zoek zijn gebleken, dat bij de samen-
gepensioneerde officieren en andere
"bekende figuren' waren betrokken.
Een paar dagen geleden werd een
niet met name genoemde Panamees
gearresteerd. Zondag ontdekten veilig
heidsfunctionarissen de 'vliegende
bom', die een lengte van anderhalve
meter had en voldoende explosieven
om zijn doel te bereiken. De eerdere
ontdekking van het komplot was -
aldus het ministerie van voorlichting
- de voornaamste reden geweest om
op 23 september de staat van beleg af
te kondigen. Er was een fonds bijeen
gebracht van een miljoen peso (ruim
525.00 gulden) om buitenlandse
moordenaars te hurem, die de presi
dent uit de weg moesten ruimen
Grondwet
Een grondswetswijziging, waarbij pre
sident Marcos voor onbepaalde tijd de
macht houdt, zal binnen enkele dagen
aan het parlement worden voorgelegd.
Na goedkeuring door het parlement,
wat nu al vaststaat, zal de grondwets
wijziging volgend jaar door een refe
rendum moeten worden bekrachtigd.
'Gesprek met jongeren belangrijker dan diner op ambassade'
door Jan Brokken
Mocht het 'schaduwkabinet' van de drie progressieve partijen over
twee maanden gaan regeren, zal het buitenlands beleid van Neder
land dan wezenlijk veranderen? Schaduwminister van buitenlandse
zaken, mr. Max van der Stoel, meent van wel. Tijdens een twee uur
durend gesprek in zijn kleine werkkamer aan het Binnenhof legt de
huidige voorzitter van de vaste kamercommissie voor buitenlandse
zaken en vroegere staatssecretaris onder Luns in het kabinet-Cals
uit, waarom.
Onder zijn bewind zullen o.a. de aan
pak en het beleid op het statige
departement aan het Plein wijzigin
gen ondergaan. Van der Stoel geeft
daarvan een indruk wanneer hij zegt:
'Als ik de keuze zou hebben tussen
een diner op een ambassade en een
gesprek met een groep jongeren over
de buitenlandse politiek, dan geef ik
de voorkeur aan het laatste.' Verkie-
zingstaal? Van der Stoel meent van
niet. Hij staat een voortdurende dia
loog voor met groepen, die zich voor
de buitenlandse politiek interesseren,
van het Angola-Comité tot het Inter
kerkelijk Vredesberaad.
Hoewel het ministerie zeker opener is
geworden onder Schmelzer, 'die in
ieder geval veel meer informatie aan
de kamercommissie liet toekomen',
wil Van der Stoel het ministerie uit
bouwen tot 'een huis, waar de deuren
en ramen openstaan.' Het ministerie
moet met vele deskundigen in contact
treden en achtergrond-informatie ver
strekken aan diegenen, die zich voor
de buitenlandse politiek interesseren,
van journalisten tot actiegroepen.
Beleidsplan
Het ministerie zal een duidelijk be
leidsplan moeten opstellen. Met de
planning op de lange termijn is het
volgens Van der Stoel op het ogenblik
droevig gesteld. De beleidsafdeling
wordt door één deskundige bemand
de zeer bekwame dr. Posthumus
Meijes maar hij kan op z'n eentje
moeilijk alle beleidskwesties ter hand
nemen. De schaduwminister denkt
niet licht over de vereiste uitbouw.
'Het ministerie heeft nu eenmaal de
naam een kaste te zijn, en daardoor
voelen weinig bekwame mensen er
voor naar binnen te stappen: een
vicieuze cirkel. Het middel is veel
moeilijker, dan wei eens gedacht
wordt.' Maar met het adviseurschap
van dr. Sicco Mansholt en met het
aantrekken van een staatssecretaris
als prof. dr. Röling, hoopt het pro
gressieve kabinet een stap in de goede
richting te hebben gezet.
Het is niet verwonderlijk, dat de heer
Van der Stoel bij de vier beleidspun
ten, die het progressieve kabinet als
prioriteiten ziet, de kwesties Portugal
en Griekenland als eerste noemt. In
de vergaderingen van de NAVO-parie-
mentariërs heeft hij vaak kritiek op
deze' lidstaten laten horen, en tijdens
de NAVO-assemblée in Ottawa, eind
vorig jaar, zag hij zijn motie, waarin
gevraagd werd wat er gedaan kan
worden om de democratie in Grieken,
land te laten terugkeren, aangenomen.
Van de uitvoering van de motie heeft
hij intussen nog niets gemerkt, en
daar wil hij als minister iets aan
doen. Als rapporteur van de Raad van
Europa schreef hij vorige maand een
rapport, waarin de zinsnede stond 'dat
sommige parlementariërs met weerzin
de situatie in Griekenland, Portugal
en Angola gadeslaan'; wat in de diplo
matie als forse taal kan worden be
schouwd. Van der Stoel wil met verve
meewerken aan de uitvoering van de
VN-resolutie tegen Portugal, waarin
van Portugal geëist wordt afstand te
doen van do Afrikaanse koloniën. Van
Mr. M. van der Stoel
der Stoel beschrijft Griekenland 'als
het begin van het verrottingsproces
van de Europese democratie, een pro
ces dat wellicht in Italië zijn derde
slachtoffer zal vinden.'
Niet uit NAVO
Toch toont Van der Stoel zich een
tegenstander van een Nederlands uit
treden uit de NAVO en steunde hij
de op het PvdA-congres aangenomen
motie 'als Portugal en Griekenland
niet binnen vier jaar uit de NAVO
zijn, dan wij' niet. Deze houding
heeft hem later, bij de formatie van
het schaduwkabinet, bijna zijn post
als minister van buitenlandse zaken
gekost, omdat de linkse stroming in
de PvdA en de PPR deze 'atlanticus
en NAVO-aanhanger' maar moeilijk
kon accepteren.
Hoe reageert Van der Stoel hierop?
'Ik zou als politicus geen knip voor
de neus waard zijn, wanneer ik mijn
populariteit zou verheffen boven een
mijns inziens juiste opvatting. Ik be
grijp de sentimenten, die aan deze
motie ten grondslag liggen, volkomen.
Maar als politicus moet ik niet getui
gen, maar proberen iets te bereiken.
Daar lopen de opvattingen uiteen. Als
lid van de NAVO kunnen wij mijns
inziens meer doen voor de democrati
sche krachten in Portugal en Grieken
land. dan daarbuiten. Een paar dagen
na het congres sprak ik met enige
geschrokken vertegenwoordigers van
het Griekse verzet. Zij zeiden me: laat
Nederland in 's hemelsnaam in de
NAVO blijven, anders heeft het geen
enkele invloed meer.'
Van der Stoel voert nog een reden
aan. die tegelijkertijd zijn 'atlantische
houding' verklaart. 'Wanneer de NA
VO uiteen valt, zullen ook Engeland
en Duitsland naast Frankrijk
over een atoomwapen willen beschik
ken. Ik prefereer nog altijd de aanwe
zigheid van de Amerikaanse troepen
in Europa boven drie Europese
atoommachten. Wat de overige aange
legenheden betreft, weiger ik als
schoothondje van de Verenigde Staten
te worden gezien.'
Hij voegt daar aan toe. dat een politi
cus niet altijd populair kan zijn al
klinkt dat prozaïsch Zijn stelregel
blijft, dat 'bondgenootschappen ver
plichtingen opleggen, maar ook fo
rums zijn, waar de eigen ideeën naar
voren gebracht kunnen worden.' Een
demonstratieve houding levert wel
veel aandacht van de binnen- en bui
tenlandse pers op, maar dat mag geen
leidraad van politiek handelen zijn.
gegeven tot een openlijk dispuut tus
sen de Franse president Pompidou en
minister-president Biesheuvel. Het is
dan ook niet het idee, maar dc aan-
pak, die veranderen moet. Nederland PolSf)
is tot nu toe een roepende in de
woestijn gebleven. Als voorzitter van
de vaste kamercommissie heeft Van
Portugal en Griekenland kunnen uit
oefenen. dan op Tsjechoslowakije of
Hongarije.'
West-Europa
Als tweede belangrijke verandering in
de buitenlandse politiek, noemt hij
'het verlangen van Nederland naar
een democratisch Europa.' De minis
ters Schmelzer en Luns hebben dit
punt in Brussel al vaak aangeroerd,
en op de recente topconferentie in
Parijs heeft deze kwestie aanleiding
der Stoel vele Europese topconferen
ties meegemaakt, en het als een gemis
van de Nederlandse politici ervaren,
dat 'er wel geroepen werd, maar niet
naar medestanders werd gezocht.' Een
intensief contact met Londen. Bonn
en Kopenhagen zal tot een gezamenlij
ke aanpak moeten leiden. De Europe
se Monetaire Unie, die volgend jaar
rond moet komen, mag dan ook niet
van start gaan zonder dat de lidstaten
garanties voor een democratischer Eu
ropa hebben verstrekt. Verder wil hij
binnen het Europese kader werken
aan een internationaal milieubeleid,
een internationale aanpak van de ont
wikkelingshulp en 'niet zoals nu al
leen de Franse koloniën te hulp
schieten', en een Europees sociaal be
leid, dat voorziet in steun aan achter
gebleven regio's in Europa.
Wat betreft de ontwapeningspolitiek,
een onderwerp dat volgend jaar met
de SALT-2-besprekingen en de Euro
pese veiligheidsconferentie sterk de
belangstelling zal trekken, wenst Van
der Stoel niet alleen een kwantitatie
ve vermindering van de bewapening,
maar ook een aanpak van de nucleai
re wapens. Hij is tegenstander van
legeroefeningen en manoeuvres op
grote schaal, alleen al om een stuk
vertrouwen te scheppen. Nederland
zal er aan moeten meewerken, dat het
woord Breznjew-doctrine uit het Eu
ropese taalgebruik verdwijnt. Het
moet hem wel even van het hart, dat
de socialisten zeker niet alleen protes
teren tegen Portugal en Griekenland,
en de oostblok-dictaturen hoegenaamd
vergeten. 'Zeker niet', antwoordt Van
der fltoel op deze veelgehoorde kri
tiek, 'maar het is wel zo dat wij binnen
het atlantische kader meer Invloed op
Het idee in linkse kringen vaak
geopperd dat Nederland en bij
voorbeeld Polen alvast een voorbeeld
voor de ontwapening, met dertig pro
cent vermindering van wapens en
troepen, zouden kunnen leveren, is
moeilijk te concretiseren. 'Ik heb
daarover al eens met de Polen ge
praat. Zij vinden het een aardig idee,
maar houden het voor onmogelijk,
omdat z'j afhankelijk zijn van het
Warschau-pact en niet zelfstandig
kunnen opereren'.
De bemiddelaars-functie, die Neder
land kan vervullen, moet volgens Van
der Stoel niet overdreven worden,
hoewel ons land in het Midden-Oosten
zeker een postbode-rol kan spelen.
Wanneer er vrede komt in Vietnam,
zal Nederland actief moeten helpen
bij de wederopbouw van de beide
Vietnams.
De schaduwminister wijst ook op het
nieuwe Vietnam, dat dreigt te ont
staan: Zuid-Afrika. 'De situatie daar
wordt te weinig onderkend.' Geduren
de zijn staatssecretariaat in het kabi
net-Cals heeft hij meegewerkt aan de
VN-resolutie, die in een boycot van
Rhodesië voorzag en hij hoopt hetzelf
de te kunnen doen ten aanzien van
Zuid-Afrika. Een associatie-verdrag
tussen Zuid-Afrika en de EEG wijst
hij van de hand.
Samengevat: Van der Stoel een
rustige prater, die zonder in diploma
tieke taal te vervallen, behoedzaam
formuleert wil van een passieve
naar een actieve buitenlandse poli
tiek. Zijn houding binnen de NAVO
zal zeker tot scherpe meningsverschil
len leiden, met name met de secreta
ris-generaal mr. J. Luns, 'een uiterma
te conservatief man, wiens conserva
tisme de laatste jaren nog evidenter
is geworden.'
